Katalog

M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Genç okur, genç yazar olmak! Erişkin yazarların, genç okurları hedef aldığı "gençlik romanları'nda, gençleri göz önünde tutarak bunları yapılandırdığı, hatta "özel olarak" yazdığı görülüyor. Oysa genç yazarlar, ürünlerinde saltık anlamda kendi akranlarını hedeflemiyor; bu nedenle onların kitapları özel yazılmış izlenimi bırakmıyor kesinlikle, görebildiğimce onlar her yaştan, cinsten, kültürden okurla buluşup yaratılarını yazınsal kılmaya çabalıyor. G 111,1 cnçler uzerıne yazılmış bılımsel kıtaplarla karşı laştnak olanaklı sergen lerde Ne kı gençlerın cdebıyatla ılıs,kılcnıs,ı u/erıne kıtap var mı hılmıyomm Var olmaya var dıı ya cehaletımc vcrın sız bunu Oysa görebildiğimce Turkıye, 1990 sonrasında fıem yoğun, hem de sureğen bıçunde bır genç yazar bnmbardımanı akında Yazınımı? >eııne " l\ııkıye" Jcnıeyı yeğleyışım rastlantı değıl, çıınku bunun bır toplıımbılımsel olgıı olarak alınabı kceğını dııs,ıınuyoııım kendı payı Gerçekten de kırk yaş altı do ğıtmluların va/ınımı/da her geçen tuın dah ı da aıttıgı lıerhangı bıı sıvısal u ı ı u gcick dııvulmaksı/ın fo/lencbılno! Bun ı j'ore so/gtlırnı bılımsel dı\ı!er Iuıknc ıuıfıısıınd ı geııçlc^ıın \rçıınııduıduğunu lııt t.ı utık \ ı I ınm ı\ ı gıdıs. eğıısınde bıı kııııılııııııı ba^ladıgını oıtaya kovsa da beıı, ya/ınımı/da bunun t ıııı tcısınm yaşandıgı kanısında \ım en a/ından şıındılık KaİRi dlııp olamavacakları tartı şılabılır elbctte bu gcnç yazarların Anıa şiır, oyku, roman, oyun turle ıınde, soz konıısu alanları nıcel an lamda neredcyse tumden ele geçır mış gorunuyor gençler Genç yazar akırnı ya da hucumu, şımdıye dek tanıklığmı yapmadığım olçude, şa şırtıcı bır yoğunlııkta suruyor hâlâ Adam Sanat dergısındc ıkı aydır bu konu çevresınde donuvorum Hazıran sayısında da surdureceğım bunu Bu, yazınsal bır olay olarak gorunmuyor bana yalnızca, yanıl mıyorsam eğer toplumsal, otesınde toplumbılımsel verıler, ıpuçlan da koyuyor olupbıtenler onumuze Ama ne var kı, bu alanda doyuru cu, otesınde goz doldurucu ya da goz okşayıcı tek çalışmaya rastlamı yorıi7 yıne de tşın bıı boyııtunu, so7 konusu et tığım genç yazarların yazınımıza ka tılımı oluşturuyoı belkı ama bır başka bovııt dah.ı var gençlerle ya /ımmı/ın ıhşkılcnışınde o da ıl }>ınç I ııskın ya/ıılarımız dagenç leı n,ın ıırunler \eııyor hem de a/tmsannı ıyacak \ogunlukta ııste lık artan bıı ıımnlcnış yoııunde Genç okıır kıtlcsındc dc yogun bıı harekctlılık yaşanclıgı ortada Gençler hcm kcndıleııneyonelık uıuniere katşı duyarlılaı hem de genç ya/aılaıı benımseyen bır tu tum sergılıyorlar 4.1 Aı.Wt I ndOnjarfa Buna gore genç okur kıtlesı, ıkı koldan yazınsal bombardımanla karşı karşıya Gencı, erışkınıyle yazarlar bu genç kıtleyı, art arda verdıklerı urunlerle şaşkına uğratı yorlar deyım yerındeyse Ama asıl şaşırtıcı yan şu kı, her ıkı yazar grubu da okur bulabılıyor kendısıne. Ancak burada, enşkın vazarların, genç okurları hedef aldığı "gençlık romanlan"nda, gençlen goz onun de tutarak bunlan yapılandırdığı, hatta "ozel olarak" yazdığı gorulu yor Oysa genç yazarlar, urunlenn de saltık anlamda kendı akranlarını hedeflemiyor, bu nedenle onlann kitapları ozel yazılmış ızlenımı bı rakmıyor kesinlikle, görebildiğimce onlar ner yaştan, cınsten, kulturden okurla buluşup yaratılarını yazınsal kılmaya çabalıyor Butun bıı gclışmeleı kaışısında gerek bılını gcrekse yazın çcvresı nedense suskun davranıyoı bu da ayrı Son aylaıda yayımlanan ıkı kıtap, bu konuyla ılgılenmesc d bı/ım < bu konuya yaklaşımımmla kuııı da yanaklar tutamaklar getırebılır dıye