Katalog

• Orhan Burian'ın 50. öliim yıldönümünde biiyük ozanımız Fazıl Htisnti Dağlarca'yla konusma süzerler... Nerede yanılıyorsam, kaparlar gözlerini "Bu olmadı" derler. Yeniden diişündürürlerbeni. On kişiden bi Ç^ayın Dağlarca, Ege Ünıverutefi ri, Orhan Burian'dır. Ben ölene dek, V Rdebıyat Fakültesi, ölümünün lJ ">O. yılında kapsamlt bir Prof. Or söylediğim bakışıyla karşımda yaşaya caktır. han Burıan Sempazyumu düzenledi. Değerli yazın adamımmn. aydınlanmacınnzın çeşttlı yön/ertyle genç kuşaklara tanıtılmast girişimi yaşadıg'ımız yozlaşmalar dönemınde ılgıtıç bır ekın olayt. Siz nclcr diycccksirıiz bu konuda? Bu olayı, ayakta alkışlıyorum. Gcç kalmıs, bir ödeme. Orhan Burian, yazı larıyla kendinden sonrakilerin hepsinin öğretmenidir, hepsini, birkaç yönden ay dınlatmıştır. ()rhan Rıırian'ın en biiyük özelliği yeni bir devim söyleyeceğim şaşacaksınız: Sıcnk bir bilgindi. Sıcak nilgin dcyimi, çok az kişiye söylenebilir. Bu bakımdan Ege Universitesi'ni yalnız ben değil, hepimiz ayakta alkışlamalı yız. Orhan Burıan 'ı ılk kez ne zamcın, nasıl tamdtnız; ona ilişkin unutamadıg'ımz bır anınız var mı? Muhtar Eneta'nın çıkardığı Yiicel dergisinde şiirlerim yayımlanırdı. Bir gün, ta Londra'dan Orhan Burian'ın mekrubıınu aldım. Son şiirimden söz ediyor, bcni yürcklendiriyordu. Buri an'ın bu bakışı ile, Orhan'ı tanulım. Sonra buluştuk, görüştük. Ne şanslıy mışım ki, bu pınardan doya doya içtim. Bugün bile, şiir vazarken karşımda on kişi vardır, şiirlerımi "yok bakışlarıyla" MEHMET BAŞARAN Anıya gelince: Ankara'da, son buluşmamızmış meğer, bir köye motosikletle gideceğinden söz ediyordu. "Bir sonrakinebirliktegidelim" diyordu. Gidemedik. O köy onunmuş, ne diyelim... Bir Saygı Kitabı: Kırkın Kapısındaki Genç Orhan Burian MEHMET BAŞARAN B ir Orhan Burian'ımız var, aydınlanma savaşımımıza ivme kazandıran bir yazın adamı; doruk insan; dostluğun, sevginin, düşüncenin, bilim adamlığının dorıığu... Dağlarca'nın deyimiyle "sıcak bir nilgin". Çok gençyaşta ayrıldı aramızdan. "Kırkın Kapısındaki Genç" dive söz etmişri ardindan Cumhuriyet milli eğitimine altın çağını yaşatan Hasan Âli Yiicel; erken yitirişimizin hüznünü de sözcüklerine sinditerek... Evet, kırkın kapısındaki gen<; erdemimiz, genç bilginimizdi Orhan Burian: Sen aklımıza veldikçe bundan böyle Doruklartm dii$iinecegiz insanhğın Mvrmerlcrden yontulardan çnk Kişiliğin kamaştıracak gfizlerimizi Kötüyü iyiyc çcvirnıe gücün O, yalnız DTCF Ingiliz yazını profesörü değil, Türkiye dersliğinin unutulmaz öğretmenlerindendi. Bakın öğrencisi Prof. Dr. Sevda Şener nasıl dile getiriyor onıın örnek eğitinıciliğini: "Orhan Burian'ın derslerinde bıılunmak bir zevkti. O saatlerde biz yalnız Ingiliz edebiyatını hakkıyla bilen bir öncü ile değil, aynı zamanda hoş gören, seven, inanan, destekleyen, ilgıli dinamik bir insan bulurdıık karsımızda. Aynı konuya çeşitli yönlerden bakabilme yetkisini, yerleşmiş battal inançlara kapılmadan düşünme metodunu, çalışma, araştırma zevkini, saygısızhğa kaçmayan, hak