Katalog

? Çelenk duruşu Prof. Dr. Yakup Kepenek, dostu Halit Çelenk’i her yönüyle anlatan ‘Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş’ kitabını tanıtıyor. ? Yakup KEPENEK U zmanlık kütüphaneleri vardır; aynı konuda çok sayıda kitabı içerir. Bu yapıt da öyle, “hukuk ve anı” dallarında çok sayıda kitaptan oluşan bir kitaplığı andırıyor. Büyük bir titizlikle hazırlanan, çok sayıda fotoğraf, çizim ve belge ile bezenen ve her satırında Halit ve Şekibe Çelenk'in verdikleri yaşam boyu özgürlük savaşımını içeren, yetmedi, bunları 70'e yakın yazarın katkılarıyla tamamlayan etkileyici ve örnek bir çalışma ile karşı karşıyayız. Ulusal ve uluslararası düzeyde gerçek bir hukukçu kimliği ile bilinen Rona Aybay'ın “Sunuş ve Teşekkür”ünü, Ümit Altaş'ın yapıta da adını veren “Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş” söyleşisi izliyor. Söyleşide Halit Çelenk'in yaşamöyküsü hukuk ve siyaset içeriğiyle ve de kendi sözcükleriyle veriliyor. Söyleşiden, Halit Çelenk'in yaşama gözlerini aştığı Fransız işgali altındaki Hatay'da geçirdiği çocukluk ve lise yıllarının, eşitlikçi ve özgürlükçü kişiliğinin ve düşüncesinin biçimlenmesinde önemli bir temel oluşturduğu anlaşılıyor. Ancak, “Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş” adlı bu yapıt (bundan sonra YYDD), büyük yükünü ve gerçek niteliğini, Halit Çelenk'in, toplumumuzun son altmış yıl boyunca yaşadığı genel olarak hukuk ve siyaset, daha özelde de demokrasi, sosyalizm ve barış alanındaki olguların, olayların ve gelişmelerin doğrudan doğruya içinde yer almasından alıyor. Söz konusu olan sıradan bir tanıklık değildir; düşünce ve eylemin içinde ve önünde yer edinmenin birlikte ürettiği görkemli bir bireşimdir; bilinçli bir duruştur. Halit Çelenk kendisini bu bilinçle tanımlıyor: “Ben bir savunmanım. Güzel insanları savundum. Halkını seven, onların 'bir orman gibi kardeşçesine' yaşaması için gencecik yaşamlarını veren insanları…onlarla beraber insan sevgisini, barış dolu, özgür ve mutlu bir dünyayı savundum…Kendilerini tüm insanlığa adayanlara bir yaşam vermek çok mu?” TİP’TE SİYASET VE ÖRGÜT SAVUNMANLIĞI Çelenk, İkinci Dünya Savaşı (Çelenk buna doğru olarak “İkinci Paylaşım Savaşı” diyor) sonrası çok partili demokrasiye geçerken, Tan olayı ve diğer uygulamalarla sosyalist düşüncenin nasıl baskı altına alındığına tanıklık ediyor. Samsun'da başladığı avukatlığı, 1960'lı yıllardan sonra Ankara'da sürdürüyor; ne oluyorsa da orada oluyor. Bir tarafta, 1961 Anayasası'nın getirdiği özgürlük ortamında yeşeren sol düşünce ve bunun önde gelen siyasal akımı olarak Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) yükselişi, diğer tarafta da bu gelişmeyi boğmaya çalışan iç ve dış güçlerin karşı çıkışlarından doğan çatışma ortamı. Halit Çelenk'in yeri belli; TİP'te siyaset, ve solcu kişileri ve örgütleri savunmak. TİP'teki siyasetin, bugünün siyasal partilerinde de, deyim yerindeyse, mumla aranan parti içi deCUMHURİYET KİTAP SAYI mokrasiyi kaldırmamasından doğan iç sarsıntılar. Savunman olarak da “üç fidan”ın darağacında asılmasına tanıklık; kendi tutuklanması dahil, kitlesel tutuklamalarıyla 12 Mart 1971 ve onun çok daha kaskatı, yıkıcı ve yok edici devamı