Katalog

Birkaç gün önce, "20 Mart Dünya Çocuk ve Gcnçlik Tiyatroları Giinü" kutlandı. Bu pazar da "27 Mart Dünya Tiyatrolar (Jünü" kutlanacak... Sihirli Değnck, bu hafta sahnesini kuııuklara ve oyun kitaplarına açıyor... Işte konuklar, işte oyun kitapları, işte perde! 20 Marı 2005 Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatrulsırı Giinü Ulıısal Bildirisi'nden bir bölüm... ".. .Çoeukların yctişmeleri, ögreıımeleri ve yannın bilinçli birevlcrı olabilmelcri için eıı büyük soruıııluluk ı'mif ailelere, sonra da Mılli Kğitiııı Bakanlı£ı ile Kültüı BakanlıgYna düşüyor. Milli Egitinı Bakanlığı okulöncesin deıı başjayaıak akıllıca tasarlanmış bir eğitim planını devreyesokarken, Küllüı Bakanlıg'ı da çocıık riyatrolarının pedagojik olııp olınadıklannı yakıınlan izlemelidir. I laldıuı 1aner'iıı dcdiği jiibi, "ülkeıııizde her şeyin polisi var, ama estetiğm polisi yok"; bu yiizden gi deıek araİKsk bir toplunı olmaya başladık. Çocuklarııı kültüı düzeyinde yasamalannda eıı kcstırmc yol çocuk tiyalrosımdan geçer. ()kııl çocııgun katasını, tiyatro da yüreg'ini cğitir. Tiyalro, çocugıın yaşamı bütünüyle hissctmcsini sağlaı. Doğru ve güzel (ilaııla çocuğun sevinçlcrini paylaşır liyatro... Çocuk tiyalmsunun, çocııkların bilnıck iste dildcri lıcr konııya açık olması, ilerde daha sağlıklı insan ilişkik'riııiu oluşınasına yardım a olacaktır. Bugün gençli£iıı bir bülüınüıuin heba olup gitnıesi, çoeukluklarında birçok şcyin onlardaıı gizlenıııiş, olmasındandır. Sağlıklı bir roplıım, ancak eğiünıde ncsııelliği ve açıklıgı içeren tenıel ilkelerle kurulabilir. Ço cıık liyalrosu da okuldaki egitiınin tanıanılayiı'i bir tızantısı oldugAına göıe, bu ııesnelliği ve açıkhgı hcderlerirulcn biri olarak seçıııeİİ dir. Sanalm aıııacı, insan idealinin sagiıklı yaşamını sürdürıııeklir. Saııatııı sınırsız toprakları üzerinde tiyatro, çoculdara, yaruıın yaşa ıııı içiıı cstctik dünyayl hazırlamak zorundadır. Bugünün küçükleı i gclecegin büyüklcri, bizinı kiillerimizdeıı yeııi bir dünya yaratahi lecek dııruma gelmelıdirler. Yirmi birinci yüzyılı bcş geçc, artık olıızlu yıllann masallaıını anlatnıayalını. Oıuzlu yıllanıı içerikleri ve biçinıleriyle tiyatrolarımızı sınırlaınayalım. Bi liııı vc saııatııı ortaklıgı ile bu ilk uzay kıışağının çocuk tıyatrosuııu oıılaıa layık bir elıırıınıa getirelim. Alaaddin'in Lambası ile allı pııllu boyalı panolaı dönemı geride kaldı. Çocuk tiyatroları bunuıı bilincine varmadığı takdirde, bırer müze eskisi olarak kalacaklar ve islevlcrini yitireceklerdir." Ozdemir SlHİRLİ DEGNEK Ç o c u k 1 ar lç iıı Ki t aj?Jjı^ H a z ı r l a y a n : Nliay Yıimaz • Clzlmler: Mustafa Dellofllu ğişcn dünyavla birlikte, de^i^eıı kavramları lartı^ına kısınıııa bir türlü gcçemiyoruz. ()r ncfiiıı yirmi yıl önceki önennelcr hâlâ geçcrli J olabilir mi. Bugiin eğitici olan ne, ahlaki olan 1 