Katalog

bıçımı arayışı olan Alevılık ve Bektaşılık uzerıne yuzlerce sayfayı bulan ıncelemeler ve araşnrmalar yapmıştır "Alevılık Sunnılık Islam Duşuncesı", "Butun Yonlenyle Bektaşılık Alevılık", "Gunu muzde Alevılık", "Somurulen Alevılık", "Alevı Bektaşı Ldebıyatı", "Gelın Can lar Soyleşelım" gıbı çalışmaları, onun halk dağarcığınınkaynaklarından ozum seyıp bıze aktardığı guzellıklerın ve zen ınlıklenn bır kısmıdır yalnızca Bılımle uyarlılığın, gerçekle aklın bır araya ge lerek suzulduğu bu derınlıklı çalışmala rıyla yaşamımızın onemlı bır gerçeğıne ışık tutan bır bıkm adamıdır o Sıyasal lslamın ulkemızı karanlıklara taşımak ıstemesıne karşı duyarlı bır tav rıyla dının gerçeklerıne ve ulkemızdekı koktendıncı akımlara yonelık olarak da, "Gunun Işığında Tasavvuf Tarıkatlar ve Mezhepleı Tanhı", "lslamın Çokuşıı", "Şeytan Ayetlerı Soylencesı", "Irtıcanın Ayak Seslen", "lslam Dınınden Ayrılan Cereyanlar Nakşıbendılık' "Karanlığın Ayak Seslen Kadırılık", "IslamdaBolun meler Çelışmeler/Refah'ın Tınnanışı" "loplum Sarsıntılan" gıbı çaiışmalanyla bılgıden gerçeğe ulaşma yolunda kultur dunyamıza ışıklar sunan bır aydınlıkçıdır Eyuboğlu Çocukluğundan berı çok ya kından ve çok derıntemesıne bıldığı tarı katların sıyasetle ve tıcaıetle ılişkılerını, yaşamı egemenlıklerıne almak ıçın yap tıklnrı çalışmaları, tanhsellıklerıylegozler onune seren bu çalışmalarıyla cıunu, gu numu/dekı ılışkılen ve geı çekler ışığın da sıyasal tslama yonelerek bugunumu zu de aydınlatan bır laıklık savunucusu dur Bılgıyı bılınce tıkarmanın ustası olan bır çağdaşlık ve laıklık savunucusu S onemını aktararak genç kuşaldarın bırıkımlerıru çoğaltmayı amaçlayan bır usta lığın habercısı olmuştur Bu çalışmalann da, felsefenın yaşamdakı yenne ve onemı ne vurgular yaparak, ulkemudekı fel.sefesızlığın yaratrığı kaoslan ırdeler Felsefe yı yaşamın somutluğu ıçınde tartışarak ozgurluğun ve çağdaşlığın felsefeyle yaka lanabıleteğı gerçeğını aktarır Onsıi7 bır çağdaşlık tarthını çıkarama yız ulkemızın Onun aydınlanma dene melennde yaşam bıçımımızın çağdaşlaş ması arayısları vardır "Ataturk Devrım lerıIşığındaLaıklık", 'Geçmışın Ya^ama Gucu', "Uygarlığın Çıkmazlan", "Tarı hın tlkelen", 'Çağımızın Çevrıntılerı", "Yoksul Ozdeyışlen/ E^lence Sozlıığu" gıbı çalışmaları ulkemızın yakın tarıhın de yaşananlara yonelmış bır bılge bakışı nın ızlendır Bu ızlerde aydın duyarlılığının, aydın sorumluluğunun somut ornek len gorulur lsmet Zekı Eyuboğlu, edebıyatsız bır toplumun olamayacağı duşuncesındedır ve halk edebıyatı çalışrnalarının yanına "Dıvan Şurınae Sapık Sevgı", "Dıvan Şı ırı I I I " gıbı çalışmalarını da katar Surle rının yer aldığı " Iaşoluğun Başında" ve "KaraZıpkalıUşaklarDestanı ylagoru ruz kı, o, şurın yaşamdakı onemını nılen bır bılgedır Sabahattın, Bedrı Rahmı ve Mualla Eyuboğlu ıle amca