Katalog

M ü Asuman Kafaoğlu Büke bu hafta Ayhan Geçgin'in 'Kenarda' adlı romanını tanıtıyor i. w»•/</</« J Betül Tarıman Aydın Şimşek'in 'SusmalarKitabı'nıyazdı ıo sayfada U Nazan veZehra Ipşiroğlu'ndan 'yaşamöyküleri' 12 uni'tnfo ü S.Aslankara, Yılmaz Onay'ın eserlerini tanıtıyor u, Cumhuriyet P A R A 8 I Z E K KITAP €> Kaysın Kuliev CENGİZ AYTMATOV Daglardan yuce bir Balkan şairi Balkar şairi Kaysın Kuliev, Sovyct döncmi Rııs şiirinin vc dünya şiirinin en öncnıli adlarından biri. Türkçcde şimdiyc kadar iki kitabı yayımlanan Kuliev'i tanıtmak îsteclik bu sayimızda sizlere. Şairîn boyutları B ıı yazıya basjamak zor oldu Kavsin Kıılıev hak kında hâlâ geçnıiş, /anıanı kullanuııııvoıııııı. Saııkı, düıı geccnin gcç bir vaktiydi; bız onıınln bır lıkte Tıtsıyan T.ıbıdze'nin anma gecesinden otele donerken, puslu dağ lepelerınin kıışatmasind.ıkı asırlaı dırayakt.ı dııran eınar agacluıının altııula Tillis sokaklannı aı^ınlıvorduk vc av, dünvamızın iızerınden siizülcrek geçıyordıı. (Melegitmekistenıiyoıduk. Bovlegüı<A geceierle kolav kolay karşılaşmavacag'ırnızı hıssct mışçcsıne, Kaysın okudıığu jjiirlerlc beni de bııvuleverck kcndindcn gcvivcırdu. Kaysın'ın hafızası gt*n,X'kleıı de benzeısizdi. Onıııı günlündc Pu.'jkin, I.crmontov, Tüt(,cv, Blok, YcsLnın, Nızamr, I'ıızuli, Pasicııuık J'vaı dovskiy, Vcrharnc... yasıvorlardı. Şairlcrı a/, kardoşkrini gibi tanıyordıı. ()nları sever, onlaıla guıuı tlııvaı dı. Bir dc kac, yiicv bcstcci, rcssam, fızolor aydınlatmış n (inıın hayatını! Aıııa onlarla temas oıııın i(,in bir gizdi. ü bıınun i«,in hazırlık yapardı. Bıı bııluşmanın gcı çcldcşmesi ıçin özel bir zaman ayarlardı. Vc bııhı^ıırfardı. Kaysın Kııliev, bizinı günlük yasantımızda sövlediğinıiz gibi, kiiltiir mirasından pav kapma çabasi ıcitıde hıçbır zanıan olmadı. C), bilgi dcpusıı olıııak içın, bılgi sahibi olnıak içın okıımakla, öğrenmekle alay edcı di, bıınu mancvi tüketicilik, ba^kası tarafından saglanılan birikimı kııllanma olarak göriirdü. Tüketici de ğil, güzelliğin ortak yaratıcısı olmak! Elle yapılmavan güzelliğin! Yani, onu didine didine elde ctmek, onu kendi benligindc vaşamak. Buntın ıçindir kı, Kuliev sanata karşı sevgisini aı,ıklamak icin en uvgıın lırsatı buldıığıında son dcrccc nuıtlııyciu: "(3o! Beninı atalaıımdan kalan vurdıırrtıın ısımsızş.ı ırlcrı, sıradan olanlaıı ve yüce ^aiılcıi! (liınıimıızdc Dantc vc Şckspir'i, Pu.'jkın vc Mırskcvıç'ı bılcn bcnde niz, hayıan ve bıiyülenmiş olarak sizin varaiicı giıctınüz karsjisında başını eğiyor! Siz türkülerinızi ULUIII mıın kıyısında dıırıırkcn, karasabanın pcşindc vıınır kcn vcya iri yıldı/lardan dlıışan gökyüzünün ancak nıa vi bir parçasının göründuğü dar vadidcn gccc yarısı ,ıt K İ T A P la gcçerkcn yaktınız. () giınlerden beri, bulutlu bir havada sisle kaplanan ve ardından şimşeklerin aydınlattığı dağlar gım asırlaı gcçtı. Anıan sizin gönül tutkularınız, yiğitlık vc ivi kalpliliğiniz bana kadar ıılaştı ve ben sankı keskınliğı ve parlaklığını hâlâ kaybetnıcyen eski ııstaların cl işi hançcrinin çcligıne dokunmuş gibı dokıındum ve güzellıklerınizc. Ivi yapılmış bir i^in ne dcnli giizcl olduğıına bcni bir dana ınandırdınız. NasıJ bir mııcızedır yaıatıcılık yetencği! Ey, scvgili vc yüziıak büyücıılcrim, MZ kendı halkınızın gönül bayrağını elinızdcn hıc diisürıııcdcn yücclttiniz vc bu bavrak üzcrcmizdc hâlâ dalgalanm.ıktadır" Bıından vola ukan Kavsıtı Kuliev, hcr halkın, doğamızın kcndısi gıbı, oliımsiı/liıgünii koıuduğu sonucuna vaııı. Şıırın başlıca anlamını Kuliev btında görür. 20. asırda isc Kulicv'c gorc ijjırın onemı bııtıın ınsanlığın ufuk ların.ı k.ıd.ır genışlenııştıı, (,iınkü tüııı ııısanhğııı kadcrindc sorunılulıık alma zamanı gclmiştir. Bana göre cn 1. . ilginç olan şudur: Kuliev, hümanizmaya dogru ilcrlediğini düşündüğü, sarsdmaz bir harekct olarak gordüğii tüm dünya kültıımnun, tüm dünya tarihinın ınsan uk dışıiığa karşı (hangi biçimde ortaya cıkarsa çıksın) iSyan etmesi gereken bir dünyada yaşauığınıızı diı^unüyordu ve bundan uiak bir şüphcsi yoktu. Bıı temele dayanan Kuliev, şairlerın nerede ve ne zanıan ya^aılarsa yaşasın, mutlaka birbirini anlayacakJarından son derece emindi. Orneğin, Kaysın bir defa sevindirici bir sabkınlıkla kcndisinin hic unutamayacaöı ılk ustası ve naık ozanı Kazım Meçiev hakkında şöyle dcmi^ti bana: "Oylc ya, C), Lcrmontov'a bırçok bakımdan çok ya kındır." Bana öylc gcliyor ki, sankı Kıılıcvkendı kalbınde yü ce scleflerini bir "^ölcne" tlavet cdiyordu, kcndısi ısc ancak onların akıllı sohbctlerının dikkatlı bıı dmleyi cısiydı. 'l'ahnıin cdcrim ki, o kcndisinin tuın dıınvavı scvgiyle kucakladığı gıbı onlara (.la öz yurdıınu sevdiı mek istedi; sevdirdikten soııra tla, gorunmcdcn cvıııı, Oritimı 4 \tıyfıitla ' C U M H U R İ Y E T S A YI 7 11