Katalog

B U L M A C A 1 11 B 2 1 2 F 3 Aİ İLKER MUMCUOĞLU Türkçe Günlükleri Feyza Hepçilingirler R 19Ağustos, Perşembe > ulscren Engın'ın Remzı Kıtabevı tarafından yayımlanan "Yorgun ve J Yarairsını okurken savaş anlatım larını uzun bulmuştum 1908 1918 arası nı kapsayan romanda savaşlar ardı ardına yaşanıyor Balkan Savaşı, Trablusgarp Sa vaşı Yemen Savaşı Çanakkale Savaşı Rotnanı bıtırdığım sırada gazetelerde Ça nakkale Sa\aşı'nda zaterın kazanılmasını evlıyalara bağlayarak anlatan yenı bır reh ber turu çıktığı haberı yayımlandı BunJar tarıhsel olanı çarpıtıp Mustafa Kemal'ın adını bılc anmadan savaşı hurafelere bula yarak anlatıyorlarmış Derken dun akşam, televızyonda yurek burkan bır haber Ça nakkale Savaşı şehıtlcrının mezarları aşırı yağmur ve sel nedenıyle açılmış kol ve ba cak kemıklerıyle kafataslan ortalığa saçıl mış tnsanın sorası gelıyor Evlıyalar da şe hıt duşer mıymış acaba1 C Once aşağıda tanımlan verılen sozcuklen bulrnaya çalışın ve her bır harfı bır yatay çızgı uzerıne gelecek bıçımde yazın Sonra çızgılerın altlarındakı sayılara gore bu harf len bulmacadakı aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler ıkı sozcuk arasını goste nr Bır satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sozcuğun alttakı satırın başına sarktığı nı gosterır) Bıılmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sozculdenn dk harflerı yukarıdan aşağıya doğru bır şaırın adını oluşturacak, bulmaca karelerındeyse, ay nı şaırın bır şurınden alıntı ortaya çıkacaktır Dıkkat "A/4", " R / l l " ve "A/32" harfı ıpucu olarak yerıne konmuştur Tanımlar ve sözcükleriniz: A. "Ekmde demın/ Kuçuk bır saksı vardı/ Boş bır saksı/ Nasıl ağırmış meğer/ Nası] kolum ağrıyor/ Boş/ Bomboş/ Çıçeksız bır saksı" dızelerının de yer aldığı, Arıf Damar'ın şıır kıtabı 25 77 50 69 36 6 7 3 14 15 51 29 59 12 74 79 40 38 31 60 18 68 22 80 8 42 28 54 B. Osmanlıların, Stara ZagoreYa vcrdıklerı ad F. "Bahçemde dut ağacı/ vurdu ınce dallarıyla penceremın camına,/ bır Beşıktaş tramvayı geldı aldı benı,/ bır Beşıktaş tramvayı goturdu sana / Çemberlıtaş, Şehzadebaşı Saraçhane / ' Almışım parmaklarını ellerıme,/ Beşıktaş tramvayında gıderım yane yane " dıyen şaır 2 >48 78 52 21 19 47 48 81 53 24 63 G. Kadınlan gızlıce gotedemek 55 73 39 37 5 44 6227 26 23 7 6 * H. Hıppokrates'ın ortaya attığı soğukluk kolayca duygulanmayış gıbı nıtelıklerı kendınde toplayan kışılık tıpı 41 67 17 56 D. Hınt muzığındt heyecan havasını yaratmaya elverışlı makam 61 57 49 70 33 20 13 10 43 34 45 65 64 E. " bu sozun/ Dahı tamam etmemışsın/ lek yuruyeyım neyleyım/ Ustadıma gelem bır gun" (şaırın adı soruda saklı) I. "Mehtap bıze bır avıze gıbı gelır dı " (Abdulhak Şınası Hısar) Daha çok anlatılmalı Çanakkale Savaşı, ozellıkle gençlere Sozgelımı Osmanlı ordusun i askerın anlamadığı düde emırler veren Alman subaylarının komuta ettığını bılıyor mudur gençlerr1 Lıman von San ders Paşa'lar Weber Paşa'lar, Albay von Sodenstern'ler Çanakkale'de neyın ba şarıldığı tam olarak anlatılmalı Çanakka le'yı bılmeden yurt sevgısı duyulabıhr mı? Gulseren Engın çok çalışmış, çok araş tırmış Kıtabın sonunda 29 kıtaplık bır kaynakça var lyı olmuş ama Tarıh kıtap larındakı kuru anlatım yerıne, kımı zaman ınsanın boğazına bır yumruk oturtan canlı bır roman anlatımıyla dolaştırıyor okurla nnı Osmanh'nın son donemlerınde, aşk larda savaşlarda "Kadın başına nasıl ce saret edıyor savaş anlatmaya^" dedırtmemek ıçın besbellı savaşı erkeklere anlattır mış Savaşa katılan gerı gelen yaralanan erkeklere Ancak bu durum, anlatımın, ya "Çayından bır yudum ıçtı " "Sıgarasın dan bır nefes çektı " gıbı molalarla ya da dınleyenlerın "Sonra ne oldu'" sorularıy la sık sık kesıntıye uğramasına yol açmış Roman adını da savaşı anlatan erkeiderden bınnın Alı nın durumundan alıyor Yorgun ve Yaralı Romanın savaşan ıkı er keğının de Mustafa Kemal'le tanışmış ol ması ınandırıcılığı bıraz zorluyor gıbı Alı'nın yaralı bır usteğmen olarak Çanak kale Savaşı'nı sayfalarca (demek kı saatler