çocukları olan lsmet Zekı Lvuboğlu, 1938'de Maçka Merkez îlkokulırnıı, 1944'te Yenıkapı Ortaoku lu'nu, 1948'de Vefa Erkek Lısesı'nı bıtı nr 1953'te Istanbul Unıversıtesı Felsefe Tarıh ve Klasık Fılolojı bolumlerını bıtı rerek oğrenımını tamamlar tyuboğlu, 1970'lt yıllardan ıtıbaren sureklı olarak "Dunya" ve "Cumhurıyet" gazetelerıyle "Varlik", "Yansıma", "Soyut", Yenı Ufuklar", "Insan" dergılennde, edebıyat, felsefe, kultur, dıl, nalkbılımı, arke olojı, mıtolojı konulannda yazılar yazar " 1995 Hacıbektaş Banş Odulu" ve "1996 Edebıyatçılar Derneğı ünur Odulu" sa hıbı olan Eyuboğlu'nun yaşamıyla ve ya pıtlanyla, uikemızuı aydinlanmasına buyuk katkılan vardır • • BIP dll ustası Alanında ılk ve tek çalışma olan "Tuık Dıiınııı Ltımolo)! Sozfuğu" adlı yapıtıyla bır dıl ustası olduğunu da kanıtlat Lyu boğlu Dılın ne olup olmadığını, dının toplum yaşamındakı yerını ve dın somu rusunu dılle duşunce arasındakı ılışkıyı sesın soze donuşmesı olan dıl gerçeğuu o aıaştım "Dılın Kemığı" ve "Dılın Kapı sı" ıle dılımı/ın dunden gelen ve bugun de suren sorunlannı ırdeler Dıle ve Turk çeye saygıva çagıııı herkesı Devletın ve edebıyatçıların dıl konusundakı yanlışla rını ve duvarsı/lıklarını eleştırır "Turkçe Kokîer Sozluğu" ıle bır dıl u/manı gıbı dı lujiızın zengınlığıne vonelen vıne Lyu boğlu'dur Onun, toprağımızın aydınlanma ve çağdaşlaşma savaşımının buyuk oneule rınden Mustafa Kemal Ataturk'e karşı sevgısı ve saygısı vapmauk değıldır Çağ daşlaşma kavgasının dılıyle, felsefesıyle kıılturııyle sanatıyla, edebıyatıyla, halk bılımıyle bır butun olduğunu kavrayan ve yaşamında bıınıı gerçekleştıren Mustafa Kemal'ı, duşunceTerıyle ve ılkelerıyle ge leceğe taşıma sorumluluğunun buıncin dedır "Atatıırk Anadolu dur", "Dıışun celerıyle Yaşayan Atatuık' 'Kendı Soz leııyle Ataturk llkelerı" 'Atatıırk'ten Ozdeyışler' gıbı kıtaplarıvla Anadolu ay duılanmasının buyuk onderı Mustafa Ke mal Atatıırk u selamlaı, onun duşuncele rını anlatır Avdınlık ustalaıının bıvografılerını o sunaı toplumumuza Aydınlanma veHıı manızma savaşunımıza kattığı kıtapların sayısını kendısı bıle bılmez neredeyse I lalk kultuıu danıaıımızdakı yaşamoy kusel çalışmalarıyla katkılar sunar tanhı mıze Şeyh Bedrettın ve Vandat"la, "Hacı Bektaş Velı"yle, ' IV Sııltan Ab dal"la 'Yunus Lmre'yle ' Abdal Mu sa"yla, Hatayı/Şah Ism ııl le, Kaygu suz Abdal 'la, Âşık Sadık/Kaıa Huse vın "le bakış açımı/ı genışletııken halk değerlerımize selamlaı vollaı Bılgelık ve felseie deyıncc, o gelır akla ' I clsefe Yazıları' I efsefe Acısından 12 Lylul Boşluğun Lgemenlıgı', "Insanın Boyutlan", 'İJygarlığınlşıldaklan" 'Or taçağ Ielsefesı', 'Bılgelerın Dıltnden", gıbı çalışmalarıyla felsefenın yaşamdakı SAYFA 6 "Anadolu Inancları" "Anadolu Mltolojlsl" "Anadolu Haçlarr "Anadolu Buyulerl" "Sevgl Buyulerl" "Clncl Buyuleri/Yıidızname" Eyuboğlu nun halk geleneklertni dunden bugune tasıyan kltaplarıdır (1) lsmet Zekı Lyuboğlu'nun yayım lanmış kıtapları (abecesel olarak) Abdal Musa Bır hrmı^ın Işıldağıyla Aranan Gerçek (Geçıt Kıtabevı 1991), Alevı Bektaş.