Katalog

Ölümünün 50. yılında Sait Faik P%* *#>>***(&( ya çalışmıştır Oykulerıne bu dıkkatle bakıldı ğında hemen goı ulecektır kı kahramanları onun hayatının paıçası olan ınsanlardır Sutçu Pandel lı, Garson Ahnıet Kahvccı Iskanavı Ote yan dan adlarıyla anılmayan ancak Saıt Faık'ın bu yuk bır dıkkatle gozledığı tunı dığer ınsanlar Ameleler.gemıcıler mavnacılar garsonlar, çıçek çıler, fahışclcr, bufecıleı bovacılar talcbeler ve dahası Onun ovkulerı vazdıgı ınsanlaıın oykuleı ıdır aslında, belkı de bu nedenle kendısını vazar ola rak değıl de bır vazıu olarak goren Saıt \ aık, oy kulennın dıl ve anlatımını anlattıklanndan ba gımsız gorınez Savrukmuş gıbı gorunen satırla nn yalınlıgı belkı de tam bu noktadan, ıçeııkle anlatımın bu denlı ortuşmcsınden kaynaklanır Saıt haık'ın edebıvata vc sanata bakışı hayata bakışından çok da larklı degıldır edebıyat hayat laıçıçedırvebırı bır dıgerının onunegeçmczya da daha açıklıkla soylemek gerekırse edebı olmak kaygısı, Saıt Faık ın eserlerındehıçbır zanıan an latmak ıstedıklerının onune geçmemıştıı Yazının gırışınde dcğındım noktaya bır kez daha donmek ıstıyonım Saıt Faık, anlattıkları ve anlatım bıçımıyle I urk oykusunde yenı, yepye nı bır damar oluşturmuştur Her ne kadar bu da marın takıpçısı olarak gunumuze ulaşan oykucu sayısı çok fazla değılse de onun açtığı yol, edebı yatın butununde buyuk bır rahatlama getırmıs, tır Edebıyat geleneğının eserde anlatılanlardan daha onemlı goruldıığu bır donemdc yaşaması na ve yaşarken ^ıddetlı eleştınlere maruz kalma sına ragmen, oykuculuğunden hıç tavız verdığı nı gormeyız Saıt Faık'ın Ancak Saıt Faık, kımı zaman, bu yoğun eleştınlerden bunaldığını an laşılmadığını hıssettığını yıne satır aralarımla ak tarır bıze " akadcmıkbılgıedınmışvazıcılaıımızın pek çoğunda mukemmel eksıksız yazıların içınde ol mayan bırşty var Belkı debu bırfazlalıktır Sa tırların ıçmde cumlelırın ıçınde yanlışlıkların ıçındc, be(.erıksi7İıklerın ıçindc parıldayan şey nedır bılır ınısınız aı kadaşlar'' Bu saııat pırıltısı dır Bundan hıt, nasıbı olmayanlaı lı,ın bu pırıl tıyı sezebılmek de bahtıyarlıktır Sanat guzelı arar, ne doğruyu ne de ıyıvı boylece ben akademık tahsıl yapmadıgım ıçın sanatkânm demck ıstemı yonım yalnız şunu sovleyebılıyorum kı şımdıyc kadar gelıp gcçmış sanatkarların çoğu akade mık tahsıkle bulunmamışlaı ıçınden çıkmıştır da onu soylemek ıstıvorum ' Saıt f aık dunyaya ve hayata nasıl bakmıştıı •'Onunolııpbıtcnleıle ulke mızın ıçmde bıılundug'u sonmlarla, ya şanmakta olan Dunya Savaşı'yla ılgılı duşuncelerı nelerdır dıye bakıldığın da da buraya kadar onun sanat anlayı şını behrleyen çızgının hıç bozulmadı ğını goruruz Onun eserlerı, hıçbır propagandanın ve somurunun malze mesı olmaz Yaşanılanların farkındalı ğıyla yarattığı kahramanlar hayatın her alanına daır çok şey soylcr bıze ama Saıt Faık onları kendı sozlcrıne ve duşuncelerıne aracı kılmaz hıçbır zaman Onun nasıl bır dunyada yaşamak ıs tedığını belkı deen açık anlattıgı satır lar Havada Bultıt'un Ay Işıgı bolumundedır O Sevengül SÖNMEZ S ait Faık ın I'urk oykuculuğ'u ıçındekı ye rını en ıyı anlatan yazılardan bırınden yaptıgım alıntıyla başlamak ıstedım bu yazıva "Sait Faık, kendınden onte gelen hıçbır hıkayeumızden yararlanmadan gerçekleş tırnııştır hıkâyelenndckı, Turk hıkâyecılığınde kı yenılığı Hanı akrabası, kımı kımsesı olmayan damatlara' çopsuz uzum" derler ya, Sait Faık ye nı Turk hıkâyesının '\opsuz uzumudur" Sait Faık, hem yaşadığı donemın hem de ken dısıden sonrakı donemlerın en yenı ve en farklı oykucusu olmavı nasıl başardı sorusuyla, onun oykulerıne yenıden baktığımda karşıma çikan en temel şey, onun yaşadıgı gıbı yazabılme rahatlı ğıdır Oykulerını yayımladıgı yülarda da olumun den sonra hakkında yazılanlarda da uzennde çok durulan bu