Katalog

? yım. Yukarıda saydığınız şairlere (El riye iterek ve örterek yok etmeleri bir tesadüf mü? Elbette değil. Birkaç gündür Kanal D haberlerinde Gazze'den haber ileten kadın spikerin bile başını son derece hem komik hem de çarpıcı bir biçimde örtüp karşımıza çıkması o toplumda kadının hüznünü yeterince anlatıyor sanırım. Oysa kadının örtülmesiyle ilgili kısa bir tarihine baktığımızda: Sümerlerden geldiğini görürüz. Sümerlerde örtünen kadınların amacı, kutsal sayılabilecek mekânlarda erkeklere bedenleriyle her türlü hizmeti sunan kadınlar örtünürdü. Yani örtünen kadının o çağda apayrı bir kimliği vardı. Günümüzde bu durum tam tersine ARAP ŞİİRİNDE KADININ YERİ döndü, dolayısıyla kadının toplumda hiçbir söz hakkı olmadığı gibi, kendi Adonis'le yaptığınız bir söyleşide de yok olmuştur. Umarım bu durum Adonis, “Kadın kutsaldır (benim gözamanla şair kadınlar veya şair gibi yazümde). Onun eksik olduğu bir yerde şayan kadınlar sayesinde düzelir. En hiçlik hüküm sürer… Kadın, Arap erazından kadının da Tanrı’nın eşit şartkeğinde hayatın biliminde değil de, felarda yarattığı bir insan olarak görülür. leğin ilminde yaşar, ” demişti. Arap İç ve dış savaşların, diktatör zulümdünyasında, Adonis'in söylemi ile, felelerinin, kamuya ifşa edilen işkencelerin ğin ilminde yaşayan kadınların şiir ve yine kamuya, sanki ibret olsun der dünyasındaki yeri hakkında da konuşgibi, sunulan idam sahnelerinin, sürmakta yarar olduğu kanaatindeyim. Flu günlerin ve diğer insanlık dışı muamekalmışlık, yanılmıyorsam, bizde ve dünlelerin hüküm sürdüğü bir dünya Arap yada olduğu kadar çağdaş Arap şiirinde dünyası. Dünyanın diğer coğrafi birimde söz konusu. Ama, daha fazla olduğu lerinde olduğu gibi. Sizin de ifade ettiğiizlenimini edindim kitabınızı okudukniz gibi bu dünyanın şairlerinin şiirleritan sonra. Çünkü, kitabınızda çevirisi dir; kitabınızdaki şiirler. “Gerçekçi şiir” yapılmış şair kadın sayısı altı, yedi civaduyarlılığına dayanan şiirler de diyebilirındadır. Bunun ardında yatan sebepler riz, bu şiirlere. Buradan hareketle, “gerve Arap dünyasında şair kadın olmanın çekçi şiir” ve “üst gerçekçi şiir” hakkınsıkıntıları nelerdir? da konuşalım, son olarak, sakıncası Her ülkede olduğu gibi, her kadın yoksa. eşit bir şekilde örf ve âdet doğrultu Elbette sakıncası olmaz. Bu bağsunda erkek toplumu tarafından ezilir lamda gerçekçi (Toplumcu Gerçekçi) diye bir şey olmaz. Bugün ülkemizde şiirin durumu hiçbir şekilde yadsınaher kadın, erkek tarafından eziliyor maz. Şiirin en güçlü temellerinden bidesek, sanırım yanıltıcı bir durum olur. ridir. Yabana atılamaz bir kuralıdır. Bazı Arap ülkelerinde kadınların erEluard “Ozan ve Gölgesi” kitabında: kekler tarafından ezildiğini ve kesinlik“Gerçek şiir gerçek dünyayı dile getirle ikinci sınıf bir insan görülmeleri bir mek zorundadır. Gerçek dünya eğer gerçektir. Bazı İslam ülkelerinin kadınkafasına işlememişse (nüfuz etmemişları bu kuralları yırtmıştır. Bu ülkeler: se), ozan, soyutlama, karmaşa, biçimAbu