Katalog

KISAKISA... KISAKISA... KISA KISA... Bir Karikatür Ustası n Tufan ERBARIŞTIRAN D aha oneesmı bılnııyo ı um ama bı/de mi7.ı hın Nasıcddın Iloca ık" haçladıgı sovlenu IIlııs olarak gulnıeyı egknmeyı seveıı/ Bazı toplumbıiımııler bu alışkanlığımm ( ya da ozellı ğımı/ı) Osnıanlıyd kadar uzatn lar Sdltanatın ^atalatın hala ıçı mi/de ya^adığını soykrkr Bıle mıyorum, doftru olabıln ını ' Mızahın bıı ba^ka kulvarı ulan Kaukatııı sanatı duşıınmeyı ve gıılmcyı bırlıkte (,aSni}tıran bır anlayib,! ı<,eııı Çi/gıleıın dunyabinda so/ kaybolur uçup gıder Bırkaç çı/gı ılı anlatılmak ıstenıkn 'konu' bır uykıı dııyar lılıgıyla vansıüln kagıda Bıına ijiırsel bu tar AA dıycbılırsını/ Ulkımı/de (,t>k dc^cılı <,ızgı ııs taları vaı Uluslaıaıasi kaııkatur sanatmda ulkemi7i bas,arıyla temsıl edcn ısimkrı saymakla bı tıremıyı/ Futhan Sel<,uk, Semıh Potov lzcl Ro/ental bıınlardan sadeıe bıı k.ı<,ulır Şımdı ıçjcıın dcn bır tancsını lanıiaeagım sı /e Bu uslatun adı I lasan L k KENT KULTURU YAZILARI I lasan E k Izmıılı bır va/ar Ba/ı edebıyat dergılerımk kcnt kultııııı ıı/crınc ya/ılaıı yayım lanmıij Yerel ıdarekıın ekbik yonkıını dıle getıtmeye çalış nııs^ Llındcn gelebıldıgınıe <,ok yonlu olmak ıstcmıs, Bunlaıla I\A yctınıncnus, kendısı ()nıın esas ılgı alanı ıse, hıç kıı^ku yok kı kaııkarur sanatı Konularmı gıınluk yaş,aniın ıç.ındcn olduğu kadar, ulkenm temel soıunlarını da kapsavarak çızmeye ıahb,ıyor Yıırtdısında dd tanınan sanatc.1, bııgunc kadar bır<,ok bergı a<,tı Mutevazı kışılığı tanınmasını, one çıkm ısını engelkdı Hasan Efe sakın, sessız bu ınsaııda Çok lazla konuşnıayı sevmtv, hele ktndısı hakkında hıe sev mez Yurtıeınde vc yuıtdı^ında toplam sekız odııl aldi Alman ya ıla bnkaç arkadas.ıyla bırhktc ılk Tıırkçe mızah dergısını ( Gu lu (îulu ) çıkaıdı Munıh ken lınde Kaı ıkatur Asam ' dergısı nı 52 sayı tck başına cıkardı Ay rıca, bu kcnttc karıkatur uzerıne genejeıe eğıtım veıdı So?un kı sasi tanıtacağımız sanatçı sıra dan bın dcgıl Adı ulkenın binır larını <,oktan dşmış,, yeteneklı bır kaukatııı ustası Halen yurtıçı ve yıırdışındakı ba/ı bılgısayar sıtckrındc karıkatur çizmeyı burduınıcktedır Hasan Lle'nın çi7gılerınde genel anlannla toplumculuk ' vardır Ulkcnın bozuk duzenırıı, bi yası sıstemın <,arpıklığını dıle ge tıııı Bıı gerçekleıı yansıtırkcn, okurıın gulmesını dc îbter kusj kusu/ Okuıun yuzundekı tra |ik/komık gulumsemc çi7enn varmak ıstcdığı zırvedır Hor turnıulaıın batık bankacıların dev hoklınglerın, kara para aklayııılaıın golgcsıdır onun (,ugı lcrı Toplunıu somuren, alın te rıni vc emeğı dışlayan her anlaSAYFA 18 yışın \ansimalanni buluıu/ onun karıkaturkundc Hanı deılcrya guklını mı ağlavalım mı, dıyc lijte oyle bır şcy Bır karıkaturuıı toplumun sosyolo]ik katnıanlaıı nı guluınsctLick aydınlatması kar^ısında daha başka nc dıvıbı lırız kı Hasan Ele sadece sermaye uııek <,elışkısı ıi7erınc ıi7mıvor Ba7i çi7gılcrınde (,evK bılınuııı gozlcmlcrız