ozellığı, pek çok araştırmacı ve eleş tırmen taıafından savrukluk, ozensızlık olarak değerlendırılmıştır Oyle kı, Sait Faık, oykulerı nın duzenlı olarak yayimladıg'ı ve okur tarafından çok beğenıldığı yıllarda bılc, kendısı hakkında neredeyse kesınleşmış bu goruşun etkısındc kal mıştır Mulkıyclılcr Dergısı'ne yazdığı mektup lardan bırınde, oykulerı ve yazarlığı hakkındakı goruşu dıkkat çekıcıdır "Sakın benım gıbı aklmıza gelen her şeye hı kâye demeyın, bugunku yazı ıçın açık açık Ama ıUa kı ya/ dcrscnız ara sıra bır şeyler yazmaya ça lışınm Ben pek oyle uzun boylu okumuşlardan degılım, kaJkıp edebıyat hakkında konuşamam Hıkâyelenm hoşunuza gıdıyor olmalı kı ılla ya zı ıstıyorsunuz Pek sevındım doğrusu, ama ben ıyı hıkâyecı de değılım Kımseye ornek olacak bır tek hıkâyem olmadığını sız bılmıyorsanız ben bı lıyorum Ben roman vazamadığım ıçın bır roma na bırtakım parçalar, bazen kendı romanımın parçasını yazmışımdır Ama sız buna da hıkâye dersenız o da olur ya, bır de sahıcı hıkâyecıyı du şunun Bır gun oturaklı bır hıkâye yazarsanız ya hut okıırsanız gozunuzden nasJ duşuvereceğımı bır goz onune getınn Benım bır hıkayemde ne fazlaJıklar, ne eksıklıkler, ne hatalar vardır, bır bı lesınız " Bır yazarın kendısını bu kadar acımasızlılda değerlendırmcsıne hatta kendısını başka yazar lardan daha değersız gormcsıne yol açan bu eleş tınler hangı eksende ve neden yapılmıştı dıye ba kıldıgında ıse karşımıza çıkan gerçeklık, Orhan Velı ve arkadaşlannın Garıp şurı de başladıklan yolda karşılaştıklan engelın aynısıdır Edebıyat gelenegı Saıt I aık, Turkoykusundc, Fethı Nacı'nın de dlğı gıbı, "ozgur hıkaye"nın yaratıcısıdır Onun ovkulerınde karşımıza çıkan her ayrıntı uzun gozlemlerın sonucunda kaleme alınmış ve yara tılnnş gerçeklıklerdır Onun oykusunu ve dolay lı olarak romanını da besleyen kaynak, edebıya tın kendısı değıl, yaşanıdır Yaşamın, bılınen ve ozemlen kabıjgorulenbırbolumudeğıl herala nı, her ayrıntısı ve tunı çıplaklığıdır "Sokakta bır dııkkânda kalabalık bır yerde durup herhangı bır adamın yuzune bakarak hayatının hıç olmazsa bır kısmını hıkâye ctmek mumkundur, NASIL BİR DUNYA? "Nasıl bır dunya mı ' Haksızlıklann olmadı ğı bır dunya Insanların hepsınm mesut oldu ğu, hıç olmazsa ış bulduğu, doyduğu bır dunya Hırsızlıklann, başkalarının hakkına tecavuz et melerın bol bol bulunmadığı Pardon etendım 1 Bol bol bulunmadığı ne demek? Hıç bulunma dığı bır dunya Sevılmeye lavık kuçucuk kızla nn orospu olmadığı, getelerı hacıağalann nıını tık kızları caddeden yırnıı beş lıra pazarlıkla otel lerc goturemedıgı, heı gcnç kızın namuslu bır de lıkanlı ıle konuşabıldığı, para ıçın namus, ar, ha yâ, hayat, gece, gunduz satılamadığı bır dunya Kafanın, kolun çalışabıldığı zaman ınsanın mu hakkak doyabıldığı, eglenebıldığı bır dunya lçınde ıyı şeyler soylemeye, doğru şeyler soyle meye salahıyetle kıvranan adamın, korkmadan ve Karganı Bağı$U hulyasına kapıldım Netıce şu sat/rlar yanJl| tehlt eddmedelı bu bır şeylen soyleyehıl dığı bır dunya i SAYFA 4 oldu Ben hıkâyeuyım dıye sızden ayrı şeyler duşunecek değılım Sızın duşundukJerınızden ba^ka bır şey de duşunemem Ohaldebu adamın hıkâ yesı ne olabılır > Sakın benden buyuk vakalar bcklemeyın n'olur t" Saıt Faık, oykulerınde uzun uzun gozledığı, seyrettığı kımı zaman da tum çekıngenlığıne ve ayrıksılığına rağmen konuştuğu ınsanlan anlatma Bu satırların karşılığı olan bır dunya ısteğının, bılınen tum sol ve dcmokratık orgutler tarafın dan soylendığını toplumcu gerçekçı olarak bılı nen tum sanatçılann benzer cumlelerı rahatlıkla kurduklannı hatırlayarak, Saıt Faık'ın dunya go ruşunıı belırlemek sanınm hıç de zor olmaya caktır O aadıl ve ozgur bır dunyada onurlu bır yaşam ıstemıştır Sanıldığının aksıne ulke gerçeklerınden en K İ T A P SAYI 743 C U M H U R İ Y E T