Katalog

KONUK SİHİRLİ DEĞNEKLER Özlem Sözbilir (Jeobjı mtihendm) "Çarli'nin Çikolata Fabrikası", Roald Dahl, Can Yayınları, (9+) Turkçelcştıren Makbcl Oytay, Resımleyen Quentın Blake ŞİHİELÎ^EGNM Ç o c u k l a£I ç^nJCi t ap 1 ar Hazırlayan: Nilay Yilmaz Hülya SOYŞEKERCt (Eğttma) "Annem Babanı Okul Birincisi", Ekrem Guneş, Tudem Kultur Yayınları, 2005 Kapak Mumın Durmaz, lç resımler Gulay Ozyılmaz "Dcıskı (i(l(\l(i sıımlıı kurslar Dınmesı tam bır kısırdongu Yazar, bu klsırdon guvıı butun nedenlerıvle ve gerçckçı bıı bakış açısıyla ortaya koyuyor Anne, babanm surek lı bırbırını suçlamaları, yargdayıu tavırlaıı, O/lem'ın vanında tartışmaları, bu nedenle kuçuk kı/tn kendısını suçlu duyumsaması Kotıı bır bakışla, ters bıı so7İe de olsa uygula nan şıddet Sureklı gozlenı, gozetım ve bas. kı Kuçuk luzın iç dunyasında yaşadığı yo ğun kırılmalar Özlem, kırıldı mı kabuğuna çekılırdı Yatağına kendını yumkoyun atmış, hıçkıra htçkıra ağlıyordu Babasının yu7u oy lc u/ak oyle soğuk gelmıştı kı Bır yabancı gı bı Uınden kıtap duşmeyen bırı oyle mı ko ntışurdu'1 Bmlercc kıtabı olan bırı boyle mı düşunurdu'* O, go7unde çok farklı bırıydı Babaların en guzelı cn tatlısı (,alışmaya otur duklannda neden okudukları gıbı konuşmu yordu1 Boş bır bügı aktarıcısı mıydı' Nıye anlamıvordu onu'* Bırlıkte ders çalişmaya oturduklarında neden o dcnlı değışıyor, başka bın olup çıkıyordur1 Nereve gıdıyordu oyıın sırasında, şakalaşma sırasındakı o yuz, o sevgı, ogulmeler'1" (s 38) Kuçuk ku, sureklı eleştı n bombardımanı altında serseme donuyor Anne babasının eğıtımde çclışkılı uygulama ları nedenıyle valnızlığını vaşıyor Korkular, korkuları beslıyor "Başarılı olamama korku su ' ıse en buyuk korku 'O gun gıreceklerı matematık sınavmdan korkuyordu Bu yuz den sabaha değın uyuyamamıştı Bedenı ger gındı Korpe gozlenne kan cıturmuştu Ya beş alamazsa1 Annesı dort almasını bıİe yeterlı gormuyoı ılle debeş dı^ordu Ovun ovnaya bılsevdı belkı bıra/ rahatlayacaktı " (s 48) Bahçelerde, doğada doyasıya koşup oynaya mayan aşırı yaramaz ve hareketlı çocuklar da var bu romanda Sınıka verlerınıle bır an bıle duranıayan Murat ve (, etın arkadaşlarına bu arada Ozlem e de hıç rahat vermıvor Oz lem'ın sıulaşı vc dostu ıse Llıl'tır O/lem'm annesı kı/ının l lıt'le goruşmesını pek ıste mıvor Llıf ın çalışkan bır oğrencı olmadıg'ını bıldıgı ıçın onun Ozlem ıçın ıvı bır omek olamavacağını dııyınuvor kcndınce Ancak, romanda Llıt'ın O/lem kadar mııtsu/ olma dığı goıuluvor çunku o \arışmak ıstemıyor Yarışma duşuncesınden /ıhnını uzaklaştıran F lıt, kevıt aldığı sanat ve >azm konularında voğunlaşmayı onemsıyor Bu ıomanda, Ekrem Guneş, sagiıksız ko şullaıa tcbeşırlı, to/lu sınıflara taııhoğretı mınclckı c/beıcı lutuma nıalematığın kabusa donuştLiıulmesıne ctkılı gondcrmelcr yapıyor, bu şekıldc eğıtımde gordugu otekı yanlışlık ları da scrgılı\oı Yazar sınav kaygısı nedcnıy le ıç dumasmda iııtınalar esen, du/gun bır tumcevı bılı kurmaktan u/ak duruma duşen, guvenını vıtırcn kendısını ıvı ıtade edemeyen, yaratıcılığı koıeltılen O/lem ı bu duıııma ge tlren "ezberci varişmacı sıstemın çarpıklığını gosterıyor Bıı sıstemın kurbanı olan bınlerce Ozlem'ın vaılığına da dıkkatlerı çekıyor "En ıyı cğıtım, bıreyı başkalarıyla dcğıl, bıreyı ken dı ıçındc yarıştıran eğıtımdır" so?unu doğru luyor sankı Romanda anlatılan butun olumsu/lukların ıçınde