Çarpık ktntlışmtnın sonuçlannı ve yercl ıdarclc rın varoşlara çevırdıgı goruntu lerın scssız clcştıriMiu yansıtır Bırcyın bılım,yıtımı/bılınçkay ınasJ u/erıne yo^unlaijir (,ogu ke7 Kışı kendını saran utoban ların, rcsnıı tarıhın, aıabesk kul tuıun, dev bınaların arasında 'yolunu' bulmaya çalıijir l^te bu kafkavarı kcntın sokaklarını, (.ddddeıını yansıtan kompleks bıı yapının fotoğrafıdıı onun çi7gılcrı Kcntın kaoukgoıuntu su, ılonuk yapısı ışleılık ka/an ınak ı^ın bırevı vutnı \\ \ basjaı Bırey kım olduğunu, ncıtden gelıp ncıcyc gıttıgını kaybeder belkğmde Bılın^yıtımı fclsetı bıı soıgıılama ılc kendını gostc rır artık Dus,unsıl anlanıda soı gulamanın, aynntısal ırdclemenın sonucıında kent kulturu ıcı ne sıkısmıi; kışıkrı lunıpcn dıye tanımlamak, onlau faıklı kalıp laıasokmak Hasan Efc bu kaı maşık yapının tmıclını ııonık bıı go/le yansılnıak ıstıyoı I>te Ha san Lte nın ııstalıgı bııradan ıtı baren ortaya ı,ıkıyoı Bııcy ve kent kan,ı karsjiyadır ( ( ı/gılerde kendı bılıncımı?! şursel bır tatla buluyoruz I ler çi7gısı bır başka oykuyu ya^atıyor 1 lepımıze ye tccck kadar bu yaşam kulvarı bulunur bu çi7gılerde ı,ok yeteneklı bır ınsan Bu yad sınama/ tzmır dı karıkatur (,ı 7en, uluslararası alanda adından so/ ıttııcn ka<, kı^ı sayabılırsınız kı ^ Ustclık ^ı^ırlı /orlukları da yok deg'ıldır hanı Sıyası ıktıdarı ele^tırmık anlı ^anlı mılletvekıl lerını hıcıvknıek bıı a/ cesanr ıster Bu L\.\ yetme7 donanımlı bır kıılturel all yapı ıstcı Batılı toplumlaıda bozunu cttığımı/ sanat dalı sııreklı gunceldır, ılgı lenenı sevenı çoktur Oıalaıda yuksck sanat ıcınde veı alır ka ııkatuı banatı Bı? dı ısc soyle mesek d ıh ı ı\ı olıır Hasan Efe'nın yolu bu alanda açik ve bereketlı olsun dıyoru? • Karikatürler/ Hasan hfv/ Kum \ayınları 2004 Yazarlar Güldestesi hep gıw ardı edılır Buyuk ya/ın ubtabi Behçet Necatıg'ıl Edebıyatımızda Isım ler Sozluğu'nde, Şukran Kurda kul Şaırlcr ve Yazarlar Sozlu Su'nde vc thban I^ık'ın Guldeste'binın ılk ve ıkınıı cıldınde, Ataturk'u bır yazar olaıak alma mışlardı Bu konuyu kendıısne actmı Yenı bıı ha/ırlık ıçındc bıılıındıığıınıı soyledı Gukles tının u<, cıhlık <,ahb,malaıının bıtmcktc olduğunu soyledığınde "üunyanın en buyuk dev ıımcısının tuttugu gunluk ııot lar da sa\ılıtsa 14 15 yapıta ım za atmı^, Soylev gıbı destanbi bıı yapıtı ortaya <,ıkarmi!), dun ya kamuoyuna, I uık ınsanına armağan etmıj bır bılgenın, yazaıın hatta şaırın, (Fransızcadan <,evırı ^ıırleıı var) bır guldebtcde adının ge^meme sı cok buyuk bır noksanlık ve de haksızlıktır" dedım Sevgılı dostum "Ozuı dılerım bıı kı tapların adlarını bana belgelerlc ulas,tırabılır mibinız'1" dedı H c mcn gondcrdım Yayımlanan bu U(, ciltlık dev guldestedc o buyuk ınsan Araturk, ınadde sındekı onurlu yerını almış, hak ycnnı bıılınu^tu Boylesı oylumlu ınteknıc vc araşrırma lalı^nıalaunın ne ka dar /or olduğunu yazaı dostlar ı,ok ıvı bılırler ( ) yonden sevgılı dost Ihsan Işık'ı yurckten