Katalog

dramatik yaşamları, kırılganlıklart vc toplumca dışlanmışjığı olduğu sonucuna varılıyor. Ulkemizin kültür tarihinin unutulmuş bir sayfasını gün ışığına çıkaran Mübcccel Kızıltan'ın Fatnıa Aliye I lanım üzerine dcğcrli çalışmalarından ctkilencn Uturgauri, ilk kadın roman yazarımızın yaşamını, yapıtlarını ve aydın düşüncclerini kcndi perspektifinden ınccliyor. Unutulmayanlar'da bıınların dışında ycr alan altı incelemc Rus 1 ürk kültürel ilişkilerinin tarihçesine, Almanya'daki Türk topluluğuna vc sosyalist devrim sonrasında tstanbul'a yerleşen Rus göçmenlerin yazgıları üzerinedir. Türk ve Rus kiiltürlcrınin buluşmasını konu alan incelemede ıki ülke arasındaki ilişkilerin beş yiiz yıl önccsinc dayanmasına karşın, birbirini tanıma sürccinin XVIII. yüzyılda basjayarak XIX. yüzyılın sonlarında hız kazandığı bildiriliyor. Rus cdebiyatından yapılan ilk çevirilerden ve bunları gerçekleştiren Mehmed Murad ve ülkenıizde Gülnar Hanım olarak tanınan Olga Lebedcva'nın çahşmalarından söz cdiliyor. Gorki ve Türk edebiyatı başlıklı incelemc gerek yazarın yapıtlarının Türkçeyc kazandırılmasının kronolojik bir sırayla verilmış olması, gcrekse yaraticılığının Türk yazarları ve özelltkle ()rhan Kemal ile Sabahattin Ali üzerine etkisinin örneklerlc incelenmesi bakımından ayrı bir önem taşıyor. Göçmen edebiyatı ve göçmcncilik de kitapta yer alan dört çalışmanın konusunu oluşturuyor. Birbirini tamamlayan iki çalışmada 1961 yılında Almanya ileTürkiye arasında imzalanan antlaşma sonucunda yaşanan Almanya'ya yönelik göç dalgası istatistik verilerle ele alınıyor, buraya ycrleşen Türklerin kültürel uyum süreci üç kıışak boyunca yaratılan edebiyat üzerinden irdeleniyor. Başlangıçta gurbet konusunun işjendiği folklor türü yapıtların ağırlıkta olduğu belirtiliyor. Aynı dönem de gurbet konusunun Fakir Baykurt, Dursun Akçam, Yıısuf Bahadınlı, Orhon Mıırat Anburnu, Yaşar Miraç gibi siyasi nedcnlerden dolayı Almanya'da bulunan Türk yazarlarınca da ele alındığına işa ret cdiliyor. Ancak onların yazar olarak Türkiyc'de yetiştiklerindcn yaratıcılıklarının Türk edcbiyatının gelişme sürecinin bir parçaM olduğu ilade ediliyor ve onlar Al manya'daki göçmen edebiyatmın dışında bırakılıyor. ÜÇ BÜYÜK CÖÇ Aynı çalışmada Ahmet Doğan'ın 1977 yılında "Almanya'daki Türk kültürünün merkezine daha yakııı olma" ve Türk kültürünü tanıtmak amacıyla Stuttgart'ta kurduğu "Ağrı Dağı" yayınevinin ctkinliklerınden söz edilerek, Fethi Savaşçı, Aras Ören, Yüksel Pazarkaya, Cîüney Dal vb. ikinci kuşak göçmen edebiyatçılardan söz ediliyor. Yüksel Pazarkaya ile Aras Oren'in yapıtları konu ve kahraman bctimlemeleri yö nünden ayrıntılı olarak inceleniyor. Çalışma Şinasi Dikmen, AJev Takanay, Zafer Şcnocak, Levent Aktoprak vb. Almanca yazan edebiyatçıların tanıtılması ve Alev Tckinay'ın, Ertunç Barin'in yapıtlarının irdelenmesiyle son buluyor. Göçmencilik konusunun işlcndiği diğcr iki yazıda ise 19191921 yılları arasında Rusya'nın özellikle Karadeniz limanlarından Istanbul'a gerçekleşen üç biiyük göç dalgası tarihsel bir perspektifle ele alınıyor. Kasım 1920'de kısa bir zaman sonra yeniden ülkesine dönme planları tasarlayan Rus ordu komutanı General Vrangler'in 126 gemisiyle Haliç'e denıir atması, beraberindeki 130 bin Rus askerinin Müttefik güçlerince yerleştirilme planları, Toplumsallığı öne alarak Türk edebiyatını blllmsel bir yöntem ve perspektifle