Katalog

Mini ve Genetik Benekler Seden Cığızoğlu, Bulut Yayınlan, 2OO5,79Sayfa Resımleyen Alpas lan Karaaslan (10+) "Maya sessızbırsa baha gozlennı açtı Her sabah yaptığı gıbı ayak pannakla rını bırer bırer oy nattı Etrafına bak tı, Mını'yı goremeyınce telaşlandı Her gece bırlıkte uyurlardı O sabah Mım'nın yanında yatıyor olmaması gaııptı" dıye başlıyor Maya vc Mını'nın oykusu 11 yaşında olan Maya oyun oynamayı çok se vıyor Ancak bıııylc oyun oynanıak daha da kcyıflı olduğu ıçın bır arkadaş ıstıyor Mını, Maya'nın beşıncı yaş doğum gunu hedıyesı olarak cvc geldığındc Maya bu duruma çok scvınır Airıka'da yaşayan amcası taratından Maya ya gondeıılcn Mını "mınıcık pespembe bır fıl 'dır Maya vc Mını'nın arkadaşlığı boyle başlar Bırlıkte çok cğlcnırler Bır sure sonra onların dostluğuna Emın dc katılır Emın ve Maya su reklı bırbırlcrıylc ıtışsc de hcp bırlıkte guzel şeyler paylaşırlar Vucudunda anıdcn belı ren mor lekeler yuzunden Mını'nın canının son zamanlarda bıı a? sıkkın olması herkesı cndışelcndırır Maya ve aılesı Mını'yı hayvan doktoru Bılgılı'ye goturur Dr Bılgılımorle kelcrın nedenını anlayamaz Mını'nın gcnlerı nc dc bakmak ıster Bunun ıçın bırı beneklı bolgeden, dığtrı dc bcncksız bolgeden olmak uzere ıkı değışık hucre orneğı alır Mını o gun tcst sonuçlarmı oğreneceğı ıçın tedırgındır ve uyuyamamıştır Maya bu sure ıçınde arkadaşı Mını ye destek olur Mını'nın vucudunu saran mor beneklerın sırn genetik ıncelcmcler sonunda çozulur Maya ve Mını Dr Bılgılı'den hucrenın ne olduğunu, DNA ve genın ne ışc yaradığını oğrenırler "Gen denen bu bolumde hucrenın ıçındekı gorevlen yenne getıren protcınlerın nasıl ya pılacağı ıle ılgılı bılgı vardır Yemek kıtabı gıbı duşun Annenın yemek kıtabında değışık ye mek turlerını yapmak ıçın tanfler var ya, her gende dc farklı proteını yapmak ıçın gereken bılgı vardır" (s 46) "Bır hucrenın ıçındekı DNA'yı çıkartıp baksanız uzunluğu metrelen SİHİRLİ DEGNEK Çpcuklar Için Kitaplar H a z ı r l a y a n : Nllay Yılmaz • Çizimler: Mustafa Delloğlu bulur Pekı o uzıın şey kuçuk hucrenın ıçı ne nasıl sığıyor^ Yıın otmck ıçın kullanılan ıpbğı bılıyor musun Maya* Evet tşte DNA da aynen yun ıplıgı gıbı bukulerek bır yumak halıne getınlıyor hucrede Buna kronıo/om dıyoruz' (s 55) Dr Bılgılı, Maya ve Mını'ye sadete bu mor beneklerın sırrını açıklamaz Down Sendro mu'nun ne olduğunu, cınsıyetın nasıl belırlen dığını vc sahıp olduğumuz genetik o/cllıkle rın nasıl kodlandığını da anlatır Verdığı or neklerle resımlerle vı bırlıkte vaptıklan de neylerle onlara huucnın vapısını anlatır Mı nı'nın nedcn buvunıeyen mor beneklı penıbc bıı fıl olduğunu anlayan Mava vc Mım'nın ıçı rahatlar Maya ve Mını nın oykusu çocuklara genuık bılımmı sevdııeccğc benzıyor Kurguya vcrlcş tıtılmıs, detaylar mıkroskopla \apılan ınccle meler vc scb/clcrden DNA'yı ayırma gıbı ba sıt dcneyler sayesmdc çotuklar genetik bılı mını somutlaştııabılecekler Genetık mıı hendıslık mesleğınm dc tanıtıldığı bu kıtaba eklenecek dığcr oykuler Daha çok sut vcren ınekler, yumurtasından kanser aşısı yapılan ta vuklar", "Genetik Iest', "Klonlasak da mı Saklasak''" ve "Kok Hucıenın Bccerılerı' Buna bcnzer dızıler yabancı dılde "narratıvc non fıctıon" veya "factıon" olarak ısımlendı nlıyor Bu turde, cğıtsel bılgılerın çocuklara "oyku kurgusu" ıçınde aktarılması amaçlanı yor Sıhırlı Dcğnck, duşunuyor, duşunuyor "Ne den buna benzer kitaplar ders konularına pa ralel olarak mufredat programınuı ıçınde yer almıyor?" "Nedcn eğıtım sıstemı ıçınde 'dı sıplınler' bırbırlennden bu kadar uzak, bılgı ler neden bu kadar donuk ve soyut bıçımde oğretılıyor?" Sıhırlı Değnek hayal kuruyor, kuruyor Dı sıplınlerarası bır eğıtım duşluyor Oğrenım ortamlan çok anıaçlı okullar Çocuklar bellı derslerın dışında ılgı alanlarına gore gruplan dırılmış Rcsımlc, mıi7ikle, deneyle, gezı goz lcmlc bdgının ıçınde yaşayarak ve kendı dun yalarını, yaşamlaıını edındıklerı bu bılgılere katarak oğrenıyorlar Not tchdıdı yok, cğle ncrck oğrenmc var, oğıenmcnın hcvecanı ve merakı var Earklı heyecanlar çocukların og renme ısteğını atcşlıyoı pınltıyla dolan bu ço cuklara oğrctmcnlcr de îsteklc ılgıvlc yaklaşı vor Tarıh, coğrafva fen bılımlcn sosyolojı, tclsefı psıkolo]i gıbı alanlar, çocukların "se vecegı" ve "anlayabıleceğı' onlara "lıstelerle" sunulmamış kıtaplarla ctc kemığe burunuyor Çocuklar vaşadıkları çağın bılgılcrıne ulaşabı lıyor Cıcrçcklcr daha gcrçek oluyor Nıkos Kazancakıs ın de belırttığı gıbı "Ma sallar gerçekten daha geıçektırleı çunku geçı cı bıı gcrçcğc olumsuz bır anlam verırler" Sıhırlı Degnek buyuklere vc kuçuklerc anlatı lan nıasallan duşunuyor duşunuyor SERBEST KÜRSÜ "100 Temel Eser" Hangi temel? Hangi eser? Hangi eser hangi temele değer? MEB, ilkoğretim ogrencileri için hazırlanan 100 Temel Eser'i açıkladı... Bu eserlen seçerken "temel" kavramı ıçın hangi "olçutler" dıkkate alınmıştır'* Hangi ya zın turlerı bu seçkıye gırmış ya da gırememış tır? Zaman ıçınde değışen eğıtım oğretım yontemlerı, mufredat programları, gelışım psıkolo|isı yaklaşımları ve çocıığa goıe'lık (yaş donemınc uygun algı vc kavram bılgısı, dıl bılgısı, psıkolojısı yaşam bıçımı, bcklcntı lerı vs ) dıkkate alınınış mıdıı •> "()KUMA PROGRAMI' olmadan yapılan dağıtılan lıs teler bır ışe yarayacak nııdır'' ] 0ü Tcıncl Eser uygulamasının tcmelleı ı nc kadar sağ 1 lamdır Scrbcst Kursu 7'den 70'e herkesın duşlerını ve duşuncelerını bcklıyor Tatılın keylını çıkartan mınık sıhırlı değnek 1 lcr Sı/ bıı konuda neler duşunuyorsunuz' Sı hırlı Değnek sızın goruşlcrınızı de çoook me rak edıyor