Katalog

Kumkurdu Asa Lind, Adrena Yeıdeniz Yayınları, 2004, 125 Sayfa Türkçelcştircn Murai ()/soy Resiıııleycn Kristina Di^man (7+) Dahu I'ii/.la Kumkurdu Asa Lind, Adrena Yerdeniz Yayınları, 2004, 123 Sayla Türkçelcştiren Murat Ozsoy Resimleyen Kristina Digınan Zackarina, anne ve babası ile birlikte deniz kıyısıııda bir evde yaşıyor. Kimi zaman cğlenceli oyunlar oynamak için kumsala gidiyor, kimi zaman da özellikle annc babasına kızınea, dolaşmak için. Zackarina, aııne babasının bazcn onu dinlemediğini düşünüyor, onlara kırılıyor, kızıvor. Babasına kızdığı bir güıı yine kumsala giderek, babası nın içine düşmesi için bir çukur kazıyor. Kazdığı yerden tilkiye vc köpeğe benzeyen bir hayvan çıkınca nc yapacağını şaşırıyor. Zackarina, dalıa sonra Kumkurdu oldtığunu öğrencliği bu hayvanla arkadaş oluyoı. Kumkurdu vc Zackarina birlikte oyunlar oynuyorlar, eğleniyorlar, konuşuyorlar... "Hemcn taklalar atmaya başladdar. lki top yunıak gibi görünüyorlarclı. l'a başları döniıp yıkılana kadar takla atmaya dcvam ettiler. Gökyüzü dönüyor, düııya dönüyor vc onlar bu dünyanın ortasında kuma uzanmış birbirleriyle konuşuyorlardı" (s.53). Zackarina, cvdc neyc üzülse, kızsa, hemcn kumsala, Kumkurdu'nıın yanına koşuyor. Kumkurdıı'yla konuşunca sorunlarına çöziimler bııluyor. Kuınkunlu kimi zaman tavırlanyla, kimi zaman da Zackariııa'yı diişündüren sorııları vc açıklamalarıyla ona yardım cdiyor. "Kuınkurdu vc "Daha Fa/.la Kumkurdu" adlı kitaplarda, Zackari na'nın büyüdüğünü, değiştiğini adım adım izliyoruz... tki kitap da tarklı farklı olaylanıı anlatıl dığı höli'ımlcrden oluşuyor. "Bisikletli Tatil Resimleri" adlı böliimde, Zackarina yaptığı resmi asacak yer bulaıııayınca, an nc babasmın yer aldığı bir tatil fotoğratını kaldırmak vc rcsmini onuıı yerine kovmak ister. Bu davranışıııın ncdenini dc babasına "Siz bisikletle ge/.ip cğlenirkcn vc çadırlar da uyurkcıı bcn sizinlc gelmenıişim" diye açıklar. Babası Zackarina'ya onıın o zanıanlar lıcnüz doğmaınış olduğunu söylc yince, Zackarina, anncsiııiıı karnında olmadan önce neredc olduğunu sorar. Ancak babası onıın bu sorusuna işini bahane ederek ccvap vcrnıez. Zackarina çizdiği rcsmi huruşturur ve çöpe atar. Sahile, Kumkur du'nun yanına gider. Kumkurdu Zackarina'ya, saatlcrdir denizdc yüzdüğünü, hiç üşünıcdiğini söylediğinde Zackarina çok şaşmr. "Bcn hiç üşünıem, dcdi Kumkurdu. Aına eğer biıaz üşürsem, yani burııum hılan, o zaman çoook eski zamanlanmı anımsarım. Çok eski? Ne zaman, o zaman? ü zaman ben bir kordum, dedi Kumkurdu. () zaman her şey çok sıcaktı. Kor?, dcdi Zackarina. Scn kor muydun? Ateş içindcki gibir1 F.vet, öyle, dedi Kumkurdu. Kızarmış bir kor, yakıcı vc kırmızı, ycryüzünün kalbinıle, işte bcn öyleydim. Zackarina clini Kumkurdu nun parlayan kürküne koydu. Çok sıcaktı. Sonra volkan oldum, diye dcvam ctti Kumkurdu. Derinlerin dcrininden patlayarak yeryüzünc hşkırdıın. Poft! Vahşi vc güzel. (îökyüzünde tıpkı bir havaitişek gibi! Sonra? ılcdi Zackarina. Taş oldum, dcdi Kumkurdu. Dalıa doğrusu bir parça granit. Taş olmak çok sıkıcı bir şey olmalı, dedi Zackarina. Hayır, çok eğlenceli, dcdi Kumkurdu. Çok seyahat ediyorsun. Vc taşların, dağların