deflerlendlriyor uturgauri... Ocak 1921'de General Vrangler'in Istanbul'dan ayrılması, Avrupadaki göçmen kuruluşlarının bir merkez tarafından yönctilmeleri amacıyla Göçmen Birliği'nin Istanbul'da kurulması gibi akıcı bir üslupla sunulan bilgiler oldukça ilginçtir. Başka Avrupa ülkelerine gitmekten vazgeçip Istanbul'da yaşamayı seçen Rusların kentin kültür yaşamına nasıl bir renk kazandırdıkları, kurulan pastane, kafe ve restoran gibi mekân isimlerinin yanı sıra bale, tiyatro ve dans topluluklarında yer alan kişilerden vc yetiştirdikleri Türk sanatçılarından da söz edilmesi bu çalı^maları ilginç kılıyor. Unutulmayanlar'ın son yazısında öndc gelen Rus Doğubilimcilcrinin Türk edebi yatı üzerine yaptıkları çalı^maların tanıtılması, başvurulan bilimsel yöntem ve varılan sonııçların kısa özeti yer alıyor. En sonunda ise Türk edebiyatı üzerine Rus bilim adamlannca kaleme alınan ve Rusya'da yayımlanmış olan altmıs altı çalışmanın künyesi vcriliyor. Önde gelcn Rus Doğubilimcileri şunlardır: N. Ayzenşteyn, L. Alkayeva, A. Babayev, K. Bclova, l.Borolina, H. Vladmirova, V. Harbuzova, G. Cîorbatkina, H. Kyamilev, E. Maştakova, T. Melikov, Y Petrosyan, M. Repenkova, F. Salimzyanova, I. Sonina, G. Sorokoumovskaya, L. Sofronova, S. Uturgauri, L. Fevralskaya, R. Fiş ile N. Yakovleva. Toplumsallığı öne alarak Türk edebiyatını bilimsel bir yöntem ve perspektifle değerlendircn Uturgauri'nin Unutulmayanİar yapıtı edebiyat çevrelerinc, Türk edcbiyatıyla ilgilenenlere ve özellikle Türk gerçekçiliğini incclemek isteyen Doğubilimcilere önemli bir kaynaktır. Çağdaş edebiyatımızı Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nda bilimsel bir düzeyde tanıtması baiumuidan da bunun son derece değerli bir yapıt olduğu kuşku götürmez. Dr. Svetlana Uturgauri'nin Unutulmayanlar çalışmasının Türkçeye kazandırılması dileğiyle! • *(Utanbul Ünivenitesi, Slav Dilleri ve Edebiyatlart Ana Bilım Dalı Öğrettm Üyesı) Unutulmayanlar (Zabveniyu ne podvlastno) /Svetlana Uturgauri/Rusya Bılimler Akademiu Doğu Eihmler Enstıtüsü / Moskova, 2004 / s. 324. Bu kitap edebiyat çevrelerinde çok konuşuldu. Ve konuşulacak... "Ben bu aralarda Bartleby ve Şürekâsı adındaki, olağanüstü kitabı okuyorum. Yazan Enrique VilaMatas. Bir kitap yazdıktan sonra bir daha tek bir kelime bile yazmayan, yani tıkanmış olan veya ilke olarak reddetmek için yazmaktan vazgeçen insanların edebiyat tarihindeki yeri üzerine. Eğer bu tamm bile merakınızı gıdıklamadıysa o zaman yapacak bir şey yok, ancak tehdit altında kitap okuyabilen insanlar dışındaki herkes bu muhteşem kitabı okurken haz alacaktır. Lütfen alın ve okuyun..." Serdar Turgut, Akşam "Enrique VilaMatas'ın Bartleby ve Şürekâsı olmasaydı, Bartleby sendromunun aslında ne denli farklı bir dünyayı dışavurduğunu, sonunda yazmaya son veren ya da dopdolu dünyasını başkalarıyla paylaşmayı baştan reddeden yazarlann yarattığı kısa ama sert fırtmalarm nasıl yaşandığını belki de düşünmeyecektik." VEŞÜRB Semih Gümüş, Milliyet Sanat "Edebiyatı sevenlerin mutlaka okuması gereken bir kitap. 'Roman' adı altmda yayımlanmış ama, bir romandan çok fazla: Ret edebiyatım, yani özetle şu ya da bu sebepten yazmaya ara vermiş, yazmayı bırakmış veya hiç yazmaya davranmamış edebiyatçılann hikâyelerini anlatıyor." Serdar Devrim, Hürriyetim DOĞAN KİTAP www.dogankitap.com.tr r . H M H U R l Y E T K İ T A P S AY I 806 SAYFA 15