pauldayan tek kışı, oğrencılerını dık katlı gozlcmleyen, sevccen, anlayışlı o^retmen Gııler Hanını Onun O/lem'ın babasınıoku la çağırıp başlattığı lletışım, sankı sıhırlı bır değnek etkısı yaıatıvor, heı şey hızla du7el meye, ıyıleşmcye başlıvor Ozlem'ın anne ve babası kendı davranışlarına eleştırel bır go7İe bakıvoılar lıatalarını gorup ycnıden başlama ya karar verıyoılar ()lumsuz, yanlış davranış larının tarkındalıgına kavuşarak ozeleştırıyc vonelıyorlaı Gııler Hanım, onlara oyle bır ay na tutuyor kı orada kendı yanlışlıklannı ve vansımalarını gornu olanağını buluyorlar Kuçuk ()/lem, sonunda, ıçını acitan tutum ve da\ranışlaıdan kurtııluyoı, çunku "kendısı olmasına' ı/ın verılıyor aıtık Boylece yaşam, guzcllığc donuşuyor Roman olayı, açık uçlu bırakılı>or Anlatılan dunva, okurun yaratlcı lığında ycnı anlamlar ka/anarak zengınleşıyor Bu şekılde okunanların okurda çoğalması saglanıyor Roald Dahl ÇARI.İ'NtN CİKO1MA 1ABRIKASI Yazann, ıletılennı hem dıyaloglara hem de ıç konuşmalara başarıyla sındırdığı goruluyor Ekrem Guneş, tıyatro yazarlığındakı ustalıgı nı bu kıtabına da aktarıyor Gozlem gucune, eğıtımcılığındcn gelen bırıkım ve deneyımle rını ckleyerek etkıleyıcı bır yapıt oluşturmayı başarıyor boylece "Annem Babam Okul Bırıncısı" anne ba ba ve çocukların bırlıkte okuması bırlıkte tartışıp değcrlendırmesı geıeklı bır roman Bazı çocuk kıtaplarını buyuklerın de okuma sı, o kıtapta sunulan dunyava savunulan du şuncelere ayn bır zengınlık ve demokratık bır bakış ka?andırıyor Kıtap, yaşamla buluşuyor, onerıler, ıletıler içselleştırılerek davıanışlara donuşturulebılıyor "Annem Babam Okul Bı rıncısı" yaşamdan yazına, yazından venıden yaşama dondışlen anlam ve yonımlarıyla hem "etkdı" hem de "etkın " bır kıtap Duşunen, araştıran sorgulayan, vonımlayan butun an nc, babave çocuklar ıçın Sevımlı renklı, pı rıl pırıl resımlerın eşlığınde, guzel bır okuma 1 seruvcnıne hazır mısınız' SİHİRLİ SÖZLEŞME •ÇOCUK HAKLARI" Madde 17: "Taraf devletler, kıtle lletışım araçlarının onemını kabul ederek çocu ğun, ozellıkle tuplumsal, ruhsal ve ahlâkı esenlığı üe bedenscl ve /ıhınsel bağlığını gelıştırmeye yonelık çeşıtlı ulusal ve ulus lararası kaynaklardan bılgı ve belge cdın mesını sağlarlar" Bu madde ıle taraf devletlerden, çocuk kıtaplarının uretımını ve yayılmasını teşvık etmesı ve çocuğun esen Iığıne zarar vercbılecek bdgı ve belgelere karşı korunması ıçın uygun yonlendırıcı ıl keler gelıştırmesı beklenmektedır Çarlı, ıkı buyukbabası, ıkı buyukannesı, annesı ve babasıyla bırlıkte kuçuk tahta bır ba rakada yaşamaktadır Aıle oldukça yoksuldur Çarlı çıkolatayı çok sevmesıne rağmen yılda yalnı/ca bır kez yıyebılmektedır, o da doğum gununde Çarli'nin doğum gunune bırkaç gun kalmıştır Bu sırada dunyanın en buyıık çikolata fabrıkasının sahıbı, çikolata dunyasının dehası Bay Wılly Wonka şanslı beş çocuk aramakta dır Yıllardır, fabrıkaya ne gıren nc de çıkan olmuştur Herkes bu fabrıkayı ve fabrıkada çalışan ışçderı merak etmektcdır Çikolata paketlerıne gızlenmış beş altın bıletı bulan, dunyanın herhangı bır verındekı beş şanslı çocuk, unlıı VConka Çıkolatalan'nın uretıldı ğl rabııkayı gezebılecek, ustelık hayatları bo yu yetecek çikolata ve şekerlemenın sahıbı olacaktn Aynca ıçlerınden yalnızca bırını, gezının sonunda bır sutpıı/ daha beklemek tedır Bay Wdly Wonka, dunyanın gelmış geçmış en