tanıyan gerçek demokrasi alayışını hep ondan öğrendik." Yiicel dergisinde, daha sonraki yıllarda kendisinin çıkardığı Ufuldar derci sinde sürdü bu giizel öğretmenlik. " Aldanma korkaklığı yerine, düşünme yiğit liğini" ondan öğrendi yeni yetişenlerimız. Olümünden sonra dostu Vedat Günyol, Denemel Eleştiriler adlı bir kitapta topladı yazılarını. Okuyanı aydınlatan, çoğaltan, ufukunu genişleten bir yapıt tı. Ne ki, tükendikten sonra yeniden nasılamadı.. Onemli bir ekin olayı yaşıyoruz bu yıl: Değerlerimizi anlayan, onları yaşatmayı insanlık borcu sayan bilim auamlarımız, ölümünün 50. yınnda Orhan Burian'ımızı anarak, anlayarak dü şünmeye vöneldi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Burian'ın yapıtlarını güncelkştirme, onu genç kuşaklara tanıtma kapsamında etkinlikler düzenli yor. Bu etkinliklerden biri de 57 Mayıs günlerinde gerçekleştirilecek Prof. Ornan Burian Sempozyumu". Orhan Burian'ın yaşayan yanlarını çok iyi bilen, seven, onunla ayrılmamacasına beraber olan özverili, aydınlık insan Prof. Dr. Zeki Arıkan senıpozyum öncesinde Burian'ı her yönüyle tanıtan bir kitap yayımladı: "Kırkın Kapısındaki Genç: Orhan Burian Bu güzel yapıt baskısı, düzeni, içeriğiyle gerçek bir sevgi, saygı armağanı. Burianın yaşamını somutlaştırıcı ilginç fotoğraflar çja konmuş kitaba. Diyor ki Önsöz'de Arıkan: "Burian Türk edebiyatında deneme, eleştiri türündeki yazıların öncülerinden biridir. Tagore, Shakespeare başta ol mak üzerc, dünya edebiyatının seçkin ömeklerini dilimize kazandırmıştır. Türk edebiyatının, Türk şiirinin geniş kitlelere, Batı dünyasına tanıtılmasında öncmli bir rol ovnamıştır. Bilimsel araşrırmaları eencllilclcTürkIngiliz ilişkileri üzeıinde yoğunlaşmıştır, Bu konuda yaptığı araştırmalar bugün temel bir başvuru kaynağı işlevini görmektedir." Kitap, tzmir Büyükşchir Belediye Başkanı Ahmet Priştina'nın, Danışman Uoç. Dr. Murat Katoğlu'nun desteğiyle ortaya çıkmı^. Bövlece Ege Universitesi'nin başlatnğı orhan Burian'ı anmaanlama imecesine Büyükşehir Belediyesi de katılmış oldu. Kendilerine teşekkür eden Arıkan, şunu da ekliyor: "Bu kitapçığın (64 sayfa) çocukluğıınun birkaç yılını Izmir'de Bayraklı'da Frenk Kilisesi civarında geçirmiş olan Orhan Burian'ın anısına, kentimizin sundugu bir vefa borcu, bir armağan olarak kabul edilmesini diliyorum ' Bilim adamı titizliği, özeniyle hazırlanan yapıtta, Burian'ın yaş,amöyküsü, bilimsel araştırmaları, çevirileri, oyun yazarlığı, dergiciliği, üstüne bilgiler verili yor; Ekler bölümünde yazılarından, çevirilerindcn Orhan Burian üstüne yazı lanlardan örnekler yer alıyor. Kitabın başında Basaran'ın "Ilk Tohum Patladığında" acılı şiiri, sonunda da Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın Orhan Burian'a Aiıt'ı var. "Cumnuriyet Dönemi Türk aydınlanması, yaşamının en verimli çağında sönüp giden Prof. Dr. Orhan Burian'a çok şey borçludur." Onu anmanın, anlamanın, yapıtlarını gündeme getirmenin, genç Kuşaklara tanıtmanın güzel bir başîangıcı nu kitap: Kırkın Kapısındaki