Katalog

olaıı Morrıs, yazarlığından çok desen us tası olmasıyla tanınıyor 13 yaşındababa sından kalan hatırı sayıhr bır servetın sa hıhı oldu Belkı de bu servet sayesındeya şaıııı boyunca zevk aldığı ve heyecan duy duğu her şeyle ılgılendı Fransa'dakı ka teurallerı gezdığı yolculugundan sonıa mımaııyle yakından ılgılendı Dante Gabrıel Rosettı yle tanıştıkian sonra resme yoneldı Bu arada i}iırlerya/mava baş lamıştı vearkadaşlauvlabıı edebıyaldcr gısı çikaııyordu Bunları yaparken may mıın ıştahlı bır telaşı degıl, ıçındekı este tık duşkunu yaratıcı gucu doyurmanın peşındeydı LJ becerısı gcrektıren her sanatta başa rılı oldu Ozellıkle ev eşyaları, vıtray, do kıınıa, halı ışlerınde ayricalıklı eserler ver dı Yıllar sonta bıle bır sosyalıst olmasın dan once bır desen ustası olarak anılma smı sağlayacak o/ellıktc desenler çızdı Evınde bır goblen te/gâhı kurdu vc gob len dokudu Mımarı ve gorsel sanatlarda kı beğenısı, ortaçağ estetığı vc gotık ekol le ortuşuyordu En guzel desen ve doku ma çalışmalarını 1880'den sonra verdı 1891'dckurduğıı Kelmscott Yayinevıde, gene Morns'uT estetık tutkusuna hızmet ederck o/el ultlı, ozel baskılı ve malıyet lerı oldukça vuksek kıtaplar yayımlayan bu yayınevı olarak kaldı Mımaııye dus. kunlugu ve zaalı, çevrecı bır gırışım sayi labılccck "Eskı Bınaları Koruma loplu luğu'nun kuıuluşuna onayak olmasını sağladı Gene bu konudakı ılgısı sonu cunda peyza] mımarısı, sehırcıiık, çevıe duzenleınesı konulaıında projeler urettı 1896 da 62 yaşındavken oldu Gerilimli yaşam 1870 de Mouıs ın vaşaını bır çalkantı geçiıdı Ya/ar, arkadaşı ressam Dante Cjabrıel Rosettı vle çalışmaları sırasında modellık vapan fane Burden'la tanışmış ve 18^9 da onunla evlenmıştı Sanat ve /anaatla tıka basa dolu vıllaıın aıdından 1860 laıın sonunda kcndını evlı ıkı kı/ çouığu babası ve evlılığı hüen bıtmış bı ıı olaıak buldu Karısıyla arkadaşı Rosef ıı arasında gelışen aşka ancak seyıru ka labıldı Uçu, Morrıs'ın ıkı kı/ıyla bırlıkte Thames'ın vukarılarındakı Kelmscott Malıkâııesı'nde yaşamay ı başladılar Bu gerılımlı vaşam vazatın lzlanda'ya yaptı gı gezı sonrasında çatladı ve parçalandı Morrıs, bu ge/ıde îzlanda baga'larıyla ta nıştı ve Kuzey Avrupa edebıyatıyla ılgı lenmeye başladı 1876'da Daıly News ta basılan makaleyle ya/ann siyası tanhı baş lamış oldu Bu makalede Osmanlı Impa ıatorluğu'yla Bulgaılar arasındakı çatış mada Osmanlı lmparatorluğu'na askerı yardımda bulıınan Ingılız yonetımını eleştıııvoıdu 1877 de çcvrecı bır baskı grubuna, 1885 te ıse Sosval Demokrat 1 ederasyon'a katıldı Eknor Marx Sos yal Demokrat 1 edetasyon dan ayrılınca Morus vearkadaşlan daayrıldıvebırlık te Sosyalıst Bıılık'ı kuıuular Sosyalıst Bırlık'ın 1890'dabolunmesıyle Morıısde yonetımden ayııldı Olunıunden kısa bır sure once tekrar Sosyal Demokrat Fede rasyon a katıldı Wıllıanı Motııs uı yazaı olarak en yet kın yapıtları sayılan Hope and I eaıs for Aıt, 1882 ve Sıgns or Change 1888 tarı hını taşır Gelecekten Anılat Bır Huzur (vagı ıse, 1890 yılının ocak ve ekım ayla rı boyunca Sosyalıst Bulık ın Comman