Katalog

56.VVL FOTOGRAF Yunus Nadi Fotograf Ödülü 2002 îhsan Özçelik'in îhsan Özçelik yapıtı için, "Bu fotoğrafı 1975 yııında çekrniştim. Yanı 27 yıl önce... Çekerken vizörde gördüğüm bu karenin heyecanını hâlâ yaşarım. Bır fotoğrafçı çektıği ner karenin oluşumunu hiç unutmaz ve hemen hatırlar. Dinamizm bır düşünce ve mesajla birleştı, bu fotoğrafa heyecan verdi. Teknik olarak da ışığında, karanlığında, çerçevesinde de heyecan verdi görene..." diyor. Özçelik'le fotoğrafı konuştuk. NENA ÇALİDİS otoğraf sanatçılığının yanı sıra Ya/lık çılar Bı/ımkılcı vc Oğlum Adam ()la cak dı/ılerınde dc rol alaıı Ihsan O/ çclık aynı zamanda bu dızelcıın sct fotoğ raflannı da çektı ()/çelık Yunus Nadı Odu lu'nun fotoğraf dalıtıdakı bırıncılığını 27 yıl oncc Dostlar lıyatıosu Dencme Sahne sı'nde Alpagut ()layı adlı oyunda yer alan ve ıkı maden ış^ısını konu alan totoğrafı ıle kazandı I'ıyatro ıle de pıofesyonel anlamda uğra şdi n sanatçı pek çok oyıında rol aldı Ozçe fık Gııltekın Çı/gen vc Lrsın Alokla da ça ık, lıştı holoğfafla ıltşktnız ne zaman ve na sıl baş ladf> tlkokul 4 sınıftan sonra, tatıl ve pazar gunlerınde dedemle çarşı pa/ar dolaşırdık Dedem benı lokantalara kebapçılara gotu rur, ga/oz, dondurma ısmarlardı Dedemın, bır sokak fotoğrafçısı tanıdığı vardı, ona fo toğrafımı çektırdı 1 otoğrafçıbanapozver dırdı, ayağımda lastık çızmelenm, pantolo nunı çızmelcıımm ıçınde, ustumde bır ce ket sağ elımle ıskemleyı tutmamı, go/unıu kırpnıamamı ve sallanmamamı ıstedı Ma kıneyı ıleıı geıı çektı oynatıp ayarladı, 'çe kıyotum dedı vc ob|cktıfın kapağını ınce bır hareketlc çıkardı bıra/ sonra da kapat [ı Lllerıyle, kollatıvla nıakınenın ıçındc uğ raştıktan sonra makıncnın ıçınden arap (ne gatıf) çıktı ()/amandan sonra fotoğraf hep ılgıını çektı I ırsat buldukçaofotoğıafçının yanına gıdeıdım ( evıesmde dolaşır yap tıklarırıı ızlerdım lşc yaramayan kağıtlaıı bana vcıııdı Daha onceden yanımda ta^ı dlğım hlm karesını kağıda yapıştırıı ve gu neşetutjıdım Bııkaç sanıyc sonra fılmıkal dırdığımda hlmdekı goıuntunun kâğıda geçtığmı goı uı dum Sonı a kâğıt gittıkçe ko ulaşıı gorııntukaybolurdu Ortaokuldav ;en arkadaşlaıınıl.ı hatııa fotoğrafı çekmek ıçın bu arkadaşımm oğretmen olan abısının kutıı totoğrat makınesını odıınç alır, aıka daşlarımın fotoğraflannı çektıkten sonra ge rı venrdım 16 yanımda harçlıklaı ımdan bı rıktırdığım patalat ve b.ıbaannemın buyuk katkısıyla 16()lırayi I ııpıtel markabırma kıne aldım I otoğrafçıdan kendı çektıklerı mı nasıl fotoğraf halınc getırebıleceğımı sor dum ()mın bılgılctıdıt nıesıyle evde var olan kuçuk bır tahta kutunun u/erınde bır pen cere açtım Bu pencereye canı, uzerıne de beya/ pelur kâğıt koydum lçınc duğmeyle açıp kapatacağım bır lamba taktım Odanın penceresını bır battanıye ıle kapattım Ve dı vanın altına gırdım Dıvanın altını karanlık odahalınegetırmıijtım Denemeyanılmalar sonunda fotoğıaf çekıp basmaya başlamış tım artık O aı alar fılm sıkıntısı çekılıyordu Fotoğrafçılar bıle vesıkalık dışında pek ış yapamaz durumdalardı Objektif'e yansıyan mücadele övküsü F l Sızı ba^arıya gotun tı {oto$ra[mmn hıka J Vc unJı n uız < Jc bılır mnmız Bu fotogı ah 1975 vılında çekmiştim \a nı 21 yıl once ( ekerken vı/orde goıdu ğum bu kaıenın neyecanını hâlâ ya^aıım Bır fotoğrafçı çektıği her karenin oluşıımu nuhıı, unutma/ve hemen hatırlar Bırdc fo toğıafın ortava<,ıkınıaya kadarge(,tn sıkın tılı sınırlı, tedııgın ve saneılı bır doncmı vardır