Katalog

SİHİRLİ DEGNEK Ç o c u k l a r lçjnJCi tap Hazırlayart: Nilay Y ı l m a z • Çizimler: Mustafa Deiioğiu kenler "Haftanın Günleri" adlı öykünün her satır arasından eğitimcilere ve annebabalara göz kırpıyor... Yabancı dil ve anadil kavramları "Tıknovskiy'nin Kuğuları"nda eşsiz bir müzik eşliğinde kulaklarımıza fısıldanıyor... Hayvan sevgisi, resim ve sanat bilinci, yaratıcılık, başarı, arkadaşlık, kuralların çocuk dünya sındaki anlamı ve anlamsızlığı var Selen'in öykülerinde... Selen, küçücük bir kız. Ama öyle büyüyüp de küçülmüş çocuklardan değil. Saf, çocuksu bakışından yetişkinlere öyle şeyler fısıldıyor ki, duymayana, duymak istemeyene aşkolsun!.. Sihirli Değnek, keşke Selen'in öykülerini, sadece çocuklar değil de, yetişkinler de okusa diyor. Annebabalar, eğitimciler, rehber öğretmenler, eğitim programları uzmanları... Bu istek de Selen'in "Hayalimdeki Okul" resmi gibi gerçek mi dersiniz?.. Düş, ya da gerçek, nerede olduğumuza ve nasıl baktığımıza bağlı değil midir? Selen'in diğer öykü kitapları: "Benim Adım Selen, Selen Abla Olmaktan Vazgeçüm, Selen'in Şarkısı, Selen'in Ormanı, Selen Kıbrıs'ta, Selen'in Arkadaşları, Keskin Gözlü Dişi Kartal, Selen'in Doktor Dedesi vc Selen Tatilde." Örneklerle Kuklalar ve Kukla Oyunları Fatma Çetin, Esin Yayınlan, 2002,104 Fotoğraflayan Hüdai Cebeci (Yetişkinler için Okulöncesi) "Yalan söytersen Pinokyo gibi burnun uzar!" 3İayları Insanlara çeşitli o anlatmak ve ders vermek amacıyla kullanılan kukla geleneği Mısır, Yunanistan, Hindistan ve Japon'yada farklı formlarda kendini göstermiş, olayları geleceğe aktarma biçimlerinden biri sayfa. Selen Okulda Aysel Gürmen, Uçanbalık Yayııfları, 2004,75 sayfa Resimleyen Sibel Demirtaş (812 yaş) "Yuvaya yeni başlamıştım ki, çabucak bitiverdi. Başka okula gideceksin diye tutturdu bizimkiler. O kadar söyledim başka okul istemiyorum, ben yuvamdan memnunum diye... 'Olmaz', dedi annem 'Gerçek okula gideceksin.' Gerçek okul nıu? Dünya başıma yıkıldı. Demek giizel yııvam, arkadaşlarım, öğretmenim... Hepsi bilgisayardaki oyıın gibiydiler. Hiçbiri gerçek değildi. Nasıl olur anlamıyorum. Yoksa ben de mi gerçek değilim? / Evet ya, gerçek okul! / Niyeymiş?/ E artık okula başlama zamarun geldi ondan. / Zamana gelmesini ben mi söyledim. Niye geldi ki? Kalsaydt olduğu yerde. / Hiç olur mu yavrum? Zaman durmaz ki! Akıp gider. / Bana ne? Gitsin başka yerde aksın!" (S.78). Selen ne dese boş. Karar verildi, Selen gerçek okula gidecek... Bir sabah, kahvaltı masasında fındıklı çikolata kreması sürülmüş ekmek dilimlerini görünce sevinçten uçuyor Selen. Okula o gün başlayacağını öğreniyor. Ona çikolata dilimleri getiren gerçek okulu daha gidip görmeden çok seviyor... Annelerinden ilk kez ayrılan çocukların korkuları sınıfı sarmış. Selen çocukların neden annelerine sarılıp ağladıklarını anlayamıyor. Öğrctmeni onıı Elif ile tanıştırıyor. Elif'in babası okulda öğretmen, o yüzden Elif okulu vc çevresini iyi tanıyor. Selen'le birlikte gerçek okulu dolaşıyorlar. Okulda gördükleri, duydukları ve yaşadıkları Selen'i biraz ürkütüyor. Selen, zamanın akıp gitmesine, babasının gelip onu almasına çok seviniyor. Selen'in okul macerası, "Haftanın Çocuklan", "Tıknovskiy'nin Kuğulan", "Hasan Cebimi Yedi", "Büyülü Kalemler", "Bir Kerecik" ve "Bu Resimleri Kim Yaptı" adlı öykülerde devam ediyor. Öykülerde