kutla rım dev yapıt daha ka/andıracaktır Kendısını yenıden kutlarken ko nu ılc ılgılı goru^leıımı belırt mek ısterım I luscyın Atabab. dostun yazısında bclırttığı gıbı ulkemı/de bugun bıle elımi7in altında doyurucu bır so7İuk yoktu r 1940'laıda ılk basımı yapılan Turkı,c sozluk sure iı,ınde tklenıeleık bııgunku duruma getı rılmı^ Oysa 1932'denbcrı 1 uık Dıl Kurumu'nun (eskı) (,alı^nıalaıından eldc edılen Derlemc laraına Turetmcbo/ lııkkıı ııltlcı dolduran çalı^ma ldiıyla, dcyıınleı, ataso7İerı ara% tırmalarıyİa bır bır ele alınıp on larca cılt tııtan bu bclgclerın bozcuklcıın yıı/ bınlerce so7iu ğun yerlı yerıne yerleijtırıkrck Turkçenın dev sozlugunun va pılması gerekırdı Ayıııa ulke mı/de ele alınır bır kokbılım (etımolojı) so/luf»u de yoktuı Dc^erlı bılım adamı tsmet Zekı Lyuboğlu'nun bır çalışmasından başka Aslında kokbılım sozluğıı so7İıık kadaı geıeklı vc de onemlıdır Bır sozcıı^un kokenı nedır, nereden gelmıl)tır, soy ku tuğıı nereyc dayanu, hangı yuz yıÜara uzanır^ Bıınlmarı bılmek hakkımi7 ama elımi7dı bu ko nuda bır ıalıs,ma yoktuı Turk Dıl Kuıunıu (eskı) o lıı/ lı ve verımlı «,alışmaları ılc Derleme Tarama l'uretnıe soz lukkrını, atasozkıı deyımleı gı bı ara^tırınalatı yapmı^ cıltkıle bo/ııık toplamıştı So/lukkrın ya/ılması aşamasına gelındıgın dc ne yazık kı 12 Lylul faşi/mı nın hıtınasi bu çalışm ıları ko kıınden dınamıtkdı vc bır dev let daırcsı kuıulaıak daha ba^ka yonlerdekı (') ^alı^malara yonıl tıldı Boylece Fıırkc.c vı dıl <,a lışmaları abkıya alındı Bıı baskı eı yoııetımden sonra aydınl ırı mi7 ya/arlarımi7 bır eaba ık Dıl Derneğı'nı kıırdulaı Buyuk devrımcınıız, o yuce ınsanın va biyctını «jiğneyen bu olıii;iıma karşı ^ıkma zamanı gelınıs.tı, an cak ne yazık kı bu gııısımden bugune kadar bır olumlu sonuc, alınanıadı () buyuk ınsanın vasıyclı (,ığ nendı Kuıduğu kuıunılaıı ıle geçırerck lekelı eylemltrlı kır lettıler O verımlı <,alib.nıalaı da dıırdu Şınıdı Osınanlı'dan kal ııı,ı bıı kıırıılu^ gıbı yarardan çok /arar getırın bu kuıulu^un bır gun yıne ^alı^kan ozveı ılı saygın ya/ar vc ay dınların elınc gecc ceğı gunu bcklıyo ıu/ (^unku 1 ıırkı ye'de de yargıelaı var dıye duijunuyo ıu/ bu haksı/lığı so na erdırecek Bu konu en onınılı bıı o/guıluk ve bdAınibl/llk dava bidır Bılıyorıi7 kı son yıllarda cmper yalıst guçleı oye topla tulekle bom bayla gıımıyorlar yoksul halklaıın ııl kesınc Boyleee ılım Iı tslam soylemlerıy le barıs, gonııliıılerı adıyla, yabanci dıl saemalıgıvla baskı 1 ırıyla, (yabaıuı dıl dıiijinanlifiıolaıak algılaınayın y.