Katalog

Ahmet Ada ile 'Denizin Uykusu Üstünde'yi konuştuk "Uzun sürer şiirin hayatı..." ?ıhınsellığı, soz duzeneğının ozel bıçım ve bıçemıyle dıle getırıldıler 'Denizin Uyku su Ustumde'nın oneekı şıırlerden belırgın farkları bunlardır Şıırltrıntzdıkı "felsefi ozun", "duşunce" oğesının, "zıhınsellığın" tzlerının artması nedendır? Doğrusu bu sorunun yanıtı ınsanın dunyadakı varlığıyla ılgılı sorunsalın ıçın dedır Olum ve dırım sorunsalı, ınsanlık acıları, ınsanlık değerlcn vb sorıınsallar, şurımın ?ıhınsel yonunu etkılemış olabılır $ttrı yuzey ve derın yapı btlcşem ola rak goren bır şaırstntz Ştırınızın dıkey bır orgu/lenış olarak derın yapntyla bır 'başka laşma' ıçtndc olduğunu vurguladınız 'Denı Zin Uykusu Ustumde de ycralan şıırle ryu zey yapısıyla da değışım ıçmdclcr Klasık dı ze kurgusu ortadan kalkmış Yoksa yamlı yor muyum? KARMAŞIK İLİŞKİLER . Şurde derın yapı yuzey yapı geçırgenlığı onkoşuldur I'umccnın olanaklarıyla ara dım bu geçırgenlığı Duz, yalın basıt ılışkı ler ağı değıl oldukça karmaşık bır ılışkıler ağı Dıl anlatım scvcukkr so/uıklerın yan yana gelışı, dılden soz'e donuşu şur tumccsı, şıır tumtelerının bırbırıyle ılışkısı ve etkıleşımı çok karmaşık bıı ışle>ıştıı Sa bahın erken sa atlcrındcn gece yarılarına dek çalışmayı gerek tırır Şıır, aynı /a manda bır bı çımlendırme so runudur Dılden soz'e donuşen şeyı (tozu ve bu tunsel ımgeyı) bır bıçım ıçinde aktardım Bıçım, ıçı doldurulan bır şey değıldır, her yeni şurde yenıden kurulan şeydır Tumce nın olanaklarıyla şursel bıçım kur mak oldukça zordur Duzan latıma kapılmak tehlıkesı vardır Jean Cohen, "Bızım ıçın soz konusu olan şur ile duzanlatımı karşılaştırmaktır Duzanla tım, genelde kullanılan dıl olduğuna gore onu bır olçut olarak, şıırı de bu olçutten sapma olarak duşunebılın?" dıyor Şur duzanlatımdan çıkıldığı, sapıldığı anda ortaya çıkıyor Anlam ve bıçun, anlam ve bıçem arasuıdakı bağın doğru kurulması gerekıyor Kısa, yoğun, duzanlatımdan sa pan tumcelerle kurdum şurı Yannıs Rıt sos'tan şunu oğrendım Şursel dıl bıreşım seldır 'Bıreşımsel'ı, 'kompo/e', 'bıleşık', 'bırçok parçadan oluşmuş' olarak tanımlı yor Rıtsos Duzyan tumcesı duzdur Şur tumcesı ise derın ve engebelı Şur, şur tumcelerıyle kurulunca sesı azalıyor Şıırın melodısı yıtıyor Ama, sızın yeni şıırlennızde duzanlatım olanakları da kullanılıyor Boylece, "Ben" soylcmı, ytrını otekının mylemıne btrakı yor Oncekı şurlennızden 'Denizin Uykusu Ustumde'yı farklı kılan bır ozellık de bu Ne derunız? Başkalarının ya da otekının zıhınsel okumalarını, ' O djyor' bıçımınde kurulan tumtelerle verdım I lalktan kışıler, basıt, sıradan yaşam parçalan, duşuncelen okuma alışkanlıkları ya da konuşma tumtelerı, şursel dılın bıreşımsellığınde bır ışlevsellık yuklenıyorlar Bırçok parçadan oluşmuş şı ır dıh, parçalar bır araya gelınte uretıtı metınler olarak ortaya çıkıyor 1 umcenın devıngenlığı başkalarının soylemıne yaslanmamı kolaylaştınyor Şaır 'ben ı sdme, başkasının, otekınuı ya da doğanın ıçınden konuşma olanağı bulduğum ıçın oldukça keyıflıyım Kısa şı ırlerdc buyuk bır anlatım (ıfade) rahatlığı ıçındeyım 'Denizin Uykusu Ustumde', ınsanı, olumu olumsu/luğu, duyulabılen butun ılışkılerı, ınsanı olan her şeyı tum celerın devınunı ıçmde şıırsel alana taşı yor Dentzın Uykusu Ustumde oz vt bıçım olarak yent Acı ve buzun Nısneler de, ol gular da act ve huznun tamg'ı oluynr Bu kı tap anlamsal olarak gerıde bıraktığımız yuzyıltn