Katalog

Inci Araldan "Taş ve Ten1 Yeryüzüne ve bedene dokunmak Alışılmışlıklara uya bılmc uğruna yaratıcı duyarlığını torpıileme mış, torpuleyememış sanatçı, bu basıtleştır mclere, kesınleştırme lere siğama/, yaşar ken, hısscderkcn vt yaratırkcn lncı Aıal'ın heykelt ıraş kahramanı I )lya, ()nun kadar k< \ın yar gılara \ahip dıgılım (s 199), deı, kcndını duımuş otıırmuş ki7 kardcşıyk kıyaslarken Belkı dc, bılınme/ lıklcıın bılınenlerden agır bastığını ıınutma ya çalı^Tiayanlardır, sanata ıncvıl cdeııler1 Ve bu yu/den yarat maktadırlar, ke^kdt bılmck ı^ın tksılıneyı, yıtınneyı, yok olu^u Ve kaıınta kararınca dengeleycbılmtk ıçın Bclkı dc bajjlan gıçtaıı bcıı hayatin au yu/leı lyle karşılaşan lar, kıyıp di ktsıp ata ma/lar o sorgulayıcı yaıaüciLklarıııı, onlar sanatçı olmaya yargılı dırlar lncı Aral'ın kahıa nıaııı Ulya boyledır çocuklııf ıı anne sevgı sındcn yoksun geçmi!} tır, kuılmış bır aıle Içtndekı o dınmck bılme7 sızıyı, doymak bılmc7 bo^lu^u yaratan buduı, ycneme dığı terk edılmc kurkusu (s 147) Ulya hasıetı bcllemı^tıı, bırınrı vc cn onunh ya^aın dcrsı olarak Oylt kı iıastcttcıı as la kurtıılama/, kcndı yavıubuyla bıle ara sındadır u/aklık Sever kı/ını anıa sevgı sını ya^anıa geçıreme7 Olesıye âşık oldu ğıı adam kı/ının babası, devrımcı Bcdıı kaçak Bedır, mulıtcmel bıı laılı meçlıu lun kurbanı, ona sadece lıasretın ceşıtle ıncleıını ya^atacaktır Yanındayken bıle ulaşama7 kocasına, jok iazla sır vardır erkeğın hayaünda Ostelık çoğu ke/ ya nında değıldır, uzakta ve mcçnııldı dır Bedıı Adı bıle saklıdır B dıyc soz eder Ulya ondan Yıllarca donmebinı bekleye cektır erkegııım, okluruldıığune tnana mayacaktır, yıllarca onu arayacaktır, lıas ret yıllarca surecektır Bunca acıya yurek dayanma/ Ulya bır lınıana sığınır, guve nılıı, kendıne yatan, serın kanlı Haluk'un yanına Ozgıır ama sağlam bır beraber lıktıı bu, aşkın olumcul yuzunu tanımış Ulya'yı onarır ve uzun sure dayanır ama yava^ yavaş a^ınır, aşınır ve nıhayet soner Ulya, gerçekle bır kendı i(,ıne kapanı^ olan yalnızlığın o/guıluğunıı, yıl larca sanatçı bır kadınla yaşamış Haluk ıse tevkalade sıradan bır kadınla evlılığı seçeceklerdır Ulya Haluk'u sevmı^ mıdır'' Elbette Ama daha derın bır sevmc turu de var dır, olunıun taıkında olarak yaşamak gıbı, ayıdığın farkinda olarak scvmek Ya şamın olume açılması gıbı, ıstıraba açılan aşk Insan gı rçvk anlamda umutsuzca \cvt bılıyor ancak Çocuksu bır safltk ve kor Ta$ ye Ten1 kendiiç bütünlüğünü kurmuş bir metin. Değinilen her konu, her olay, her kişi, yapıtın bütünselliğine katkıda belirgin bir işlev üstlenmiş. Tekil bakış açısının ve kuşkusuz atmosfer yaratmadaki başarısı yadsınamayacak ayrıntı bolluğunun okuru yormaya başladığı yerde, yazar ustaca müdahale ediyor, yan kişiler ve yan temalarla okurun alanını genişletiyor. O Erendiz ATASÜ Lamam veldıg'ınde ht r şey par {idara ayrtlıp çozuluyor t>e \onra \omtaa kıidar yımden parçalara ayrılıyor Varoluşun kııralı bu su rıvıdın uliilanma gıderek hoşluk (s.226) aşatn, tckıl vaılıklaıın açısından baktldığında bıryıpranma, da