Katalog

Unlüler de Çocuktu: Çocukluk Anıları Hikmct Allınkaynak, C.an Yayınları, 2001 106Sayfa Resımlcyen Ercan Akyul (911) ()ykü ve masal kadar Ihkmrı Mfink.ıwı.ık 1 anı vc biyografi dc M . l 1 I K l'l(.(K.l Kl 1 çocukların ilgisini çeker. Çocuklar, büyüklerinc özendikçe biiyüklerin başlarından geçenleri merak • / \ > A ederler. Hele bu özcndikleri bir de bilimde, sanatta, devlet vönetiminde başarılı olmuş kişilerse merakları daha da artar. Anı türünde bir çok yapıt olmasına ragmen çocuklara hitaben yazılmış olanlan oldukça azdır. Ancak, Hikmet Allıııkaynak, 'Milliyet Çocıık' dergisinde ünlü kişilerin aınlaı ıııı yayınlamaya başladıgında önccliklc çocukları düşünmüş. Sonra da Unlüler de Çocuktu adlı kitapta bu yazıları bir araya gctirmiş. Kitapta kimler yok ki: Necati C.umalı, Kcma] Özer, Gültcn Davıog'lu, Aziz Nesin, Bukct Uzuner, AdaTet Ağaloğlu, Sulhi Dölek, Yaşar Kcmal, Deınirtaş Ccyhun, Yüksel Pazarkaya... Yaramaz çocuk Necati Cıımalı kimseden izin alınadan nereye kaçıp gitmiş dersiniz? Şchirlerine gelen Atatürk ü karşılamak içın törcn alanına! Orada başına neler gefmiş? Atatiirk'ü görcbilmiş mi? ü lıeyecan dolıı anları Necati Cumalı'nın ağzından okunıalısınız... Acaba yepycni yazlık lastik ayakkabılarıyla çaya yıkanmaya gıdcn Mümtaz Zeki Taşkın ve kar deşinin ayakkabılarına neler oluyor? Neden o gece kapının öniındc sabahlıyorlar?.. Adnan Ozyalçıner, bahası vc kızkardeşi ilc bahçedc yaptıklan kazıda hazine bulabilmiş mi dersiniz?.. Mehnıet Başaran, sınıfta ö^retmcninden tokat yemeyen tck kişiyken, hir gün ögretmeninin iri kemikli kocaman eli onun yiizünde neden şaklayıvcnııi^?.. Hakkı Özkan 14 yaşındayken yazdıöı ilk roınanının sayfalarını, bir gün bakkalın zcytirı kiilanlurında göriince nc yapmış dersiniz?.. ' 'Kıvılcımlann ateslen iri böccklcr gibi pencere camına çarptıfcını görüyordum, çı lır çıtır seüer, yangın sesı... Sonra pencere nin canıı yok olııvcrdı, ya erıdı ya kırılJı. Yüziımc bir harlı sıcak vıırdıı Odanın kapı\ı ıtılerck açtldt birden. Birtakım adamlar doldu ıçerı. Ellcnne geçirdiklerini alıp gidiyorlar. Annem, bu adamları yangından esyalarımızı knrtamtaya çalısan iyilikseverler sanıyormus. Sokaktakı adamlar evın ıçınc dolusur/ar, içerdekıler de yajtınalauıklanyla dısarı çıkarlarken, üstümüze basımıza basıyorlardı... Onsekiz yaştndaki annennn o yangından kurtarabildıg'ı, tkı çocuğuyla Kur'an, diktş maktnesı, bir de oturaktı... kardesimin o/urağını da şaşkınlıkla yangından kurlarmış. Bü/ün bu olanlar, benı htç korkutmadı, bir gece senli&indeymisiz. bir bayram eg^encesindcymışiz gibigeldi bana " (S.69), diyor Azız Nesin anîattığı anılardan birinde. Buket Uzuncr, bir kardcşc suhip olma htryecanını bakın nasıl anlatıyor. "Odanın kapnı açıldıg'ındd gördüüüm ılk ^eyi hıç unn/mam Bu bir rift behek ayag'ıydı. Parmakuçlarıyukarı bakan, pernbe, tombul ve nıınık bir çt'fl bebek ay<ığı Kardej/w bir çift ayaktı demek ki... Miithiş bir düş ktrıklığı ve aldatılmışlık yaşamtşttm Arkada^larımın kardeşlerı, yüzii, gö'zii, kolları oları