Katalog

Kıvancınizı paylaşırız. Mutluluk umuttur. Umut ua gelecektedir. Dolayısıyla mutlıılıık, hep bir karış ötededir veya geçmiş günlerdedir." (245) Ornek bir yııva kuruşu Uğur Mumcu'nun: "Ev kavramı çok önemliydi Uğur için. Bir yere gittiğinde, daha ilk gün, evi özlediğini söylerdi telefonda ' Ali Sirmen'e göre de "HepMyle ayn scs tonuyla konuşurdu. Özgc çıkarsa sesinin îonıı başka, Ozgür çıkarsa başka. Hepsiyle ayn muhabbet tonları vardı. Giildal çıkarsa başka." (342) Ama ailesini bir an olsıın ihmal etmeden araştırmacı gazeteciliğini sürdürebilmesi yine de; onca sıkıntıyı, saldınyı, tehdidi göğüsleyebilmesi: "Elim kalem tuttukça bu mücadcleye devam edeceğim." (306) însanca korku duymadığı söylenebilir mı Uğur Mumcu'nun? Ne ki, "korksa bile, görevini sürdürmek zorunda," olduğıınu diişünüyoro. (333) ÜfturOlsunî'da ilk dikkati çeken yan, yazılı, sözlü belgelere sıkı sıkıya bağilık; bunlara ulaşma, bunları yerlcştirmeyöniinde öne çıkan emek, disiplin... Onlarca insan, yüzleree kavnak; kılı kırk yaran özenlı çalışma... Sözfü tarih bağlaııııııda yapıtın değerini artırıyor clbette bu tutum. Scvgi Ozel, belgeleri öyle ustalıkla ıçırmiş ki yapıtına, bu tutumuyla, Uğur Mumcu'nun yaşamöykiısunü estetize ediyor bir bakıma. Bu arada Cumhuriyet'te 1962'de yayımlanan ilk makalesinden başlayarak TMTF gazetesindeki ilk "Gözlem"inden, Yön'deki, Kiın'deki, Akşam'daki; yazı ailesine katıldığı Doğan Avcıoğlu'nun Dcvrim'indeki, daha sonralarda profesyonel gazeteci olarak ürtam ile Yeni Örtam'daki, Cumhuriyet'teki yazdarından örnekler serpıştırip kıtaplarından alınülar veıen yazar, bir siyasaltoplıımsal tarin akrarması yapmaya yönelıyor böylelikle. Bu anlamda toplıımsal, siyasal olaylar tarihine dönüşebiliyor Uğur Olsun! tlginç, akıcı, roman kıvraklığında gözler önüne scrilcn bir siyasaltoplumsal tarih bu... Ama yapıt, baş kişisi Uğur Mumcu nun odağında akıyor hep! Bir gözünüz dolup sızmalarda, ötekisi şakıyan sevinçlerde, dahası kahkahalarda okuyorsunuz kitabı. Özcl'in anlatısı, bu arada bir dönemin kıyıcı politikası kadar, dönekliğe soyunanlar dışında bir avuç aydının.birbirinenasılsımsıkıkenetlen dığinin de tanıklığını yapıyor! Uğur Mumcu'nun Bahçelievler'deki semt arkadaşlarından tutun, Deneme Lisesi'ylc Hukuk Fakültesi'ndeki sıra arkadaş larına dek bir avuç insanın yıllar içinde yurtiçinden yıırtdışına savrulmalarına, çeşitli mesleklerden f arklı konumlara sanip bireyler olmasına karşın yurttaşlık bilinciyle, aydın dayanışmasının onurlu kardeşliğiyle, özveriyle, içtenlilde birbirlerine nasıl sarıldıklarını da okuyorsunuz. Amakeşke "roman" nitelemesini kullanmak yerine "anlatı" deseydi Ozel. Hazır "yaşamöyküsü" gibi bir belirlemeyi eklemişken iistelik... Yapıtın söz konusu "anlatı" değeri üzerinde durabiliriz artık. Bunları üç öbekte toplamak olanakli: 1. Uğur Olsun!, yoğun emeğiyle örnek bir değer taşıyor: Sevgi Özel, kitabı için pek çok görüşme yapmış, kaynak taramış, arşivleri elden, gözden geçirmiş. Sonuçta kimbilir kaç yıla yayılan oir çalışma çıkarmış ortaya. Yazar, ne denli övülse az bu yüzden. SAYFA 14 2. Uğur Olsun!, ahlaksal tııtumuylabiiyük değer taşıyor: Yazar, Uğur Mumcu'yıı, nahif biryaklaşımla anlutırken, onıın zekâyla dolu, şakalar hşkıran gundelik yaşama biçiminin yanlış anlaşılmasına yol açabilecek tüm aralıkları kapatmış. Dıştan Dakanlarca ya da onu tanımayanlarca