Katalog

YEŞİM AYDOĞAN Zehra lpşıroğlu'nun Papırus Yayınla rı'ndan çıkan son ınceleme ve araştırma kıtabı başhğından da anlaşılacağı gıbı oncelıkle gençlere seslenen bır eğıtım kı tabı olmayı amaçlıyorsa da, bu amacı kar kat aşıyor Çunku 'Nâzım Hıkmet Oyun lau kıtabı, kıtapta ^.ündeme atlcn uç oyun 'Ferhat ıle Sırın', 'Ivan Ivanovıç Var mıydı Yok muydu' ve 'Tartuf 59 uzerıne duşunmek ve çalışmak, belkı de bu oyunları oynamak ya da sahnelemek ısteyen herkese seslenıyor Yalnız ıçerdı ğı konuların ılgınçlığı açısından değıl de neysel açıdan da çarpıcılığını koruyan bu uç oyunda Nânm Hıkmet'ın modern tıyatronun olanaklarından gcnış çapta yararlandığını goruyoruz Gerek oyun ların aşk yapıcılık, toplumsal sorumlu luk, burokrası ve kışılık yıtımı, otorıter eğılımler ve dın somurusu gıbı bugun de guncellığını koruyan konuları, gerek de neysel olana ağırltk veıen oncu nıtelığı bu oyunlan yenı bır gozle okuyup yo rumlamaya bızı neredeyse zorluyor Bu açıdan bu oyunlar okıırmerkezcı bır yak laşımla bugunun gozuyle ıncelenırken, oyun metınlerının ıterdığı olanaklar da keşfedılmeye çalişüıyor Bu bağlamda oncelıkle oyun metınlen uzerınde ayrın tılı ço/umlemeye gıdılerek metınlenn ya pısal ve ıçerıksel ozellıklerı uzerınde du ruluyor Boylece kapsamlı bır dramaturgı çalışmasının ılk aşaması yapılmış olu yoı Ikıncıl olarak bol gorsel malzeme den ve ıncelenen oyunıı destekleyıcı baş ka metınlerden de, orneğın kısa/kısa oyku, ijiır vb yararlanılarak bu oyunlardan oğretımde (orneğın 1 urkçe ya da yazılı anlatım derslerınde) nasıl yararlanılabı leceğı uzerınde duruluyor Temel amaç, bu oyunlara ılgı duyanları eğlencelı ve keyıflı bu duşunce yolculuğuna çıkarmak Çunku okuyııcu çalışma ve malze me kıtabında sunulan malzemeyı yoğur maya çağırılarak bu oyunlar uzerıne çok yonlu bır duşunsel bır etkınlığın ıçıne çckılıvor kıtabın çıkış noktası hep bu oyunlaı ın, bugun nızenesoyledığı Bu açıdan kıtapta çagdaş ba oğretım anlayışının bclkcmığını oluşruı ın uıetıcı ve yaratı u vonteme dayandırılarak hazırlanan çcşıtlı çalışm.ı onenlerı Juşundurucu soıulaı ovunlar karşüaştırmalıçalışma lar hı n cıvıınl ırda gundeme gelen top lumsal soıunlaı vc adaktsızlıkler uzerı ne bugunle bağlantı kurarak bugunun açısından duşunmeveyonlendırıyor Ay rıta her bolumun sonunda yer alan ku ramsal yazılaıla da sahne tasanmı sah nt yorumu uyarlama tıvatro eleştııısı vb tıyatıo kavramları da açımlanıyor Bu kıtap adı ustunde bır çalışma, du şunme ve uretme kıtabı Yazarın da gı nş yazısında vurguladığı gıbı oğretıu bır kıtap değıl, çunku hazır bılgıler vermek ten ya ai yanıtı onceden bellı klışe so rular ve alıştırmalardan ozellıkle kaçını yor Amacı sadece bazı ıpuçları vereıek duşunsel bır çalışma ve tartışma ortamı yaratmak Bu açıdan 'Nâzım Hıkmet Oyunları/Gençler Içın Çalışma ve Mal zeme Kıtabı' bır ılkı oluşturuyor Nâzım Hıkmet'ın yaratıcı bır oğretım çerçevesınde gençlere tanıtılması oğre tımde yenı arayışların gundeme geldığı, oğrermen odaklı ve ezoercı bu sısteme karşı çıkıldığı, ozellıkle de Turkçe ve ya zılı ve sozlu anlatım dersleımın nasıl ol ması gerektığının