Katalog

Turkçc gerçekten de eskı donemlerden bu yana soyut somııt her tur kavramı kaı sılayabıleıek crı^kınlığe ulaşmıştır Renk adlanyla akıabalık adlarının ınce anlam ayıımlatı içeıetek bi(,ımde (.t^ıtlenmesı ılginç bır omcktıı Dcyımleıımız ve ka lıpsozlerımız (ıyı dılck sozlerı, ılençlet=beddualar, hayııdualar, ılı^kı sozlerı vd) sayısını tam olarak bılemıyoıuz ama bırkac, on bını geçıyor Ataso7İerımı/ (Kaynak(,ada Metın Yurtbas/nın "Sınıf landııılmıs, Tuık Ataso/len"(tarıh yok) acllı kıiabı da geçıyor, 30 bın atasozıınu ıı,crdığı savlanan kıtapta jtaso/u ıle ata so/u olmayanı bırbırınden ayıracak bı lınısel ol(,uilcr gelı^tııcmcmı^tıı Bu ne denle bu çalışmaya bıt az sakınmalı yak laşmak gerekır ), sayısı 150'yı geçen ya pım ı^Ievlı cklerımız vd 07c llıklcr Tıırk çenın zengınlıkle tıne kanıt olarak goste rılebılır Turkc,enın 7engınlığının yanı sıra ınce hğı konusunda da herhangı bır yanlıs, an laınayı onlemek ıı,ın Dı Aksan i;u a^ıkla mayı yapıyor "Acaba bu dıl ı<,ın ınte lık'tcn so/ edılıyorsa, bıınunla ne anlatıl ınak ıs.lenıyor'1 Verıleeck yanıt elbette, bır dılın scs o/ellıkleıı kıılağa hoş gelıp gelmedığıyle ılgılı değıldır Cîerçı Tuıkçe i(,ın ıtKclıktcn soz cdılırken onun bu dılı bılmeyen ılk kcv duyanlaıda bol unlu lerı, unlu ve unsu/ ben/es,meleııyle kula ğa hoi; gekn, ııyumlu bır dıl ızlcnımı bı raktığı belııtıhıse ck burada kastedıkn dalıa ba^ka nıtelıkkıdıı Dılın anlatın) yollaıında kendıne o/gu, ıııce, o/gun, baijka dıllcrle karsılaijtmldığınıia çok da lıa ıneelıklı adlandırmalaı, kavramlaijtır malaıdıı Dcyını ve ataso/u du/eyinde olsıın, ılış kı so/lerı du/eyıncle olsun, sozdı/ımınde, bırbırınden <,ok kuı,uk ayıımlaı gosteren, bırbıııne yakın anlatını bı<,ımlerınde ol sıın anadılımi7 başka dıllcrdcn çok ayrı bıı nıtclık ta^ımaktadır kı, bunu kıtabıınızda avn bıı balııs halındc ortaya koy maya çalışıyoıu/ "(s 24) Zengınlıklcn, Incelıklcrı" adlı bu kıtabı dolayısıyla Değerlı Hocaınız Frof Dr Doğan Aksan'a ç.ok teşekkur edeıız Bu kıtabı kımlcre salık verelım konusu na gelınce Doğallıkla Fuık^e sevgısı ve bılınci olan herkese o/ellıkle oğretmen ve oğrencılere bıı kıtabın mutlaka okun ması gcrckcn kıtaplar lıstesıne alınmasınt oğutlerını Bır de Tuık<,eyle ılgılı sorunla rı olanlaıa, başka deyı^le 1 urkı,eyı ku çumseyenlere, Turkç,enın bılım/kul tur/felsele dılı olmadığı konıısıında ılerı gerı konu^anlara, 7urk(,enın uretkenlığı nı bılmedığı ıçın