Uğur Mumcu'ya kondurulabilecek en kiiçük golgeye bile izin vermemış Bu yaklaşım, onun yakın çevresi, dü^ünceleri, eylemleri, tutumları aktarılırken de kendisini gösteriyor. Böylesi ahlaksal tutumu nedeniyle de bvgüyıi hak ediyor Ozel! 3. Uğur Olsun!, anlatıdaki dille, sunuşla, estetik bağlamda büyiik değer taşıyor: Yukarıda bir roman olmadığını belirttim bir ölçiide ama, anlatı dilinin olağanüstü büyülü olduğunu da ekJemem gerek bu arada. Kurgulamanın insanı çimdikleyen yanıııa, imgelemenin uçurucu kanatlarına sığınmayan yapıtta, anlatı dilini bunca zengin kılabilmek de yapıta büyük estetik değer katıyor görebUdiğimce. Bu dilin üzerinde özellikle dıırmak gerek... Özel'in, Uğur Mumcu'nun o her şeyi alaya alan tutumuyla, anlatımıyla örtüşen ğin, kitabını hiç değilse aylarca dinlendirmesinin karşdığı olmalı. Ancak bu arada dikkatimi çeken ya da bana yanlış gelen bir iki noktaya değinmeden geçmeyeyim... 1. Yazar, "... Abisi Ceyhan'ın tersine, Uğur ne sicaraya alışacaktı, ne içkiye," demiş (81) Kİtabında. Bana kalırsa biraz talihsiz bir anlatım çıkmış orraya. Sigara ileiçkinin "alı^kanlık" eyleminde birliktc anılması yanlış anlamalara yol açabilir. Bu yüzden Uğur Olsun!'un yeni baskılarında, bu soyleyişi yeniden düzenlemekte yarar yar bana göre. 2. Sevgi Özel, kitabının bir yerinde "...70'lerin ortasında bir serserinin kurşunuyla ölen Bedrettin Cömert..." (110) biçiminde bir söyleyişe yer veriyor. Hem "serserinin kurşunu" deyişi "serseri kurşunu" deyimini çağrıştırdığından hem de Cömert'in, faşistlerce planlı olarak öldürüldüğü bilindiğinden, bu anlatımın yeniden düzenlenmesi zorunlu bence. 3. Ozel, "Türk Sosyalizmi" başlıklı makalesiyle Uğur Mumcu'nun, 1962'de Yunus Nadi ödülü aldığını belirtiyor (112). Ben, Ödülü Şadi Alkılıç'ın aldığını sanıyordum, baktım ( örneğin Cıım huriyet, Özel Ek, 24.6.1997), meğer Tu Uğur Olsun!'da ilk dikkati çeken yan, yazılı, sözlü belgelere sıkı sıkıya bağlılık; bunlara ulaşma, bunları yerleştirme yönünde öne çıkan emek, disiplin... Onlarca insan, yüzlerce kaynak; kılı kırk yaran özenli çalışma... Sözlü tarih bağlamında yapıtın değerini artırıyor elbette bu tutum. bir dile yaslandığı, böylece koskoca ya pıtı, rüzgâr almiij gibi uçurduğu söylenebilir. Bunların ardından bir iki noktayı daha öne çıkarabiliriz sanıyorum: Sevgi Özel, nesnel tutumuyla dikkati çekiyor... Yapıtın pek çok yerinde melodramatik öğelerle haşır neşir olduğu halde, bunlara uçarı bir kelebek gibi dokunup geçiyor yalnızca. Bunu dille başarıyor, yazınsal tutumuyla basarıyor yazar. Böylece yapıt, evet duyarfı bir anlatıma kavuşuyor ama kesinlikle duygusallaşmıyor. Sevgi Özel, bu beş, vüz sayfalık yapıtında hiç yinelemeye düşmüyor... Şaşır madım desem yalan olur, oylumlu ner yapıtta, pek çok usta yazarın düşebileceği tuzaktan Özel'in kendisini çekebilme si Uğur Olsun! için yıllarca verdiği emeran Tan kazanmıs... Uğur Mumcu'nun gönderdiği makale yayımlanmış ancak ödüllendirilmemiş olmalı... O yıllarda "küçiik juri", "büyük jüri" uygulaması vardı; bunun getirdiği bir kariijiklık da olabilir bu. 4. Bir yerde de söyle söylüyor yazar: "Gazetedeki karşıfıklı masalarda, Erim için yazarken, ikisi de (öteki Ali Sirmen / A.) öfkesini gemleyemiyordu. Biri, "Canına okudum," öteki "Çarkına dayadım, nasılmış" diye bağırdıkça, eski bina kahkahaaan sarsılıyordu." (218) Bu anlatım bana kalırsa