bebeklcrdı, hemmktu nc yalnızca bir çıft ayak!" (S.73). Kitapta daha nelcr var neler! Dcmirtas Ccyhun'un hıtbolaı olmak için yaptıkları, Adalct Ağaloğlu nıın ilk oyııncak bebeği, Yaşar Kcmal'in damdaki yatağı... ()kııdıığıımuz anılarla, sadecc yazarların başlanndan geçen olayları değil, farklı döncınJer içincfc iilkede yaşanılan sosyal, kültiircl vc tarihscl olayları da öğrcnıyorıız. Anı vc yaşam üyküleri, çocukların bilime, sanata, doğruya vc güzele yönelınelerine, onların ilcriye dönük hedeflerini bclirleınelerine ve karar verme sürcçlerine yardımcı oluyor. Ancak çocukların olayları farklı bakış açılarından da görebilmeleri için, yapıtların sadecc kendi SÎHİRLİ DEGNEK Çocuklar Hazırlayan: Nilay Yılmaz îçin • Çizimler: Kitaplar Mustafa Delioğlu kültürlerinden değil başka co^rafyalaruan, başka yaşantılardan da seçUıııesi gerekliliği unutufmamalıdır... Hikmct Altınkaynak, her anıdan öncc yazar hakkında kısa bilgilcr vermeyi ıınııtmamış. Kcşke hcnı bu böliim lerdc hcm de kitabın Onsöz'ündc, çocuklara onların dilindcn seslenseydi. Keşke onları bir an öncc büyiimeleri için acele ettirmeseydi. Sihir li Değnek, çocukların doya doya çocukluklarını yaşamalarını, büyüscler biîc içlerindt hep çocuk yüreklcrini ta^ımala rını ıstiyor... ' llcr çocıık... kendısı olmaktan çıkıp birden annc, baba, öğrelmen, doklor, yazar olntak islcr Bu çok dog"aldır. Ama bir yandan da çoctıkluSun ya\amlma u kaçınılmazdır. tştc, bu bir türeçten gcçcr. E^tttnı iüreci, öncmi uramrıda çocu&u yetujktn yapar Yetışktnlig'e giden yolu kıuıltır Çocukların 'büyiımü^ de küçidnıü\' olma özellig'inc kavuşma'iinı yakmla\tırır. Anıa bu arada balalar, yanltşlar, tatlı, acı anılar olmaz mı? Olur!.. I \em de ne kadar çok... /j/c bu kitapta onlar yer alıyor Sevgtlt çocuklar, elımzdekı bu kitap pck çog'unuzun kcndisitıe bayran oldugıı iinlıı yazurlarınıtzın çocukluk yıllarını bir araya gctırıyor... Sizlemı de bir an önce yetı\k,ın olmanıza katkıda bulunacaktır Çocuklar tçin Mekanik Deneyleri Robcrt W Wood, Pan Yayınları, 2000. U^SayJa Türkçelf) tirerı Elif Bingöl (813) Şekillcrlc vc basit anlatımıyla mekanik konusunu açıklıfa kavu^turmaya çalı^an kitap, çocuklara dcneme yanılma yoluyla özgiil agırlık, agırlık, kütle, basınç, sürtünme, kinetik enerji, potansiyel cnerji, kaldıraç, ma kara, hız ve ivme gibi remel kavramları anlatıyor. 33 basit mekanik deney, akışkanlar mekaniği ve katı cisimler mekaniği olmak iizerc 2 ana baslık altında ögre tiliyor. Her evde kolaylıkla bulunabilecek basit araç gereçlerle yarım saat içinde ya pılabilecek ^ekilde tasarlanan deneyler, araştırmaya meraklı, diizenekler kurmayı seven çocuklar için ilgiııç bir kaynak... Her deneyin sonunda verilen 'Neler ()1 dıı' ve 'Bıınlan Bilıyor mıısunuzr1' bö lümleri de deneyler kadar cglenceli. 'Neler üldu'da, deneyin sonunda ulasılan kural, taııını ve açıklamalar yapılırken. 