Dabi, Lübnan, Fas, Cezair, Tunus siz düşler ve saçma inançlardan başka ve Ürdün gibi İslam ülkelerinde kabir şey yaratamaz. Kişisel şiirsel gerçedınlar belirgin bir haklar elde etmeyi ği dünyanın şiirsel gerçeği karşısında başarmışlar. Adonis'in şiirlerinden andirenemez…”der. Burada, Filistinlilelaşılacağı gibi, kadın baş rolü oynuyor. rin yaşadıkları ve Filistinli şairlerin Bu Nizar Kabbani'de daha da beliryazdıkları şiirler en çarpıcı örneğidir. gindir. Kadın onun her şeyidir, tanrısıDünyada Arap şiirinin tanınması açıdır. Zaten Adonis'in orada söz ettiği sından Filistin şiirinin önde gitmesi tekadınlar dört başı mamur erkekler tasadüf değildir. M. Derviş'in dediği girafından ezilen, itilip kakılan ve iki kabi: “Şairi olmayan bir üldını bir erkeğe eşit görüke, hiçbir savaşı kalen kadınlardır. Yani er“Çağdaş zanmış sayılmaz.” kek toplumda hiçbir söz Arap Şiiri İkinci bir örnek: hakkı olmayan kadınlarAntolojisiSudanlı şair Nasır Ali dır. Yoksa sizin söylediği’ni hazırSait, diktatöre karşı nizanladığınız ekonolarken yazdığı şiirler yüzünmik bağımsızlığını kazanArap şiiriden ülkesinden kaçmış şair kadınlar değil elne yeni mak zorunda kalışı, bet. Adonis'in bir şiirinde bir şey gebaşına ödül konması geçiyor: “Sevgilinin yatatiren şairve Suudili askerler ğından/Onu lanetleyen lere öncetarafından yakalanıp insanlar çıktı” diyor. lik tanıülkesine (diktatöre) teslim Müslüman toplumun büdım. İkincisi onlaedildikten sonra kentin yük bir bölümünde kadın rın yolundan gimeydanında kitapları yaen az şair kadar lanetlenden, kendi ülkekılıp idam edilmesi gibi. miştir, şeytan ile bir tutulsinde güçlü bir şiÜçüncüsü yakın bir tamuştur. Kısa bir süre önir söylemi olan rihte, Saddam diktatörlüce özellikle Arafat döneşairleri seçtim. ğünden işkencelere maruz minde kadının rolü kılık Üçüncüsü tanıdıkaldıktan sonra kaçan kıyafeti belirgin bir biğım birçok Arap Iraklı şairler Muzaffer el çimde çağımıza uygun şairin içinde şiirini Nevvab ve Sadi Yusuf örhaldeyken; bugün Haşiir bulduğum şaneği, gerçekçiliğin anlamımas'ın el attığı bölgede irleri bu antolojinın katbekat gözler önüne kadını göremezsin, adı ye aldım. Ama bu seriyor. ? yoktur, döktüğü gözyaşlaantolojinin zarını bile örtüsünden göreman içinde daha Çağdaş Arap Şiiri Antomezsin. Bölgede başka da genişlemesinlojisi/ Metin Fındıkçı/ Tobir sorun kalmamış gibi, den yanayım.” roslu Kitaplığı/416 s. ilk yaptıkları iş kadını geAmrani ve Ayşe Basri'yi dışarıda tutmak gerek, çünkü onlara sıra gelene dek birçok şairi görmezden gelmek demek olacak) Mahmud Derviş'i ekleyebiliriz. Apayrı kalıpları ve şiirleri vardır. sanırım bunu da yansıtmışımdır. Yani Derviş ile Kabbani'nin şiiri arasındaki belirgin farkı görmemek yanlıştır diye düşünüyorum. Aslında sorduğun bu güzel sorunun içindeki büyünün çözümünü sanırım basit bir dille şöyle açıklayabiliriz: Çeviri yapan bir şair, çeviri yapmayan bir şairden daha iyi görebilecek bir durumdur. KİTAP SAYI 913 SAYFA 15 CUMHURİYET