Katalog

Pertev Nalll Boratav, uzun emekletie "Nasrettin Hoca" kitabını hazırfamıştı. Bu kitap 1995 yılında Yapı Kredi Yayıncılık'tan cıktı. Ancak kitaptakı on kadar fıkranın "mustehcen" olduğu, Du durumda okunara sunulmayacağının anlaşılması uzerine kltaplar "imha" edildi. Ben 44 yaşmdavım, Oğlum 53... Stella M.Trevez kıncalı görülen on kadar fıkranın çıkarılarak kitabın yayımlanması olanağı aranabihrdi, diye düşünüyordu. Kitabı "Edebiyatçılar Derneği"nin basmasından onur duyacağmı da belirtti. Ivry'de Pertev Naili Boratav'ın evindeki bu konuşmalara Adalet Ağaoğlu ile Canan Yiicel Eronat da lanıktır. EskUerden gelen arkadaşım, Pertev Naili'nin oğlu Korkut Boratav'la, Yapı Kredi Yayıncılık'ın ilgilileriyle konuşarak kitabın yayımlanmasını sağladık. O küçük araştırma, 1948de Dil Tarih Coğrafya Fakültesi'nde Halk Edebıyatı Kürsüsü'nün kaldırılarak Pertev Boratav'ın açıkça bırakıldığını anımsatmaksa, 'Oç almak ister gibi bu fıkralan uyduruyor' demeye getırmekse, bunlar Saim Sakaoğlu gibi halk edebiyatına emek veren, araştınnacı bir bilim insanına yakışmayan davranışlardır. Sözlü edebiyatımızın yanlışlanndan kurtulma yollan, Pertev Naili Boratav gibi bir bilim insanını suçlamak değildir. Üstelik Anadolu insanı açıksaçık fıkralar anlatmayı sever. Isin içine güknece girince de açıksaçıklık anlamını yitirır. Hiçbir dil Türkçe kadar sövgü ağırlığı, dokundurmalı söz özelliği taşımaz. Televizyon Türkçesinde sövgülü söz ayrıntıları "lanet olsun"a indirgendi. MAM Sözü tamamlarken bir anıma değinmek isterim. Bir hekimlik toplantısı için Kanada'ya gitmiştik. Montreal'de bir işyerinden Türkçe konuşmalar geliyordu. Ermenilerin çalıştırdığı bir işyeriydi. Aralannda Türkçe konuşuyor, çocuklanna Türkçe sövmeyi öğretiyor, gülü§üyorlardı. Hadi, bir başka anı daha: Recep Tayyip Erdoğan Istanbul Belediye Başkanı olduğu zaman, Kasım 1966'daki Tepebaşı TÜYAP Kitap Fuan'nda dolaşırken "Edebiyatçılar Derneği"ne de geldi. Pertev Naili Boratav'ın Nasrettin Hoca kitabıyla özellikle ilgilendi. Satın almak istedi. Kendisine armağan ettik. NASRETHN HOCA BtRSİMCEDte Saim Sakaoğlu, Boratav'ın araştırması üzerine; "Bu kitapta yer alan 600'e yakın fıkra arasında 'onundur' diyebileceğimiz fıkraların sayısı, belki de yarısı kadar bile değildir" diyor. Saim Sakaoğlu şöyle bir soruya yanıt anyor: "Okurken ve dinlerken utandığımi2, yüzümüzün kızardığını hissetiğimiz bu hkralar niçin 'Nasrettin Hoca Fıkralan' olarak sunulmaktadır?' Bu sorunun yanıtını XIII. yüzyıl Anadolu'sundaki karmaşık yapıda aramalıyız. Kemal Tahir o dönemin karmaşık yapısını "Devlet Ana"da çok iyi anlatır. Nasrettin Hoca bır simgedir. Güven duyulması gereken kişilerin iki yüzlü tutumunu oluşturan bir simge. Eskilerden gelen "hekimhocahâkim" üçlüsüne güven duyulamazsa, bunlar mesleklerini kötülük için kullanan kişiler olursa, eleştiriyi hak etmczler mir* Gerçeklik sorununa, "Bu fıkra Nasrettin Hocamıza yakışır mı?" anlayışıyla bakılırsa, her tiirlü eleştiriden ayıklanmış, "basmakalıp" fıkralarla karşılaşırız. O zaman gülmecenin altındaki eleştiri de işlevini yitirmiş olur. NASKkl IİN H0CA1BN Nâzım Hikmet Türk köylüsünü anlatırken, "Hoca Nasreddin gibi ağlayan Bayburtlu Zihni gibi gülendir" diyordu. "Hocamız" diyerek ona daha yakın olduğunu dokundurmak, Nasrettin Hoca üzerinden törelere toz kondurmama edebiyatı yapmak, tartışmada insanları öne süren, yanlış bir tutumdur. Saim Sakaoğlu'nun bilimsel ölçüt saydığı yakışıp yakışmama anlayışı, günümüzden 600 yıl önceki değışik kaynaklarda, birbirinden habersız derlenen elyazmalannda aynı açıksaçık fıkralar varsa; bunları gerçekten Nasrettin Hoca derlemiş, özellikle bir soruna parmak basmak istemişse, Saim Sakaoğlu "Ama Nasrettin Hocamız, bu fıkra size yaluşmıyor" mu djyecektir? Kırklı yılların cadı kazanını körükleycn bağnaz siyasetçiler gibi düşünmek, bir bilim insanına yakışır mı? O zaman Saim Sakaoğlu'nun, "Mesnevi"deki açıksaçık öyküleri de Mevlana'ya yakıştırmaması gerekir. Ama unutmayalım ki Nasrettin Hoca 'yı aglatan bir tavırdır bu! • Bu sayfayla iletisim kurabilmeniz İçin dergilerinizi ve kitaplannızı aşağıdaki adrese gönderirsenlz memnun oluruz. NASRETTtN HOCAYA YAKISAN NEDlfP Pertev Nailı Boratav elyazmalarını incelerken, birbiriyle karşılaştırıp dil özellikJenni saptarken, o fıkralann ne gibi toplumsal işlevleri olabileceğini de diişünmiiş olmalıdır. Yiizyillar sonra içinde bulunduğumuz toplumda hırsızlık akıl almaz boyutlara uJşamışsa, töreyi bozan cinsel ilişkiler kapalı toplumlarda bile gizlenemez hale gelmişse, Nasrettin Hoca hkralanndan alacağımız dersler var demektir. Saim Sakaoğlu, "Hocamıza" yakışmayacak fıkralan yazanlar için, "Bu kasıt sahiplerinin kimler olduğu konusunda yapıîacak küçük bir araştırma, bu işin niçin bu hale geldiğini açıkça ortaya koyacaktır" diye sözlerini tamamlıyor. C U M H U R İ Y E T K İ T A P 200.000'den fazla okurun bu kitabı neden alanında bir klasik olarak gördüğünü öğrenin Reenkarnasyon Geçmiş Yaşamlar Ted Andrews Heklmköy Sltesl 20. Sokak No: 8 06800 ÜmitköyAnkara Tel.: (0312) 235 9111236 23 46 MustafaşertfONARAN SAYI 759 SAYFA 23