şaşırtıu, en ınanılmaz, en olağanustu çıko lata ııretıusıdır1 O çikolata sıhırbazıdır Hını lı Prens Pondıcherıy, Bay Wonka'dan kendı sıne çıkolatadan bır saray yapmasını ıster Bay Worıka Prens'ın isteğını yerme getırır yuz odalı, tamamı çıkolatadan yapılma saravı bı tırdığınde Prens'ı uyarır, "Sakın uzun /aman saklamayuı bu sarayı, hemen yıyın der Prens karşı çıkar, "Ben sarayımı yemeyeccğım, otu racağım" der Kısa bır sure sonra sıcak gunler geldığınde Buyıık gun gelmıştır Çarlı ve dığcr dort şanslı çocuk bır at aya gelırler ()nlan ınanıl maz şeyleı beklemektedır Çikolata nehrınde şekerdcn yapılma parlak pembe bu kayıkla gezıntı, çikolata şelalelerı, şekerden ağaçlar, çıçckler, otlar, UmpaLumpalar ve daha neler neler Romanı anlattığımı mı duşunuyorsunu/'' lstesem de anlatamam, yalnı/ca mınık değını leı bunlaı Roald Dahl bu pek tatlı ronıanında, ço cuklara olduğu kadar yetışkınlere, ozcllıkle anne babalara seslenıyor Hele bır de hayal gucunu/ıın pıullısını yltııdığını duşunuyor sanı?, şuphenı? olmasın Bay Wıllv Wonka onu size gerı kazandıracaktıı' '1 ıım bunların yanında pek çok yaratlı bılgıyı de bu kıtapta bulacaksınız Omek mP Vıtamınler hakkın da bıldıklcrınız neleı > A, B, C, D E, F, K, W, Q, Z, hepsının vucudumuzun ışleyışı ıçın gereklı olduğunu mu duşunuyorsunuz? Pekı ya S vıtamınıne ne dıyeceksını;"' Eğer boynu/larınız çıksın ıstemıyorsanız, S vıtamı nınden u/ak durun Ama belkı ayak parmak larıni7İa pıyano çalmak ıstcrsınız, o zaman Wonka vıtamını tam sıze gore1 Okuru egicndırırken meıak ve heyecan duygıılannı da durtcn bu yapıtın bır başka ozellığı / gu/cllığı ınsan olma, erdemlı olma gıbı gerçekler uzerıne de duşunduruyor ol ması Kıtabın akıu dılı bunda çcvmnın payını unutınamak gerek hcı yaştan okuru kolaylık la ıçıne çekıyor, aynca sayfa aralarındakı eğlcncclı çızımler dıış dunyamızın ızduşumlerı olarak karşımıza çıkıyor Yeter kı, hayallerımı zın kanadarını açık tutalım SAYFA 26 lence gunlerınde bıle boş durmak yoktu Haf ta sonu gelmıştı, ama ona sormalıydı Ustune, gunlerın yorgunluğu çokmuştu Bunu ancak oyunla atabılırdı Canı oyundan başka bır şey ıstemıyordu Herkesın sevdığı bır oyun vardı ünunkı de yakan toptu Akşama değın oyna salaı doymazdı " (s 5) Boyle başlıyor bu ılgınç çocuk romanı "lşte, tıpık bır oğrencı" dıye duşunuyorsunuz okurken, çcvremızde, yanı mızda, ıçımızde, hcr an, her yerde gormeye alıştığlmız ogrencderden bırı daha çıkıyor karşımıza Yanşmacı eğıtım sıstemı ıçınde su leklı koşmaya zorlanmış bır oğrcncınm pcn ccresınden bakmak ıstcr mısınız yaşama1 Oyleyse, bu kıtapta, O/lem ın dunyasına gırıp onun yaşamına konuk olmamız geıekıyor Ozlem Anne ve babasının butun ozlemle rını, beklentılerını ve dılcklerını onun kuçu cıık varlığında odakladığı, ılkokul oğrencısı bır kı? Yaşaının, derslerın ve kendısınden beklcnen ustun başarı beklentısının butun yu kunıı her an omu7İannda duvumsuyoı Mad desel açldan oldukça doygun, rahat, bıı dedı ğı ılu eddmeyen, ama yıne de mutsuz çocuk iardan bırı Öyuna doyamadan, çocukluğunu yaşayamadan yonlendırddığı yarışta en onler de koşmak zorunda Çunku, anne vc babası boyle ıstıyor tıpkı otekıler gıbı Ozlem, sınır lanan aıkadaşlıklaıla nasıl mutlu olsun kı 5 Basklcı, egemen, sevgılerıvle boğan anne, ba basinın aşırı dgılı ve mudahalecı tutunıu yu zunden kendıne guvenını yıtınyoı en sonun da Butun kararlar kendısı