olan 12 Eylül. Özetle, 1960'lardan 1990'lara uzanan onyıllar, hukuk ve siyaset olaylarıyla iç içe geçen bir yaşam. Ümit Altaş'ın hazırlamış olduğu içerikli sorularla yürütülen “Söyleşi”nin her satırında, sabırlı bir düşünürün akıl, hak ve hukukun evrensel ilkeleriyle sarmalanmış değerlendirmelerinin lezzetini buluyorsunuz. Sayfalar tutan bu söyleşinin en ilginç bir yönü de sayfa kenarlarının açıklayıcı belge, resim ve bilgileri içermesidir. Kenar yazılarında, bu topraklarda hak ve hukuk savaşımı veren, demokrasi ve özgürlüklerin gelişmesine çalışan pek çok kişi, özenle tanıtılıyor. Bunların içinde özellikle, ülke insanının özgürlük ve bağımsızlığı için uğraş verirken, savunmanları Halit Çelenk'in acılı tanıklığında darağacına gönderilen Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan ve hapishane yollarında hunharca öldürülen İlhan Erdost'a yer verilmesi, Çelenk'lerin yaşam ile ölüm arasındaki gelgitlerle dolu yaşamlarının önemli bir sayfasını oluşturuyor. Düşünceleri nedeniyle insanları yok eden anlayışın kitapları yok etmesi de doğal; çalışmada, Sıkıyönetimlerin kitap yakmaya varan kimi uygulamaları da belgeleniyor. Söyleşi'yi, başta Halit Çelenk'in yaşam ve yol arkadaşı Şekibe Çelenk olmak üzere, aile bireylerinin duygu ve düşünceleri izliyor. Aile içi yazılarda, torunların anneannelerine ve dedelerine sevgi ve duygu dolu sözcüklerinin tıpkıbasımını buluyorsunuz; kızların babalarına yazdıkları ve babanın hapisteki kızına mektubu da burada bulunuyor. Denilebilir ki, aile yazıları bölümünde Halit Çelenk'in başarılarında büyük katkısı olduğu anlaşılan, giderek onları tamamlayan sevgi çemberinin yıldızları pırıl pırıl yer alıyor. YYDD'nin kalan üçte ikilik bölümü “Halit Çelenk İçin Yazdık” başlığı altında, 70'e yakın kişinin yazılarına ayrılıyor. Yazılar, yazar adlarına göre “abecesel” olarak sıralanıyor. Rona Aybay, yazılarıyla çalışmaya katkı yapanları, “….her biri hukuk, siyaset, basın, eğitim, üniversite, sanat, kültür gibi alanlarda Türkiye'nin yakın tarihinde yeri ve etkisi olmuş aydın insanlar…”olarak tanımlıyor. Halit Çelenk ve Prof. Dr. Rona Aybay. (17 Şubat 2007) HAKKINDA YAZILANLAR VE YAZDIKLARI Kuşkusuz, “Çelenk İçin” yazılanlara burada ayrıntılı olarak değinmenin olanağı bulunmuyor. Her biri kesinkes önemli bir şeyler söyleyen bu katkıların bazılarından söz etmek, kalanlarına haksızlık olacaktı ki bu da izninizle benim eşitlik anlayışıma uymuyor. Ancak, yazı başlıkları çok şey anlatıyor; bu bölümün içeriği konusunda ipuçları veriyor; en azından yapıtın çok iyi bir özetini oluşturuyor. Bu varsayımdan yola çıkarak, yazıların başlıklarını vermek gerekiyor: 896 Sevgi Bağları; Uzun Yürüyüşçüler; Halit Ağabey; Daralınca Ruhun Halit Çelenk'i Anımsa; Bir Hukuk Anıtı, Bir Adam, Bir Devrimci; Zor Günlerin İnsanı; Çelenk'lere Saygı; Halit Çelenk: Bir Hukuk Şövalyesi; Halit Çelenk İçin; Bir Dava İçin Yaşamak; Bilinçle Seçilmiş Bir Yaşam, Bilinçle Bütünleşmiş Bir Kimlik; Halit Çelenk; Yıkım Resimleri; EzeliEbedi Militan: Halit Çelenk; Avukatlık Mesleğinin Büyük Ustası; Halit Çelenk; Halit Çelenk Bükülmez Bir Savunman; Halit Ağabey; Halit Abi'yle Yan Yana Durabilmek; Seçilmiş Bir Yolda Onurla Yürümek; Bir Hukuk