ı Edebıyatı (Der Yavınları 1991) Alevılık Sunntlık Islam Duşunccsı (Deı Yayınları, 1973,1979,1989,1998), Ana dolu Buytılerı (1978, Der Yavınları, 1987), Anadolu Gen,eğı (Pencere Yayın ları, 2000) Anadolu Halk tlaçları (1977, Anadolu lladarı adıyla Toplumsal Do nuşum Yayınları 1998) Anadolu lnanı, ları (1974,1977,1987,Toplumsal Donıı şıırn Yayınları, 1998), Anadolu Kuvvet Macunları (Se^me Kıtapl ır Yayınevı, 1976), Anadolu Mıtolojısı (1987, Iop lumsal Donu^um Yayınları, 1998) Ana dolu Uygarlığı (1981,1991 Der Yayınla rı, 1997), Anılar (Pencere Yayınları 1999), ÂşıkSadık/ Kara Huseyın (Sakıp Ozbek'le) Pencere ^ayınları, 1997) Aşk Duaları/Cınler/Cıncıler (Seı,me Kıtaplar, 1977), Ataturk Devrımlerı Işığında Laık lık(Say Yayınları 1994) Ataturk'ten Oz deyışler (1981), Bakı (Kıtaş Yayınları, 1972), Bektaşılık Butun Yonlenyle Bek tasUık Alevıhk (Yelken Matbaası, 1980 Der Yavınları, 1997) BılgeleıınDılınden (Pencere Yayınları, 2000), Butun Yonle rıyle Gunun Işığında lasavvuf Taııkat lar Mezhepler Tanhı (Istanbul Kıtabevı, 1990, Der Yayınlaıı 1996) Butun Yon lerıyle Kaygusuz Abdal (O/gıır "Vavınla rı, 1992) Butun Yonleııyle JVİevlana ( e laleddın (Ozgur Yayınları, 1988), Cmcı lsmet Zeki Evubonlu'nun Anılarından lkemızde gunluk tutmak, anı yaz mak gıbı alışkanlıkların pek olma dığı hep sovlenıı C/enel olarak bu doğnıdıır Antak son yıllarda 'anı' kı taplaıuıın «,oğaldığını da gormektevız Ustelık bu kıtapların bazılarında kıta bın dı satıldığı bu ulkede yazarlannın dahı ummadığı kadar çok sarılmaktadıı Bunda ınsanlaıın meıakını ı,ekecek bo yutta reklam kampanvalarının ıolu de buvuk olmu^tuı Bu leklaınlarda, anı kı tabmın nıtelığını olııştııran olçııleı (,er çevesınde tanımından ı,ok, sansasyon ya ratacak dedıkodular genelde on plana çıkaıılmıştır Anı kıtaplarına onem ka/andıran vaza ruıın hayatla vc kendısıyle yu/leşırken yaşadığı donemı deokuvana anlatmasidır Bu yanıyla kımı anı kıtapla ı bırcr bclgc nıtelığındedır Ancak son tlonem anı kı taplarının bır kısmı bu nıtelıklerı taşıma makta o/ellıkle aklı vattığı ıçın degıl de zoru gorduğu ıçın çeşıtlı ııçlara savrulan, sıstemle entegıe oLnaya çalışan eskı sol cuların kıtaplarını olumsuz ornekler ara sındasavabılıri7 Anılarını "AnılarveOğ lencıleı ' adlı ıkı kıtapta toplayan tsmet Zekı Evuboğlıı anı va/ımına ılışkın ^u tek nık açıklaıııaları gctırıyor 'anı ya/mak ko lav goııınse de ovle cleğıl pek gııc vanla ıı sıkıcı baskıya alıci vonlerı dana <,ok Anıları bırer eğlence, gonul oyunu gıbı gt)rmek doğıu değıldır Anı, kı^ının kım lığıdır vaşadığı ottamı belırleven temel çızgıleıdıı lnsanı anlamak