'Bunlan Biliyor musunuz:'' nölümündc kııralın giinlük yaşannmızdaki yeri açıklanıvor. "Llydular ıızayda uçmazlar. A\lı» da dünyaya doğru diişerler... Merkezcıl kuvvctlerc diğ,er bir örnek, oyun parklanndakı atlıkarıncalar ve çanıapr »lakınelerıdır Merkezcıl kuvvet nedeniylc çanıaşırların kenarlara savruldııg'u güriilür." (S.108). "Arabadakı tekerlck ve dıngıller, kaldıraç mantıhyla calı$ırlar." (S.69). "Mürekkepbalığı, antapot ve kalamar gibi deniz yumıt^akçaları vücutlarından ftşkıran su sayestnde yüzerler." (S.99). Çocuklar doğal çevrcyi tanımak, bitki ve hayvanların yaşantılannı öğrenmek isterler. Ayrıca buluşlara, makinelere, iletişim araçlarına karşı da oldukça ilgilidirler. Bu alanlarda yayınlanmış bir çok yapıt bulunmaktadır. Özellikle Tübitak Yayınları, birinci hamur kağıda, lüks baskılı ş,ekil ve resimlerle bilimsel buluşları ve doğa olaylarını anlatan kitapları ile 'çocuklar için' bu alanda hizmet veren yetkin kuruluşlardan biridir. Şiir, öykü, roman vb. kitaplarınuı çocuklaruı imgesel vc duygusal gclişimlerine katkıda bulunma özclliği varken, eğiticıöğretici bilim kitaplarının da çocukların düşünme ve analiz etme yeteneklerini besleyici bir isjevi vardır. Çocuklar, bilim kitaplarıyla çevrelerinde olup bitenleri daha bilinçli olarak algılaınaya, gözlemci olmaya vc erkcn yaşlarda oilime il gi duymaya başlarlar. Çocuklar İçin Mekanik Deneyleri çocukları bilim diinyasuıa çağınyor. Kapak tasarımı, konuyıı açıklayıcı basit çizimleri ve anlaşılır diliylc 813 ya:j çocuklanna sesleniyor. Dizinin di^er kitapları da 'Çocuklar İçin Optik Deneyleri', 'Çocuklar için Akustik Deneyleri', 'Çocuklar İçin Isı Deneyleri', 'Çocuklar İçin Fizik Deneyleri' vc 'Çocuklar İçin Kimya De neyleri' araştırmayı seven, yaparak ö£rcnen çocukları ve oyun aracılıgıyla bir şeyler öğretmek isteyen öğretmenleri kitapçılarda bekliyor. Ke^fe çıkmanın tam sırası! (Tübitak Yayınları: Ona Kısaca DNA Denir, Biz Hücreyiz, Iliicre Savaşlan, Beyin, Işık Evreni, Dzay Dencn O Yer, Mavi Gezegen, Havada Karada Suda, Hava ve îkTim...) Tombis ve Şeker Ayı EnıdBlytun, Say Yayınları, V)W, 60 Say/a Tiirkçeleştıren Mebmct / larmanct, Reunıleyen Beek (7 9 Yaş) Toınbiş in o gün çok işı var. Bir an önce pazara gitmek istiyor. Ancak rüzgar, onun bir türlü kapıdan dışarı adım atmasına izin vcrmiyor. Hatta rüzgar da evin içine girmek istiyor. Zorlukla dışarı çık mayı naşaran Tombiş arabasını yıkarken, başındaki şapkasının çıngırağı da rüzgarla birlikte şarkı söylüyor. Tombiş dc neşeyle onlara katılıyor. Ardından da Tom bul Ayı... Evdeki işlerini bitiren Tom biş, arabasına bini yor ve pazara dofiru yola çıkıyor. Yolda Şeker Ayı'ya rastlayan Tombiş onu ara basına davet ediyor. Tombiş ve Şeker Ay'ının yolda başına neler geliyor dersiniz? Neler gelmiyor ki! Örneğin, aniden masmavi gökyüzünden başlarına yumurta ve süt yağmaya başlıyor. Herkes şaş kın. Şemsiye açanlar, şiselcrc süt dolduranlar, kaçanlar... Polis bu tuhaf olayı araştırıyor... Karakolun duvarına şöyle bir ilan asılıyor: "Ödul! Süt vc yunıurta yağmuru bakkında bilgi verene bej bin lira ödü'l verılecektır. Çok. b'nemli ve acele dirf" Tombiş ve Şeker Ay'ı nc yapacak dersiniz? Bu işin sırrını kim çözecek?.. Tombiş'in