ıb ın< ı dılle o^retım sa^malı^ı) ckono mık ambaıgolarla gelıyorlar, bır daha DOYURUCU BİR SÖZLUK Bu yapıtla ılgılı bıı yazı yazma hazırlığı ııındeydım Llımdekı yapıtın bon çalışmalarını bıtırmeyı beklerken bır dc baktım Cumhunyet Kıtap ekınıle sevgı lı Hıibeyın Atabaş, o guzcl cahb.malaıa alın terı, goz nuru dokcn Ihsan I^ık ıçın guzel bır ya/i do b,ennıi!) Llıne sağlık kcndıne ozgu tatlı eleştırel tunmeclcrıy le Arının hlo/olvaıı koşturmala ıı, karıncanın ıvecen davranışı Ihsan Tşık dostumuza da bula^ mış Bu bula^ıei bayrılığa yakala yan zaten tutsani7 da duramaz kı Ozellıkle sozluk, guldestc, ansıklopedı ha/ırlamak kolay bır ı^ değıl Sjmdı de ' 1 urkıye Edebıyat Bılım ve Kııltur Adamları Ansıklopedibi' ealib, malarına hız veıdığını mujdelı yordu Bu dostumuz çıktığı bu maı atonda da yıne ıpı go^uble yecektır ve bıze yenı bır kıılturel O Zekİ BÜYUKTANIR T İNSAN ONURU Kum Yavınları ndan çıkan kıtabında ( Karıkaturkr Ocak/ 2004 ) yer alan ılk karıkatur benı (,ok guldunnu^tuı Bıra/ daha yoğunlaşınıa gulmenın ardında kı asıl goruntuyu yakaladım Once karıkatııııı anlatayım C?o runtusıınden /engın oldıığu ( belkı de bır mılktvekılı ) anla^ı lan bır adam ağuında bıı sıgara ılc yurunıektcdıı ()nun hemen ardında ellerınde kul tablası bu lıınan bır kalabalık vaıdır ln sanlar onu mutlu (') edebılmek ıcın 'kışılıkleıını kul tablalarına' dokmuşlerdır Bunun adı, yala kalıktır Sı/ ısteıseniz bıına yağ cilık deyın loplumda 'gcmısını yuruten kantan' dıyc anlamlı bır so7 vardır lnsanın onuıu, kışılı gı hıç de onınılı değıklır artık üııemlı olan yalakılık yaparak, yaşamını sağlamaktu İ!,tc Hasan Efe ınsanlık onuıunu ayaklar al tına alan bu davranışı hıcıvlemektedır Ne dıyclım, clınc sağ lık ıısta ' Karıkatur sanatı oyk kı>lay de ğıldır, hcrkes altından kalkamaz Çunkıı, so/un olmadığı (,1/gıkı de okuru diüjiındurcıck, guldu recek, onun katkı vapnıasını sağlayacaksını/ Beya/ kağıt uzerıne kara kalemle bır jjcvlcı «,uıktıre lım anlayı^ı ılc lııc, olma? Hasan Ele, bu sanat dalında ck ciltlık bıı antolo]i\ı (Gukleste) Turkıyc Yazarlar Ansıklopedısı" adıyla yayımlamı^tı de gerlı araştırmacı Ihsan Işık Boylece voıulmayan bır entr|iyle, kapsamlı bır calısjinanın ıçıne gırmi!)tı Bu tek ult daha sonra ıkıntı babimıyla ve sonra da uc cılt olarak dev bır yapıt bıcimın de yayımlandı O, bu çalışnıalar i(,ınık uğra şırken bi7 de Homeros'tan Gıınumuzc Anadokı Dcstanlaıı adlı guldesteyı tamamlamaya ça lı^ıyorduk (Ogretmenım Bırsen Pekçolak'la bırhktc) Guldestelerın hazırlanmasi çok zor bır ugıa^ Guçlu bır ıs tenc, buyıık bır ozverı ıster Bıı guldesteyı hazırlarken dcğerlı dost thsan I^ık'la telefonla bazı konularda duşunce alı^verüjinde bulunuyorduk Bu konuda da ınsancıldır, ozvcıılıdıı lhban Işık, yardımlaıını esirgemedı Guldestemı/ yayımlandı Bu arada Soylev ıle ılgılı çaiı^mala rımı bıtırme aşamasnıda bır ko nu dıkkatımı çektı Turkıye'de hiçbır guldestedc Ataturk'un adıyoktu Ataturk un askeıı başarıların dan, dehasınılan, ılevkt kurucu luğundan dıvrımscl başarıların dan vc ataklaıından soz eden cıltlerle yapıt va7ilmışrır Ancak onun bılıme kariji olan sevgısı okııma bevdası kıtaba olan ılgısı ve okuduğu bınlerce yapıttan o/umsedığı bılgıkrk, nıcc bılge lerın crı^cmeyeceğı yuıelıktekı bılımsel ba^arılara ımza atmabi C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 788