uzulenleıe, bıldığı ya bancı dılı/dıllerı, Turkçenın ustunde go ren aytna/lara , t^te sı/e Turk(,eyı zen gınlıkleıı ve ıncelıkleıını omekleıı ve ka nıtlaııyla anlatan, dort dortluk bır kıtap Bu kıtabı (Turkçe ıızerıne daha bır nıce kıtabı da) okuduktan sonra hâlâ goru^u nuzde 1 urk«,e yonunde en kuçuk bır ıyı leşme olmadıysa, sızler ı^ın yapacak baş ka bır çalışmamı? kalmamış demektır Sı/e lağmen Turkçe 2000 yıllık tarıhsel ge(,mı^ıyle bugun 200 mılyona yakın ko nuşurııyla, 7engınlıklerı ve ıncelıklerıyle (zengın anlatım olanaklarıyla), /engın bo/varlığıyla (genel Turkçenın yakla^ık bırkaç mılyon Anadolu I urkçesının ıse yaklaşık •>()() bın dolayında so7cuk ıçeı dığını ılerı surebılırı/) bılım/kul tuı/sanat/telsefe dılı olarak gelı^ımını surduruyor Surdıırecek de • ''Maltepe Unıveruteu hep okunan kitaplar GÜRSEL KORAT KRİSTAL BAHÇE Edektjmtt, «dHmyatçıtmn ve omlmnm dumvcaımı, yime «toftijMftıt Jeğerleri üe sorgmtmymm Inm, VO&HM. Yönetenlerin korkulu düşü: demetmrier. ÇiftasUuı Dörtiamen'mH vazan Gürsei Konaiiam tçım Kitap n AhmetARPAD ÖRNEKLER... " 1 uık^Lnın Zengınlıkkıı, ln<.elıkleu" adlı bıı kıtapta Turk^enın 7engınlıklerı (Turk(,tnm tskı dontmdekı ve bugunku zuıgınlıkluı so/vaılıgı "so/nık, kavram, deyım ataso/u ve so/dı/ım du/eyın dekı /engınlıklerı "Anadolu ağı/larıntla kı 7engınlıklen") vı Tuıkıvt Turkçesının ıııcclıkJcrı (so/cuk, kavıamla^tıtma, de vım ve atasozletı, Anadolu ağı/ları, ılı^kı so/lerı (belırlı bığlamlaıda kullanılan ka lıpso/ler "gıılc gıık ' " ıllahaısmarladık' gıbı) sozdı/ımı a^ısından gosludıgı ıntc lıkleı anlatılmakta ve omeklendııılmek J tedır O/ellıkle so/dı/ıını açısından Tıırk | 1,01ın gostcrdı^ı ıncclıklcr ıı/erınde kısa ca durmak ısteıım Bıı duşuncenıı/ı, oneınıemı/ı vaıgıını/ı ılıle getııııken ı,ok ınte anlam ayrımlaıını ı^eren tıımcc vapı laıı kuıabılnKklcvı/ Bovlccc (aıklı anla tım olanaklaıını den<.ıııı^ oluıu/ Saym Aksan ın kıtabından bıı omek aktaıarak bu konuva dıkkatkrı (jckelım " 1 "jemsıyenı alınatlan sokağa ı,ıkarsan ıslanırsın bo)le ' "2 Şcmsıvenı almadan sokağa (,lkaı mısm ıslanıısin lıoyle ", "3 Şunsıyenı almadan sokağa çıktın mı, ısla nıısuı boyk "4 Şcmsıycnı almadan so kaga (jikatsın ıslanıısin bovle ','5 ijem sıyenı almadan sokağa ı^ık1 Islanırsın boyle ", "6 Şcmsıycnı almadan sokağa çıkıver ıslanırsın boyle " "7 Şcmsıycnı almadan sokağa <,ıkmişsan ıslanırsın boy le " "X Şemsıyenı alm ıdan sok ığa ı,ık tıvsan ıslanırsın