Katalog

Oımhurıyet kuşağından Nazan tp^iroğlu'nun, bugünden çocukluğunun geçtığı otuzlu yıllara, otuzlu yıllardan bugüne değin uzanan sanatın her dalıyla bütünleşmiş yaşamından kesıtlcr sunan 'Bugünden Düne Dünden Bugune' kitabı farklı bır düşünscl tasanma dayanıyor. Amaç onun yaşamöyküsünden yola çıkarak Cumhuriyetin Kurului; yıllarından bugünc değın uzanan geniş bir zaman dilımındc sanat vc kültür yaşamıyla hesaplaşma. ZEHRA İPŞİROĞLU Nazan ve Zehra İpşiroglu ndan "Bugünden Düne Dünden Bugune' Yaşamöyküsü üzerine S on yıllarda bır yaşamovkusu hıryası vaşanıvot Unlu olan olmavan, tanın rnıs tanınmamıs, hcıkes kendı yas,a ıııını anlatıvor 1 Iu/unlu, egleneelı, ncye canlı bın Hır çcşıt vaşam serılıyor gozlcrı mı/ın onunde Yasam ne denlı voğunsa, renklıvse, ınısjer çıkısjarla cloluvsa, o denlı ılgiMiıı çekıyoı okuvueunun Ya^amovkıısunc duyulan bu ılgı nerc dcn kavnaklanıvoı ^ Baş,kasının vasamına duyıılan asjrı bır ınc tak mı va da bırıncı el vasantılaıın gıdeıek vok cdıldıgı tuke tım dunvamızın sınıı larını as,ıp, başka ya ^aınlaıa karı^nıa, ba^ka zaman dılımlerınde dola^ma ısteğı mı, voksa bır sıs bu lııtunun aıdında yava^ yavab, yıtıp hıçlığe kaıısan bıı zaman dılımınde ya^anmıs. olanlara duyulan ılgı mı, voksa değetle ııyle ınançlaııvla, vaşanıa bakışıyla bıı doncmın, bu oıtamın ızdu^umunun bı ıevsel taııhte aıaması mı1 Yaşamdan keslUer Bızclc ııkan ya^amoykusu kıtaplarında bıı Lc^ıtlılık goze çaıpıvot üoğrudan kendı vaşamını anlatmacıan vaşamın bır baş.kası taıalından ycnıdcn kurgulanma sına, ıopoıta) tuıu bıı çalısımadan kaışı lıklı sovleylcrlc kurgıılanan bır yas,am poıtıesıne degın uzanıvoı bıı çeşıtlılık Ya^amovkıısunu yazan ya da ya?dıran kı ^ıııın va^aına bakış,ı, dunya goru^u, bııı kımı vanıtın ozcllıklerını, kurgıısıınıı, bı (1 1 1 u belıılıvot îbteı ıstemez Daha so ,111 mut bır clcvışje yapıtın oluşıımunda sadc ee yaş,aıııı anlatılan kışının sunduğu mal 7emc değıl, aynı 7amanda ya7an kışının de o malzemeyı nasıl yoğuıduğu onem kazanıyoı Ru da gcne çok farklı yakla :31111lara vol açıyor Kımı yapıtta ya^amın tıım ınışlerıne (,ikışlarına, şaşırtıcı oyıın laı ına kaı şm dıiijunsel bır bııtunluk gozc çaıpıvoı, kınusınde okuyucu veterınce yoğurulmami1; ham bır va^am malzemesuıın içme batıvot, kımısınde duyumbır lıpı ıçmde ba^ka yaşamlarla ozdeşleşcbılıvoı vb Cumhuııyet kuşağından annem Nazan lps,ıroğlu'nıın bugünden çocukluğunun geçlıgı otu/lu vıllaı a, otuzlu yıllardan bu gıınc dt ğın uzanan sanatın hcr dalıyla butunk^nıi!