Katalog

Yıllıklar, bir yıl içinde geçen edebiyat etkinliklerini anımsamayı kolaylaştırıyor. Bir yılın edebiyat birikimini hiçbir okurun izleme olanağı bulunamaz. Bu sorumluluğu alanlar kendi beğenileri, edebiyat anlayışları doğrultusunda, yansız olmaya özen göstererek, yıllıklarını hazırlıyorlar. Gene de bütün edebiyat alanlannı taramak olanaksız olduğu için, şiir yıllıkları ağırlık kazanıyor. ahit Külebi'nin şiir yazılarını, onıınla yapılan konuşmaları topladığı kitap, Oktay Akbal'ın özendirmesi, Sajjıi Karaören'in kapsamlı önsöziıyle yayımlanmıştı (Şiir Her Zaman, Kclcbck Yayınları, 1985 lstanbul). Hilmi Yavuz "Şiir llcr Zaman" adını televizyon izlencesınde kullandı. Ben de, Oktav Akbal'ın şiir denemelerinı mpladığı "Once Şiir Vardı" adını kullanarak "Gösten" deıgisinde şiir yazıları yayımlıvormıı. Bir bakıın.ı bu başllkları "malı miri" saynıak gerekir. Ben gene de ödiinç aldığımı anımsatarak, edebiyatın geniş alanında şiirin nt denli ağırlık kazandığını belirtmiş olayım. Biz hep "asker ulııs" diye biliniriz ya, "ozan ulus" olarak tanınmamız daha doğru olacak. Aziz Nesin'in dediği gibi, "hem üç kişiden beşimiz ozan olduğuna göre"; askerin demir eline gcçirilmiş kadife eldiven saymalı şiiri. i " E " dergisinin Şubat 2004 sayısıyla birlikte verdiği kitap eki "2004 Edebiyat Yıllığı"nı hazırlayan Celal'in "2003'te Edebiyat"ı değerlcndirdiği incelemesinde; 1022 şiir kitabının yayımlanmış olduğunu belirtmesi de, "Şiir Her Zaman" sözünü doğrululor. (Metin Celal ile Kadir Aydemir'in hazırladığı bu yıllık, 2003'teki edebiyat etkinliklerini değerlendirdiğine göre "2003 Edebiyat Yıllığı" adıyla çıksa daha doğru olmaz mıydı? Nitekim "Kitaphk" dergisinin eki olarak çıkan, Mehmet H. Doğan'ın hazırladığı kitap "2003 Şiir Yıllığı" adıyla çıktı.) Yıllıklar, bir yıl içinde geçen edebiyat etkinliklerini anımsamayı kolaylaştırıyor. Bir yılın edebiyat birikimini hiçbir okurun izleme olanağı bulunamaz. Mustafa şerif Onaran Dergilerde "Şiir Her Zaman" leminde önemli bir dönemeci, yeni bir ses arayışının ön çalışmalarını oluşturduğunu söylüyor. Ona yönelik eleştirileri hak etmediğini belirtiyor. O zaman neden hayal kırıklığı yaşasın.' Yıllıkların hazırlanması, elli dolayında derginin incclenmesini gerektiriyor. herhangi bir okurun bu dergileri izlemesi olanağı yokt\ır. Ama yıllık hazırlayan sorumlular kendilerini dokunıılmaz bir yetke olarak görürse, bu gereçleri kullanınak zorunda kalan edebiyat tarihçilerini de yanıltmış olmaz mı? ESKİ YILLIKLAR Demirtaş Ceyhun, "Varlık dergisinin "Yeni Hikâyeler", "Yeni Şiirler" adıyla başlayan yıllık geleneğinin "Varlık Yıllığı"yla sürdüğünü anımsatıyor. Bu yıllıkta değişit sanat alanlarıyla edebiyat alanlannı yetkili yazarların ayrıntılarla anlattığını vurguluyor (ESKl, Şubat 2004, lstanbul). Altmışlı yıllardan sonra yıllık geleneği yaygınlık kazandı "Memet Fuat'ın Seçtikleri", Hayati Asılyaztcı'nın hazırladığı "Sinan Yıllığı", Türk Edebiyatçılar Birliği'nin Yıllığı, özellikle kapsamlı bir içerikle çıkan "Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı" ilgi çeken yıllıklar olarak iz bıraktı. "Tan Yayınları"nı yöneten Mehmet Taner'in "Tan Edebiyat Yıllığı" da unutulmaması geıeken yıllıklar arasında. Şiir yıllıkları geleneğine "Adam Sanat" dergisinin eki olarak başlayan Mehmet H. Doğan, bu çalışmalarını "Kitaphk" dergisinin eki olarak sürdiirüyor. On yılı aşkın sür diiıdüğü şiir yıllığı uygulaınasında sorumluluğıınu bilen bir araştırmacı, edebiyat tarıhine kaynak oluşturacak bir çalışmanın bilincine varmıştır. Gene de eski yıllıklarla karşılaştırıhrsa, her üç yıllığı