Lr I lâlâ egitinıı, çocıif>un yaijadı^ı ortaına, 1 * verili olana uyuınıı şeklinde mi tanınılayaca g'ız, ya da özgün ve yaratıcl kiıııligi geliştirnıek adına tünı topluııısal deferlerin yadbiıı ması şeklinde mi? l'eki, özgünlüf iin ve bircyscllifiın sınırlan ne? Bu soruları yalnızea lelselınin, sosyolojınin, psıkolojiııiıı alanına girılığini düijündüğümüz, yetersizlığımiz yü zünden "ııeden, niçin, ııasıl" sonılarından kaçtıgımız, degiijen dünyavla birlikte keııdimi/.i, çevrenıizi ycniden ve yeniden tanımla nıa ihtiyaeı hissetmediğ'imiz siirece; çocıığu "gerçek'le bulustunnak aılıııa oyunlarımızla didaktizmin barağına da saplanırız, çocıığun hayal düııyasını besleyeceğiz diye, suya sabu na vc hatta çocuğa dokuıımayan masalsıdüşsel diye tanınılanamayacak, sisli, mugiak bir ortam da yaıarırız... ...Yüzüıııiizü güldüıeıı oyıınhıryok degil, ancak btınlar îtırkiye'de çocuk tiyatrosıı ge leneği oluştııramayacak kaılar az... Bir gele nek oluşturabilıiK'k için yazar, yönetmen, drrımatıırg ve sahne tasaı ınıcısı olarak "nasıl bir çocuk tivatrosu" yapıııak istetliğimi/e ka rar vermek zoruıiılayız. Ne bekliyoruz çocuk tiyatrosuiidan: "Oyunlanınız çocugu gerçek yaşama nıı hazırlamalıdır, tehlikesiz bir yaşanı provası ıııı olmalıdır? Kendiııe özgü ıılaııı keijledebilmcsi için, dıınımlara, olaylara ve kişilere cleştircl yaklaşmasını ıııı sağlamalı, görüniimün çogu zaman aldatıcı oldujiıınu mu hattrlaınıalı oyunlarımız.'' Yoksa çocuk; sömı'irii, eşitsizlik, açllk, yoksıılluk, savaş gibi yaşamın anmasız gerçekleriyle yıizleseıııeye cck kadar kınlgan ıııı?.. Tiyatromuz onlar için korunakh, masalsı bir yuva ıııı olnıalı? Ilmıgi "gerçek", hangi "dozcla" haııgi "yön teınler'lc aıılalılmalı... Bu ve benzerı sorulat ço^altılmalı, çocuk tıyatmsııııa ilişkın tartısjınalar bunlar üzerinden yapılmalı ki, çocuk tiyatrosıı geleneği için uygun bir zcınin olusa bilsin... "Haydi tiyatrocıılar, teorilcrimizi tartışalını ve onları sahneye ta^ıyalım..." vc sonra lıep birlikte seslenelim çocuklara "haydi ti yatroya..." RADYOOYUMUUÖ... Bir Konuk Miyase Scrtbarut (Yazar) "(Jocııklıığıımuzda kitap deııilınce Keıııali't liıı lüğcu, tiyatro denincc TRT Aııkara Raıl yosu'ndaıı diıılediğııııiz "(/ıcuk Bahçesı" ge lirdi akla. Sahne oyuııu olmasa da oıııın da bir çesit "ses sahnesi" oldıı^unu dusuınirdük. Yüzlerıni, jest vc* mimiklerinı görenıedı^ımız kahramanların seslerinı dinleyerek onları ha yaJimizde canlandınrdık. Yaprak lıı^ırtıları, akarsu sesleri, at kişnemeleri ile dekor da canlanırdı kalanuzda. 