Katalog

"Küçük Günahlar Sokağı", biryaşam birikiminin tanıklığı. Sulhi Dölek'in yaklaşık yarım yüzyıl öncesine odaklanabilecek, çocukluk yıllarına özgü yansıtmalar, roman üzerine kılı kırk yaran bir tasarımdan sonra çalışmaya koyulduğunu sezdiriyor. ykude, romanda vetib, kınleıe, ^tıc ııklara vo nclık pek çok yapıtı bulunan Sulhı Dolek Süper Bnhn, lkincı Bahar gıbı mılvonl.ır.ı ıılaş,an populu halk dızıknnın scnarvulaıına da ım/a atmış bıı ya/ar olar.ık bu dcne yımlcrını Kuçuk (.unahlaı Soka ğı adlı son ıomanına d.ı aktaımış gorunuvoı (ıirçektcn de ıuııu 111 bıtııdıgını/de pck çok ınsa ınıı ovkusunu bu .ıı.ula bır ço cıık romanını, yanı sıra bır tck vı/yon dızibinın benarvosıınu okudugunu/u da duyumsayabılı vorsunu/ Oykulet toplamı çocuk ınm.ı nı dı/ı senaıvosu ha\asına kar sjn roman dokusıınun hıçbıı bı çiıııde yıptanmadıgmı gotebılı voısunıi7 anıa Dcnıck kı Dolek, bu alanlardakı bıtıkımlerını le mel alaıak ib,e kovulmuş ll.ıtta bunl.ıra oyıın ya/arlığı deneyınıı nı de ckkmıs, Bolumleı aıasına supıs,tndıgı eğık konuşma orgıı lerı bıınıı gostermevc yetıvoı Bu kadaı da değıl1 Ütebiııde gulme ce ya/aılıgını da koijiıyor roman ya^arlığının yanına Ama bonuç ta ne oykuler toplanıı olarak ka lıyoı yapıt ne çocıık romanı, ne 1 gulmeıc, nı dızı senaıyosu Ote vaııdan Küçük Günahlar Sokağı, bır vaşam bırıkımının ta nıklıgı olaıak da alınabılır Nıte kını Sulhı Dolek ın (d 10 9 1948) vaklaijikyanm yuzvıl oncesıne odaklanabilecek, Cocııkluk \illanna O7gu yansıtmalar roman u/erme kılı kırk yaıaıı bıı tasaıımdaıı sonıa çalib, mava koyulduğunu sc/dırıvor Roman /amanı 1958 de "havalar sogudugunda " başjıyor 1959'la erguvanlarla mor salkımların kısacık saltanatı"yla, "kıraz ı.ı manı'vla, "yılın en ıı/ıın gunlc rı yle sııruyor Dıyeıeğım o kı, Dolek bır vandan çoıııkluğunda tamklığını yaptığı bır yas,amı bugune Ub,ıya tak hcnı bıze katb.ılas.tıtma ola nağı sunuyor, hem de sanatsal alanlarla turlerdekı bırıkımını buna ckleverek vapıtın bır "so nuç roman" olarak alınabılırhğını sağlıyoı Fekı yazatın bıı yondekı çabalayışları yapıtta yansımasını ne oıanda buluyot, ıunıatı onun dub,unceleıını yahsırabılıyor mu gerçekten'J M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası ••M Kuvuk Gunahlar Sokag: "Küçük 1 Günahlar Sokağı" "Ruzgirlı Sokak 11 olııp bıtcnle ıı aktarır goruncn kamcıa soka gın, sunun, otcbinde mahallenın "ıu/gâr"ı 11er yakada dolas,tığı ıçın de olııp bıtenlerııı tunıunc tanıklık vapabılıvor Bu kamcra va ' şakaci ruh ' ya da ' kul >ut nıaz cın' adını da vuebılıısıni7 sı/ Ne kı en a/ından buna dııyarlık katabılmek anıaciyla ılko kul oğıenıisı Sınan'ın bakışını da katıyor araya yazar Roınanın oıtıık bas.kahramanı Sınan ku'jkıısu/ Sınan, hcı taıa fa yctıijcn bır çoeuk 1 leı yeıde ha/ıı na7iı aniasa da anlamasa t.