Katalog

larda buyur, Anka ra'daokuyarakoğ retmen olur ve mesleğı dolayısıyla Turkıye'yı bır uç tan dığerıne dolaşır Romanın butu nunde mııcadelecı yapısıyla on plana çikan genç kadın Ankara'da bulun duğu donemde sol hareketle tanışır ve 12 Mart oncesınde çıkartdan bır dergıye katkıda bulunut ken gozaltına alınır Oğrencılık yılların da tanıdığı ve kendısıne bırkaç defa ev lenme teklıfınde bulunan, ancak her defasında turlu nedenler one surerek red dettığı, yıllar sonra uzak bır şehre yerleş tığını oğrendığı Doktor Tahır'ın çağrı sıyla yollara duşen Ayşe'nın anıları bu yolcuiuk sırasında gozlerı onunde can lanır Tahır'ın evlendığınden haberı yok tur Yaşamını, bır kaclın olarak Turkıye roplumundakı konumunu, sosyalızm mucadelesındekı yennı ve Tahır'le olan ılışkısını kendı ıçınde ve kımı zaman çev resındekı yerını ve Tahır'le olan dışkısi nı kendı ıçınde ve kımı zaman çevresın dekı ınsanların duşsel konuşmalarryla sorgulamaktadır Romanın dığer ıkı ka dın karakterınden bırı olan, Tahır'ın eşı Zehra ıse çalışmayan ve gonulsuz yaptı ğı evlılıkte mutlu da olamamış bır kadın tıpıdır Tahır'ın başka bır kadınla (Sacı de'yle) ılışkısı olduğıınu tahmın eden Zehra, ıkıkızı uğruna zorakı bır şekılde aılesını ayakta tutmaya çabalamaktadır Tahır'ın hems,ıre olan sevgılısı Sacı de'nın başka bır adamdan evlılık dışı bır çocuğu vardır Okur, Ayşe, Zehra ve Sa cıde'nın çocukluklarından ıtıbaren tın sellığe ve aşka bakışlarına da onların ıç konuşmalarıyla tanıklık eder Sonunda ııç farklı oyku, kadınların tanışmaları noktasında kesışır 1%0'lardan gunumuze uzanan sureç te Turkıye'den ınsan manzaraları sunan roman, basından sonuna surprızlerle de dolu Kışılerın ıç dunyaları aracılığıyla surecın cesur, dıırust bır yergısı yapılı yor Kadını, 'Çunku her kadın bıraz tantıdır Yalnız o guce, kendısını katarak, kanıyla canıyla Lesleyerek yaşam verme gucune sahıp olduğu ıçın değd, yaşamın ncr alanında alçakgonulhı bır uretken lıkle yaratıcılığını surdurduğu, besle mek, Duyutmek gıbı tanrı nıtelıklerını, bunlarla ovunmeyı aklına bıle getırme den taşıdığı ıçın de ' sozlerıyle yucelten, ancak yersız abartılardan kaçınan bır kı tap 'Tanrıkadın' Kadın cınsellığını oz gurce yaşayamamasının getırdığı ruh ha îı de, tarklı ortamlarda yetışmış uç kah ramanın ıç hesaplaşmalarında okura yansıtılıyor Sadecekoyde değıl, şehırde, daha uygar bır kılıf altında bıle kadınla rın yıne aynı sorunla yuzleşmelerı eleştırüıyor Kıtap, koy anılarıyfa renklendı rılmış olsa da bır kent romanı Romanda konu edılen oykuler, ben zetmelerın ve sıfatların yerınde kullanı mıyla oylesıne ustaca ve ınsanı derınden etkdeyen bır bıçımde aktarılmış kı uç kadının heyecanını onlarla bırhkte duy mak mumkun Bununla bırhkte roman kahramanlarının psıkolojısını derınden etkıleyen darbe donemlerınde yaşanan toplumsal olaylar, eserde adeta bır sıs perdesının gerısınde kalmıs, Llbette ro man, bıı taııh kıtabı değıldır, ancak o donemlere tanıklık etmemış ya da bılgı donanımı eksık okıırlar bu kıtabı okur ken, ulkede sozu edılen donemlerde egemen olan havayı soluyamamanın ek sıklığını hıssedebılırler Kahramanların yaşamoykuleu arasındakı hi7İı geçışler nedenıyle de romanın butunseüığı açı sından gereklı bağlantıları