Ba/en bekledığını/ bır sonııtu ala mavabılıısını/ Ba/en de <,ekersını/ çeker sıni7 bakaısınız ıyı bu ^eyukmıştıı ortaya Bır de onemlı olan teknik bır ka/a, bır an /a olmadan hlmın onaya (,ıkmasıdıı Bu totoğrafı çckeıken kaıanlığa karşı bır kararlılığı gordunı ı^ığı gordum, bekleyıiji ve dınamı/mı goıdum bu kaıedc Çcktı ğımbu fotoğıaîbenı (,oketkılemıi;tı Bufo toğral, bu oyun Alpagut'takı bır madcn oca ğında (,alı^an ve "Otak verımsı/, kapata lını' dıyen ı^verenlerıne karşı verdıklerı onurlu mucadelenın oykusuydu ış^ılerın Bu verımsı/ dıye kapatılmak ıstenen ocağı kendı başlarına (,alı^tıtıp uıetımı arttırma ları ve kâıa gcçırmelcrını anlatan bıı oyun dur Kendı kendılerının patronu oldukları bırdonemın hıkâyesı Bu oyunu Dostlar 11 yatrosu ve Deneme Sahnesı el bırlığıyle ko tarmıstı tlkı z bır yarı^maya katdıyorstınuz vı bı rtnctlıkcldeedtyonnnuz uzıc bu fololrafın firrı nı rede yatıyorJ Bu fotoğrafın basansı ve ılk katıldığı ya rıijmada odullendırumesının sırrı, totoğra fın dınamızmınde, ıdeolojısınde, mesa|in da Dinamizm bır duşunce ve mesajla bır leştı bu fotoğrafa heyecan verdi İeknık olarak da ışığında, karanlığında, çerçeve sındc de heyecan verdi gorene Bu fotoğ rafla yarışmaya katıbrken odul alacağımı dusundum hep Çunku bu fotoğrafın 27 yıldır bekJedığını ciuşunuyordum hep hak ettığını de Bırıncılığe layık gorulmcsı dc bu hakkın teslımıdıı Bu fotoğıa fı değerlendııcn msanların bunu gormelerındeti takdırlcımdcn vc scçmelerındendır dıyorum liu gunc d(L yarı^malara ka tılmadıg'ınızı btltyoruz bunun ozt l bır fH dc m var mı 1 Bugune kadar yanşjnaya katıl mamamın ozel bır nedenı yok Kendı amaclarıma, dıi![Uncelerı me ve yapmak ıstcdıldcrımc uy madığı ı<,ın belkı Belkı de bu ko nııda kendımı ıhmal cttığım kcndıme haksı/lık ettığım du^u nulebılır Bu yarışmaya Yunus Nadı'yeveonunCumhurıyet'ıne onem verdığım vc saygı duydu ğum ı<,ın katıldım Alacağım ar mağanın ve ovgunun evımın bıı koşesınde duıauık olm.ısından buyuk oııur dııyacağmı doğıusu / otojlraflartmzda ozc llıklc ya \annn ıçınde huzunlu msan porl lc rıne yc r verıyorsunuz, fotografm gutu huzundc mı \aklf' /unler acılar sevınçjer ınsanı m san eder zaten Bazen de rol var dırhayatınıçınde Sahteguluşler, ağlamalar, a^klar rol olarak çıkı yor ınsdnın karşısına Bır tıyatro oyunundaoynanan rol daha ger çek gelıyor bana lnsanlar ılışkı lcrınde gerçek yu/lerını gosterı yorlaı mı ogLilucukyadago/yaslarıger^ek mi'' Yasam bıı hu/unduı, ınsanlara yalnız kcnbırbakın kalabalıklaı ı<,ındeolsalarda bıı b.ıkın valnı/lıklarına Sokakta (,arşıda pa/arda, vapuılarda tıenleıdc dııtaklar da hepacı\aı yalnızlık var hu/un varba kıslarda, dtıru>larda hu/un ve yalnızlık hep cckcı bcnı CıiiLCİbcttekıhuzun.acı valnız fık vc sevgıde NJKII Aynı /amanda dinamizm verıyoı ınsana huzun Onun ıçın bu fotoğ raftakı hu/un de bır dinamizm verıyor, guc, verıyor fotoğıafa Yart^malar fo/oğrafmın sanalsal gelışı nnndc m kadar rol oynuyor sızıe<> Bıı varışmalar rotoğrafçının sanatsal gelı sımınde çok onemlı rol oynuyor leşvık go ıuyoı emcğının onorc edddığını goruyor daha ıyı ışjer çıkarması ı<,ın olumlu bır bas kı kuıuyor Bır sanatcının yaptığı ısjerden onurlandınlması odullendırılmesı vc takdır edılmesı kadaı nıutlu edecek bır şey dıışu ncmıyoıum Çunku ijiı an bu duyguları va ijiyorum beıı Ya^ımın bır haylı ıleılemış ol nıasına rağmen bu onur, bu odul benı can landııdı ve bıraz once soyledığım o ba.skıyı hıssetmcvc başladım Votofralta