duşunuyorum Mahmut lezcan'ın Gençlik Sosyolojısi (Naturel, go? L den geçınlmış ve genışletılmış 3 basım, 2003), Erdal Atabek'ın Modern Dunyada Değer Kayması ve Gençlik (Alkım, 2003) adlı yapıtla rı, bu alana yonelık duşunce uretı mınde el yordamıyla da olsa katkı sağlıyor bana gore OKUR* YA DA YAZAR DEDİĞİMİZ CENÇ Eylemlı okur nıtelığı taşıyan gençle ya/ar gcncı dıyelım ışçı gençten, koylu gcnçten, oğrcncı gençten, ne bıleyım mılıtan genç ten, lıımpen gençten otekı gençler den genç gnıplardan ayıran yanlaı olmadığı ılu^unuklnlıı mı' Gerçekttn ılt aıalaıında kan ak rabalıuından ole ln.nn.n hıçbır ılışkı olmauı^ı duşunuLbılıı okuvan va zan gençle otıkılırının Nc \arkı bu kan akrabalığı da yabana alılına nıalı1 Ncden dersenu dııımstl açı dan bu ınsanların ortak cvellıklere sahıp olduklan bır gerçek Oyle ya on yedı yaş oıtaklığının ya da en ge nel devışle yaşdasjığın bır anlamı olmalı1 Mahmut Tı/ı.an andığım kıta bında gençlik k(.sımı"nın "psıko sosyal yondtn hutakım ozellık kr' ını sıralarkııı şoyle bır ozetlcme gctmyor Mcvccanlı ateşlı çabuk kızmaya eğılımlı sabırsız harekctlı, canlı bağımsı/ olmak ar/sıında mcslegını cltk ıtmeye çalışmakta ba/ı konulaı ı ıl ıha tazfa onem vcr meklc (Seks aıkadaşlık gıbı) tak dır tdılmek kcndını gostcrnıek ya da lıder olmak ır/usunda, ogrenı nıını tamamlaın ıkta, genellıkle bt kâr belırlı bır gclıre sahıp olmayan gruptur"(105 106) Te7can bıı dıle getınşın ardın dan gençlenn ılolaylı yoldan oku ma edımıne de değmıyor "Romantık kitaplar erkek çouık lara daha çok eıgenlığın sonlarında cazıp gelır Kı/lar ıse ergenlığın başlangıcında romantık edebıyata ılgı duyarlar Aşk romanları, resımlı roman, dedektıt konular başlıca ılgı çeken alanlardır" (104) "Ortaoğre tımdekı erkek gençler genellıkle TV seyreder, sınemaya gıder, kıtap okur (Roman çoğunluğu oluştu rıır) dergı (TV, sınema, resımlı ro man) okur / Ortaoğretımdekı kı/ lar ıse TV seyrcder, roman cınsın den kıtap okur, dcrgı okur " (108) "Kızlarda evde oturma oranı daha tazla lkıncı sırayı erkeklerde, so kaklar alırkcn kızlarda arkadaş evı almaktadır Kahvehane, bıracı, pas tahane, kızlar ıçın onem tasıyan bır oranda değıldır" (108) "Akran grubunun bır dığer ozellığı, gelc cekten çok, gunluk ve anlık ılgıler etrafınua yoğunlaşmış olmasıdır Yetışkınler toplumunda olduğu gı bı otorıte fıguru tanınmamıştır, so rumlulukları yoktur " ("bu hususlar daha çok kııçuk yaş grupları ıçın " [105]) Bu ıpuçlan, yaşça kuçuk dc olsa soz konusu gı ııçlerın ıyıden lyıyc lııkclıı.ı bıı kıık oluşturdugu kaııısı uyandırıyor LHMnda Otesındı su nı ıyc ÇCVKII ııııııı gençleri kunlı ltrı ıçın hıtıııılıntlırmeyegııışchık cckleıı tehlıkısıııı sezdınyor Ne var kı \ ılııı/ca tuketıu okur o/ellıgı gosn iı n bu genç grııplaı ıçmden çıks ı d.\ \a?ar gcnçlerın yı ne de okur gı nçlerden ayrı olarak kendılerını \ ıpılandıracakları on gorulebılır ^ ı/ ıı genç de belkı başlangıçta bu ozellıklerlerden yola çıkacaktır ama sonrasında farklı nı telıklerle donanması, yazınsal de ğerler kazanması gerektığı kanısına varabılır, sonuçta bır başka genç olarak onumuze gelebılır o Pekı Te/can'ın genel ozellıklcrını aktardığı genç okur kım, ona sunıı lan yapıtlar nasıl kitaplar? GENÇ OKURA SUNULAN Erdal Atabek, Modern Dıinyada Değer Kayması ve Gençlik adlı ya pıtında "Kayıp Kıışak" ana başlığı altında "Çocuklarınızı Tanıyor mu sunuz? " ara başlığı ıle 12 19 yaş grubunu etkıleyen değerler dızge sıyle ılgılı kımı saptamalar getınyor, bunları olduğu gıbı aktarmakla ye tıneceğım burada " Yenı teknolojıler ve eğlence endustrısı aıle yapısını değıştırıyor, ergenlık çağındakı