eğitim sistemi ince ince eleştiriliyor: Sisteme uyumsuzluğun ncdenleri; yetişkinlerin çocukları uyumsuzluğa iten davranışları, rolleri; çocukların yaratıcılıkları, korkuları, okuldan bekledikleri... Selen'in dünyası çok gerçekçi. O yaş döneminin korkularını çok iyi ortaya koyuyor. Yetişkinlerin benzer durumlara nasıl yaklaşması gerektiğini de... Öğrenmenin ezberden uzak olması, anlamlı ve daha eğlenceli olabilmesi için yapılması gere olarak günümüzc kadar gelmiştir. Hareket etme yetisini kazandıkları andan itibaren oyun yoluyla öğrenmeye başlayan çocuklar kuklalara bayılırlar. Özellikle okulöncesi dönem çocukları bilmcce, tekerleme, ninni, şarkı, şiir, dans ve canlandırmaya karşı çok ilgilidir. Çocuğa hem hoşça vakit geçirten hem de hikâye anlatma yoluyla satır aralarında bilgi veren kukla etkinliğinin bu yüzden okulöncesi eğitimde önemli bir yeri vardır. Çünkü çocuk aktif olduğu sürece daha iyi öğrenir. Böylelikle, çocuğun hem oynatmaktan hem de izlemekten hoşlandığı kuklalar onun gerek dil, gerekse kavram gelişimine biiyük katkılarda bulunur. Örneklerle Kuklalar ve Kukla Oyunları bu amaçtan yola çıkılarak hazırlanmış bir kitap. Tahta kaşıktan çamaşır ipine, strafordan süngcre kadar 20 farklı maddeden yapılabilecek 20 değişik kukla tipi sunuyor bize. Kullanılacak malzemeler ve yönergeler kuklaların renkli fotoğraflarıyla da destekleniyor. Özellikle okulöncesi öğretmenlerin kaynak ve zaman yetersizliği yüzünden kukla oyunlarını etkili kullanamadıkları düşünülerek oluşturulmuş. 510 dk. içinde artık maddelerden hazırlanabilecek her bir kukla için kısa bir metin yazmayı da unutmamış Fatma Çetin. Okulöncesi dönemin gereksinimlerinden yola çıkarak, metinlerde 'Kaybolmamak', 'Yeni Kardcş', 'Yemek Seçimi', 'Teşekkür Etme', 'Meslekler', 'Hayvanlar', 'Cinsiyet', 'Deler', 'Eş Anlamlılar', 'Vücudumuz', Hayal Kurmak', 'Renk ve Şekil' gibi konular ele alınmış. Serbest konuşmayı geliştirme vollarından biri olan kukla oyunları bir de basit dramatizasyon çalışmalarıyla birleştirilirse, çocukları eğlendirirken onların daha yaratıcı düşünmelerine, yansılama yeteneklerini ve dil becerilerini geliştirmelerine de yardımcı olur. Çocuk iz lediği ya da oynattığı kuklanın kiştliğine bürünürken kendini ve çevresini daha iyi tanır. Sesini oynattığı kuklanın özelliklerini insan, hayvan ya da bitki düşünerek kullanmayı ve onlara uygun duygusal ortamlar yaratmayı öğrenir. Hatta kukla oyunlarının yardımıyla konuşma özürlerinin bile giderilebileceğini söyler bazı uzmanlar. Yapılan araştırmalar çocukların anlamını bildikleri ve etkin olarak kullanabildikle ri kelimc sayıları arasında fark olduğunu göstermektedir. Çocuğun anlamını bildiği halde kullanamadığı sözcük dağarcığı, okuma, yazma, konuşma ve dinlemc becerilerinde tamamen farklıdır ve her bir beceriyi geliştirmek için de farklı teknikler ve etkinliklcr gerekmektedir. Örneklerle Kuklalar ve Kukla Oyunları, kelime oyunlarıyla eğlenceli bir biçimde çocukların dil becerilerinin de gelişmesine yardımcı olabilecek bir kitap. "Of, her şeyi yanlış anlıyorsun her şeyi. / Ben de fazla sevınem ki bezelyeyi. / Bezelye mi? Ben bezelye dcmiyorum ki! / Vallahi ben de yemiyorum. / Birazdan ben seni yiyeceğim. / Ne, beni dövecek misin? / Biri beni kurtarsın! / Kim çamaşırları assın?" (S. 49)/ "Havalara mı uçuyorsun? Ama senin kanatların yok