\i olayları ızlıyoı Bu vaııı>la hem vakı^ıvoı ıomana hem dc sokağın rıı/garı gıbt alıp uçuıu yor onu Roman /anianında Sı nan'la vaştaş sa>abılcıe£ımı/ ya zarın, bu yoila ıomana geiçek tenlık ka/andıııp derınlık kattığı da ortada Htıldak gıbı tlonen dıırma cınlıkler ııreten, hemen her ta^ın altından c,ıkaıı, her veıde ha7ir ve na?ır meraklı, araştırıcı, saf w, karadar Sınan, Rasıııı, Amca Husevın Sınan, Küçük Gunahlar Sokağı'nın her yere uzanan "goz'u bır a«,ıdan Daha çok Ra sım'le bırlıkteler, deyış yenndeyse ı<,tıklerı su avrı gıdıvoı ıkı ço cuğuıı Ru?gâr kamerasmı, Sınan o ı,ocuk luhunu gezındııııken "Ru7gârlı Sokak'ta, roman da kcndı dongusu ıı,ınde kumaş gı bı onumu/de a^ıla ac,ıla gelısjiyor, kendı dolantıları i(,ınde akıp gı dıyın Bu biı^emdekı elovkıısel anlatım mzgarla Sınan'ın kol kolalıgı sonucunda siradan bır eloykusel anlatım olmaktan <,ıkıp bızı de ı<,ınc katabılıyor hemen ce Boylece ya/ar, sankı o/oyku sel bır anlatımı varmı^asına ta ze, ılık bu havanın esmesını sağlayabılıyor yapıtta Havır, ozovkusel anlatım vok degıl, orneğın ruzgârın aktaıımı taııı anlaııııvla o/nykıısel ancak okurun kameranın aktaıımını vı nc de clo\ kusel algiladığı soyle nebılır Bıınların ardından şunu da ek lemek gerek l^omanda anada mar okıijtuıacak bu anadamaıı blı,ımlendırccek kaıakter çıkmı yor karşımı/a Dnclım ıkı dub, man aılenın ı,ocugu lıse ogıencı sı Aynur la tıp ojjrencısı Mctın ın aşkı bu bağlamda heı tuılu ola nağa sahıpken ustelık ıkılı bır Romeo Jıılııl gıbı ımlcnmı^ken Dolek Avnuı la Metın ı ıomana ana omıırga yapıp otckı kı^ılen bu ıkılıyc goıc saımalamaktan u/ak dııruvor Bu ncdcnlc loman kaıakterle rııı oı untıılı medıgı daha ı,ok tıplerın (,c^ıtlı dolantılaıla ^cıı lendırdığı bır vapıta donuşııvor I I •HHİ 1 O KUÇUK İNSANLARIN KÜÇUK ÖYKULERİ Kıi(,uk ınsanldiın ku(,uk o\ku lerı olarak da kalmıvor Kuçuk Günahlar Sokağı. Tam tcısıne sokaj*ın ıomanına donu^uvoı Cyup'tekı Rıi7gârlı Sokak", oylesıne baskın hale gelıvoı kı an latici luzgânn Sınan ın katkıları nı da alarak romanın bas,kahra manına donu^mekte geıikmıyor Boyle olduğıı ıcın dc kok bova ka/antndakı gıbı kuı,ıık ovkule ı ın yan yana, ama avrı ayrı durduğu "parı,alı butun" vapı \an bitmıyor yıne tle Bu kımık oykulcı bızı hep Ruzgâılı Sokaga (,ıkaııyoı sokak lomanın başkahramanı olurken, kuçuk oykuleııylc kuçuk ııısan lar bırer "tıp ' olarak \ ıpıta ck lemlenıyor Fato^ Babiı Bırsen Selım, bıınların çocukları Aynuı Ayhan, Bas,akSınan, buyukanne Nen man, buvukbaba I lacı Macıt, sevımlı "mucıt" Fahsın çııağıSa lıh HalımMu tıt kaıdc^lcı ^u ıekâsı emeklı savcı ( ınlı Bc sım, scıııt kumı serı Nıhat la bacagındakı bı lezıkte Kusça va7dı£ı ıçın casus zanlısı ola lak tutukladıgı kuj*u malıalle bekçisi Mahı nur'la kı/laıı Nuraıı