tartışmaya açıldığı bır donemde ozellıkle onem kazanıyor Yu rurlukte oğretım sıstemının bozukluğu nu artık cumle âlem bılıyor Ama bu sıs teme nasıl karşı çikılacağını somut ola rak gosteren, bu açıdan da alternatıf ara vışlaı ıçınde olan oğretmenlere yol gos teren kıtaplar parmakla sayılacak kadar az Bu açıdan da, Nâzım Hıkmet Oyunları Gençler Içın Çalışma ve Malzeme Kıtabı'nın onemlı Ibır boşluğu doldur duğu soylenebılır SAYFA 10 Zehra Ipşiroglu ndan ikioyun kitabı Nâzım Hikmet oyunlan üzspîne keyifli bir düşünsel yolculuk Zehra îpşıroğlu bırı Papırüs Yayınları'nda diğerı Çınar Yayınları nda olmak üzeri iki oyun ınceleme kitabı yayimladı. Yeşım Aydoğan bu ıkı kıtabı değerlendırıyor S Çocuk hakları sorununu gundeme getiren vurucu bir kara güldürü Pinokyo Kral Ubu nun Ülkesi'nde Zehra Ipşıroğlu'nun Çınar Yayınla rı'ndan çıkan son kıtabı ve ılk tıvatro oyunıı 'Pinokyo Kral Ubu'nun Ûlkesı'nde çocuk hakları sorununu gundeme getiren çarpıcı bır kara gulduru Insan naklarının nıçe sayıldığı bır tonlıımda yaşıyoruz Şıddet, baskı, tutuklamalar, soruşturmalar, dayak yaşamımızın bır parçası Bundan çocukîar ve gençler de payiarını fazlasıyla alıyorlar Gun geç mıyor kı televizvon ekranlarında ıç ka rartıcı şıddet sannelerıyle, so/gelımı sa vaş karşıtı bır yuruyuşe katıldıgı ıçın yer lerde suruklcnen, coplanan oğrencı go runtulerıyle karşılaşmayalım hn kotusu de' dıyor 7ehra Ipşıroğlu kıtabın on sozunde 'demokrasının vetuınee kok salmamış olduğıı otorıter bır vapılanma ıçınde otoııtevı îçselleştıımcmız, baskı yı, dahası şıddctı olağan saymamız So runları gormezden gelme, bastırma ola ğan davranışlar' lşte 'Pinokyo Kral Ubu nun Ülkesi'nde, boyle bır ortamda çocuk olmanın ne demek olduğunu ır delıvoı Çocukluğumuzun sevımlı' dostu Pı nokyo'yu tanımayan yoktur O maran goz Gepetto'nun yarattığı bır tahta par çasıdır ama zaman ıçuııie sosyalleşerek gerçek bır çocuk olma hakkuıı kazanır Turlu yanlışlar yaptıktan sonra, bunlar dan kendıne bır paye çıkarır Bu kıtap takı Puıokyo da aynen onjuıalı gıbı ele avuca sığmaz ama ıyı yureklı bır tahta arçasıdır O da bır değışım geçırır ama u değışım kıtabın orıjınalınde olduğu nun tersıne olumsuz bır değışımdır Çunku Pinokyo Kral Ubu'nun ulkesın de yaşamaktadır Unlu Fransız yazarı AJfred Jarry'nın ondokuzuncu yuzyıhn sonlarında yarattığı Kral Ubu tıpı kelı menın tam anlamıyla çırlon bır uısandır Yeme, ıçme, para, ıktıdar tutkusundan başka bır şeyı gozu gormeyen ılkel bır yaratık Onune gelenı yok eden bır dık tator 'Gunumuzun G BushV Jarry'nın okulda nefret ettığı oğretmeş ığ al nını duşunerek vazdığı Kral Ubu 'd lk k l d 1896'da ılk kez sannelendığınde ortalığı bırbırıne katmış, kısa bır sure sonra da yasaklanmıştı Âradan bır yuzyıldan fazla bır sure geçtı ama Pinokyo da Ubu de yaşıyor Ubu ılk ortaya çıktığında dehşetle karsılanmıştı şımdı ıse yazarın da onsozunue vurguladığı gıbı yaşamı mızın doğal bır parçası oldu O içimız den bırı Yeter kı meydanı boş bulma sın Bulduğu anda mıkrop gıbı ureyıp tumumuzu de yok edebılecek denlı teh ükelı Çunku o yalnızca ıçuruzden bırı olarak kalmayabıhr, bırkaçı olabdır