ınlcr konunuz olamaz1 Aslmda bu soruyu ıkı sekıldeyanıtlamak Id/ım Bıııncısı ckonomık kaygılardan uzak lotoğraf sanatıyla uğra^mak ü zaman ge /ıp gozlemleyıp ı,oğu ıçınde ınsan olan fo toğratlar<,ekmek ıstıyorum ama yurdumuz ınsanı o kadaı çabuk değıstı kı goruntu ola rdk ınsan fotoğrafları <,ekmek gıtıtık<,e zor laşıyor Ioplumumuz tanınmaz hale geldı, herkes aynı kalıbın ıçıne gırdı ve <,ok %ekıl cı oldıık Her yerde, en ucra koşede, bır koyde marka ayakkabılar blucınler, tısort ler herkesın u/erınde Herkei bı rbı nne ben zemeye başladı însanımızın goruntusu de ğıjtı Yabancılaştık, yozlaştık lnsanlann her şeyını gızlıleştırdı bu goruntuler Tabu fo toğrafın ı^ı de /orlaştı bu durumda lkıncı sı ckonomık kavgılar vaşayarak bu ıslerle uğraşmak O /aman ıster ıstemez kcndınız den, yapını/dan yaptığınız ışten ve duşun celennı/den tavız vermek duıumıındasınız Ben kendımdcn duşuncclerımdeıı yapım dan ve yaptığım ışten tavız veıcıck bır ış yapmak ıstemıyorum lurkıyc dt fotojŞraj hangı konumda bu 1 otoğraf/aman ısteyen, emek ısteyen, sabır ısteyen pahalı bır ış Makıneler fılm ler pahalı dışa bağımlı bır ış 40 yıl oncesı nı duşunduğumu/de sıradan bır ış ıken bu ıseemek veren durmadan dınlenmeden cd lışan bır avuij ınsan, fotoğrafı anlata anla ta, gostcre gosteıe populeı bır ış halıne ge tırdıler Iş oyle populer bır hale geldı kı 15 yaşında hıçemck veımcden baba narasıyla (,ok pahalı aletler edınıp ben moda fotoğ rafçısı olmak ıstıyorum dıye ortaya çıkabı lıyor ınsan Işın ıç,ınde para var, var ya yanı emek vermeden uğraşmadan, ışın sanatsal yonunu duşunen ınsan sayısı o kadar tazla değıl gıbı gelıyor bana I otoğrafc,ılık oku yan gen<, msanların bır kısnn, kendınde ye tenek goruyor, bu ışı sevıyor ve yapmak ıs tıyor Dığer bır kısmı da nasıl bıı takım okul lara hasbel kader cırılıyorsa oyle gırıyor ya da populer bır ış olduğunu duşunerek gırı yor, yonlendırmelerle, /orlamalarla sanat oğrenılme/ ve oğretlleme7 dıye duşunuyo rum ne oltıyor ooyle zorlanıalarld'1 Bırta kım şablon turler çıkıyor ortaya Bırtakım ınsanlar da sanatla zanaatı karıştırıp baba mesleğı fotoğrafçı baba mesleğı sınemacı yonetmen oyuncu ressam vs ortaya (,ıka bılıyor 18 yaşında yonetmen 15 vaşında moda totoğrafc^ısı olmak ısteyen ornekler vaı Bıı ınsanın anncsı ya da babası doktor sa, muhendısse, askerse ya da herhangı bıı sdnat dalıyla uğraşıyorsa, o lcışı de aynı ışı mı yapmah'' Lğer oyle olsaydı butun res samların, muzısyenlerın bestekârların me ılle yu/yıllarca bu ışı yapmaları gerekme/ nııydi'' Insanlarda cloğuştan gelen herhan gı bır konuya, sanata ılgısı, yeteneğı neredc' Bu arada çok guzel ışler çıkaran yok mu, el bette var Potoğrafta da bu boyle, ^ok gu zel fotoğraflar var tabu Ama ruh gıtgıde kayboluyor İeknık olarık murhışpelışımın ve atraksiyonlaıın yanında bu duşunceye felsefeye, dayanmıyor da, sadece teknığe dayanıyor bırtakım ışler Vıitndan sonra fotografalamnda ne turça lı^malara yer vtreceksıntz' dırdı ve yureklendırdı 58 yaşındayım, onumde onlarca yıl varmış gıbı hcveslıyım ve gecen /amanın doluluğu var /ıhnımde Dana çok fotograf çekmem gerektığım du şunuyorum Her karenin bır dığerıyle ken dı ıçınde yarışması ıçın çalışacağım, sergıler açacağım, fotoğraflarımdan bır album yap mak ıstıyorum Yıne ağırlığı ınsan olan ış ler çıkartnıak ıstıyorum ortaya • SAYFA 9 Yaşam başlı başına bır hıı zunduı zaten Yaşadıkları hu Bu odul benı onurlandırdı, heyecanlan CUMHURİYET KİTAP SAYI 645