weal adlı gazetesınde tef rıka olarak basıl mıştır Gelecekten Anılar,Moıııs'ıneste tık ve ınsancıl bakışıyla kıırduğu bır sos 'alıst dunya utopyasıdıı Kıtabın uç bo unıe ayrıldığı soylenebılır Kendını 22 yuzyıl Ingıltere'sınde bulan anlatıcının saşkınlığını uzerınden atmaya çalıştığıılk bolum, sosyalizmın gunluk yaşamda go ze çarpıveren etkılerını ve ınsan aıle top lum dışkılerını nasıl farklılaştırdığını an latır Morrıs'ın, kokenını Ruskın'den aldığı duşuncelerle "Sanat, ınsanın ış yap maktan aldığı zevkın bırıladesıdır" dıye rek anlattığı goruşunun yansımalarınıkı tabın ılk pasajlarında bulmak mumkunSAYI 685 dur Pıccadılly Londra'nınenbuyukPa zar yerı ve Parlamento Bınaları, Gubre Deposu olmuştur I abrıkalara 'toplu çalışma atolyelen' denmektedır Yuzydiar ofesınden gelen konuk ılk olarak "para" ve "eğıtım" so/cuklcrının yokluğuna alış mak zorunda kalii lanıştığı mutlu vesağ lıklı ınsanlardan, aıle kurma çocıık sahı bı olma kadınların bu yabancı yaşamda kı verıhakkındabılgıleı alır Yazarınken dısı, komun yaşamının ancak yoksulluğa gc\ıcı bır çozıım olarak yaklaşılmaM ha lınde ge<,erlı bu yontem olduğunıı du sundugunden, bu utopvada ınsanların aı leleı kurarakya^amaları seklınde bır kut gusc\mıştır Morııs şehır va^amının ak saklıklaıına da dıkkat ^eker ve bunların nasıl a^ıldığını anlatır Sosyalizmın yonetım ve ıktıdardakı et kılerı ve ınsanlığın buvuk bu adım atarak kabugundan sıyrılmasını sağlavacak "devıım 'ı ger<çekleş,tırmesı, anlatının ıkıncı bolumu sayılabılecek pasajlarda a<,ıklıga kavuşturulur Bu sayfalar boyun ca cumhurıyet, demokrası, uluslaıarası ılış,kıleı, sınıf iarklılıkları, sıı^ ceza yargı konularındakı «,0/umlemeler gundeme gelıı ve Moı rıs'ın 'utopya'ya geçış ıçın ge reldılıgine ınandığı devı ım senaryosu de taylandınla Anlatılanlar, 1887 dekı Ira falgar Meydanı olaylarından ve Lıman Grevı'nden yola ^ıkarak ' barışçıl co /ıım" ' barışçıl devıım ' havallerının tlo nuijunıunu gerijekçı kılmaya çalışır Sos yalıst devrımın şıddetlen uzak gerçekJe semeyecegı gorusuyle ortuşecek şelalde bır kıırgu varatılmıs,tır Boylece zaten barış ı<,ıncle kurulamayacak duzen değışık lığının kullanmak zorunda kaldığı şıdcler ıcın mesju bır zemın hazırlanmtş olur Ilerleyen sayfalarda Morrıs'ın deyışıyle " ısyan" sonrası gunler anlatdır, grev ve ar dından ıktıdarın tutumu, yargı surecı, ıs yancıların durıımıı değerlendırerek plan ve muhasebe yapmalanna dıkkat çekılır Kıtabın uçuncu bolumu sayılabılecek sayfalarda anlatıcı, sosyalizmın ınsanla rın dunya goruşunu etkıleme sekıllerı uzerınde durıır Ahlâkı değerlere, ınsan ılışkılerıne, yaşama bakış a<,ısına getırdı gi değışıklıklerle sosyalızm yuceltıla ve mukemmel bır yaşam formuna donuştu rulıır Wıllıam Morns bu anlatıda karak tenndekı estetık duşkunu sanat<,ı ruhu nu her fırsatta bellı eder Lırık bır anla tım rııtturmuştur, herkes genç ve guzel dır, çunku mutlu ve huzurludur Mıma rıye duşkunluğu nedenıyle gorduğu yer lerı bu olç,uye gore betımler ve değerlen dırır 1 eknolo/ıyı yok sayarak kır yaşantı sinı yuceltır Emeğın