doruğundan vadilere, yeryüziinün en güncyinden en kuzcyinc nasıl seyahat ctliğini, biitün dünyayı nasıl dolaştığmı anlattı. Taş olmak çok baş döndiirücü, dcdi Kumkurdu. Pcki, nasıl Kumkurdu oldun o zaman? dcdi Zackarina. ()yun oynadım, dedi Kumkurdu. Rüzgârla oynadım, suyla oynadım ve milyonlarca yıl doğada oynadım, bugune kadar oynatlım ve ben oldum; dünyanın en harika yüzücüsü! Sözünü bitirir bitinnez kendini yeniden dalgaların SAYFA 32 SlHÎRLLDEGNEK Ç o^u k 1 a^ H a z ı r l a y a n : N l l a y Y ı l m a z • Çizimler: M u s t a f a D e l i o ğ l u iizcrine artı. Şlapss! Hey, bekle! diyc bagırdı Zackarina. Ben o zaman! Bcn, ben olıııaclan önce ncydiın scnce? Bunıı yalnız ca scn bilcbilirsin! diye bağırdı Kumkıır du. Bu seniıı öykün!" (s.28)... Hvc doııdü ğünde buruşturup çıipe attığı resmi babasının alıp tavana astığını göriir vc Zackari na bu resinı içindc kcndi varolu^ öyküsünii yaratır. Artık kim olduğunu bilmcktedir. Anne ve babasının birlikte oldıı^u o totog ralı da scvmeyc başlar. Zackarina lıcr bölümün sonunda bir açma zın üstesincien gelcrek, eve mutlu olarak döncr... Sadece çocuklara değil, annc babalaıa da ipuçları verir Kumkurdu. ldcal anne baba modeli çizmcyen yazar, yeti^kinlcre de hatalar yaptırıp bunları lark etmelc ri için onlara fırsatlar yaratır. Bu anlamda, Zackarina, ailesi ve Kumkurdu, birbiri içindc devinen vc "oykii içindc öykü"lcrdc can bıılan karaktcrlerdir... Bu öykülcrin birindc, Kumkurdu da Zackarina ya özenir. VücudııiKİa on üç nıor lckc bulıınan Zackarina, yciişkinlerin bunları çiiıük ya da nıor lckc olarak adlandırmasmı anlayadönüvordu. Kaydı, düştü, çarptı. O da ccsaret işarcti mor lekeleri olsun istiyordu. Aına bir tiirlü vücudunda o lekeleıden ı>lmuyordu" (s.59). Kumkurdu, biitün çocuklann hayalini süs leyen bir arkadaş gibi... Üç yaş civarında bclirmcyc başlayan hayali bir arkadaşa sahip olma dıırıımu birçok anne baba tara fından şüpheyle kar^ılanır. Ancak uzmanlar, uydurma oyunların çocugun gcliijinıinde önemli bir yeri olduğunu, hayali arkadaijin da bu uydurma oyıınun geniijletilmi^ bir parçası olarak kabul edilmcsi gerektiğini söylüyorlar. Ayrıca, hayali arkatlaijm, çocu ğun kişiliğinin anlaijilması ve tamamlanması gcrcken bir kısmı olarak da tanımlıyor vc bu tiir aıkadaşlı^ın yaralıeı yönü yüksck olan çocuklann bir iiriinü olduğunu belirti yorlar. Zackarina ve Kumkurdu birbiri içindc var olan iki karakter. Kuıgu içinc akıllıca ycrlcştirilen "Kumkurdu" karakteri birçok çocuk için, hiç büyiimeyen, hcm gerçek hcm de hayali bir arkadas, aslında... "Bıita bcnim anncannemdi, dedi anntannesi. Nerdeyse yiiz yıl önce bu tasja adını kazıdı. Daha küçıik birkızkcn... Zackarina ta^ın iizerinde bir «jcy mü? Kıırt? dedi anneannesi. Daha çok bir köpeğe benziyor. Anneannc Zackarina'ya göz kırptı... eve yöneldi. Zackarina kumsala, Kuınkuıdu'nun yanına koşru... Brita diye birini tanıyor mıısun? dcdi. Çok eskiden. Yani çok cskiden. l'.lbette tanıyorum, dedi Kumkurdu. Ama o kadar eski değil. O bcnim anncannemim anneanne si, dedi Zackarina. Biliyorum, dedi Kumkurdu. Ve sen onun çocugunun çocuğu sun... (jözlerini kapayıp anncanncnin anneannesi küçiik