Anıtı; Halit Çelenk İçin; Ne Yazılsa Eksiktir; Bir Simge, Bir Önder, Bir Dost İnsan; Ben Halit Çelenk'i Nasıl Yazabilirim ki?; Halit Bey'in Etkileri; Halit Amca; Halit Çelenk: Bilincim Narçiçeği; Halit Çelenk ve Öğretmen Örgütçülüğü; Halit Çelenk'e Selam Olsun; Sizi Tanımak, Halit Ağabey, Türkiye Sosyalizminin Bir Bilgesi: Halit Çelenk; İki Anıt İnsan: ŞekibeHalit Çelenk; 'İnsan Olmanın Onurunu Ayakta Tutmaya Adanmış Bir Hayat; Bizim Toplumumuzun “Premetheus”u Halit Çelenk'tir; Halit Çelenk İçin; Halit Çelenk ve 28 Şubat'ın Rövanşında Kurban Rektör; Solmayan Bir Çelenk; Hukukun Çelenk'i Halit Çelenk İçin; İnsanlık Abidesi; Halit Çelenk'le; Unutulmaz; Halit Çelenk; Halit Çelenk Bir Demokrasi ve İnsan Hakları Savaşımcısı; Hukukun Çelenk'i: Halit Çelenk; Avukatımız ve Ağabeyimiz; Hukukumuzun Çelenk'i; Hukukun ve Eylemin Birliği; Halit Çelenk Gün Işığıdır; Halit Çelenk'le Bir Pazar Günü; Halit Çelenk Arkadaşım İçin; Halit Çelenk'in Portresi; Halit Çelenk: Umudun Simgesi; Avukat Halit Çelenk'ten Halit Abi'ye; Halit Çelenk Bir İnsanlık Abidesidir; Zorlu, Devrimci Bir Savaşım: Halit Çelenk; Can Dostlarım; Hukuk Mücadelesinde Bir Ömür; Anılar Arasında Halit Çelenk; Halit Ağabey; Halit Çelenk; Devrimin ve Devrimcilerin Ödünsüz Savunmanı; “Halit Bey, Bu Sensin İşte!”Ezilenlerin Kale Komutanı: Halit Çelenk; Ünlü HukukçuYazar Halit Çelenk Üzerine Bir Deneme; Hukukun “Hak” Boyutu. Başlıklarından anlaşılacağı gibi, Halit Çelenk ile özdeşleşen ana kavramlar şunlar: Sözü ve eylemiyle onurlu, hoşgörülü ve saygın bir kişilik; hukuk anıtı tanımlamasını hak eden büyük bir savunman; insanların çok ucuza satın alındığı, dönekliğin ödüllendirildiği, ahlâkın yok edildiği fırtınalı bir siyasal ve toplumsal ortamda ilkelerinden, değerlerinden hiç ödün vermeyen bir sosyalist; insancıllığıyla yalnız bir savunman değil, bir abi. Hakkında yazılanları sıralamak Halit Çelenk'i anlatmaya yetmiyor. Onu en iyi anlatan kendi yazdıklarıdır. Yazdıkları, yaşam boyu verdiği savaşımların her biri ayrıca okunmaya değer, çok önemli köşe taşlarıdır. YYDD'in sonunda Halit Çelenk'in yayımlanmış eserleri kısaca özetleniyor: Bunların adları şöyle: Hukuk Yazıları (1974); 141142 Üzerine (1976), İdam Gecesi Anıları ve Kararlar (1978); Hukuksuz Demokrasi (1980); 12 Eylül ve Hukuk (1988), Hukuk Açısından TÖBDER Davası, Umut Hangi Dağın Ardında, Barış Savaşçıları (1966), Beş Kapı Beş Kilit, Demokrasi Masalı (2003), Türkiye İşçi Partisi’nde İç Demokrasi, Yaşadıklarım. Çelenk'in yayımlanmış kitapçıkları da şunlar: Devlet Güvenlik Mahkemeleri Niçin Kaldırılmalıdır? (1976); Bildiri Yayınlama (1976); Hazırlık Soruşturması Aşamasında Savunma Hakkı (1977), Toplantılar ve Yürüyüşler (1977) ve Hukuk (1986). Bunlara eklenen “Halit Çelenk İle Bir Gün” CD'si var. Halit Çelenk belgeseli, bu toplumda, son altmış yıl boyunca, hukuk, özgürlük, demokrasi ve barış uğruna verilen savaşımının anıtıdır. Başta Rona Aybay ve Ümit Altaş olmak üzere, yapıtın hazırlanmasında emeği geçenler, gerçekten bir toplumsal teşekkürü hak ediyorlar. ? Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş Halit Çelenk /Hazırlayanlar: Rona Aybay ve Ümit Altaş /Çınar Yayınları, Ocak 2007/324 s. ? SAYFA 25