değerıne, ama asıl, zevkle çalışmanın, ortaya ^ıkan ışın nıte lığını ve çalışana katrığı yaşam enerjısinı nasıl vukselttığıne dıkkat çeker Dıdaktık dıyaloglar seklınde üerleven bolumler an latının devrımci polıtık yanını, çıçeklerle bezenmış sofralar, şarkı soyleyen kadın lar, gulumscyerek lestlerle selamlaşan ın sanfarve herkes ınbırbırınesundugutek lılsız ıyı nıyet, anlatının romans yanını oı taya çıkaııı Yazar, sosyalizmın teoriMylc ılgılenır gorunse de, anlatı bovunca ı^ten K,e ıleı leyen deun psıkolojik saptamalar.» rastla mak mumkundur ()/ellıkle devıım ve devıım sonrası duzen degışıklıklerı anla tılırken, ınsanlann, bııeysel olaıak ve top luluk olaıak tepkılerı, anlatının gerı ka lan yanlarının aksme masalsılıktan olduk (,a uzak bır gcr^ek^ılıkle kurgıılanmıştır Son Soz Gelecekten Anılar Bır Hu /ıır Çağı, ınsanlığa hak ettıgı (belkı de ha k etmedığı) ınsanca bırgelecek tasaılama çabasıdıı Ayruıtı Yayınları, kıtabın sonu na ekledığı kapsamlı ekler sayesınde oku yucunun Wdlıam Morrıs gıbı yaşamın ta dına duşkıın bır sanatçı duşunur eylem adamıyla tanışmasına onayak olmakta dır» . Gelecekten Anılar Bir Huzur Çağı, Ütopik Bir Romanstan Bölumler/U^?lıam Morrn, Çev Ekın Bodur T ders alır Sonra, ka zandığı bır burs nedenıyle ltalya'ya gıdışıyl dışıyle sınıfını NALAN BAHÇEKAPILI Rodıın devralana kadar Alfred Bo Fakat artık meydanlardan ve ucher atolyesınde ^ havaJan mrulen kcykıl, dıger çalısir Ikı vıl sonra, \anattat gıbı, $aınn yauık duşU'nnı Rodın kırk dort ve bıimtdmıığı o ıssaadaya çtkıldı Ca Camille yırmısınmılle (laudelhu ıçheykelın tlk ışg deyken Roduı onu iıdır atolyesıne asıstan olarak davet eder Ka Paul Claudel, dın neykeltıraşların erkek yandaşları gı Camille Claudel Statuaire bı çiplak modelle çalışamadıkları unlu sanat okulu Lcole des Beau\ Arts 11 bı le katıldıkları atolyeler ıçın eıkekleruı ıkı urkcede ılk kez 1990 yılında Afa katı ucret veıdıkJerı donemde Claudel Yayınları / Kadın dızısınden yayı Rodın'ın atolyesınde çiplak modellerle lanan Anne Delbee'nın Camille çalışma şansını elde eder Rodın'ın Bıırg ( laudel Bır Kadın'ı, Everest Yayınlaners of Calaıs'ı ıçın el ve avak iıgurlcrı rı'nın Unutulmayan Kadınlar serısının uzerıne çalışır ve ( ehennemın Kapıla 2'ncı kıtabı olarak geçtığımız gunlerde n'ndakı bazı fıgurlerıçın modellık yanar venıden vavımlandı Yazarın bu kıtabı Camılle, Rodın'ın çıragı olarak calışııken ya/ma sıııecinın başlarında, Paul Cla 19 yy'da kadınlaı ıçın sira dışı bır fırsat udel'ın L'oeıl ecoute (Goz Dınlıyor) lu olan çiplak modelle çalışma şansını elde tabının sonunda kardeşı ( amılle Cla eder udel'den bahsettığı bolumle karşılaşma sı var () sevılen çok tazla scvılen kız kar Rodın suphesız bu yeteneklı, genç ve deşın heı satırda ortaya çıkması ve bu hırslı kacıından etkılenmıştır Onun en korkusıız meraklı, ınatçı kadına yonclen guvendığı asıstanı, ılham kaynaöı, sevgı guclu merak Yazar /aman zaman yanıl Iısı olur Camille ıle bıılıkte Rodın'ın sa mak pahasına bızı de yanına alarak ona natı artık daha arılaşmış, basıtleşmış, id gıden labırenre