Brita'yı ve onuıı çocugLi nun çocuğu Zackarina'yı dü^iindü. Vc en güzel incileıdeıı yapılmış olan kolyeyi, sonıı olmayan kolyeyi." (s.101 102) Kumkurdu dizisinde çocuk bakışı ve çocuk gözü çok iyi yakalanmış... Kumkurdu çocuklarla aynı dili konuşııyor. C) yiizden Kumkurdu sadece Zackarina'nın de^il, bü tiin çocuklann doslu olacaga benziyor. Fclscfi yaklaşımı, basit anlatım biçimleıi ve kı sa cümlelerivle dikkat çeken Asa 1 ,ind, çocuk yazınında bu yaklaşımın gcrckliliginc dikkat çekiyor. Yazar, kitaplarının çevirilcrı yapılırken de bu anlatım biçiminin koruıı nıası gerektiğini bclirtiyor. İyi ki dc bunıı bclirtiyor. İyi ki kilaplaıı aynı içtcnliklc çocuklara ıılaşiyor... "Kumkurdu' ndan biı yıl sonra yazılan "Daha I'azla Kumkurdu" adlı kitap "Kum kurdu'nıı kcşfcdcn biitün çocuklara " ithat cdilmi^... Kumkııiılu, gerçek ya da düs,, iyi bir arkadaş... ()nunla hâlâ tanı^amamış, onu kendi içindc keijtedemcmiş olanlaıa duyurulur!.. Onu bulmak için clerin bir çıı kur açmanıza da gerek yok. Kumkurdu çok yakınınızda, yürej*inizin içindc, düşleriniz de... Düs, kurmanııı yaşi olur niıı? Sihirli Toplantı Türkiyc Yazaıiar Scndikası ( I'YS), Çocuk vc llkgençlik Kiıltürü vc Ldebiyatı Araştırmacıları Deıncği (ÇİKFDAD), Çocuk Yayınları Dcrneği (ÇYD) i^birliğiyle dü zenlencn Çocuk Edebiyatı Yolculııklan'nm nisan ayı dura^ı "Fantastik Çocuk F.debiyatı". Çalı^tay, heıkcsc açıktıı... 2 Nisan 2005, H.()(), Türkiyc Yazarlar Scndikası (TYS), BarbarosBulvarı(02l2 25 l )74 74) • maz. ()na görc bu lckelcrc gökkuijaği lckcsi ya da bisiklct lekesi dcnilnıclidir. Bisiklcte binmeyi ve hırklı sürüs, deııeıneleı i yap mayı çok scven Zackarina'ya özcncn Kumkurdu da onıın hisikleîiyle "yıldınnı gibi kcş,lctmis,ti. Bir resim. Bu biı hayvan resnıiydi.. Kumkurdu! dcdi Zackarina. Cîördıın Nilay Yılmaz Kuılıılıış Dcresi Cad. No: 47 Bilgi Univcrsitesi, Dolapdere / tstanbul [email protected] Tel: 0212 236 7S 42 KONUK SİHİRLİ DECNEK Ercan Şengezer (tÜ Hcısan Âli Yikel Eğitim Fakültesi) "Bir Kitap Hazırkyoruz", Papirüs Yayınları. Çağdaş Yaşamı Destekleme Dcrnegi Yayın KuruJu'nun "Bir Kitap Hazırlıyoruz" isimli çalışması, ilköğretim öğrencilerinin yararlanabileceği "Yaratıcı Oğretime" bir çalışma modeli olarak hazırlanmış. Çagda^ Yaşamı Destekleme Demeği Çatısı altında, derneğin yayın kurulunun (Prof Dr. Zchra lpşiroğlu, Nazan tpşiroğlu, Prof. Dr. Şeyda Ozil) bundan önce de uygulamalı vc kuramsal çahşmalar yayımladıklarını hatırlatmak isterim. Kitap, toplam dört ana bölümden oluşuyor. Konulara göre ayrılan bölümlerde şiir ve öykü gibi edebi ürünlerin yani sıra karikatür ve bulmacalar da yer alıyor. Kitaptaki her bölümün sonunda ise öykü ve şiirlere ilişkin çeşitli alıştırma gruplarına yer veriliyor. Şiir, nıasal ve öykü gibi cdcbiyat ürünlerinin, öğrencilerin okul yıllarında karştlaştıkları önemli yazınsal tiirler olduğunu biliyoruz. Kitapta yer alan bu metinlerin ortak yönleri isc kurmaca metinler olmalarıdır. Kitabm ana konusu kurmacayı tanıtmak, kurmaca mctne nasıl yaklaşılacağını ve kurmaca metni çözümlemeyi çocuğa uygulamalı olarak kavratmaya çalışmaktır. Bu yönüylc kitap "güzel" ya da "zarnanı değerlendiımc" aracı