Mujgân, Nalan, Satına/'la beslemesi 1 Iatıtc Iğnecı Ayscl'le vcjîenı ^arkici Sevgı Kamvoncu Ha lıl'ın dovup oı tada bıraktığı Cahıde, Sadun Us ta, marangi)z Nuıı bunak annesı Cıulızaı kem ıncı Sııavı udı 1 layrı'yle kaıısı Mualla daha kımleı kımler Bunlaıa çocıık seruvencılığını, a^kları, tutkulaıı tıplerın koııumiaıı bııbırlerıyle ılışkılerı bıı ılı^kılenı^tekı çeli!) kı, çatı^ma aıacdığıvla gulmece yı dı/ı senaııstlıöınden gelen kıvraklı|*ını da eklıyoı vazaı So nııçta bır çııpıda okunup bıtırı lcn ıomana donu^mor kıtap (ıcrçeklen de clvlltılı ^enllklı, otesınde cılvclı bır roman bu Roman kahramaıılarını bız, bu kıpırtıh akışı hi7İı olaylar sırasında gorup tanıyoıuz tlkın le kcleı halınde sonıasında gıde gıde kovulaşıp bclırgınle^en go luntuler biçıınmdc Bu bıçemın sinema teknıgını çağrı^tırınaması olanaksı/ clbcttc lc)5()'lerın son laıında Lvup taıaflarında bır mahalle aracılığı\la anlatılmı^ bır kent topogıatyası bu Istanbul'a o/gulenmış yenı bır roman olarak alabılmek dc olası elbette bunu Sulhı Dolek'ın senaıvolarıvla koşutluk çeıçevesındc anıa sıyah bevaz lılnı çağrışımlarıyla dıışunmek koşuluvla1 Roman evıenınde ağıılıgını belırgın biçimde duvııran ıkı yan var 1 Fmperyalı/m, venı biçim lerlc saldııısını surduruvoı 2 so j?uk savas, uım acımasızlıgıvla yaı?amami/a \avılmış duıumda lştc bu ıkı ılıırum, roman cvıe nın tcmel bclnlcvenleııne donu ^uyor dencbılıı Artık bıından sonrası, bu ıkı tcmel yaklaşıma davandıulaıak kolavca çıkarsanabılır Bır açıdan tıım Istan bııl u, goıece de luın 1 uıkıye'yı ornekleven Rn/garlı Sokaktakı yai)am, sokak sakınlcıının dun yayla, kentle bııbnlcrıyle ılışkılenib,ı, bu çerçcvcde gerçeklestn dıklerı çe^ıtlı etkınlıkler, ahlaksal tııtum, sıyasa, ıınsellık anlayiijla rı, ya^ama donuk kavrayibjarı, bunun otesınde dunya goruşlcrı, hep temcldckı bu ıkı yonlenduı cıııın etkısıvle çikıyor ortaya Sonra bu ınsanlar, sevgılcrını de hep ortuk bıçııııde yansıtıyor Roman, bıı bağlamda bır belgesel havasmda da alınabılır sanı yorum Küçük Gunahlar Sokağı'nda kı kuçuk kahıamanlardan bırı u/erınde O7cllıklc durmak gereğı duyııUMiım Iğnccı Aysel şulara, sağa sola Yu/u gulmez dı, anıa hastalarına kaı^ı çok mu^fıktı yıne de Dolek'ın lğneu Aybel'ını okur ken ben de kendı çocuklugıı mun Iğnecı Leyla'smı du^ıındum îbter ıstemez Bıı meslektı de mek "ığnecılık' Oysa gununıu/ de bu i!;i vapan kımse vok aıtık Iğnccı A\sd toplumun sağal tımııid hl/met vcımeve çabalaı ken bııyuk acılar va^ar hem ya talak hem de vaıı delı babasına b.