dalıyor Camille Cla nf bır romantızm taşır hale gelmıştır Cd udel'ın hayatını bıze hıkâyelestırerek an mılle'ın etkısı sanatçının eserlerı uıcelen latıvor Kıtap 19 yy'ın sonunda, uzerle dığınde açıkça gorulebılır rınclekı baskı ve kısıtlamaların ustesın 1893'te Rodın'ın başarıları ve ununun den gelmek ıçın çalışan kadın sanatcıların golgesınden uzaklaşmak, onunla ılışkısı en çaı pıcılarından bırı olan Claudel'e ses nı kesmek ve adını duyurmak ıçın kendı verıyor atolyesını açaı Insan formunu betımle Anne Delbee'nın başına da muhteme meye olan tııtkusıı yonetımın ve ofkelı len Camille Claudel hakkında bır şevler basının sansuıledığı erotık ve seyırcı oğrenmeye başlamış herhangı bırının ba onunde sergılenmeye uygunsuz bulunan şına gelen şevgelmıs Çunku ınsan ( amılbazı heykellerın oıtaya çıkmasında etkılı le Claudel hakkında okumaya başladığı oldu 1913'tc Claudel bır akıl hastanesı zaman sonunu kolay kolay getıremıyor ne yatırıldı ve olene dek 30 yıl burada Heykellerını de gormek, yazdıklannı da kaldı Claudel, sanatsal dehasına lağmen okıımak, onun ıçın soylenenlerı de bıldışlandı Karşılaştıgı tıım guçluklere ce mek, aşklarını oğrenmeK veonun yaşamı, surca karsı koydu kararları, tutkuları uzerınde duşunmek Claudel, buyuk bır heykeltıraş oldıığıı ıstıyorsunu/ nu duşunen ve onu desteklemış olan sev Camille Claudel genç bır kadın olarak gılı babasının olumunden sadecebırhaf hem sanatsaJ yeteneklerı hem de guzellı ta sonra annesının gırışımlerıvle akıl has ğıyle tanındı takat hayatının buyuk bolu tanesine gonderılır Vılle Evrard Akıl munu bır munzevı olarak geçırdı Hoca Hastanesı'ndekı ılk gunletındebashekı sı ve sevgılısı Rodın'le olan ılışkısı her do mın sozlerıyle 'akıl dengesı ve sağlığı ge nem calışmalarından çok daha fazla me nelde ıyı' olan ( amılle Claudel'ın bırkaç rak eaılmıstır Camille Claudel, ıfade edıl gun sonra zıvaret edılmemesı ve sağlığı ıle mesı gereken tek şey olarak hareketın ılgılı bılgı verılmemesı kararlaştırıldı onemıne ınandı Hareket ınsan bedenını Gozlem altında tutulduğu donemde de uzatıyor ya da kısaltıyor, onun oranlarını falarca çıkarılmavı talep etmesıne rağmcn değıştırıyor ve onu aîtust edıyordıı annesı ve kardeşı hasranede kalmasını tercıh ettıler Monttavet Mezarlığı'nın 1881 'de aılesıyle Pans'e taşınan CamilMontdevergues Hastanesı'ne ayrılan bo le bır suıe o donemde Fransa'da kadın lumunun ısrımlak edılmesıyle de me/arı lara açık xı sayıda akademıden bırinde kavbolmuştuı Camille ( laudel'ın hayatı yonetmen Bı uno Nuvtten'e de esın kav nağı olmuş, Isabelle Ad janı veGerardDepardı eıı nunbaşrollerınıpay laştığı 1988 tarıhlı tum de Camdlc Claudel'ın tutkularını ve kışılığının portresını Adjanı'nın performansıyla ızlemış tık • Paralel Okuma onerı leıı X amılle Claudel A Lıfe Odıle Ayral C lause *Auguste Rudm & (..amılle (laudel JA Schmollgen Lısemverth "ibeMntress Htstones, Mylht and Interpre talıons ofthe 'Other W mari, Vıctona Grıffın Camille Claudel Bir Kadın / Anne Delbee /Everest Yaytnlart AraIık2002 SAYFA 17 Camille Claudel Î CUMHURIYET KİTAP