olmaktan çıkıp, çocuğun her zaman yararlanabileceği kullanım kitabı, okul kitabı olma özelliği ile önc çıkıyor. Dü^ gücüne yönelik öykülerin scçîldiği kitabın ilk bölümünde, çocuklann kendi yaşamlarından kesitler sunuluyor. Dolayısıyla çocuk okuyucıı ile kitap arasında bir yakınlaşmanın sonucu olarak doğal bir arkadaşhğın gclişebilmcsi söz konusudur. Kitabın bölümlerinde yer alan edcbiyat ürünlerinde okullardaki yctkililerin görevlcri çocuklara buldurulmaya çalışılarak, çocuğun kendi görev ve sorumluluklarını sorgulama yoluyla larkına varabilme olanağı sağlanıyor. Ayrıca kitapta; arkadaşlık, komşuluk gibi ilişkilerle ilgili mctinlere yer verilerek çocuğun yaşadığı dünyaya dönitp bakabilmesi sağlanıyor. Kitapta yer alan bu metinleri okuyan çocuk kcndi çevresine vc ilişkilerine de bir göz atma fırsatı yakalayabiliyor. Kitapta insanlar yerine hayvanlar konuşturularak çocuklann yaşamlarına dolaylı göndermeler de yapılıyor. Kitaptaki alıştırmalar; çocuklara öykü yazdırma, resim yaptırma, oyun vb. gibi çeşitli scçcnckler sunarken, öğrencilerin kitapta yer alan metin ve karikatürlcri daha iyi kavrayabümelerinc yardmıcı olmak için her biri bircr basanıak niteliği taşıyor. Kitapta kullanılan edebiyat ürünlcri ve bu ürünlere ilişkin hazırlanan basittcn karmaşığa doğru sıralanan sorular çocuğun kendi yaşamına benzetmeler yaptırmasına olanak sağlayabiliyor. Kitap çocuk tarafından tarnamlandığında çocuğun da kitabı oluyor. Öğrencinin yetcnek ve düş gücüyle tamamladığı bu kitap; çocuğun bir nevi aynası niteliğini taşıyacaktır. Bir başka deyişle; çocuk, düş gü cüne ve düşünsel yönüne yönelik çeşitli soaılarla karşılaştığı için çaba ve yeteneğini de kullanan çocııkta ister istcmez kendisine dair bir şcylerde ortaya çıkacaktır. Böyle bir ürünün ortaya çıkması da çocukta doğal bir sahiplenme ve işe yaramışlık duygusu geliştirebileceği için çocuğun doyuma ulaşabilmcsinc de olanak sağlayabilir. tlköğretim okullarında sıralı ve bağlantılı düşünme sorunu çok açık bir şekiide görülüyor. Dolayısıyla öğrencilerin öğrendiklcri ya havada kalıyor ya da ezber bilgi olmaktan öteyc gidcnıiyor. Sorgulama gücü ya da yeteneği geliştirilmcycn öğrencilerde de düş gücünden, yaratıcılıktan bahsetmek de imkânsız hale gcliyor. Kitapta çocuğa sorular sorulurken aynı zamanda çocuğun soru sorabilme, gördüklcrine ve yaşadıklarına dönük düşünebilme, düşündüklerine ilişkin akılcı çözümlcr üreterek, yaratıcılığı ve yeteneklerinin geliştirilmesi amaçlanıyor. Dolayısıyla çevresi hakkında, olaylar hakkında bir tarkındalık kazanan çocuk bağlantılı, gerekçeli düşünmcye başlayacaktır. Çocukta bu düşünüş biçiminin sonucu olarak kavramlaştırma sürcci de başlaya caktır. Kitap, okul çağındaki çocuklann yaşadıkları sorunlar hakkında çocuk okuyucunun farkındalık kazanmasını amaçlarken, aynı zamanda bu sorunları gidcnnek için de çeşitli altcrnatifler sunuyor. Dolayısıyla kitap, öğrenci mcrkczli, öğrcnciyi de işe katan anlayışı çocuklar iizerinde tahakküm kurmak yerine, özgürlükçü bir eğitim anlayışının ancak çocuğu takin etmekle mümkiin olabileceği gibi mesajları da içcriyor. • > C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 7 8i