boyle " "9 Şcmsıycnı A vuıpa ınsanının bclkı bıı vu/vıl unııtanıayacağı, etkisınden kurtu lanıavacağı 2 Dıınya Sa\a$ı S Ma yıs 1935 tc sona cıdı Bıı cllı vıl ge<,mı^ aıadan Almanya lopıaklaıııulaıı ^ıkan bu sava^ sadctc onlaica mılvon ınsa UA kıymadı, Na/ı ıdeolojısının arkasındakı la^lst goru^le de bu duijUiKL kıyınıı"nı 1 geı^ekle^tııdı 193 3 1945 arasında "oldu rıılen" Alm.ın ukbıvatının sa\aş sonıasın da pck kolav kcndınc gclcıııcıııcsının bıı daha da cskı uııunc kavu^aınanıasıııın uc ıknleıııukn bın dı Na/ı Almanvası ndakı bıı "dıışııncc kıvınıı' ılıı Kıtap, dıktalorkıın, baskı \onctımkn nın korkulu dıiiju orumceklı katalaı i(,ın kaıabasanlaıın en koıkıııuuduı (, unku kıt.ıp liııtıın ışkı m ı k rıkn /ınd.ınlaulan hcı tuılu sılahlan daha gu(,luduı tnsanlık taıılıınck kıtaptan va/ılıp (,1/ıkndeıı nci rct eden onları yasakl ıvın vıkın^arpık polıtıka ondcrlcrı hcp goıulnıu^tuı Bun laıdan "en unlusu" de, ınsanlıgın bundan tam altmiş yıl onte kıırtuldugu 1 lıtler dı 1 ^'ıımımı yu/yılın cn unlu antıta^ist vc aiitinulit.itıst v.ı/aıı I ııılı Maııa Rtnıaı quc ın une ka\ ııijtugu 1928 19^ 1 \ılkııı Al nıanva'nın toplunı yapisinda teılııgınlıkk rın ıynlen lyıyı arttığı bır donenıdıı Re marque adının vc romanlaıının ıılkede ola ğanustu ılgıyk kaı^ıla^masında topluında kı tcdııgınlıgın pavı ^oktııı 1933'leıın kahvcicngı gomkklı ıktıdaıı Na/ıkı, Re ınaıqiK ın yanı sııa daha l)ii(,ok \a/aıın L'seıını dı' kcıulıli'iınc engi'l goımeye baş lamiijtı f)/tllıkle gcıx ya^ta unknmış olan Rcmaıquc, yu/yıllaıdır ( cımen elsanckıı ve ııuısalıınsı vıgıtlık oınckkııyk yelı^lıııl mış sıı ıd ın Alm ın h ılkına s ıv ışın veısı/lı ğını, kotulukkıını hcıkcsın anlayacağı apa<,ık guı,ıkkı olaıak lıaykııı\oıdu I serkıınc ıdebıvat<,ılaı ve bııvıık tenkıtı,! ler dudak bukseler de, halk Rem trqııe'ı okuyor ve savaijin ne olduğunu, sava^tan kınıleıın vaıaılandığını anlamaya ba^lıvuı clu 795 almacLın sokağa cjkma)ap>ı ıslanırsın boyle" "10 Şemsıyenı almadan sokağa cıkaısan ıslanırsın boyk ", "10 Şemsıyenı almadan sokağa <,ıkınca ıslanıısin boy lc ' "11 Şemsıyenı almadan sokağa (,ık tığında ıslınırsm boyl< ' (ss 204 205) 1 ınıııım sı/ dc okuyunca buıadakı ınce .ınlam ayıımlaıını sezmı^sinı/, hangı bağ lamlaula kııllanılmasının uygun duşece ğımn larkma varını^sıtu/dır Bu alandakı temel ba^vuıu kıtaplaıına K.AYNAk(l Asııula yer veıen "1 urk(,enın CUMHURİYET KİTAP SAYI u'ivır.ccnıvavin/a ri.com SAYFA 19