'Küçiik Kemancı'nın maceralarını dınlerkcn onun ustalıkla çaldıgı ke manla müzik beğe ninıiz ılc <loğru bir kanala akardı. Dünya Tiyatrolar Günii'nde yine üzerinde pek durulına yacak bir alt tür ola rak kalacak gibi geliyor bana "radyo oyunlan". Oysa tiyatro scvgisi oluştııran, dil sevgisi yara tan, düs gücnnü zenginleştiren bir sanat dalı radyo oyunu. (iünümüzde çocuklarla söyleşirken pek ço^unıın bu türü bilnıcdiğini gcizleıııli yorum. Nasıl bilsınleı ki, evde radyo açılnııyor, açılsa da çokça müzik yayıııı yapaıı radyo istasyoıılarında dııruyor ibrcler. Tiyatro sanatçıları içinse ses• • lendirme anıacıyla gidilen . •' » stüdyoda iş bıttikten sonra radyo nıııhascbccisinc uğranılan , ara isjcrdetı biri. Ne dinlcyici onları görelulir, ne de onlar alkışsız dinleyicinin oyun bitiıııin de beğenip be^enmediğini öğrenebilir. Zor bir alan çocıığun yalnızea kıılagına seslencrck oyunu anlamastnı, paylaşmabiııı, sağlamak. Sahne oyunlan kostümlerle ve beden dillerini abartıyla kullanaıak çocuğıın dikkatindc siireklilik saglayabiliyor. Çocuk raılyo oyunlan ise bıınıı diyaloglardaki hareketlerle ve kur gudaki heyecan öğeleriyle sağlamak zorunda. Bizım çocukluğuınuzuıı seçeııeksizligiydi belki bu oyunlan sevdircn ya da o zanıanlar da ha usta drâmaturglar vardl. Çocuklarımızın bu türle de tanışıklığının saglanmasınılan yanayım. Tamamen görsellik bonıbardııııanıyla karşı karşıya kalan çocuk belki de isjtme algısına yoğunlaştıjiında hayata çok yönlü baknıayı, çok yonlü düşünmeyi ve gorselliğin arkasında süikleşıııeyeıı, öne çı kaıı dilsel ilıtişimi tark cdecektir. TRT Radyi) 1 'de halia içi her gün 17.45'te başlıyor "Çocuk Bahçesi". Çocuklarımızla tanıştıralım bu tiyatro türünü. 1 lenı biz geçmi^ güııleri aıııınsarız, heııı çocuklarııııız diinyaya farklı bir penceredcn bakmı^ olıılar. Şıı sıralar ( iülten üayıoglu'ıuın bir yapıtı, "Suna'nın Serçeleri" oyun olarak sürüyor. Kadyo oyunu alanmda, çocuklara yönclik oyıınların pek kitaplaşmadıgıııı söyleyebiliriııı. (^.ocııklar için radyo oyunu yazmak iste yenler daha çok yetişkin oyunlarınııı örneklendirildiği kaynakJara bakaıak yazmak zorundalar. Çocuklar için radyo oyunu yazmak istevenlere öııerebileceğinı kitapların çerçe vesinin geniş olnıası yayın hayarımızdaki bu eksiklikten kaynaklanıyor. "Radyo Çocuk Oyunlan", I lasan l;,rkek, Kültür Bakanhğı "Radyo Oyunu Yazarları İçin Bilgiler", (ya zar belirtilmemis!), TKT Basım vc Yayın Mütlürlüğü "Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği", Tıııgut Ozakman, Bilgi Yayınevi "Piycs Yazma Sanatı", Lajos Hgri, Papirüs Yayınları "Duvardan (îelen Seslcr" (Inceleme "Böll, Weyrauch, Necatigil örnek radyo oyunlan"), IJlk'ii Ayvaz, Ccm Yayınları, 19X6 SİHİRÜ DEĞNEK, SİHİRÜ OYUN KİTAPLARINA * Çocuk Oyunları Antolojisi" (Fiyesler), Fj guıı Altay, Alfa Yayınları, 2001 * Oclikburunlular Kabilcsi, Nilbanıı F.ngindıııiz, Bu Yayınları, 2003 * Kılçık Mahallesi, Nilbanıı Engindeniz. Bu Yayınları, 2003 * Lay I.ay Lom, Sevgi Sakarya < leııgiz, Bu Yayınları, 2003 * Burnunu Kaybeden Palyaço, Nilbanıı En gindenız, Bu Yayınları, 2003 * Uçurtmanın Kuyruğu, Sava^ Dinçel, Bu Yayınları, 2003 'Bir Çocuk... BirDüş... Bir