ısteyen onun anılarını oğrense yeter Oysa çoklaıı anı U laıı gelışıguzel olaylar, olmasa da olıırdu tutunden olgular sanır Doğru değıl bu Anılar kısının yaşamına anlam anlamsız lık ka/anduır Anılarla bır çerçeve içinde bulunur kışı Ben anılau tutlerıne gore değışık obeklere ayırmayı severım A Gercek anılar Bunlar kısının elın de olmadan, ıstencı dışında yaşadığı olavlardan, olgulardan oluşur Bunların akışını durdurmak, engellemek, yerıne gore onlardan kuıtulmak kısının kendı sı elınde değıldır Bu tur anılar karşısın da kışı bu tanık gozlemci durumunda dır Istenmeden bır tanık, bır gozlemcı oluşu dıvelım buna Bu tur anılar tarıh le, toplumla, çevreylebağlantılıdır bıre yın gııcunu aşar, onu olayın ortasuıa çeker, karşısına ıter B Ozelanılaı Bunlar kısının kendı îs tencıne bağlıdır, denetımı altındadır, bı lerek kurduğu arkadaşlıklarla, çevresel ılışkılerle bağlantılıdır Evde duzenlenen bır çalısma, o çalısmanın akısı ıçınde yanılan ışler, eklentıfer, cıkarımlar değışık lıkler bırevın egemenlığı altındadır Bun lar genellıkle dar bn çerçevede geçen gunluk anılaıdıı C Karşılıklı ılışkı nıtelığınde olan toplumsal çevıenın aılenın tutumun d.ın vapısından kaynaklanan anılar Bunlaıın bn bolumu kısının ıstencine bağlıdır bırbolıımııyseıstenceegemen dır Ancak bıuncı tuıden anılaıa benze me/ Sevgıler sevgılıler, gonul ışlerı.duy gusal davı aıiışlaı bu obeğe gırer Bu obe ğı varsıllaştıran bırevın tınsel yapısı, du şunsel olu^umudur Bunları değışrırmek elde değılse de, olayın ıçıne gıımek, çık mak eldedır Yaşanmış, bırakılmış kısa sıırmuş, bır ozlem olaıak kalmıs sevgıler sevgılıler boyledır Bu anılar obeğı kışı nın ıçıyle dışını babırıne bağlar, bıreyı kendı varlik ortamında bıle ayrı bır yer de yaşıyormuş gıbı gosterır Ç Ortak anılar Bunlar daha <,ok uçııncu obeğe gıren anılar arasında yer alır Sevgı ışlerı tek başma yurumez, se vılen sevmese bıle surukleyıcı bır yanı vardır, sevenı kendıne çeker, onu elınde olmavan anılatın ağına sokuverır Uğraş arkadaşlıkları bu tur anıların oluşması na çok elverışlıdır D Yasanmamış yalnı/yaşayanKırdan, ıkınci, uçuncu doıduncu ellerden daha çoklarından edınılmıs anılar Bunlaı bı rey ıçın bır tatıh kalıntısidır Okunan va pıtlardan.konusmaları dınlenen buvuk lerden, çevredc anlatılanlardan olıı^an anılar boyledır ışte Bu tur anılaı, genel lıkle evlerde duzenlenen ozel toplantılarda, eskılerı eskılerden dınledıkleııne kendı ızlenımleıını de kataıak aktardık ları bırıkımlerdır L Sanatçıların vazarların, dusunur lerın, onemlı gorevlerde bulunanların ozel tutumlarını, davaranıijlarını, yonle rını, yontemlerını anlatan yazılar, yapıt lar sonradan gelenler ıçın bır anı nıtelığı kazanır Bunda bırının yaşadığı olayı kendının ya da başkasının anlatması soz konusudur Anının etkenı de anlatanı ay *C U M H U R I Y E T KİTAP SAYI 677