kurmakta zorlanabılırler Romanda Ayşe'ye ne kadar genış bır yer verdmis.se, dığer ıkı kadının yaşa moykusu de o kadar dar bır alana sığdı CUMHURİYET KITAP SAYI 678 rılmaya çalışdmış Ayşe'nın bır otobus yolculuğuyla sınırlı oykusunde Zehra ve Sacıde'nın de yer bulması, okurda kopukluk duygusu yaratabılır Hepçılın gırler bu kopukluğu, uç oykuyu bırleş tırerek gıdermeye çalışmış Ancak okur, Ayşe'nın dışındakı dığer ıkı kadının da yaşamını daha fazla ırdeleme ısteğı du yuyor Belkı bu noktada yazarın uç ka dın arasında bır tercıh yapmış olma ola sdığından da soz edılebılır Ayşe, roman da Tahır'ın âşık olduğu tek kadın olarak da on plana çıkıyor Elbette 'Tanrıkadın'da Fahır'ın ıç hesaplaşmalarına yer yok, yıne de Zehra'da ve Sacıde'de Ayşe'den ızler aradığını oğrenıyoruz ve bu, Ayşe'nın 'tek kadın' olduğuna daır onemü bır ıpucu Hem roman karakterlerının çeşıtldığı, hem de genış bır dus gucunun son de rece etkıleyıcı bır anıatımla donanması 'Tanrıkadın'ı zengın bır roman kdıyor Feyza Hepçdıngırler daha once yazdığı roman ve oyku kıtaplarını takıp edenle rın bıleceğı uzere Turkçeyı ustaca kullanma yeteneğını açıkça hıssettırıyor 'Tanrıkadın', ozgun, ıçten bır anlatımla da tarıhın ırdelenebıleceğını, aşkı ve ta rıhı romanın sos>u olarak goren çok satard yazarlara gosterırcesıne, ıduıalı • Denizpala@ekritik.net Tanrıkadın / Feyza Hepçtltngırler / Remzı Kıtabevı / 295 s Spor Felsefesi MUSTAFA AYHAN S okrates bılgece yaşamıyla tum ınsanlara her zaman gereklı olan şu davranma bıçımını bırakmış tı Karşılaşılan her duşunce, ne kadar guzel sunulursa sunuls>un, ustune duşunmeden, sağlamlığı aras,tırdmadan kabul edılmeme lı Sokrates bununla da kalmıyordu, sa hıp olduğumuz ve doğru bıldığımız du şunceler, kanılar da zaman zaman eleş tırılmelı, onların da ne kadar doğru, ne kadar guvenılır olduğunu denetlemelı dır Çunku, bıldığımız, fakat denetleme dığımız bılgüenmız zamanla kemıkleşır dogmalas.ır Bılgıye devınım yaraşır Fel sefenın bır onemlı ışlevı de buradadır Felsefe ınsanı kendısıne uyandırır lstanbul'un Olımpıyat Oyunları'na aday olmasıyla Turkıye'nın gundemın de sporun yen gıderek genışlemeye ve derınles.meye başlamıştı Spordakı bu ıvme, kuluplerımızın ve ulusal futbol ta kımımızın yanında basketbol, halter, at letızmdekı uluslararası başardarımızla arttı ve surmektedır Bu olaylar sporu Turk ınsanının gundemıne daha çok soktu Turk sporunda son on yılda or taya çıkan gelışmelen saymak bıle bu ya zının sınırlarını bırkaç kez asar Pekı bunca gelışmeye karşın Turk ınsanı "Spor nedır?" bılıyor mur1 îlkın kendı mıze soralım, spor nedır? Sporla ılgılı tum bılgılerımızı onumuze koyup, ne kadar doğru ve guvenılır olduklarını hıç ırdelemış mıyızdır? Spor ustune herkes bır şey soyler de, sporun ne olduğu ııs tune kıııı ne soyler? "Temel Sorunlarıyla Spor Felsefesi" Turk ınsanının duşunce boyutuna "Spor nedır 1" sorusunu getıren bır kıtap Kı tabın yazaıı Attıla Erdemlı hem bır fel setecı Istanbul Unıversıtesı bdebıyat Fakultesı Felsete Bolumu oğrctım uye lerınden ve hem de bır sporcu, 1965 yı lından berı dağcüık sporu yapıyor, Tuı kıye Mıllı Olımpıyat Komıtesı uyesı Spor felsefesıyle, konu sıkıntısı çeken bır akademısyenın bulduğu bır konııda kıtap