Katalog

Ah keşke herkes bir kezcik bile olsa Aydın Boysan'la bakabilse dünyaya. Göreceksiniz, bu yalnız dinlendirip yumuşatmayacak sizi, gündelik yaşam içinde eksik bıraktığınız pek çok konunun başka bir bakış açısıyla nasıl değerlendirilebileceğinin ipuçlarını da verecek size. M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Dünyaya Aydın Boysanla bakmak bında ıse herhangı bir konu çerçevesıne sığıştırmaya yo nelmeden kırk yedı deneme sıyle buluşturuyor okuru Hadı gelın, andığım kıtap lardakı denemelerın kdavuz luğunda Aydın Boysan'ın ba kışıyla tanışalım Aydın Boysan D unya goruşu, bakış açı sı ayrı ayn kavramlar Bırının yerıne otekını koyabılmek olanaksız I hç kımse, bırınden dunya goru şunu bir çırpıda değıştırmesını ısteyemez, bekleyemez Çunku bıreyle dunya goruşu arasında du/lem bırlığı vardır, buna, ıster scnız "aıdıyet' bağlamında, bu tunsellık çerçevesınde de bakabı lırsmız Ama kcndı bakış açınızı arada dınlendmp bir başkasının ya da alanın bakış açısını konuk alabılırsınız zaman /aman Buna gore arada sırada bılım cılcrın felsefeuleıın ya da çocuk, genç, kadın, erkek farklı bıreyle rın bakışıyla olaylara dunyaya bakmak yalnız kuıu kuıuya yarar getıımcz, otesınde yumuşatır, dınlendırır ınsanı Aydın Boysan'ın bakışıyla dun yaya yaklaşmak da boyle alınabı lır Pekı, "Aydın Boysan'ın bakı şı" dedığımızdc bundan neyı an lamak gerekır? Bu, cınlıkler fışkıran bir bakış açısıyla yaşadıklanmı/ın gozdcn geçırdmesı, duşunscl açıdan ge vış getırılmeM anlamına gelıyor bir bakıma Bir mımar dkm o Ne var kı mımarlıktan tıyatroya, muzıkten yemeğe vb pek çok konuda bırıktırdıklerını ust uste koyup damıtmış bunları har manlayıp bırıkıme donuşturmuş bıtı dcaynı/amanda Insan Ay dın Boysan ı okuduğunda bu nun getırdığı kazanu gorebıbyor hemence Boysan, deneme alanında bay rağı gondcrc çekmış Ataç, Saba hattın Lyuboğlu, Akşıt Cıokturk, Salâh Bırsel, Melıh Cevdet An day, Ncrmı Uygur vb soy dene meulcnmi7 grubu ıçınc alınama/ belkı, ama dıyLİım halk dene meulığımız gıbısınden bir baş lık açabdeeeksek eğer, Aydın Boysan'ı bu gruptakı dcnemecı leı ın ta başına almak zorundayız o zaman' Gerçekten dc onun kıtapları, ıçıne halk kavrayışının da katıldı ğı unlıklcrın doruk orneklerı ola rak alınabılır pekâlâ1 Otcsınde bir Nasrcttın Hota kavrayışı ko şutluğu da kuıulabılır bana gore Oylcyse hoşgorulu olgun, çelebı ınsana, onun duşunen seven kı 7an, korkan yanına yazarın bırak tığı bırer aforızma bıçımınde alı nabılıı bu metınler Aydın Boysan'ın bu bağlamda pek çok deneme kıtabı var kuş kusuz Bcn son olarak yayımla nanlardan ıkısı uzcnnde duraca ğım bu lıafta Kıtaplaı Adası'nda NeredeYaşıyoruz? (Bılgı,2004), Binbir Yaşam Sahnesi (Bılgı, 2005) Ilk kıtabında konusal butun luk çerçevcsınde yapılandırıyor Boysan denemclerını Otekı kıta f » l w ı T ı ^ l ^ A « « îhbkfyam Sahnesi "NEREDE YAŞIYORUZ?" Nerede yaşadığımı/ uzerı ne dıkkatı çeken, çok zengın başlıklar altında, olağanustu genış yelpazede duşunteler, verımler sunan bir yapıt Nerede Yaşıyoruz? însanın kendısıyle, çevresıyle ılışkısı nı çok şık, zarıf eğretıleme lerle, alaysamayla gozlcr onu ne seren Boysan, kıtabın ba şına çoken okurun eylcmını ıç açıcı okumalara donuştu ruyor çabucak Kul yutmaz bırı aynı n manda Aydın Boysan nere lerdcn suzulup geldığı, hangı ığnenın delığınden geçerek bugunlere ulaştığı, bu bırıkı me nasıl vardığı ortada Samatya'da, yanı "tıyatro yaşatan bir semt"te doğup buyumuş oknakla gururla nan (70), gençlığınde