Ayla Çınaroğlu (Yazar) Doğrusunu ıstersenız, MEB'nın 100 Temel Eser lıstesınde, yaşayan yazarlara yer verılme mış olması benı şaşırtmadı Aksı olsaydı şaşı racak, belkı de çocuklarımızın kultur duzeyını yukseltme vt çağdaşlaşma adına bıraz da umutlanacaktım Benı asıl şaşırtan ve daha da fazla umutsuzlu ğa surukleyen, MEB'nın tutarsızlığı oldu MEB bu seçkıyı hazırlamak amacıyla konu nun uzmanlarına danışmış dahası yetkın kışı lerden bır kurul oluşturmuştur Ama sonuç olarak, uzmanlann onerılen kulak arkası edıl mi!;, kuşkusuz buyuk bır çaba ve ozverıyle ha zırlanan oncrı lıstcsı bır kenara atılarak ulke mızdekı çağdaş çocuk yazınını oncmsemcyen ya da hıç bılmeycn kışılerce hazırlanmış bır hstc oğrctmenlere dayatılmıstır Ama her şeye karşın ben ınanıyorum kı, nıte lık açısından dunya çocuk yazınından hıç de gcrıde kalmayan yapıtlar ıçcrcn ulkemız çağ daş çocuk yazınını yakından ızleyen ve oğren cılerıne oneren oğretmenlerımız (az da olsa) vardır ve her zaman da olacaktır 4* Nilay Yılmaz Kurtıd.uş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / lstanbul nilayy@bilgi.edu.tr Tel: 0212 236 78 42 Rönesans ınsanını ya da evrensel ınsanı yansıtan bır kıtaptır P2vren sel ınsan gıbı "Kuçuk Prens" de ınsanı ve yaşamı tanımanın yolları nı aramış ve yaşama anlam verme ye çalışmıştır "Bız ınsanlar, bırbın mızı evcılleştınrsek sevdıklenmızın sorumluluklarını yuklenırsek, ya şam anlam ka/anır " Bu kıtabın dayandığı temel duşunce budur "Kuçuk Prens" yapıtında onemlı olan Çıçeğın dalında dıkenlenn olduğunu Dilmek, çıçeklerle ko yunlar arasında sınırsız bır savaş olduğunu bılnıek, sevdığı çıçeğı koyunun oburca yedığını, çıçeğin yok olduğunu bılmek gerekır "Kuçuk Prens" çıçeğı sevdığını bı lıyor Çıçeğı dıkenryıc sevıyor O çıçeğe karşı sorumluluk duyuyor Çıçeğe karşı sorumluğunu yerıne getırmek ıçın gezegenınc gen do nuyor Ona gore ınsan sevdığı ıçın zaman harcarsa yaşam anlamkdır Insanın varlığı başkalanyla ılışkısı ne dayanır ve o zaman anlam kazanır Saınt Exupery, Kuçuk Prens'i kos koca bır adama adadığı ıçın ço cuklardan ozur dılıyor Saınt Exupery, Kuçuk Prens'i Leon Wert'e adıyor, çunku en ıyı dostu o, her şeyı değerlendırebılıyor, çocuklara yazılmış kıtapları bıle Çocuk kıtaplarını dcğcrlcndırebılen Leon Wert gıbı 100 Temel Eser'e karar veren vc lıstcyc 'Kuçuk Prens"ı alan, sonra ıkna edıcı ol mayan gerckçclerle lısteden çıkar tan ve akademısycnlcrl cğıtımcıle n, çocukları anne ve babaları çılc den çıkartan buyuklenmızın de okuması ve değerlendırmesl gerek SİHİRLİ DEĞNEK 100 TEMEL ESEREDOKUNUYOR... MEB, ilkoğretım oğrencileri için hazırlanan 100 Temel Eser'iaçıkladı... Tam liste ve Huscyin Çelik'in basın açıklaması ıçin bakınız: http://www.meb.gov.tr/indexl024.htm 100 Temel Eser listesinden seçmeler * Gulyabam (Huscyin Rahmı Gurpınar) * Mıskınler Tekkesı (Reşat Nun Guntekın) * Osmancık (Tarık Buğra) * Mevlana'nın Mesnevısınden Seçme Hıkâ yeler * Şermın (Tevfık Fıkret) * Koçyığıt Koroğlu (Ahmet Kutsı Tecer) * Vatan Toprağı (Mukerrem Kamıl Su) * Turkulerden Seçmeler * Turk Manılennden Seçmeler * Pollyanna (Elaanor Porter) * Üç Sılahşorler (Alexander Dumas) KONUK SİHİRLİ DEĞNEK Şiikran Kara Kiiçiik,Pre*u \ Yalnız kuçuklerın değıl, buyukle rın dc ozeUıkle de 100 Temel Eser kıtap listesinden "Kuçuk Prens"ı çıkaranların da okuması gereken bır kıtaptır "Kuçuk Prcns" Tabıı kı çocukların dunyasına gırebıl mek koşuluyla Mıllı Eğıtım Bakanlığı ve Seçıcı Kurul'dAı yazar ve cğıtımcuerın onerılcrıyle ilkoğretım ıçın onerı len " 100 Temel Eser "c SaıntExu pcry'nın en onemlı yapıtı "Kuçuk Prens" de seçıldı Daha sonra Mıllı Eğıtım Bakanlığı'nın ılkoğre tım ogrencileri ıçın hazırladığı 100 Temel Eser Kıtaplarından 71 sı radakı Saınt Exupery'nm "Kuçuk Prens" yapıtı aşağıdakı cumleler yuzunden lısteden çıkarıldı "Kuçuk Prcns'ın geldığı gezege nın Asteroıd B 612 olduğu konu sunda yabana atılamayacak kanıt larım var Bu gezegcnı bır /anıan lar tclcskopla bır kcz goren bın olmuş 1909'da bır Turk gokbılım cısı Bu konuda hazırladığı raporu Uluslararası Gokbılımcıler Kurulta yı'na sunmuş Ama başında fes, aya ğında şalvar var dıye sozune kulak asan ounamı^ Buyukler boyledır ışte Bereket versın, Asteroıd B612'nın onurunu kurtarmak ıçın, dedığı dedık Turk lıden tutmuş bır yasa koymuş Hcrkes bundan boyle Avrupalılar gıbı gıyınecek, uyma yanlar olum cezasına çarptırılacak 1920 yılında aynı gokbılımcı bu kez çok şık gıysıler ıçınde Kurultaya gelmış Tabu butun uyeler goruşune katılmışlar " Kıtabın lısteden çıkartılma gerek çesı kıtapta geçen "Bır Turk dıkta torun halkına Avrupalılar gıbı gıyın me zonınluluğu getırmesı, bu zorunluluğun da Turk gokbdımcının tanınmasına yaraması Dıktatorun Ataturk olduğu soylenıyor Bu kıtap gerçek dunyaya gonderme yapan ozyaşamsal bır kıtap değıl, kurgusal bır kıtaptır Ohalde "dıktator" sozcuğunun sozluktekı anlamlann dan bırı de "dedığı dedık lıder" sozcuğunu ya/arın bırebır Ataturk'e gonderme yapması olası değtl, çun lcu bu kıtapta yazar çocukluğunu değıl çocukluğu anlatır ve çocuk duygulan ıle ya^am sorunlan arasın da sıkı bağlar kurar Ayrıca ısrarla yazarın kurgusal dunyasını gcrçek dunyaya gonderme yapmak ıstcyen buyuklcrımi7in bıldığı gıbı 1920'de henu/ kıyaiet yasası da çıknıamıştı Ustclık yazar burada ' dedığmı dc dık lıdcr'e olumlu bır anlam yuklu yor "Dedığım dedık lıdcr" sayesın de kıyafet yasası çıktı, şalvar ve fesınden dolayı projesı Kurultay'da kabul gormeyen Turk gokbılırncı, çağdaş kıyafetıyle aynı projeyı su nunca projesı kabul gordu, anlamı nı taşıyor Yazar, "başında fes aya ğında şalvar