yazması duzeyınde ılgılenmıyor Asıl araştırma alanı yaşama (elsefesı Sporu yaşamının onemlı, hatta vazgeçılmez bır yanı olarak gorduğu ıçın spoı felsefesıne yoneüyor Iemel Sorunlarıy la Spor Felsefesı ıse bır başlangiç ve da ha kıtabın başında yenı çalışmaların gelmesı gerektığını ve geleceğını duyuru yor "Spoı ınsan ıçın bu kadar onemlı mı? Sporcular spor yapıyorlar, televızyonda seyredıyoruz Arada sırada bız de sağlı ğımi7 ıçın bır şeyler yapıyoruz Daha başka ne olabdır^ Abartmaya, hem de felsefede ele alarak abartmaya ne gerek 1 var " dıyebılırsınız Kıtap da 1 bolum de "Sponın felsefesi olur mu?" başlığı altında buna benzer duşuncelerle ışe Daş hyor Ikıncı bolumde "Sporun felsefesi nedır?" sorusunu ele alıyor ve once fel sefe ustune açıklamalar verıyor ve bun ları sporla bırleştırıyor Uçuncu bolum de sporu felsefece ınceleyecek soruyu soruyor Spor nedır^ Sporun nellıba^lı on sekız ozellığının, bu ozellıklenn alt bolumlerının açıklandığı uçuncu bolum, kıtabın en yoğun ve en ağırhklı bolumu Spor felsefesıyle ıl gılı her sorun ve yanıt denemelerı burada ortaya koyuluyor Sporun ne olduğu nu okurken saşırmalarımız da başlıyor Sporun sıradan bır hoplama, zıplama, koşma, yakalama atma, atlama olayı olmadığını, temellerını ınsanın varlığında bulan ve herkes îçın vazgeçılmez olduğunu goruyor, anlıyoruz Sporla ılgılı du şuncelerımuın eksıklığını ve çarpıklığı nı tark edıyoruz Spor konusunda ken dımıze uyanıyoruz Kıtapta spor ustune aydınlanırken, ın san ustune de aydınlanıyoruz Kıtabın asıl savlarından bırı de bu Spor olma dan ınsan eksıklıdır Insanın bır tek alan da, spor alanında ne kadar çok taalıyet yapanıldığını ve bunların daha da artabıleceğını spor sınıflandırmalarına ay rılmış dorduncu bolumde goruyoru? Bunların hepsı bır ınsan olayıdır Insa nın yarattığı ve ınsanı yaratan faalıyetler Attıla Lrdemlı Spor Felsefesı'nı bır ın san felsefesi olarA temellendırıyor Spor antropolojısı başlıklı beşıncı bolum spor yapan ınsan ustunde duruyor Spor ya pan ınsan ve onun yarattığı beden kul turunden spor kulturune oradan da evrensel boyutlardakı olımpık kulture ya yılan buyuk alan, ışte spor bılımlerının ve spor felsefesının araştıracağı, ıncele yeceğı, avdınlatacağı yer burasıdır Bağlam Ibaşlığını taşıyan son bolumde ıse Attıla Erdemlı sozlerını şoyle tamamlar "Insanı sorun edınen her felsetenın ın sandan ve felseteden odun vermeden ça lışması gerekır Butun yaşama bağlamla rıyla ınsan ancak o zaman felsefece ele aümp, aydınlatılabüır Ancak o zaman ınsan butunluğunu oluşturan dığerlerı yanında spor yapan ınsanın yen gorule bılır Ancak o zaman spor yapan ınsanın felsefesi açık bır ınsan anlayışında te mellendırılebılır" • Temel Sorunlanyla Spor Felsefesi / Attıla Erdemlı / c Yaytnları/196 s Tonya Sözlüğü AHMET İNCE H er yorerun kendıne ozgu sozcuk ler ve deyımlerı vardır Bunlar yerel motıfler ve otantık ozellık leı taşıı So? konusu ozellıklerın ıncele nıp saptanması, yoıumlanması gerek sa natsal ve kulturel ıletışım, gerek halkbı lım, gerekse ddbılun açısından buyuk onem taşır Ulkemızde bu tur çabalar dı Iımi7in ne tur etkıler altında ılerledığını, yerelden genele doğru nasıl değışıp gelış tığını gormemıze yardımcı olur Yerel ağızlan