ğılma sıırecıdır Oyleysc, nasıl olur da ınsanlann buyıık ço gunluğu, yaşanıı yalnızca ve yalni7(.a, ?a ınaııın akışında kisauk bir çi7gıden başka bır şey olmayan kışısel omurkrının dar penıercsındcn dcğerlendıtebıldıklert haldc, bu aşınmayı, bu hııpalnnmayı, bu yenılgıyı goımtvden gelmeyı başarırlar' Daha doğrusu onıııı denen ve yok oluşa dngrıı ıncn bu kısaeık suıenın geçiulığı ne daıı algılaıında se/ışlerınde, duygula nndakı ı/leıı nasıl dcnetını altında tutar laı > Korkularını bastıraıak mtf tıtsatı aayı vt korkuyu rcddedmce bayatın dığer alıinlarına da ulaşamıyor (s> 221) Olayla rın ve olgıılaıın ctkıluını yuzeyscl ve ba sıt anlamlarla sınıtlı tutmayı hııy eılınc lek ıni' ) \\aslarkt n hıtı n ht r a\k doyma mı$ arz«/dan(s 209) ıbarcttır oykyse Omııı sadcec soltık alnıakJa o/deşse ve bıı ııcu bılmıiK/ligın boşluğuna açılmıyoısa, kııık aşk AA ludc tıne ulaşamamış ar/udan başka bu şcy dcğıklıı, bıı ııcu kışisel taııhe, bılınçaltına açılma/ Ne gu/el, heı şey basıtçe ve kesınce tanını lanmış yaratıuya donuşecektır, aşk ılc yontu sanatının kesıştığı dokunma dencn o gı zcmlı aianda Her şıy durmadan değt^ıyor Dınozor kuşa, balık ırısana, kokler bıtkıyt, ruzfâr dalgaya donuşuyor Deneytm yazıya Olay gorunluye ama ınsanın doğau tutkusu, aczı pck az değijiyor ya da ozunde hıç değışmıyor Oysa tek bır ınsanın dunya yuzundı kapladıg'ı yer <,uk kuçuk, mtkroskobık ve ten geçıcı, varoluş çok kısa (s 118) Taş, yerytı/ıınun butun değışımleunın, yıtımlerının kaydını tutmuş o tarıhçe Koyu yeştl granıtın damarlarında, yı ryuzunun mdyonlarca yılını gormu$ gıbı buyulenıyorum (s. 117) Ama, gunuıı bnınde, deneyımın kar ortusu altında gı/lı o gcnçlık tohumu, ol gun kadının sakınım /ırhını delıp tehlı kenın gu/ellığıne doğru coşkııyla Iılızlen mek ısteı Ve Ulya'nın yaşantısına Sına gııcı, Almanya'dakı Tıırk goçmen, sade ce bır rastlantı, dort guııluk bır )cy Ne gecer aralarındar1 Her şey ve lııçbır şey Başlarkcn bıten aşk lncı Aral'ın roma nının çerçevesı bu Ulya ve Sına'nın bır bırkrınc doğrıı ıı/anınışken vc goıunuı de hıçbır dıamatık olay yaşauma/ken uzaklaşiveımelerı Buruk bırı/knım Belırsı/ bır hayal lncı Aral, oyku ıçın ıdeal sayılabılecck bır konuvu, (,elıov us taya yakışan bır olay ya da olaysı?lık or gusunıı geııye donuşlerle, yan kışıkrk, ıkı rarklı ulkeden ve toplunıdan kcsıtkı le (Almanya ve Turkıvc) I uıkıye'nın ya kın tarılıı, sıyası sıgınmau 1 ıırkler, gıır bet ve goçmenlık gıbı gunumu/un ya van ve çıkarcı ılışkılerı gıbı, yaşlanan ka dının duygulaıı gıbı yan temalaıla ıısta ca beskveıck bır romana donuştunnıi'; Ancak asıl tema, aşk, yaratıcılık, hakla rında yapılmış onca araştırınava, yazılmış ya/ın ımınlcıınc, bestelenmış e/gılere karşın, ımıamnıasının kortıyan ıkı ana ınsanı etkınlık AŞK ANILARI Ulya ve Sına arasındakı çckım ılk bakışta başlar Kımyası ncdır bu çarpılma nın' 1 Bırbırlcrının bedenlennden nıı etkı 1 lenmışkıdır' Kuşkusu/, ama sadece o kadar değıl Aşk ınsanı asla turnuylc terk ctmıyor (îençlıktckı aşklar yaşama su su/lu£undaıı kayııaklanııken yaşlanma yoluııa gııılmışse