ya da bırçoğıı ya da çoğunluğu ya da her kes Ubu'leruı egemen olduğu bır dunyada Puıokyo nasıl bır gelışım gosterebılırdı, bu sorudan yola çıkan bu kara gulduru Pınokyo'nun gıderek Ubu'leşmesını adun adun ızlıyor Çeşıtlı masal fı gurlerıyle naıf bır çocuk oyunu gıbı baş larken oldukça acunasız bır kara gulduru olarak gelışıyor Boylece çocuğun kendı lumlığını Dulmasuıa ızın vermeyen yıkıcı guçlere atıf yaparak çocuk hakları sorununu buruk bır gulmece anlayışı ıçınde gundeme getınyor 'Pinokyo Kral Ubu nun Ulkesınde, bır çocuk oyunu mu, yoksa yetışkın oyu nu mu? Yazar bu soruyu "Kuçuk Prens ne kadar çocuk kıtabıysa bu da o kadar çocuk kıtabı" dıye yanıtlıyoı "Kral Ubu ne kadar yetışkınlere yonelık bır ovunsa bu oyun da o kadar yetışkınlere yonelık ' Oyunun kımın tararindan nasıl alımlana cağı, nasıl sahneleneceğını de belırleve cektır kuşkusuz Bu oyun sorgulayıcı ve duşundurucu bır çocuk oyunu gıbı sah nelenebıleceğı gıbı yetışkınlere yonelık rotesk bır taşlama, vurucu bır kara gul uru olarak da sahnelenebılır Oyunda dunya yazınındakı çeşıtlı motıf ve ı/lek lerden serbestçe yararlanılması, çeşıtlı kulturlerden gelen masal fıgurlerının kullanılması, hem oyunun model karak terını pekıştırıyor, hem de yabancılaştı ran bır bakışın yakalanmasuıı sağlıyor Bu açıdan da tum oyunun grotesk bır kukla oyununu andııdığı soylenebılır Yazar kıtabında başına koyduğu Dı a maturgı Notlan'nda oyunun naslsahne lenebıleceğıne ılışkın somut ıpuçlaıı su nııyor Sozgelunı oyundakı tıplerın bcllı duşuneelen ya da goruşlerı sımgeledık lerı goz onune alınarak oyunun sımgescl boyutunun çıkarılması, oyunun kıırgu sal butunluğunu oluşturan Puıokyo nun değışımının çeşıtlı aşamalarının çıkarıl ması, oyun olumsuz bde bıtse gene de bır umudu dıle getiren açık sonunun belır tılmesı, genekurgusal Dutunluğu oluştu ran şıddet ızleğının net çızgılerle ottava çıkartılması, kılıt sahnelerın açılması vc dramaturjık kurguyu destekleyıcı bır muzığın kullanımı vb hem duşunduru cu hem de eleştırel ozellıklerıyle okun ması başlı başına bır keyıf olan bu oyun, umarız yaratıcı yonetmenını bularak ız leyıcısıne de ulaşabılır Son olarak kıtabın Ayşe Fırıcıoğlu ta rafından hazırlanan kapağına da değın meden edemeyeceğım Kıtabın kapagı çoğalan Ubu'ler, Ubu'leşen Pinokyo ve bır bataklığı andıran kırmm yeşıl renk lerle karabasanımsı bır etkı uyandırarak oyunun ıçerığıyle bırebır orruştuğunden gerçekten çok çarpıcı AVRUPA KIBRIS E Avrupa Kıskacında Kıbrıs kitabı, Kıbrıs uyuşmazlığının ıçıne suruklendığı çıkmazı bugune kadar yazılamayan ve ozellıkle de gızlenmeye çalışılan yonlerı ıle ele almaktadır Ayrıca, Avrupa Bırlığı'nın Turkıye polıtıkası ıle Kıbrıs polıtıkası arasındakı ortuşmeler, ayrıntılı bır bıçımde ıncelenıyor Erol Manısalı, yıllar suren kışısel deneyımlerının yanında sıyasılerle bu konuda yaptığı goruşmelerı de değerlendırmelerınde kullanarak Kıbrıs ve TurkıyeBatı ılışkılerı konusuna yenı bır soluk getınyor Molla Fenarı Sk üer Han No ^10/42 Cdgaloglu/Ist Tel (0212) 111 II 1ü b?/ 01 b5 deryayınevı©ıxır com C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 693