} vaşamından kesıtleı sunan 'Bu gıındcn Dııne Dıınden Bugune' kitabı faıklı bıı duşunsel tasaıınıa dayanıyor Anıaı, onun vaşamovkusunden vola çıka rak ( umhurıvetın kurulu^ vıllarından bu gunt degın uzanan genı^ bır 7aman dılı nııııdc sanat ve kultuı vaijamıvla hesap lasmaydı Nazan Ipşıroğlu'nun annesı Se nılıa Bedıı CJokıııl tıvatıo oyııııu (,evıı menleıınden Bu nedenle de onun ço cukJugıı lıvatro ve yazın (,cvıesınde ge«,ı vor ( s ok kııçuk yaşta sikı bır mıızık eğı tımı alaıak pıvano ^alnıayı ogıenıvor, Feı dı Stat7er, ( emal Resıt Rev gıbı unlu ho calardan ders alarak Konservatuvaıın pı vano bolumunu bıtırıyor Unıversıte yıl larında rclscfe vc sanat tarıhı okuyarak babam Ma/haı bevket Ipşııoğlu yla tanı ^ıyoı, sonrakı yıllarda onunla bırlıktc or SAYFA 12 Na/an tp^ıroglu mın cotukluk, genç lık vebabanı Mazhaı ^ev^*'1 lpSjiıoğlu'vla bıılıktt gcçiıdığı yılları anlatan ılk bolumde muzık, tıvatro ve goısel sanallaıa agıılık veıılıvoı ve otuzlıı vıllardan seksenlı vıllarırı soıılarına clepn suregelen geh'jniclı.ı ııdclcnıvot Scksenlı yılların sonlaıııulan bugune clcgın uzanan ıkıncı bolıını c,ok daha kıs.ı bır /aman suresını kapsamasma kaısııı <,ok vogun bıı <,alı^ ma tciııposıınu iı^ciıvoı Bıı bolumde çe ^ıtlı sanat dallaıı arasmdakı ctkıkijiınlen ınceleven araştıımalaıının vanisiıa sosval Geçmişle bugünün bağlanüsı sorunlarla sanat aracılığıvla hesaplaşma, Kıtabın adı 'Bugünden Dunc üunden sanatm vavgmla^tnılması dogıultusunda Bugune Çunku geçmışe bugunun pen kı ^alı^nıalar agırhk ka/anıvor ceresınden bakılıvor, amaç gc<,mıse nosKıtabın bıı sovle^ı bn,ımınde kurgıı taljık bu vokuluk clegıl, gecıııı^le bugun lanması tlu'?unscl tasanmıvla bırebır orarasındakıbağlantıların cıkattılması.gectuşuvoı Ilk bolumde soıulaıı soıan kışı nıiîjuı bugunun a(,ü>mdan betımknnıesı, oi.ji.ık bcn kındımı olabıklığınce gerı sorgulanması, bugunun getmııîın açısınplaııda iLitıııavacalı^tım Soıulaı bubag dan elesjtıı ılmcsı, bovlece va^adıgınıız luz tamda sadccc vonlendırıcı bır ışlev taşılı gelışımın bugunle geçmış aıasında gı vordu lLncıbolunıdeibeboıu vanıtkaı dıp gelen bır sute(, ıc.ınde ııdclennıcsı !jilıklı bıı dıvaloğa kımı ke/ bır tartışma Değışen ne, kalan ne, neyın kalmasını, va donuijiıvoı (,unku bu bolumdc anlatılan 7aman dılınıı ıçınde bcn deetkı nım ( >/ellıkleeğıtımıçe ^^^ ııklı çalı^malarımızı vıl jffj^ / laıdıı annemle bırlıkte JL 'W[ suHİıırnuktcvım Ortak â ~jt vavmlaıımızclan vaıatıcı JL ipP oğretım doğrultusunda JM\ \ burdurdugumuz uvgula "^ malı çalışmalara değın çok vogun vc veımılıLır i'jbırlığı ıçınde gcçtı bu vıllaı Bu baglamda taık lı kuijaklardan gelmemızm dc ılguıç bıı konuşma ve taı tışma ortamı yarata bılcceğı duşuntesınden vola çıktık Bırçokkonucla