yenı aşklar aşk anıla rından ılo^uyor Sına'da kınu şcvkı, so/e dokulmesı guç şeyleı, Ulya va Bcdıı ı anımsatıı Belkı Sına nın da Bedır gıbı eskı bır sosyalıst vc tıpkı onun gıbı yerın den yurdundan sokıılmuş olınası Sına ve Ulya'nın paylaştığı sanatçı duyarlığı lncı Aıal ın yapıtında /</} tt n ıçın bır mctaloıduı liı/c |>c rçck hayatta da sa natın aşkın bır metaioru, ya da bıı yırıne gtçen'ı olduğunu duşunduıen kım bılıı belkı aşk da, yaraticilığını bastırmış uyumlıı bıreylerde, sanat ıçın bıı yerınc geçen'dır 1 Sına ney ııstasıdır neyden uf ledıgı nağmeler Ulya'nın tenını urpertır, onu hatııaların kayıp dunyasına gotuıuı, kcndı ıçınde saklı bılmmtzlıkleıı keştet tırır Sına'nın yaıattığı mıi7iğı dınlerkcn ınsana ozgu tıım hallerı ıçıncle hıssedcbı lecek denlı genışlemış, /engınlcşınıştır, Ulya'nın iç âlcmı, adcta evrenle o/deşleş mışlır (JUIL eşsı/ guzellıkte bır pasa) ( s 139) Sına sergıde Ulya'nın en değer verdığı yapıtını seçınce aralaıında ben7er bır etkıkşını yınelenıı Sına uıydamlaşır, bambaşka bıı ışıkta gorıınur Ul ya'ya (s 1M>) lncı Aral, kanımca bılınçlı bıı seçımle, romanı sadece ve sadece Ulya'nın açısın dan kaleme almış Yaşlanmaya yu/ tııtmuş yaıatıcı kadının gcnçlık ve sevda hasrctını ruhun yorgun kabuguyla yaş lanmayan çekııdeğı arasındakı çatışmayı, kayıp gıtmış hayatın odcşmckrıne karı şan ten urpertısını tum dalgalanınalaıı ve nuanslaııyla veıebılınek ıçın /dj ve len'm bıı çiğlık gıbı yure^ımı/c ışkmesı ışte bıı yt^ğunluktandır Ama, kışı duşun meden cdemıyor, duıum Sına'nın açısın dan da verılseydı, acaba romanın uzerı K İ T A P Y kuyla Koru korurn Scyıra dtğıl, kahra man olarak lanrı dt ğtl, kurhan olarak (s 196) l Jlya, boylc bır se\ mcg'ı Bedır'le tat mıştır, ve Haluk'taı koptuktan sonra ya^lılık atıicsındc \ıugun bır kadınkcn, boylc bır uvmeğı lnr ke/ daha tutulacak tır Sergı açmaya gıttığı Almanya da ken dınden gen(, bır I urk goçmen yakacakrır sevda atc^ını Alevın son parlayışı, kul lenıneden once Aşktan U7ak yıllarmda, Ulya'nın ıçıne kapaniijindan clı^ dunyaya açılan gerçek yol, sanat olmıı^tuı Korkuyîa ve ıstırapla sevmenın hcyecanı, ycruıı guzellığın, sa natın heyecamna bırakmıştır lehlıkenın guzeüıfındvn aldı^ı mjku (s 179), sevda ya doktugu yaratıcı emek, yonunu sanata çevırmışrır AŞKIN GEÇİCİLİĞ1 Ulya'nın ıçıııdekı sanatçıyla dk kar^ı laşması değılse bıle o ı<,sel gucun ılk kez bıltnçlı olarak farkına vau^ı, Bedır yıkı mından sonra babasının evınc sığındıgı gunlcıdedır Ulya, ıstırapta yanıp tuken mı% aşkıntn tutııklayıci, kor ortamından, genc o aşk yangıınnın ı^ığı sayesınde kur tulacak, dunya denen ge7egenın bır taş kutlesı olarak çeşıtlılıği, de^ışkenlığı, ve ustunde yaşayan canlıların genış, buyuk hayatının dınamıznıı vc duıaganlığı ya nında kendı omıunun, aşkının gctıcılıgını kavrayacak ( tt n g( (ttı, kalta olan taş s 118), yaşam deneyımının sonsuz onem ıle sonsu/uı oncmsi7i bu luşturan donuşum kıvraklıgında ve lncı Aıal ırı kalemınden cşsı/ gu/ellıkte bır pasagda, terk edılmış çaresi7 kadından SAYFA 4 C U M H U R İ Y E T S A YI 71