act ve huzunlı rıne, hatta ıçınde ya şadığımız Irak ısgalımn acılarına dek uza ııan bır yayılma ıçındt "Nc kadar surer duzyazıya gomulmu^ act" 6 l)) dıyt soru yonunuz Acı ve huzuıı hâlâ suruyor Oyle mı> Ben farklı bır şey soyleyeyım Şıırle rınıde oldukça sık Pars ımgesı yer alıyor Pars Olum'u ımlı^or Olumun değcrı ne oldu Soylemek ıstedıklerımı kısa ve ozlu olarak nasıl soyleyebılırım duşuncesı, este tık dcneyımlere gırmemın devınım nokta sıydı Bu şurler kendunui keşfıdır Bu şur ler tanıklıklarım, arkadaşlarımın tanıklıkla rı, hayatın gerıhmlen, nesnelerın nedensız lığı ve belırsızlıklerle doludur Belırsızlık ler 'Beklıyoruz' (s 121) ama neyi'1 Ya da bağlacı belkı /arfı sadete dılbılune aıt ol maktan çıktılar, gosterenle gosterılen ara sındakı bağıntının nedensızlığını kurdular Toparlarsak kısa şıırle, anları kesıtlerı, nesne ve duyguları aktardım "TuniLeler evım ya da dunyayı algılayışımın masumı yetı belkı" (s 67) Şur tumcesı bunu vurgu lar 'Dentzın Uykusu Ustumde'ye şursel me lodtst ytten şurler toplamı dıyc bılır mtyız • * Evet, denılebılır Şursel melodısının yıt mesının ncdcnı kı çozumsel ıntelemede ortaya çıkar bu, şursel dılın kurgusunun tumceye dayanmasındandır Açık veya or tuk tumtc, sozcuklerın yan yana gdışıyle alçalan ve yukselen tonlardadır Turkçenın ses o/ellıklerı ıncelendığmde çok zengın bır dıl olduğu gorulur Fumtenın ses ola nakları, sozcuklerın ses tınılarıyla suıırlıdır Sadece ıç seslerdır bunlar Tumcede, ıster ıstemez, yınelemeler, uyaklar ortadan kalkıyor Ama bılınçlı ola rak sesı azaltmak amacım olmadı Konuş ma sırasında nasıl ses tıtreşımlerı hep aynı olma/sa, tumceyı bınm scçen bu şıırlerde de ses tıtreşımlerı alçalıp yukselıyor yukse lıp alçalıyor Duraklamalar boşluklar var elbet Bıİıyorsunuz, rıtımdekı değışıklık lerden kaynaklanan perdelenme ve dalga lanmalara 'ton' dıyoruz Tumcedekı ton değışmelerı bu şurlerın soz ezgılerıdır Bazı şurlcrın ise ıçscl bır melodısı var 'Zaman' adlı şıınmdekı sesı, sozun ezgılerını ışıtebı lır okur 2004 yılınAhmet Ada için verimli bir yıl oldu. Neredeyse türp edebiyat dergilerinde şiirlerini ve düzyazılarını okuduk. Bu yıl ayrıca Ahmet Ada'nın poetik yazıları Şiirokuma Durakları1, yeni şiirleri ise 'Denizin Uykusu Üstümde'* adlarıyla yayımlandı. Ahmet Ada ile yeni şiirlerini konuştuk. n veysel EROL* 003 yılında 'Gokyuzunun Ftskıyesı m yayımladıktan kısa bır su re \onra 2004 Ağutto\ unda 'Denizin Uykusu Ustumde'yı (Islık Yay ) yayımladımz Bu kıtabınızdakt şurlerın oncekılerden farkt nedtr? Oneekı şıırlenm dışsal olanla ılgılıdır Doğrudan doğruya dış dunyanın algıları nın, ızlcnımlcrının şursel ımgeyle ıfadesı Bıreyselleşmenın ve kendını ortaya koymanın gostergesı, 'Ben'ın şıırı Dolayısıyla bı reyseUeşmenın ıçten dışa doğru açılımı lı rık şıırın olanaklarıyla ıfade edılıyor Herhangı bır nesne bır sozcuk ya da bır duşunte kımı zaman damıtılmış bır ımgeye donuşuyor Şur oradan yuruyor Ama 'Denızın Uykusu Ustumde' çok farklı Somut nesnelerın, goruntulerın, olguların bır uzantısı olarak varım artık ve varoluşumu onlarla sınıyorum Şımdı artık ıç dunyanın sesı, monologun sesı, dıle gelışı soz konu su Hcr nesne, her yaşantı, her ayrıntı ıçsel bır tasarım ve yorunıla, tınsel ve felsefi bır derınlıkle, ınsanın hallerıne, varoluş kaygı larına doğru dıle gelıyor Şu bır gerçek Çağımızın modern şaırı olguların dışında tutamaz kendını Olgu lar, varoluşu çevreleyen ılışkı ıçındedır Karşılıklı