adına alınıyor, ken dısıyle ılgdı en kuçuk şevler ıçın bıle anne, ba bası karar venyor Ona soran bıle olmuyor ne dense O/lem'ın annesı çalışan bır kadın Ev de olduğu zamanlaıda dtırmadan temızlık ya pıyor Duzenlı, tcrtemız bır ev Sterılyaşatı lan bır çocuk Kuçucuk bır kedı yavnısuyla ılgılenmesı bıle engellenen, her ışıne karışılan, iureklı derslerıne çalişması ıstenen Ozlcm Onun tek ozlemı ıse "bır çocuk gıbı yaşayabıl mek, kendısı olabılmek " Kendındcn daha başarılı çocuklarla karşılaştırılan, matematık ten mutlaka ve mutlaka beş alması beklenen kuçuk kız, çabaladlkça, uğraştıkça bır kısır dongunun ıçınde buluyor kendını Başarısızlı ğın batakllğına duşuyor, çabaladıkça batıyor gıtgıde Kann ağrdarı dunyayı zehır edjyor ona Başarısız notlarını anne, babasından gızlıyor, yalanlar soyluyor, pekıyı alamadığı sınav kâğıtlarına annesının ımzasını atarak sahtecılı ğe yonelıyoı Davranış bo/ukluklarl gıderek çoğalıyor Yaptıklarından ıçten ıçe pışmanlık duyan, kendı kendısıyle çelışen Özlem, tırnak ycme alışkanlığını arttırıvoı Kekemelık de ca bası Panık ve telaşı da gıderek çoğalan ku çuk kızın ruh sağlığı altust oluyor Çok çallşsa da, çok çalıştığını sansa da derslerını anla makta zorlanıyor lletışım eksddığı, bu olum su/ ortamı guçlendırıyor Başarı beklentısının başarısızlığa donuş Sihirii Kongreler / Sempozyumlar Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Kurultayı (1112 Kasım) C ahıt Uçuk un anısına ' Okuloncesı" Do nem, Çocuk Yazını ve Lleştırı, Çevırı C,ocuk Ldebıyatı, Çocuk Tıyatıosu, Gençlik Edebı yatı ve Eleştııı Marmaıa Eğıtım Kuıumla ıı'nda buluşalım (A\rıntılı bılgı ıçın http /Avvvu mek kl2 lı) "1 Uluslararası Alternatıf Eğıtım" Sempozyumu (2627 Kasım) Alternatıl c^ıtımt. vonclık ılgının tartışma zemını O/gurOkullaı Ucınoktatık ()kul lar, Açık Okullar, Montessorı Okullaıı Wal doıf Okııllaıı Iv Lğılımı, Halk efıtımı gıbı eğıtım hareketlerı (Ayııntılı bdgı ıçın 0216 317 89 28 / www alternatıfegıtım org) Sihirii Değnekin sesi azduyuluyor... Sıhırlı Değnek'ın sesı bırkaç haftadn fa/Ia duvulmuyoı Bunun nedenmı mcıak edıp Sı hırlı Değnek ı arayan ve detı yazan okurlara genel bır açıklama Sıhırlı Değnek, Eskışehır Osmangazı Unıversıtesı'nde gerçekleşen "Ço cıık ve Gençldc Yazınında Mu?arfeı îzgu Kongresı'nden sonra IBBY Havana Kongıe sı nde bıldırı sunnıaya gıttı O yıızden bırkaç haitadu konuklann sesı sayfada bıraz daha yııksek duyııluyor (Açıümı "Internatıonal Board on Books for Young Peoplc" olan IBBY, ulusal, bolgesel ve uluslararası alanlarda çalışan 60'tan fazla ul kcnın tıyelerınden ulaşan bır sıvıl toplum or gutu, çocukları ve kıtapları bıı araya getırme ye çalışan yazarların, çızerlerın, kutuphanecı lerın, edıtorlerın ve yayınevleruıın uluslararası bır platformda buluştuğu bır çatı IBBY, çocuklara edebı ve estetık değerler kazandııma nın yanı sıra çocuk edebiyatı alanında yapdan araştırma ve uygulamaları da desteklıyor IBBY, çocuk edebıyatına emek veren yazar lara ve çizcrlere çocuk edebıyatının 'Nobel Odulu' olarak kabul edden Hans Chrıstıan Andersen odulunu veren kuruluş olarak da tanınıyor 2006 Andersen Oduî Torenı ve 30 Uluslaıarası IBBY Kongresı Çın'de ger çekleşecek • Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Universitesi, Dulapdere/lstanbul nilayy@bilgi.edu.tr Tel: 0212236 78 42 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 821