ıkaıken talıbı de çikma/ 1 le nıı/ \ırmı ıkı ya^ında\kcn dokuz oıı \a^laıında bır oglan çocuğıı\ lacvltıını ıpnıu gıdcıkcıı doıt sclıl ınahluk onleıını kcseı ' heı tıırlıı sapıklığı \aptıktan sonra çocukcagızı olduılup onu da) oldu dıvebııak(n) (224 225) Bu nedenle "hemen hemen butun crkekler", "Avsel'ı kırlı emelleımc alet etmeye kalkib, ı cak olan bıreı dıışman dır (44) artık Buna beıı/eı bıı olavı daha bııkaç av onıcsındc Istanbul da yab,aıııadık nıı, bıı hemişiıenın ba^ına gelmedı nıı boylısı bıı olay" Cıcçmı^tckı ığnecıkı gıbı o hem^ııeler de Ist ınbul dan Denı/lı'yc Mardııı dcıı Lskışc hır c ııısan saglıgıyla ılgılenı\oı ovsa Ha\ Allatı bugun dc 12 Ma\is, Dunva 1 km^ııılı ı d ı ı nıı I h \cıı gclnıı^ktn bu an lamlı gunlcıını kutla\alım hem^ı ıeleıle geçmıştekı ığnecıkrın Dılı u/crındc de duıalım bıı a/ lomanın Sulhı Dolek gumk lık konuşnıa dılıvlc roman dılı kuı mava vonclıvoı Bu neıesınden bakılsa oluınlu bır tııtum Ancak burada bu olçui gcıekıvoı \a /aı, gundelık kcıııuşma dılını \a nı kullanmalık ılctı^ım dılını va pıtına buvur edeıkeıı bunu bıı bıçımde laboratuvarında su/nıck zorıında Ikıncisı de bu dılı vapı tının vaı.ıtım dılındcn vanı kendı dılındcn va da ıoman ovku vb dılındcn avıımak /oııında De mını o kı gundelık konu^ma dı lı, roman ovku cvıcnlcrı îçınde kı kahıanıanlarca, o da ya/arı ta rahndan denetımden geçıııklık ten sonıa kullanılabıln ancak Oysa Sulhı Dolek, ıomaııdakı kahramanlaıının konu^m ı dıllc rını, romanın bııtıınııne de vayı yor, yanı kahranıanlarının dılını romanın dılıne donusturuvor kı bıı doğru değıl1 Bır ıkı oınck vernıck ısterım Romanda kahrı manlar baş,vekıl, mesul, ıııcc mua, nebj vb so/cukleıını kıılla nabılır Amava/aı anlatımının baijladıgı veıclc bu ısicrsc kamc ra olarak alınabıluck Ru/)>aılı Sokagın ru/garı olbiııı tcıti(> ıstı lahat hadıse, buhıan saadıt mukarat\b so/cuklırı kullan maınalı1 Ne vaı kı Sulhı Dolek, geıek kurmaca gcrek bıçcm geıek cv len baglamıııda voğuıı emek yansıtan bu donem romanını belkı de kullanmalık tukctmelık dızılerden gelen senaıyo vaAirlı ğı alı^kanlığı>la oruntuluvt)i' Bovlelıkle de kendı yapıtını bır olçude 7edelemii), kuçultmu^ oluyor baııa goı e Doğı usıı ya yazarın kullanmalık ılıllc oruntuledığı bu gu/cl halk lomanı için Iııınl.iıı da dus,unmısını ıstcr dını Bu aıada doncmı ck \eıici, bır açıdan çevıe dıı/cnı bağja mındakı yığma .ıvrınııvı la/laca kullandıgını bclutcyını va/aıın 2005 ın 'kayda değcr" roman larından bırı olaıak alınabılıı Kuçuk Gunahlar Sokağı. l Jstt lık scverck okııvabıkccğını/ bıı ıoman bu 1 • K İ T A P S AYI 7 9! CÖZ SİNANDAN, KAMERA RUZCÂRDAN Küçuk Günahlar Sokağı, eloy kusel bır anlatımla aktarılıyor Otesmdc ıkı latklı bakı^ın sar mal bu dongude buluşuııulduğu gorııluyor Eyup taraflarında SAYFA 22 İĞNECİ AYSEL Sulhı Dolek le avnı vıllara ge lcn çnuıkhığumda bızını de bıı "îğnecı Leyla ' teyzemı/ vardı Atkadasjmi7 Ismaıl'ın annesıvdı, cnıkonu çckınırdık oııdan Lı kuı va^ta e^mı vıtırmı^tı Llınde çanta torba, ığneyc gıdcrdı kom C U M H U R İ Y E T