Genç: Orhan Burian... Ne ki, 800 adet basılmış... Keşke Büyükşehir Belediyesi daha cömert davranabilscydi... • Kırkın Kapısındaki Genç: Orhan Burian/ Haz Prof. Dr. Zeki Arıkan/ lzmir Büyükşehir Belediyesi/ 64 s. Orhan Burian öldüğü gün, kimsenin duymadığı bir üşümeyi yaşadım. O güne dek yazdığıın bütün şiirlerim, birdenbire giyindikleri Orhan Burian sevgisinin uzaklastığını duydular; birer insan gibi üşüdüler üşüdüler... Orhan Burian'ı yilirdigHmııde Adnan Adıvar "Orhan Burian'ınalümüylegenç ilim ve genç fazilet biiyük bir kayba ufcramıpır" diyordu Anımsayacağınız gıhi, degerli aydınlunmacınım 39 yaşında yilirmıştik Bugün, ne düşünüyonunuz bu konuda? Bu sorunuzu irkilerek dinle dim. () sözü söylcyen, insanları eşit sanmakta, kimilerinin olağandışı bir düzeyde bulunduklarını dü şünmemekte. Ornan Burian, öldii Ğii yaşta değildi, uilgevdi çünkü; bilgelerin yaşı olmaz. Sonra, artık sayı darlıöından kurtulnıalıyız... (Jtuz dokuz yaşında bövleydi dc, kırkında nasıl olacaktı saptamasın dan kurtıılmalıyız. O bir bilgeydi, vi neliyorıım bilgelerin yaşı olmaz. Jjunu unutmayalım, Orhan Burian'ın bütün vapıtlarını okuyanlar, unut Orhan Burıan, vedat Cunyoı ve dlğer mayanlar, yorumdostları ile. layanlarkcndileıi ni bir üniversitc bitirmiij sayabilirler. Özellikle Shakespeare çevirilerinde yogUinlaşmışlı l lamlet 'ı her on yılda bir yeniden çevirmeyi düsünüyordu. l'ürkçe sevgisi, saygısı vmmzdu (liderek, \\amlet'i tüm incelikleriyle l ürkçeye kazarıdırmayı amaçlıyordu A taç onun ıçııı • "Bır gönüldesı yilirdig'irne iiziilürken, daha da çok, bu ülkenin iyı bır yazarı, iyi bır düsünce adamını yitirmiş olmasına üzülüyorum" diyor. Siz ne dertiniz'' Nurullah Ataç'a yüzde yüz katılıyo rum. Şunu da ekliyorıım: Burian'ın ölıimüyle Türk dili, en az bin gönüldeşini birdenyitirmiştir. Yaşasaydı, Atatürk iin büyük ülküsünü, Türkçenin bir bilim dili olmak ülküsünü, bin elle daha sürdürecekti... Atatürk 'ü en iyi anlayan, defcerlendiren hılım adamımız Orhan Burian: "Atatürk Dog'u'nun rö'nesanstdır" diyor. Siz ne dersiniz? Dağların etekleri birbirini görmez; birbirini gören, dağların doruklandır. Mustafa Kemal'i görmek için, alınyazısıyla ta yüksdtiye ulaşmamız gerekir; bu yükselti nereye dekse, oraya dek ıılaşabiliriz. Büyük insanlar, başka bir abece'yle konıışıırlar. ()rhan Burian, yeryüzünün abece'siyle konuşmuştur. Ne söy lese, bu yüzden doğrunun ta kendisidir. Kısa sözle, amacını yüzde yüz dile getir miş olur. Elimden gelse, Orhan Burian'ın kitaplarını bölüm bölüm ayırırım, bütün okullarımızda; okullarımızın düzeyine göre, ders kitabı yaparım. Böylece, etik dersi de değerlendirilmiş olur. Sorularınız bitti, sözlerim de bitsin. Değerli bilginimiz iizerine üniversitenin girişimini saygıyla karşılıyorum; bilim adamlarımızın bu darvanışlarına teşekkürler ediyorum. Orhan Burian'ı anımsarken, sevdiğim bir dizemi yineliyorum: "Uluslar büyük oğullarıyla soluk alır." Kafanıza yüreg'inize sag'lık Dag'larca, Varolun... • SAYFA 7 CUMHURİYET KİTAP SAYI 691