serüvenleri bu kitapla bitmi yor. Dizıdcki her kitapta başka bir heye can var... Tombış, çocukları cglendirirken onlara satır aralarında bilgilcr veren, çocuk dilivle onlara seslenerek yaramaz çizimleriyle onları sarmalayıveren sevimli bir kahraman... Oyuncaklaı ülkesinde dolaşmayı, ıızun öyküler dinlemeyi seven 7 yaş öncesi çocuklar da istcrlcrse lombiş 'in Serüvenleri'ne katılabilirler... Sihirli Dcğnek, uçurtmanın kuyruğuna tııtunarak gökyüzüne yükselip rüzgarın şarkısına çoktan katıldı bilc... Ihlara'nın sihirli değneği Kitabın adı: Mcrve'nin de Hulalonu Var. Yazar: Zeliha Akçagüner, Kiiltiir Kitap Sarayı, 2002 Merve fakir bir kızdır. Babası zenginlerin oturduju yazlık bir sitenin yanındaki boş arsada költe yapıp satar. Geceleri bu arsaya kurdukları çadırda uyurlar. ()nların tatili de böyle geçer. Merve bitişik sitenin çocukları ile oynamayı çok ister ama onu kimse oyuna almaz. Çocuklar hulahop cevirirken Merve istckle onları seyreder. Birkaç kez o da çevirmck ister ama buna izin vermezler. Ama siteye ycni taşınan Burak bir gün ona hulahopunu verir. Merve herkesten güzel çevirmcye başlar. Sonra neler neler olur. Merve'ye kimler hulahop hediye eder biliyor musunuzr' Bunu ben söylemcyeyim, okuyunca siz öğrenin... Yaz gclince biz de hulahoplarımızı alıp Merve'nin yanına gidelim mi dersiniz? Zeliha Akçagüncr'in bu kitabi çok güzel ama bir şeyi anlayamadım. Kapagında, HULALOP, yazıyor, içinde HULAHOP yazıyor. Belki ikisi de doğrudur bilmiyorum. Bunu siz de araştırın. Yirmi saylalık bu şirin kitabi okuyunca çok begeneceksiniz. Benim gibi çabucak bitireceksiniz. DılaraYener(lO) Özel Deniz tlköğretim Okulu, Izmir (Ihlara'cığım, hediyen hulalıop içinde döne dönc sana geliyor. Yakala!.. Sihirli Değnek, mcktuplarına bayılıyor. Yine yaz bana olur muV) Sıhırlı bir deg'ncg'iz olsaydı neler yapardınız, neleri deg'i^tirmek isterdiniz''1 t$e kitaplardan ba{lamaya ne dersiniz çocuklar''' Okudu&unuz bir kitabi sevip sevmediğinizi, kitapta hoşunıtza giden ya da gitmeyen bölümlerin neler oldulfinu ve yazar stz olsaydınız o bölümleri nasıl yazacagınızı anlatan mektuplarımzı Sihirli DeSrtek'c gönderirseniz, yaztnızı bu uıyfaaa görebılırsıniz. Sihirli Değnek in size ödütolarak ne verecetiini mi merak ediyorsunuz? Sürprizlf (Mektuplartntza yaşınızı ve adresini yazmayı unutmayın olur mu?) Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / tstanbul nilayy@bilgi.edu.tr Tel: 212 236 78 42 CUMHURİYET KİTAP SAYI 685 BUYUKLERE ODEV * Anne Faktöru: Çocukluk ve Yetişme Çağınızda Annentzle llişkileriniz Bugünkü Yaşamınızı Nasıl Etkiliyor? Henry Cloud, John Tovvnsend, Çev. Emel Aksay, SistemYayıncılık, 2000. ' Çocuklarda Yaratıcılıg'ın Geli^imi, Dorothy G. Singer, Jcrome L. Singer, Çev. Nurdan Cinanşimul, Ciendaş Kültür, 1998. " Başarı ve Çocuklanmız, Nur Yaycıoğlu, YaPa Yayınları, 2000 (2.Baskı) " Okul Önceünde Çocuk, Edcbiyat ve Kitap, Gülseren Tür, Ayşe Tıırla, YaPa Yayınları, 1999. * Uygulamalı Çocuk Edebiyatt, lbrahim Kıbrıs, Eylül Yayınevi, 2002 (2.Baskı). SAYFA 20