yeniden düzenlenmeli; Uğur Mumcu'yu vansıtmada istenmeyen çağrışımlara kapı aralayabilir çünkü bu biçimde bir dile getiriş. Bütün bunlara karşın, ben, Uğur Olsun!'un, alanında aşılması güç bir yapıt olduğunu düşünüyorum. Bundan böyle Uğur Mumcu üzerine çalüjacak olanla rın, Uğur Mumcu'nun yapıtları kadar, olayı bütünsel açıdan görüp değerlen^ dirmek isteyeceklerin genel başvuru kitabı Uğur Olsun! Diyelim bu yönde bir kılavuz. Bu yüzden Anadolu Aydınlanmasının da önemli başvuru kaynakların dan biri olmaya aday yapıt. Yazara bir öneri de getirmek istiyorum yeri gelmişken... Sevgi özel, Uğur Mumcu'nun "Ço cuk ve gençlere (.) zayıflık ölçüsünde düşkün' olduğundan söz ediyor (224). Uğur Olsun! 'dan yola çıkılarak, gençler için, bunun üçte birini aşmayacak bo yutta bir yapıt da ortaya konabilir öyleyse. Keşke böyle bir kitap kotarılsa da; çok sevdiği gençler, çocuklar, onunla daha sağlıklı bir düzlemde buluşabilse... Uğur Mumcu, bir yazısında Emil Galip Sandalcı için "şövalye ruhlu aydın" (Cumhuriyet, 27 Kasım 1988'den Özel, 198) demiş ya, bu niteleme ne de güzel yakışıyor bu insanlara... Gelin, >evgi Özel'in şu aktarımına da kulak verelim: "Şinasi Bey'le Nadire Hanım (Uğur Mumcu'nun babasıyla annesi), bu alçakgönüllü yaşama biçimini çocuklarumı da benimsemesinden hoşnııttu. Evde lüks sayılabilecek ne bir eşya, ne de lüks yaşama özlem vardı." (87) Gerçekten de Uğur Mumcu ile kuşaktaşı olan kimi arkadaşları şövalye ruhlu aydınlar olarak ali nabilirherhalde... Böyle olmasa " Yurttaş Uğur Mumcu ' diye bir kart bastırır mıydı dersiniz o kahraman? (124) Onun, Devrim'deki yazı başlığı da örneklenebilir belki. "Korkak bin kere ölür, cesur bir kere." (14 Nisan 1970'tenÖzel, 158) Uğur Mumcu, ta otuz yıl önce yazmış zaten: "... Avdınlı ğın yenemeyeceği karanfık henüz yeryüzünde icat edilmiş de ğildir." (Yeni Ortam, 27 Mavıs 1974'ten Özel, 221) Sevgi Özel, yapıtında, Uğur Mumcu'nun, iistelik henüz ye niyetmelik yaşlarında "Kahramanların, nasıl kahraman ol duklarını anlamaya çalışdığını)" (72) vıırgııluyor. Uğur Mumcu, dostu Önder Pekcan'a, çeyrek yüzyıl öncesinde şunları yazıyordu zaten: "Silahlı çatışmalar arttı. Adam kaçırmalar, vurmalar birbirini kovaJıyor. Tehditler birbirini kovalıyor. Herkes bana bir şey yapılacağından söz ediyor.' (159) Nitekim gazetedeki son toplantıda, iki kez vurgulııyor: "IIhan Abi (Selçuk) buniar bizi öldürecekler." (490,491) Kahraman doğulmuyor tabii, ama bu yönde evrilen bir gelisme gösterdiği açık yine de kimilerinin. Özel'in anlatısında, Uğur Mumcu'nun her adımının, aslında onu nasıl da kahramanlaştırdığı açık se çikgörülebiliyor... Denebilirki, cocukluğunda ortaya cteküyor o bu yönueki kişilîğini. Hiç kuşkum yok, Uğur Mumcu, Tann'nın yani ölümsüzlüğün, yalnızlığın bir şakasıydı. Ama tragedİk bir şaka. Bu yüzden buluştular bir yerdc onunla... Gerçi, "hepsi gencecik, ırmak gibi akanbirergençti.' (134) Ama bu ırmak, ancak arada bir çavlana dönüşüyor, Tanrısal bir su yelpazesi olarak insanı büyülüyor. Şimdi o, öteki yurtların Uğurlarıyla birlikte bu gökkubbe altında, Tanrı'nın yıldızları arasında parlayıp duracak hep, kendi yalnızlığında ama sonsuzca... Bu kitabı o kahramana özgülediğiniz kitaplıktan, onun başucundan eksik etmeyin! Öyleyse kitap başına! Ö sevgili kahramanın, Uğur Mum cu'nun, biz çürükler için de öldüğünü düşünerek! • CUMHURİYET KİTAP SAYI 678