ce) anlatması da oyle Savaşın ıçınde ve sı radan bır asker olduğu halde, yıllar sonra durumu değerlendıren tarıhçı edasıyla ko nuşuyor Alı ve şoyle şeyler soyluyor ' Pa dışahımıza yakınlığıyla bılınen Mısır hıdıvı Abbas Hılmı Paşa'yı u/aklaştırıp yonetımı ele geçırdıler hh Almanlar da durur mu? Başımızdakıltrı kışkırtıp askerımızı Ingı lız'ın uzerıne surduler Bahrıye nazırı ve 4 Ordu Kumandanı Cemal Paşa da tngılız lere saldırdı Amacı sadece Suveyş Kana lı'nı ele geçırmek değd Mısır'ı kurtarmak tı " (s 215) Yazar savaş konusunda edın dığı bılgının tumunu kullanmak ıstemış, hıçbırını atmaya kıyamamış sankı Yalnız savaş konusunda mi'' Donemle ılgılı her turlu bılgıyı edınmış Gulseren Engın Gunluk yaşamı, donemın Istan bul'unu Eskışehır'ını Bursa sını, âdetlerı, celeneklerı tumunu araştırmış Sozgelımı, lcına gecesını, duğunu, gelın hamamını, kendısı de gelının yanı başındaymış gıbı anlatıyor Unlu Yemen turkusunde geçen "redıf" sozcuğunu bılmedığım gıbı merak da etmemışım şımdıye dek Bu romandan oğrendım Yaşı geçmış dısıplınsız alay lar"a redıt denırmış (s 113) Kadınlar çok canlı anlatılmış, ama bu kadınların dunyaları çocuk doğurabümek ve kocalarının onlarla sevışmek ısteyıp ıs tememesıyle sınırlı Tek Gulnıhal çıkabı lırdı bu dunyanın dışına o da yaralılara yardım gıbı kımı toplumsal eylemlerde bulunsa da 'zıhnıyet" olarak otekı kadın lardan tarklı değıl 20 yuzyıhn başlarında Osmanlı kadınlan bundan daha genış dunyalara sahıp olabılırler mıydi'' Bıle mem ama mesela Gulseren Lngın ın ka dınları aynaya çok fazla bakıyor Aynada kendıne baktı ( ) Aynadakı hayalıne gu lumsedı " (s 329) Saatler boyu aynaya bakmış yuzunu bedenını uzun uzun ın celemıştı ' (s 345) dıye anlatılıyor kadın lar hep Kumalık "muessesesf nın anlatımı da pek sıcak Ilk eş ıkıncısı hakkındakı duy gularını,' Kadıfe yı çok sevıyordu Evın tek çocuğu olduğundan kardeş ozlemını onunla gıdermıştı Ayrıca en yakın arkada şı sırdaşı, dostuydu ' (s 310) dıye anlatı vor Ikıncısı ılk eş ıçın ' Ustune kuma ge Ierek onu ne kadar uzduğunu fark edıp vıcdan azabı çekıyordu ' (s 311) dıye Bu sevecenlık bıraz aşırı değıl mı^ Eskıden kumalar bırbırının ustune mı tıtrermış boyle? Aynca kafama takılan kımı sorular ol du "O koylerın Bulgar ya da Musluman koyu olup olmadığını bılemedıklerınden" yolu uzatma pahasına, koyun açığından geçtıklen anlatılıyor Nazıfe'yle kızlarının (s 38) Musluman koylerının hıçbırınde mınare yok muymuşı> Mınareden anlaya mazlar mıydı o koyun Musluman koyu olup olmadığını Halk "Hey Allahtm bu gunlerı de mı gorecektık?" der de "Top raklarımızı kocaman lokmalar halınde yu tuyorlar " (s 315) dermı1 Bu "halk"tan çok, tek kışının soyleyebıleceğı bır laf de ğılmi'* Munevver Hanım ıçın "Allıklıya nakları heyecandan kızarmıştı' (s 85) de nınce ılk olarak o kızarıklığın allıktan ge lıyor olabıleceğını duşunuyor ınsan Ya naklar allıklıysa allığın altındakı kızarıklığı fark etmek pek kolay olmaz însan ruyada kendısını "Sankı bır başkasını ızler gıbı" gorur mu? (s 143) Ruyaları kendı gozu muzden goruruz sankı 'Salonun tabanın da Gulnınal'ın çeyızınden Iran halıları se nlıydı Pencerelerde kalın yeşıl kadıfe per deler vardı Ikı yandan sırmaL puskııllerle tutturulmuştu Pencere onundekı sedınn uzerıne kuştuyu yastıklar konmuştu Her bırı adas uzerıne sımle nakışlanmıştı" dı ye anlatılan bır konakta çını sobanın he 1 men yanı başında "tandır" olabılır mi ' (s 342) Istanbul konaklarında Anadolu tan dırı bulunur muydu1 Bır de yazımla ılgılı bır sorum olacak ama onu başka bır gun ya/arım artık • fcilingr@yildiz.edu.tr feyzahep@yahoo.com 30 35 72 75 71 757. sayının çözümü A. Açlık, B. Zerduşt, C. Eylul, D. Renç, E. Yukun, F. Ag, G. Rum, H. Anisı, I. Ndm, J. Guven Turan, K. ITU L. Ben Gonen'de Doğdum, M. Inım 1nun Inleme. Şiin "gençlığım gıttı, ben yurudum ve koştum uzunçlenmeden suyun gorunen dennınde kanımın damklan" Gulseren Engln çok calısmış cok araştırmış Kltabın sonunda 29 kltaplık bir kaynakca var SAYFA 31 CUMHURİYET KİTAP SAYI 759