bir ay lık oğrencı bursunu Gıesekıng pıyano konserı ıçın ayırabılen (56) bir Aydın Boysan bu'Orne ğın daha ılk satırlarında şoyle bir duşuncesıne tanık oluyorsunu? onun "Pek tuhaf bir değışıme tanık olmaktayız Ulkcmı? ağır ağır, kendı vatandaşları tarahn dan kanunsuz olarak ışgal edılen bir ulkcyc donuşmektedıı "Insanlara oğretdecek ılk bılgı sevışmek ıçın ılle de çocuk yap manın şart olmadığıdır' (13, 15) "Kır'lc "sıyasacı" arasındakı ılışkı ıçın ne dersını/'1 Boysan, ü kın "kır"ın "bılımsel tanım"ını yapıyor "Kır yanlış yerdc bulu nan mal/emedır " Sonra surdu ruyor "Omeğın ıçılen bir şehrıye çorbasından bir saç kılı çıkarsa mıde bulandırır Isterse bu kıl bıraz once mıs gıbı yıkanmış sev gılmın saçından olsun Ama ote yandan duşlere dalarak sevgılısı nın saçlarına yumulan bu âşık, eğcr o saçlar arasında bir şehrıye parçası gorurse dunyasını şaşırır Çunku bu da yanlış yerde bulu nan malzenudır / Dunvada mevcut en buyuk kırlenım tehlı kesi, ıktıdarda bulunan çırkın polıtıkacılaıdan doğar (,unku çırkın polıtıkau yanlış yerde bu lunan nıalzemtdır Çunku dun yada ınsanlığı au yazgılaıa su rukleyen kırlenmcnın kaynağı, çırkın polıtıkaudıı " (25) Ya bı/ıni toplumunııı/'1 "Top lum, duşunmtden ınanmaya su ruklenen duşuntc uşengeçlerı surusune donuşturuluyor Polıtık doruklara, u/erlerıne leke bıra lırdı' Oysa tam tersıne gulmece, onumuzu gosterıyor bızc, gelece ğe doğru yol alabılmemız ıçın kışkırtıyor bızı1 Demek kı, acıla ra katlanma gucunu çok aşan bir nıtelığe sahıp gulmece1 Aydın Boysan'm dıle getınşıyle "zulum mızahı ateşl(ıyor), kaynatı(yo)r, ftşkırtı(yo)r" (28) zaten Arada, Burhan Felek'ın on yıl lar once yaptığma benzer bir "Vatandaş Ahmet Efendı" oyku lemesı getırdığıne de tanık oluyo ruz onun "Sarmaşıklı Meyhane" buna ornek gosterılebılır Butun bunlar dıkkate alındı ğında Boysan'ın, dunyaya bakışı nı, enıkonu eğlcnccyle ortuştur duğu gorulmuyor değıl UstalıkL duşunce gezıntılennın eğlenıelı kılavuzu o 1 Evlılık, yazarlık, sağlık vb akla gelcbılecek veya takılabılecek her konuya uzanıyor Boysan Binbir Yaşam Sahnesi nde Suzdurul muş, soğurulup ıçlunleştırılmış, gcnış mı genış bırıkıme, hatta bı rıkımler ağına yaslanan deneme lerle karşılaşıyorıii' kıtapta Hıçbır yazısında bılgıçlık, akıl ya da ders verme, kendını beğen mışlık, huner sergıleme vb se vımsız, soğuk, herhangı bir tu tumla karşılaşdmıyor onun Alay samaya yonelıyorsa eğer dkın kendını topa tutuyor Aydın Boy san Getırdığı olçulerden bırı de şu "Hem sevmek, hem dc aklın baştan gıtmesınden korunmak olası mıdır'' Evet Olasıdır Arada mesale bırakarak olasıdıı' (39) AYDIN BOYSANMISCİBİ YAPMAK! Yazlarda, ciddı okumalara çok daha fazla olanak bulabdıyorum Bana oyle gelıyor kı apayrı fırsat lar sunuyor yaz ınsana Sozgelımı kıyıda kumların uzerınde, denı zın şıpırtılı gelgıtlerı arasında da olsanız hem okuyabılıyor, hem de gozlerınızı yumarak duşunce lere dalabılıyor, hatta yazı notları alabdıyorsunuz Boyle bir okuma sırasında bde olsa, her kezınde ırkdıyorsunuz Aydın Boysan'ın yazdıkları karşı sında Sankı dunya kuçulup de nokta kadar kalıyor, kuçulmuş bu dunyanın sağına soluna, altı na ustune go? atabdıyor, bu yon de ınsanların, toplumların vardı ğı değer yargılarını sorgulayıp tartışabdıyorsunuz Aydın Boy san, bu tur okumalar aracdığıyla duşunce urctcbdmemız yonunde buyuk fırsat, olanak sunuyor de nebdır Ama gıtgıde uzaklaştığımız bir gerçek bu dunyadan Eğer kat merlenmış bu sevgısızlık surerse dunya dışına duşeceğımı/ de Belkı de bu yuzden Aydın Boy san'ı okumak, Hoca Nasrettın'ı dırderken Nasrettın'mış gıbı yap mak neysc buna ben/er ortuşme gosterıyor Ah kcşke herkes bir kezcik bı le olsa Aydın Boysan'la bakabilse dunyaya Göreceksiniz, bu yalnız dinlendirip yumuşatmayacak sı zı, gundehk yaşam ıçınde eksık bıraktığınız pek çok konunun başkd bir bdkıs açısıyla nası] de ğerlendırdebıleceğının ipuçlarını da verecek sıze Yalnız gençlere, okurlarla ya zarlara değıl alanının ıınlu kışde rınc de onerıyorum bu yontemı Ozellıkle de sıyasacılara I lele kendı bakış açılarından başkası na tovbe Allah gonul ındıtmeyen şerıatçı sıyasacdar, bir ders> prog ramı çcrçevesınde okumaldar Ay dın Boysan'ı1 • SAYFA 23 kan golgeler duşmuş kışılenn çıkmasını, beyın mıskınlığıyle malul aydınlar kesımı kayıtsızca seyredıyor Zaman geçtıkçe top lum, nıtekk kazanmıyor, yıtırı yor"(19) Sonrasında dunyadakı kırlen meye dek uzanıyor yazar "Dun yadakı tum lurlenmelerın ana kaynağı maddesel olıışmalardan değd uıhsal kırlenmelerdcn kay naklanıyor / Tum bo/ulma ve kırlenme nedenlerının ana kay nağı ınsan ruhlarıdır " (30) "Kırlı scssızlık" u/erıne de şunları soyluyor Boysan 'Bir ulkede karanlıkları yırt mak, geıçeklerı gormek ve kotu lukleıı haykırmak durumunda olan vatandaşların sessızlığınden daha kotusu, yetışkın ınsan kıtle lerının, unıversıtelerın, yazarların sanatçdarın, duşunce ınsanlannın sessı/İığıdır Bu sessızlık, kırlen melerın en pıs, en zor temızlenır bıçımıdır Çunku bu kırlılık, do ğacak kuşakları bıle zehırleyebıle ctk yaygınlıktadır " (32) Buradan kalkarak sozu bızdekı hıyarlara getırebılırı/ artık1 Cıelın sozu Aydın Boysan'a bırakalım Bcn çıçeklere pek duşkunum dur Ierasımdakı 300 saksıya kendım bakarım Gunun bırınde benı /ıyarete gelen eskı dostum Alman mımar Prof (urgcn Jo tdiekc dt terasta yemekteyken, bana sormuştu 'Sen bu çıçeklere Mo/art çalıyor musun'1 dıye Bcn dalga geçtığını sandığım ıçın, alındı bıle Bir haka sonra bana Almanya'dan, bılımsel araş tırma sonuçlarını ıçeren gorkemlı bir dosya yolladı // Botanıkçı Dr Sıng, keman çalınan bıtkı hucrelcnndekı plasmanın, yanı canlılığı sağlayan Subtanz'ın, hız landığını kanıtlıyordu Hındıstan'da Sıtar çalınan mı mo/aların, muzıkten mahrum kalanlara gore dortte bir daha hı/lı buyuduğunu saptamıştı / Kalıfornıya unıversıtelennde ya pılan araştırmalar, muzık ve çı çek ılışkılerıne yenı boyutlar ge tırdı Rock and Roll muzığımn, bıtkılerı oldurduğu anlaşıldı Bu tun çıçekler, klasık dunya muzı ğını sevıyordu Ozellıkle Mo zart'a hayrandılar / Bu gu/el bıl gılerı edındıkten sonra, araştırmayı bızde surdurmeyı vıcdan bortu saydım Ne sonuç çıkardı ğımı soran [oedıcke'ye verdığrm yanıt şoyle / Hıyarlar davul zur naya bayılıyor " (57, 58) "BİNBİR YAŞAM SAHNESİ" Aydın Boysan'la dunyaya bakmak, olup bıtenlen bir başka açı dan ele almak anlamına gelıyor kuşkusuz "Bir başka açı", her za man taşlan ycrınden oynatmak anlamına gelmeyebdır elbette, ne var kı bu, en azından anlamca bu bağlamda alınmalı yıne de 1 Boysan nasıl yapıyor bunu? Uzandığı konularda soylenmedık hıçbır soz bırakmayarak1 Bunun ıçın de gulmecenın yazınsai de ğer taşıyan kuşatıcı, kutaklayıcı nıtehğınden yararlanıyor Tum konulara, olgun, gormuş geçır mış bırının felsefe ıçmış bıçemıy le yaklaşıyor Boylece yaşananla ra, kışılcrc, ılışkılenışlere hep bu bakış açısıyla eğılcbılıyor Salt olarak yalnızca "acılara katlanma gucu" sağlamak olsaydı gulmecenın hunerı, bu olçude yol ufuk açitı nıtelık taşımayabı