gençler daha çok yalnızlık ıçındc kalıyor Evlerı mızdekı televı/vonlar, radyolar bıl gısayarlar ınicmet gıderek 'cvdckı konıışma ortamı nı kaldırıyor bu nun ycrını lıı ıktsın kendı algısına kındı değırkiKİırmesıne dayalı 'te kıl uğraşlar' alıvor Bu durumun gı derek artan oıanda 'yalnı/laşma ya bırbırıne y ıbantılaşma'ya vol açtı ğı gorulmektedır Artık bır ev ıçın dekı ınsanlaı bırbırıyle ancak gun luk gcreksınmeler ıçın konuşmakta, duygu ve duşunce paylaşımı orta dan kalkmakta, boylece ortak ya şam değerlerı dc sılınmektedır " lletışım ve bılgı teknolojılcrı nın vaygınlaşması yanında 'pa?ar ckonomısı dcğcrkıını' oluşturmak ta yaygın bıçımdc kullanılması di sosyal değerkrdc bu>uk bıı dcğışı mc yol açmaktadır Bıı durıım ço uıklar u/erındekı aıle ctkısını azalt makta' çevre clkısını arttırmakta dır Bu çevrt etkisinın ık başında yaşıtlann etkısı gelmektcdır Pazar ekonomısı değerlerı kendısını marka dıışkıınluğu yle 'moda ılgı lerı uyandırmakla' 'araba tutkunlu ğıı'yla 'ıyı yaşaınaya harcanan para mıktan'yla olçulen değerler butu nuyk gostermektedır Bunların ruhsal ve sosyal doyıını sağlayacak olçude elde edılememesı şıddete yonelık davranışlar ıçın altyapı oluşturmaktadır " Cîençlerın 'ozdeşleşım model lerı' buyuk olçude değışmektedır Toplumların olumlu orneklerı olan 'bılını onculen' 'buyuk sanatçılar', 'adalet savaşçıları, guçlu polıtık lı derler' artık o/deşleşım orneklerı olmamakta, yenı ornekler 'çikar dunyasının', 'şıddet ortamlarının', 'hızlı zengınlenn' ıçınde aranmak tadır " Gençlenn sosyal değerlerını, ınançlarını çevrelerı oluşturmakta dır Bu yenı çevre de 'yenı arkadaş lar', 'ınternet'ten bulunan gruplar', FV ve sınemanın ımajları olmakta dır Buralardan gelen yoğun etkıler gençlcrın 'yenı sosyal değcrlen'nı oluştunnaktadır Bu değerlerle aıle lerın geçmıştcn gelen değerlen ara sındakı fark çok buyumektedır " (180,181) Atabek'ın bu dıle getırışının ar dından, gençlere sunulan kıtaplarla ılgılı ınsanın bır an ıçın bosjuğa duşmemeM, kuşkuya kapılmaması olası miı' GENC YAZARIN SUNUSU (rtnç okurun tııtıımııyla ona sıı luılanlann nıttlığı bııl>ııkrmı bıı tıınleyecektır kıışkıısu/ ()yle ya ıyı koiıı bıı okuma alışkanlıgı kazan nıış e\kmlı genç okurun, kendısıne sıınıılanlar karşisında çaıçabuk ka nıvcrcceğı dıışunulmcmclı' Aması ladan okuryazar genç ıçın durıım farklı Bu gencın, Erdal Atabek'ın yukandakı saptamaları yonıınde davranacağı kestırılebılır kolayta Pckı ya genç ya^ar1 Onu nereye oturtacağız bu akış ıçındc* Bır kez eylemlı okur dcğılse genç yazar, durumu akranlarından pek de farklı olmayacaktır Bu nıtclık lerle yola çıkan bır genç yazarın, yukarıdakı anlayış yonunde uretıme yoneleccğı açık çunku1 Burada "genç yazar" derken dıı şuneceğımız, ya/arlık nıtehklerıyle donanmış genç olmalı elbctte1 Işte uzennde sıkı sıkıya durmamız gere ken bu yazar ya da bu genç' Oyle onemlı kı o 1 Herkes tutturmuş bır yol gıderken, o, yazarlığı kendısı ıçın bır varoluş bıçımı olarak seçıp de oyle çıkıyor yola Bu genç yazar, yazınımızın ko runması gereken çıçeğı Bu topra ğın tohumu o1 Yeter kı topraksız bırakmayalım, bağnmızda yeşerte bılelım onu1 Genlenyle oynanma mış, dınmsel gızlerıne sızılmamış genç yazar olarak, yazınımızı o sım geleyecek gelecektc Hayvanların bıtkılenn tıırlen sıırcğenlıklerı denlı "genç va/ar' bıçımınde adlandıracağımi7 kışıle rın turu, suregcnlığı de onem ta^ı yorbuyu/dcn Llbettccvkmlı genç <ıkur da Pekı bi7 nc denlı dııvarlıyıx bu durıım karşısında1 Haltaya erışkm yazarların genç okurlara sunduğu kıtaplarla surdu receğım konııyu • K İ T A P SAYFA 22 C U M H U R İ Y E T S AYI 7 43