hazırlayanların şiire daha yakın oldukları düşünülürse, yıllıkçı sorumluluğuna gölge düşüren ayrıntılar görülebilir. Birbirleriyle örtüşmeyen yargılar beğeni ölçütünün ayrı oluşuna bağlanabilir. Belki arkadaş dayanışmasının, duygusal davranışların da bunda payı olabilir. Şiirlerin, şiir yazılarının seçimi de değişik anlayışların varlığını pekiştiriyor. Ancak yıllık hazırlayanın sorumluluğu, kendini tek yetke görmek yanlışından kurtulmayı gerektirir. O zaman kırıcı tartışmalara da yer kalmaz; yıllıkçılar daha güvenilir, daha saygın bir edebiyatçı olarak benimsenir. Umarım tartışmalar kişisel boyutlara varmaktan çıkıp, ilkelere dayanan bir düzeyde gelişir de, şiiri anlamayı kolaylaştırır." C Bu sorumluluğu alanlar kendi beğenileri, edebiyat anlayışları doğrultusunda, yansız olmaya özen göstererek, yıllıklarını hazırlıyorlar. Gene dc bütün edebiyat alanlannı taramak olanaksız olduğu için, şiir yıllıkları ağırlık kazanıyor. Nitekim bu yıl hazırlanan üç edebiyat yıllığından ikisi (Mehmet H. Doğan ile Veysel Çolak'ın hazırladıkları) 2003 şiir yıllıklarıdır. Hazırlanan bu şiir yıllıklarının bir başka özelliği de şiir üzerine yazılara yer verilmesidir. Bunlar şiıri daha ıyi anlamayı kolaylaştıran yazılardır. YILUKLARIN DEĞERLENDfRİLMESİ Aylık Edebiyat ve Düşün Dergisi ESKİ, Şubat 2004 sayısını yıllıklartn değerlendirilmesine ayırmış. Demirtaş Ceyhun, Yiiksel Pazarkaya, Afşar Timuçin, Abdullah Şevki, Temel Demirer, Kemal Gündüzalp, Ersan Erçelik; eskilerden günümiize doğru yıllıkları değerlendiriyorlar. Birbiriyle örtüşen, birbirini tamamlayan görüşlerle yıllıkları eleştiriyorlar. Daha "E" dergisinin "2004 Edebiyat Yıllığı", "Kitaphk" dergisinin "2003 Şiir Yıllığı" eklerini beklemeden, "Agora" dergisinin "2003 Şiir Yıllığı" üzerine Seyyit Nezir'in Veysel Çolak'ı sıygaya çekmesi yansızlık ilkelcriyle bağdaşmıyor. Benzcr sorular öteki yıllıkları hazırlayanlar için de geçerli olabilir. Bir şiir yıllığı düzenleyenin sorumluluğu şiiri saptamak mıdır, yönlendirmek mir1 Saptamada değerlendirme de vardır. Yönlendirme söz konusu olunca, "Türk şiirinin daha net çekilmiş bir fotoğrafı" ortaya konmuş olabilir mi? Seyyit Nezir'in soruları bakalım nasıl bir tartışmaya yol 1 açacacakr Ozan olmayan bir araştırmacı şiire daha nesnel bakabilir. Kendi şiir anlayışını ölçüt alan bir ozan çağdaş şiiri yönlendirecek olursa, edebiyat tarihini de yanıltabilir. Abdullah Şevki, Veysel Çolak'ın çalışması için şu görüşe varıyor. " 'Agora 2003 Şiir Yıllığı' bir emek üri'ınü olarak kenera atılacak bir çalışma olmamakla birlikte referans olarak kul lanılacak bir çalışma olmaktan uzak. Bir defa kişisel v e 'fazla öznel'! Şiir dünyasına hükmeder biçimde, totaliter bir bakış açısından yazılmış." Metin Celal de "2003'te Edebiyat"a bakarken kimi ünlii ozanları başarılı bulmuyor. Ahmed Arif, Murathan Mungan, Ahmet Telli, Ahmet Erhan eleştirdiği ozanlar arasında. Metin Celal, Ahmet Telli için şunları söylüyor: "Bir başka hayal kırıkhğını yıllardır yeni kitabı beklenen Ahmet Telli (Barbar ve Şehla, Everest Yayınları) yaşattı. Ahmet Telli'nin şiir söyleminde önemli bir dönemeci, yeni bir ses arayışının ön çalışmalarını oluşturan kitabı hak etmediği kadar ağır eleştiriler aldı." Metin Celal'in sözlerindeki çelişkili durumu anlayamadım. Ahmet Telli'nin şiir söy Bu sayfayla iletişim kurabilmeniz için dergilerinizi ve kitaplarınızı aşağıdaki adrese gönderirseniz memnun oluruz. Mustafa Şerif ONARAN Hekimköy Sitesi 20. Sokak No: 8 06800 ÜmitköyAnkara TeL: (0312) 235 9111 236 23 46 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 737 S&YFA 20