ki! / Havalara uçmak çok sevindim demek..." (S.81) / "Çcnen mi düştü? Nereye düştü? Yerde mi? / Tabii ki yerinde duruyor... Çenem düştü derken çok konuştum, geveze oldum demek istedim" (S.82) "Örneklerle Kuklalar ve Kukla Oyunları" sadece öğretmenler için değil, evdc çocuğu ile beraber kukla yapma ve onu seslendirme sürecine katılıp hoş anlar geçirmek isteyen yetişkinler için de güzel bir kaynak kitap nitetiğinde. Sihirli Değnek diyor ki, keşke bazı metinler çocuğa parmak sallayarak öğretme yerine şarkı ve oyun tadında yazılsaydı; keşke bir şeyleri satır aralarında anlatarak çocukları eleştircl düşündürebilecek öyküler şeklinde tasarlansaydı... BÜYÜKLERE ÖDEV "lletişim Donanımları", Doğan Cüceloğlu, Remzi Kitabevi. 'Tlköğretimde Sosyal Becerilerin Geliştirilmesi Anne Baba El Kitabı", Pof. Dr. Füsun Akkök, Özgür Yayınlan. "Yetenekli Çocuğun Dramı", Alice Miller, Anon Yayınlan "Genç Anne ve Çocuk îstismarı", Işıl Bulut, Bizim Büro Basımevi. "Ye Yemeğini Kes Sesini", Michael Gazal, Varhk Yayınlan. Sihirli Duyuru! Minik sihirli değnekler! Sevdiğiniz yazarlara soru sormak ister misiniz? Sorularınızı Sihirli Değnek'e yazıp gönderin. Sevdiğiniz yazarla yaptığınız kısa söyleşiniz sayfada yayımmlansın... Hediyenizi kim gönderecek dersiniz? Sürpriiiz! • Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / tstanbul [email protected] Tel: 0212 236 78 42 Av BÜYÜKLERE ÖDEV Baba Bana Top At! Batı'da Çocukluğun Tarihi Colin Heywood, Kitap Yayınevi, 2003, 253 Sayfa. Türkçeleştiren Esin Hoşsucu Antikçağtlan 18. yüzyıla kadar, Batı'da çocuklar eksik yetişkinler olarak görülüp, yaşamları pek önemsenmemiş, ayrı bir araştırma alanı olarak çok fazla çalışmaya değer bulunmamıştır. Ancak Romantikler çocuğu Tanrı'nın kutsadığı bir varhk olarak ve bu dönemi de bir ömür süren esin kaynağı olarak gördükten sonra 19. yüzyıl bilim adamlarına ve eğitimcilerine çocukluğu geniş çapta araştırmanın yolu açılmıştır. Batı'da Çocukluğun Tarihi, üç bölümden oluşan bir kitap. İlk bölüm, 'Ortaçağ Çocukluk Anlayışı', 'Bir Dönüm Nok tası Arayışı' ve 'Çocukluğun Kültürel Tarihindeki Bazı Konular' başlıkları altında, ortaçağ toplumlannın çocuğu nasıl algıladıklarına odaklanıyor ve 'Çocuk nedir' sorusuna dönem içindeki belli temalara değinerek cevap aramaya çalışıyor. Ikinci Bölüm, 'Büyüme ve Yaşıtlarla îlişkiler' ana başlığı altında, 'EbeveynÇocuk îlişkileri: İlk Dönemler', 'Çocuklara îhtimam Göstermek mi?', 'Çocukluğun îkinci Döneminde EbeveynÇocuk tlişkileri' ve 'Çocukluğun Üçüncü Döneminde Ebevcyn ve Yaşıtlarla îlişkileri' konularını anlatıyor; geçmiş zamanlarda çocukların öldürülmelerinden çocuk oyunlarına ve kitaplarına kadar uzanan konularda çocukların tarih içindeki büyümelerini adım adım izliyor. Üçüncü Bölüm ise 'Daha Geniş Bir Dünyada Çocuklar'a dokunarak 'Çocuk lşçiler' ve 'Geleceğe Yatırım Yapmak: Sağlık ve Eğitim' konularına odaklanıyor. Ortaçağın başlarından I. Dünya Savaşı'na kadar olan dönemde Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerini inceleyerek çocuk emeğinin yoğun bir şekilde sanayileşme sürecinde kullanılmasının sağlık ve eğitim hizmetlerini nasıl etkilediğini anlatıyor... Oldukça zengin bir kaynakçası olan kitap, çocukluğu ve çocukluk tarihindeki önemli konuları aydınlatmak amacıyla yazılmış.^ SAYFA 26 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 773