LIZUII vıllaı suıen ve ıımlı bır bcraberlığın ve Blr kltap fuarında Nazan(Solda) ve Zehra lp$iroğlu(ortada) dostluğun sonucu aynı ya rak sanat kıtapları vavımlıvo! Muzık çalışmalaı ını ıse ba rok muzık uzerınde vogunla^tırarak çcmbalo oğrcnıvor ve bııkaı, aıkadaşıv la bırlıkte kurdu^u 'lstanbul Batok Muzık Toplulu ğu'nda oda muzığı ^alı^maları yanıyoı Son on be^ vıl ıtın de benımlc bırlıkte vuruttugu ortak «,a lı^malarda ısesosyal soıunlaıa agırhk VL lerek sanattan eğıtımde nasıl varaılana bıleceöını ırdelıvor. Boylece uretıcı ve va ratıcı bıt oğretım cloğrultusunda vantığı ortak vavınlaun vanı sıra uvgulaınalı <a , lı^malara da yer vererek sanatın daha ge nış çevrelerc ulaş,masında onavak oluvoı Yaşamının ılguıç olan vanı başta mu/ık olmak uzere sanatın IKI dalıyla ıçlı dısjı olıııası, daha sonuıt bır devısje sanatın onun ya^amını, küjilığını, dunvava bakı ^ını belıtlemesı Paul Klee nın bu kıtaba aldıgımi7 resmı 'Ana Yol vc Yan Yoll.ır' bencL annemııı kı^ılıgmı, va^aınını vc aı a vısjarını (,ok gıi7c 1 anlatıvor Avdınlık ı^ıl ıılıbırrcsım Rcsınmortasındadu/gıdcıı bır ana vol ve bıı suı u van vol 1 lepsı res mın alt yanındakı mavı bıı ci7gıden <,ıkı voı ve ıesmın ııst vanındakı mavı ı,ı/gı ıçınde vıtıvor Annem devas,amının çe^ıtlı aşamalaıında faıklı yollaıda ıleıleıken zaman zaman ara vollara sapsa (\A, ana voldan uzaklaşmıvor lıpkı Klee nın tes mı gıbı kcndı ıçınde ııvıımlıı, dcngelı ve aydınhk bıı va^am da benzer duşunmemıze karşın, ayrıldı ğımız noktalar da doğal olarak var Bun ları da gundeme getırmekten çekınme dık Boyle bır kitabı bana çok yakın olan bı rıyle nazırlamanrn, 'yeterınce uzaktan ba kamamak' sorununu gundeme getırdı ğınden, sakıncaları olabılır elbette Cîene de bana cesaret veren, ılışkımızın klasık bır anneçocuk dı^kısını çok a^ması oldu Annem, benım annem olmasının otebin de, yaşamımın bır bolumunu paylaşma vc bırlıkte uıetme olanağını bulduğunı vol arkadaşım Bıı açıdan kendımı dunva nın en talıhlı ınsanı savıvorum Nasri bir aıme? Bundan bırkaç vıl oncc Almanva'da katıldığım bır bempozyumda tanı^tıuım bırkaç [emınıst eğılımlı kadın meskkta şımla otuımuş hoyleşıtken, heı nasilsa 'anne' konusu açıldı Masadakı hctkes annehinı kotulemek ıcın neredevse bıı bı rıyleyarışıyordu Bırden çevremi7i kı/ını kibkanan anneleı, çocuklaıına vaşamı zın dan eden canavar anneler, cadı anndet sarınıştı Konuijinakgıdeıekhaıaretlcııı yor, meslekta^larım gıdcick kızı^ıvoılaı dı ü kadaı kı, vabamlaıındakı bulıın olumsıi7İuklardan, btıtun terslıklt ulı n sozgelımı eıkekletlc ılüjkıleı ındekı soı uıı larından, aıle yaşamındakı başarısızlıkla rından meslek vaşamındakı bınbır soıu na değın her şevden sadece ve sadece an ncleıı borumluydu Ovlcsınc kın vc ncf ret dolu bır atmosfer vaı dı kı, bır an a$.