Oyun...", ()lga Gülerci, Bulut Yayınevi, 2002 * Giimüj Saçlı Altın Gözlü, Ul kü Ayvaz, Cem Yayınları, 2004 * Şahanc Lunnpıırk, Ülkü Ayvaz, (icnı Yayınları, 2002 * Yaşasın Gökkuşağı, Ülkü Ay vaz, Cem Yayınları, 2002 * Teneke Şövalyeler, Ulkü Ayvaz, Cem Yayınları, 1997 * Çoğalacağız Daha, Tansu Bele, Çağdaş Yaşamı I )estekleme Derne^i Yayınları, 2001 Çocuk Oyunlan, Enver Ayscver, lipsilon Yayınları, 2002 * Sahne Çocuk Oyunları, Hasan Erkek, Esin Yayınevi, 2004 * Ülkemin Bütün Çocuklarına, Tansu Bele, lisin Yayınevi, 2004 * Çocuk Oyunları, Aygören Dirinı, lisin Ya ymevi,2000 * Çocuk Oyunlan, l llker Köksal, lisin Yayınevi, I9W * Papatya, Ulkü Ayvaz, Engin Yaymcılık, 199.3 * Ezgi'nin Güncesi, I lasan I.rkek, (îerçek Sanat Yavınları * Çocuk Oyunları, Nııri (. îün^ör, Kültiiı Ba kanlıgı, 2002 * Denizin Dibinde Zil Sesi, ()/el Arabııl, Kültür Bakanlığı,2001 * Robot Aıkadaşını, Şeııer Aksıı, Kültür Ba kanlığı, 2001 * Gençlik Yargılıyor, Vıııal l'akvvl, Kültür Bakanlığı, 2000 * UzayGüzeli, Ayla (Jınaroğlu, Kültür Ba kanlıAı, 2000 * Altı Çocuk Oyunu, l'ey/.a I lepçilingiıicr, Bilgin Aılalı, lancr Barlas, Beyazıt Gülcrcan, Yüccl Baıııt, Semiha Türkyılmaz, Kültür Ba kanhftı, 1993 * Sevinçji (iünler, Incila Çalıskan, Kültür Ki tapSarayı,20()2 * Mıknatıs Çocuk Konuşan Taş Çocuk Ülkesi, (iülerı Ipek Aılalı, Mitos Boyut, 2004 * Kedinin Büyüttüğii Çocuk Ayı Adası, Müzeyyen I'.ngin I'.ıim, Mitos Boyut, 2003 * Gençlik vc Çocuk Oyunları, Tıırgııt ()zakınan, Mitos Bovut, 1999 * Soytanlar Okulu, Soytarılar Gczide, I'ııetl rich Karl Waechteı, Keıı ( ampbell, Mitos Boyut, 199.S * (îrips Tiyatrosu Oyunları 12, Raineı Hachlelcl, Volker l.udvvig, Mitos Boyut, 1998,200') * Kâğlt Şenliği, Ayla Çınaroğlıı, 1 Içanbalık Yayınları, 2004 * Kim Deıniş Niyc Demiş, Ayla Çıııaroğlu, Uçanbalık Yayınları, 2004 * IIoş (ieldin Esin Pcrisi, Ayla Çınaroglu, Uçanbalık \'ayınlaıı, 2003 * Tembel Farc Tini, Ayla (Çınaroglu, Uçanbalık Yavınları, 2003 * Aç Pencereyi Ben Geldim, Aytııl Akal, Uçanbalık Yayınları, 1997 * Miğfer, Ayla Çınaroglu, Uçanbalık Yayınları, 1996 * Her Güne Bir Oyun, Itır Arda, YKY, 2004 BÜYÜKLERE ÖDEV * Haydi Çocuklar Sahneye, Nihal Kuyumcu Lııciana Iogna, Kültür Bakanltgı, 2001 * Çocuklarla Tiyatro, Eğitinule Tiyatro, Nilıal Kııvumcu, Papirüs, 2003 * Çocuğun Görsel Sanat Eğitimi, Zerrin Kehnemuyi, YKY, 2002 * Yaratıcı Drama, Ed. Onıer Adıgüzel Na turel Yaymcıhk, 2002 * Drama vc Oğretim Bilgisi, I lazırlayan tnci San.Naturel Yaymcılık, 2003 * Yaratıcı Okul Düşünen Sınıflar, Nııray Sungur, Evrinı Yayınları, 2001 * Niçin Oyun? Çocugun Gelişiminde ve Çocuğıı Tanımada Oyunun Onemi, Mücclla Ulug ()rnıanlıoğlu, ()zne Cjöçebe Yayınları, 1999 * Yaratıcılığa Yolculuk, Tiilay Ustiindag, Pc ganı A Yaymcılık, 2002 SİHİRÜ YARIŞMALAR NUTKU HAVtt ÇOCUKLAR TtYATROYA! Bir Konuk Araş.Gor. Fatma Keçeli, Yeditepe