belırleyen, bıçımlendıren ekonomık, top lumsal, psıkolojdc, coğrafdc, folklorık etkenlerin tanın ması, tanıtdması, ddımızın alttan us te doğru, nasd bır evnmleşme geçır dığını açığa çîkanr Uluslar, ddlerı nın yerel ağız ozellıklerını, "dd ıçınde dd" gerçeğını, sozcuklennın tarıhsel olu şum sureçlerını, yapısal ozellıklennı du zenlı bıçımde saptayıp dd yapıtlarına, sozluklere donuşturdukçe, ortaya ulusil, evrensel çapta bır ağular, ddler mozaığı çıkmaktadır Bu mozadc, rnsanlığın gelı şım, değışım değerlerını, kulturel bırı kımlerını, gelecek kuşaklara taşıyan çok zengın bır nazınedır Bu hazınenın oluşu munda, kendını ddbdımsel araştırmala ra adayan yazarlann yadsınmaz bır payı vardır îşte bu tur yazarlardan bırı de eğı tımcı yazar Hasan Kalyoncu'dur Sayın Kalyoncu, dd, halkbdım ve yerel ağızlar uzerıne yenı araştırmalar, ıncele meler bekleyen meraklı ınsanlar, folklor araştırmacdan, ozellıkle ddbdımcder ıçın son derecede yararlı bır yapıt hazırlamıs, tır "TrabzonTonya Ağzının Ddbdgısel Özellıklerı ve Tonya Sozluğu" Dd ve kultur dunyamıza yenı katkdar getıren, yerel yaşamın ve kulturel detışı mın canlı bır aynası olan soz konusu ya pıt, halkımızın hızmetıne gırmış bulun maktadır Dıhmızın genelden yerele, yerelden genele doğru nasd aği7 değışdddderı goster dığını canlı orneklerle sergdeyen ya7ar, folklordc ve coğrafık ozelflderden ızler taşıyan bu eserınde, otantdc sozcuklerın manderdekı kullanımına dıkkat çekmek tedır Tonya ağzında yer alan sozcuklerın ço ğunun, sankı Turkcenın unlu uyumları nı bozmak ıçın, ozeı bır soyleyışe burun duklennı gormekteyız Boylesıne onem lı bır dgı çekıcı bır konuyu araştıran ya zar, kanayan dd gerçeğımıze ışık tutmak tadır Bır eğıtımcı gozuyle, Tonya'nın ekonomdc, toplumsal, foUdonk yonlerı nı sureklı ırdeleyen, bır kuyumcu tıtızlı ğıyle, halkın sozlu ve yazdı urunlennı der leyen, bu yoredekı sozcuk ve konu^ma farkldıklannı saptayan, bunlan zaman za man, sahıbı bulunduğu Tonyahaber ga zetesınde yayımlayan Hasan Kalyoncu, bu yapıtıyla, dd araştırmacdarının dddta tını yoreye çekmektedır Kabul etmek gerekır kı, kısıtlı olanak larla, dar bır bolgenın dd ve ağız ozelhk lerını saptamaya çalısan bu arastırmanın eksıklıklen, yetersızlıklerıolacaktır Bun lar, sureç ıçerısınde açığa çdtar Yazar, ya pıtının gelecektekı baskdannda eksıkle rını, yanİışlarını gıderebılır Fum eksıklenne karşın bu urun, karşı lastırmalı ddbdım halkbdım ve toplum bılım çalışmalan ıçın onemlı bır kaynak ışlevı gorecektır Yukarıdakı orneklerde ae gorulduğu gıbı, sozcuklerın açıklama lan yanında, yerel ağızlarda kullandıi} bı çımlen, somut orneklerle sergdenmıştır Karaderuz'ın ve ozellıkle Tonya'nın, koy den koye, mahalleden mahalleye farklda şan bır ağızlar bdeşığı olduğu goz onune senlmektedır Sonuç olarak, bu yapıtın gerek halkbı lım, gerekse ddbdım alanına gıren pek çok konuya kaynak olacağına, katkı ya pacağına, farklı kullanımlarıyla ddımızın genelden yerele, yerelden genele uzanan ıletışım surecıne ışdc tutacağına ınanıyo rum • Tonya SozluğııTrabzonTonya Ağzının Dilbilgisel Ozellikleri / Hasan Kal ynncu / Kendı \aytnı /1H s lsteme Adresı Hasan Kalyoncu Tonyahaber Gazetesı Buyuklıman cad No 3Kat 1/1 Tonya TRABZON Tel 0462 881 14 15 SAYFA 17