ı ğılık duvgusuna kapılıı gıbı oldum Bcn niç bovlı bıı ^ev vasamadım tcisınc bc nım aı^ciıı aılcdc lici zaman ııuıın vc dengevı saglavan kısıvdı Buvuk bıı sev gı ve o/cnle vıtış.ımlmış.tım Annem val nız konuştugum, taıtıştıgını, bıılıkte ça hijtığım, guvendığım bır ınsan değıl, avnı zamanda benım can dostum Ne çok oı tak vaşantımi7 var bırlıkte gulduğumıi7 ağladığımız, du^ıınduğumuz, uıettıgı mız Pekı aramızda anlaşmazlık nokta ları hıç mı vok1 Kuskıısuz var, ama bun lar yaşanılan tıım olumlıılııkların yanın da devedc kulak kalıvoı Ln ho^u da an nemleaıamı?dakı aıkadaijlıgın ancak heı ıkımızı dc vakından tanıvanlaıın se/mlc vebıldıkleı ı cocuksu ve ovıınsu vonu Bıı bırımızJe bol bol s,akalaMrız, gulerız, dal ga geçeri7, kımı kcv bırlıkte du% kurııp va şadıklarımı/a ya da gorduklcnmıze ıliijkın yenı venı ovkuleı kuıgulaıız, venı ovun lar uretırı/ Benım stıskunluğunı dığer lerının dıkkatını çekınıs,tı Nasil bıı an nem olduğunu sorduklarında, bıı an nc dıvecegımı bılemedmı Snnıa tıım cesa retımı toplavıp açıklamava çaliijtığımda bana ınanınavaıak, ııeıedeyse acivaıak bakan uozlerı gordum ()nların gozundc ben gelıijmekte olan bır ulkeden, 1 uıkı eden geldığıme gore, elbette kı annuıı !c ılgılı bırçok sorunu bılınçaltına ıtıp bas tıımıştun, kısaca soıunlaı ın veteııncc bı lınunde degıldım Bu açıdan ıvı bıt lemı nıstdesavılamazdım 'Sen babkabırkııl turden gclıvorstın" demelerı bunu açık ça dıle getıııyoıdu Ne tuhat ben onlaıa ınanmı^tım, annelerı vu/ıınden çok ama cok acı çektıklerını anlavabılıvor, nedetı lerını de çok ıvı tahmın edebılıvordum Çunku bızdcn bır oncekı kıı^ak, hâlâ ci kek egemen bır toplumun etkısındcn kendını kurtaıamamı^tı, otorıteıdı Bu açıdan meslektas.laıımın tepkısı benım kuşağıma ozgu dogal bıt tepkıyı dıle ge tırıyordu ama onlar bana ınanmamışlar dı Kım bılır belkı de olıımlu bır scyc olumsu7a ınanmadan claha ınanma, degı^mcsını ıstıvoruz, ıstekleıımız lc vaşadıklarımı/ ne denlı bırbırıylc ortıış^ıvoı, va^amımı/ı nc denlı kendımız be lıılıvoıuz, ne denlı ıastlantılar rol oynuvoı, taıılıscl oıtaııı ve koşullaı, bıreysd olana ne denlı danıgasını vuruvor, zamanın akıs.1 n,mdc dcgüjen ko^ullar bıreyı nc kadaretkılıvor' Ya^adığı ılonemle hesap lasma i(,mcfc olan heıkesı ılgılendırebıle cek olan bu vb soı ulat bu kıtaba damga sını \uruvoi kkbölüm l Bugünden Düne Dünden Bugune/N<vzan lpşıruğlu Zehra tpştroğlu /Yaptrus Ya yınlan/]7C> ç K İ T A P S AYI 7 11 C U M H U R İ Y E T