bır etkılcşım soz konusudur (31 gular yaşamın gerçeklerıdır Olgular, şurın gerçeğı olurken değışım geçırırler Meta morfo/ Sozgelımı, 'Batık Tekne' şıırlerı sadece denı/ın dıbındelcı batık tekneyı mı ımlemektedır'' Yoksa ınsanın varoluşuyla ılgılı bır tınsellığı mi'» Olgulann gerçeğı şı ınn gerçeğı olurken derın, genış ve soyut olan estetığın gerçeğıne donuşur Estetık gerçek nesnel bağlılaşımla sınandığında yıne dış dunyaya doner Estetık gerçek du rulabılen bır nokta değıldır Tarıhı, top lumbılımı, felsefeyı, otekı dısıplınlen kap sar (jenıştır, dcrındır Kısaca, bu son şur ler, tıpkı gerçeğın ıçten dışa, dıştan ıçe ışle yışı gıbı bır etkıleşım ıçmde gerçekleştıler Nesnelden oznele, oznelden nesnele ışle yen karşılıklı etkıleşım sonunda estetıksel gerçeğe donuştuler Şıırlerın duşunsel ve 2 ZAMAN VEUZAM |Ç |ÇE 'Denizin Uykusu Ustumde de betımleme ve yeni bır btçemle de yuz yuzeytz Soy lem oznesı kımı zaman dışarıdan nesnelerı, olguları betımler kımı zaman da tıkılbınn a olarak soylemrcesme konuşur Betımlıme ve yeni bıçem, yeni şurlerın hedefledıg'ı, ge reksındığı olgular mıydı? Betımleme, bır durumu, bır olguyu ya da nesnelerı ımge olarak algılayıp, ınsanlar uzerındekı etkılennı, genlımlerını yansıt mak ıçın başvurduğum bır olgu Bır 'uzam' duzlemı yaratmanın yolu Zaman ve uzam ıç ıçe Zaman uzamın ıçındedır 'Acı' şurı anımsanırsa soylemek ıstedığım anlaşılır Koroğlunun atı şımdıkı zamanda dır Ayların en /alımı, Bağdat, Kerbela, Musul ve Kerkuk'tedır Zalım /aman uza mın bır oğesıdır Betrmlemeye donecek olursam, soylem oznesı cvrenın ıçındedır Doğa ve eşyalar neredeyse ınsanla yan ya na ve ınsanın bır oğesı gıbıdır Koroğlu nun atı da şımdıkı zamanın ıçındedır Or neğın, 'Felsefe' adlı şurde 'Rımbaud denı zı' bağdaştırması 'Sarhoş Gemı' şıınne gonderır okuru "Runbaud denızınde yu zuyor kağnılanmu" (s27) Zaman kayma sı kağnılanmi7İa yapılır Kağnı Anadolu'da kullanılan eslul bır taşıt Gemıler yeruıe kullanılan kağnılanmı? bağdaştırması bır ustgerçek olarak duzenlenır Boylece gun delık dılden sapılır Zaman şundıkı zaman dır Bu 7amanın ıçınde Rımbaud'nun baş ka zamanı da vardır Kısaca, şurlenn soy lem oznesı, uzamın ıçındckı zamanı başka /amanlarla dolu olarak algılatmaktadır Betunlemeler, soylem oznesıne şımdıkı za manın ıçınde rahat bır bıçımde devınme olanağı sağlar Betunlemeler, hayatı yeni K İ T A P dır? Sonsuzluğu ve olumsuzluğu çağrıştır masıdır Sonsuzluk ve olumsuzluk arzusu, şıırın anlamsal katmanında nıtel bır sıçra yıştır Dunyadakı ınsanlık dışı savaşlar, sur gunler ışkenceler, vahşetler duzyazıya go mulmuş acılar hu/unlerdır Duzya/ıda ka lır Şur, asla vahşetle yan yana gelmez Yt nı şıırlennızde bıçımsel denemeler de gozlenıyor Oldukça kıta şıırler bunlar Oncekı kıtaplartnızda uzun şıırler de yer alıyordu Kısa şıırı konuşalım Kısa şur konusunda ne dıyorsun •* Kısa şurlerun sekız on, on beş, yırmı dı/eden oluşuyor Sozcuk sayısını azaltan, sozcuğun çok anlamlılığından yararlanan şıırlerden farklı Sozcuğu seyrelten anlayış ses kaybını da goze alıyor 'Denizin Uyku su Ustumde', sekız on on ıkı dızeden oluşmasına karşuı çok katmanlı duygular, duşunceler ıletmeyı amaçlayarak yazıldı Sentetık dılın butun oğelerı, parçalan bır araya gehnce, şur yoluyla aktanlan uısanın tuısellığı ortaya çıktı Bazen bır sozcuk, bazen bır başka şaırın dızesınuı çağrışımla rı, kısa şurler dızısuiın yazılmalanna neden SAYFA 4 C U M H U R İ Y E T S AYI 773