var" dıye sozune kulak asmayan Uluslararası Gokbılımcıler Kurultayı'ndakılere de olumsuz an lam yukluyor ve Ulusal Gokbılımcı ler Kurultayı'ndakı ınsanlan da çocukların duygularını anlamayan, onemsemeyen gorunuşe ve rakam lara onem veren buyuklere benzetı yor Buyuklerın rakamlara, gorunu şe ne kadar onem verdıklerını aşağı dakı cumlclerle vurgulanıyor "Buyukler sayılara bayılır Tutahm, onlara yenı edındığınız bır arkadaş tan soz açtınız, asıl sorulatak şeylen sormazlar Sesı nasılmış, hangi oyunları scvermış, kelebek bırıktınr mıymış, sormazlar bıle "Kaçyaşın da>" derler, "Kaç kardeşı var? Kaç kılo^ Babası kaç para kazanıyor?" Bu tur bılgılerle onu tanıdıklannı sanırlar Desenız kı "Kırmızı guzel bır ev gordum Pencerelerde saksılar, çatı sında kumrular vardı" Bır turlu gozlennın onune getıremezler bu evı Ama "Yuz bın lıralık bır ev gor dum" deyın, bakın nasıl "Aman ne guzel ev" dıye haykırırlar Aynı şe kılde onlara desenız kı 'Kuçuk Prens'ın sevımlı oluşu, guluşu, ko un ısteyışı vaıolduğunu gosterır, Tır koyun ıstıyor, oyleysc vardır " bı Bunları desenız dc neye yarar' Na sıl olsa omıi7İarını sılkıp sıze çocuk gozuyle bakacaklardıı Ama geldığı gezegen A.steroıd B 612 olduğunu soylcrsenız hemen ınanırlar, sorula rıyla başınızı ağrıtmazlar Boyledır onlar Çok şey beklememelisıniz "Çocuklar buyuklen hoş gormeye alışmalıdır " Kuçuk Prens'te yazar, çocuk ve yetışkmler arasındakı uyuşmazlığı, bır başka deyışle çocukların seçım lerının, tercınlerının ve zevklennın buyuklennkıyle çelıştığını vurgular Buyuklerın onemsedığı anlamsız lıkJara ve saçmalıklara aldırmayan çocukların durumunu kurgular ve hoşgorulerını vurgular Kuçuk Prens'ın sorduğu soruları, buyuk ler anlamsız bulsalar da, bu sorular ınsanın temel sorunlarını kavramak ıçın sorulmuş sorulardır Gonınuşte "Kuçuk Prens"ın sorduğu sorular, anlamsız gıbıdır, ama gerçekte ınsa nın temel sorunlarını kavramaktır Buyukler, çocukların cıddı sorulan na dâhıce, heyccan vencı yanıtlar vermezler, çunku ya sorulan yanlış yanıtlarlar ya da bılmezler Oysa çocukların sorduğu sorulann ınce fıklerını, gıztnı keşfetmek gerekır Yaşama ve ınsana ozeUıkle de ço cuklara yuzeysel bakmamak gerekır Yazar çocukluğu anlattığı bu kıtap ta, karmaşıkbğın, basıdığm yanında şıırsellığın ve oğretıcılığın ıç ıçe ol duğu gorulur Kuçuk Prens, yalnız kuçuklerın değıl, buyuklerın de okuması gereken bır kıtaptır Tabıı kı çocukların dunyasına gırebılmek koşuluyla Neden çocuklar Kuçuk Prens'i okumalı? 100 Temel eser arasından Kucuk Prens, 9 14 yaş çocuklann dılsel, bılışsel du7eymc en uygun kitaplar dan bırıdır Ayrıca Kuçuk Prens, hem oğıctıcı hcm de çocuğun kapı sından tclseteye gırışı de son derece yazınsaldır "Küçuk Prens" lı • SAYFA 26 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 8 10