Universitesi "...Kültiiı Bakanlığı'nın doksanlı yıllarda yü rüttügü bir kanıpanya vardi; "İnsan Okur"... İnsan okur da ne okur ve ııasıl okur?.. 1 ler okuıııa eılinıi insanı zihinsel, duygusal olarak ilerlelebilir ıni? 7/ıhin seçmiyor, taramıyorsa yalnı/.ca biriktiriyor ve ııeıleıı sonuç ilişkileriın kmamıyorsa, kendini yeııi bir dcngede ye nidcn tanıııılamaya çalışmıyorsa, yalnızea gü nii gcldiğiude istillediği bilgilerin tozunu alıp kullaııınıa sokuyorsa, bu okuıııa edinıiııin kiıne, ııasıl bir laydası olabilir ki! "Haydi ço cuklar tiyatroya " çağrısı da bcnzcr bir şekilılc, yapılan çalı^maların ne'liğini sorgulamaksı/ın, televizyona ıvi bir altcrnatil olduğıı ön kabıılüyle; tüııı televizyon programlarının çoctıkları edilginlestirdigi, uyuşturdugu, şiddete teşvik ettiği ve tersine ncredevse tüııı çocuk oyunlarınııı, çocugun zihinsel, dııygusal vc H ziksel katılınıını sagladığı ve bu yiizden pclişjmine olıınılu katkıda buluıuluğıı sığ genelle ınesiyle yapılan bir çag"rı, ne kadar dojtru reh bcrlik etınii} olıır çocuga... ...Çocuk tiyatrosuyla akademik, profesyonel, amatör olarak uğraşan hiç kiınse için yeni de ğil aslııula söyleyeceklerim. Belki de bu kadar ürkütücü olıııaları da bııııdan; ylllardır yinelcııiyor anıa de^isıııiyorlar... Çocuk tiyatrosıı aılıııa savıınıluklannıızla yaptıklarınnz arasııı da öyle deıiıı bir ıııesafe var ki hâlâ... Bünıeklc, hayata geçinııek/geçireıııeıııek arasındaki gelgitleritniz, "itlcal olan"la, "var olan" ara sındaki bir türlü aşamadığımız uçurum, bu alanda sjizoid bir atıııosler yaratıyor... Herkes her şeyi biliyor; nelerin yapılıp ııelerin yapıl nıaması gerektiği konıısıında hepimiz heııı likiriz; (estivallerde, seıııinerleitle, konferanslarda ağız birligi yapıp binlerce kez tekıar ediyoruz bu gerçeklcri... Iin genel kuralları dalıi hayata, oyuna taşıyamadlgımız için, deSAYFA 26 DOKUNUYOR... "Çocuklar senaryo Yazryon" Garanti Bankası veTÜRSAK Vaklı, 7 11 yasj arasındaki çocuklar için "Filmimin I likâyesi" adlı senaryo yarışması düzeııliyor. Yansnıa, "2. Uluslararası Çocuk I'ilmleri Fcstivali'ndc (2228 Nisan) soıuıçlanacak. Yarışmaya katıhıcaklar, havallerindeki senaryoyu (en lazla iki sayla) 2^ Mart'a kadar "\vw\v.tursak.org.tr" adresine gönderebilirler. Beğcnilcn senaryolar kilap olarak basılacak... (0212244 52 51) "2006 Uluslararası Oyun Yazma Yarışması" ASSITEJ, ITI ve EPICKNTRE, geııçlcr için oyun yazanlan "2006 Uluslararası (^yıın Yazma Yari!jinası"na ça^ırıyor. Son başvııru tarilıi: 31 Agııstos 2005 (wwvv.assite|,oıg) "Perde Kapanmasın: Bize Bir Çocuk Oyunu Yaz", Tudem, Oyun Yazma Yarışması Son basvuıu tarilıi: 20 I laziran 2005 (\v\vw.ttı dcm.conı) • Nilay Yılmaz Kurtuluij Deresi Cad. No: 47 Bilgi Universitesi, Dolapdere / lstanbul [email protected] Tel: 0212 236 78 42 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 78