Katalog

B UL MA C A hXBI MUMCUOĞLli Yeni roman 7" ' Roman" deyimini ilk kez Y' JeanPaul Sartre, NatalieSarJ raute'un "Bilinmeyen Birinin Portresi" romanına vazdığı önsözdekullandı ve ardından deyim yerleşerek 20. vüzyıhn önemli edebiyat akımlanndan birini tanımlamak için kullanılır oldu. Aslında Yeni romanın öncülerinden sayılan Alain RobbeGrillet'e göre böyle bir akımdan söz edilemez, çünkü yeni roman denilen tarzda yazan yazarlar ortak bir felsefe paylaşmıyorlar rakat romana getirdikleri yenilik açısından hepsinin (Marguerite Duras, Natalie Sarraııte vb.) nrtak bir inanrı var Rıı yenilikler her yazar açısından farklı olsa da benzerlikler dikkat çekecek kadar fazla. 195O'li yıllarda savaş sonrası nesil olarak adlandırılan yazarlar, romanın geleneksel gerçekçi yönüne duydukları tepkiyle edebi gelenekleri kırma yoluna gittiler. Roman türünde o giine kadar ner şeyin yapıldığı düşünülüyordu, farklı roman yazmak yerine, romanının kalınlarını kırma yolunu seçtiler. Romanaaki en önemli ööelere saldırarak roman yazmaya başladılar. Romanın önemli öğeleri olarak sıraladıkları şeylerin başında dramatik yapı ve olay örgüsii geliyordu; bunlardan olmadan da roman yazılabilir mi ya da yazılan bu şeye roman denilirmi sorusıı ortaya çıktı. Sonuçta ortaya çıkan yapıt, doğal olarak o güne kadar yazılan romanlardan çok farklı bir yapıya sahip oldu ve okurların olumsuz CC~\ en Modern lle postmodern arası tepkisiyle karşılaştı. Belki de artık bu yeni yazılanları "roman" olarak adlandırmak vanlış olacaktı, yeni bir isim altında toplandığında da "Yeni Roman"dan daha uygun bir isim bulunamazdı. Yeni roman yazarları olay örgüsünden vazgeçtikleri gibi, karakter betimlemesi, diyalog ve romanın sürekleyiciliği gibi özellikleri de kullanmaktan kaçındılar. Yazarın kimliğini, eğilimlerini ve değerlerini tamamen okurdan gizli tutan Bir stilde yazılıyordu bu romanlar. Alain RobbeGrillet 1963'te yayımlanan kitabı "Yeni Roman"da (Kelepir Yayınları. Çev: A.sım Bezirci) romancının ideolojık ve psikolojik yorumdan sakınması gerektiğini savunuyordu. "Yeni Roman" kitabında kullandığı yeni roman deyiminden de rahatsızlık duyduğunu dile getiriyordu RobbeGrillet: "Bu deyimi sıkça kullanmamdan bunun bir aKim ya da belirli bir grubu tanımlamak için söylendiği sanılmamalıdır. Bu deyim sadece romanda yeni ifade ya da yaratıcılık aravışı içine girenleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bu Çaba yeni baştan romanı ve dolayısıyla insanıvaratma çabasıdır." Yeni romancıların edebiyat geleneğine en ters düşen (ve şaşırtan) yanları belki de metafor ve benzetme kullanmayı reddetmeleriydi. Başta şiirde ve bir ölçüde de romanda en önemli silahlardan biri olarak kullanılan metaforları reddeden bir yazı tarzı geliştirdiler. Bunun altında, yeni romancıların en önemle üzerinde durdukları düşünce yatıyordu: Metaforlar, nesneleri yapay bir şekilde insanlaştınyordu. Nesneler sdece kcndilerini simceleyerek var olabilirdi, onları benzetmelerle "insanlaştırmak" nesnenin doğasına aykırı bir durum yaratıyordu ve yeni romanda bu gereksiz bulunmuştu. Bunun yerine en ince ayrıntısına varana kadar nesnenin kendisi ve içinde bulunduğu durum birçok açıdan veriliyor ve nesne kendi olarak kalabiliyordu. RobbeGrillet'nin yayımlanan ilk romanı "Sileiler" (1953) o güne kadar yazılan romanların izini silme eylemine girişmiş gibiydi. Yeni bir şey yaratmak için nasıl geleneklerin yıkılması gerekiyorsa, o yıkılanlann da toplum belleğinden silinmesi gerekirdi. Burada, belleğin fiziksel bir öğe olarak ele alındığı ve Önce aşağıda tanımları verilcn sözcükleri bıılmaya çalışın ve her bir narfi bir yatay çizgi iizerine gelecekbiçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu narfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya dofiru bir romanın adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı romandan bir alıntı ve yazarın adı ortava çıkacaktır. Dikkat: Yazarın adı ve soyadı arasında siyah kare yoktur. Tanımlar ve sözcükJeriniz: A. Server Tanilli'nin tanınmış bir yapıtı. 1 62 26 73 22 64 35 5 30 67 76 58 17 13 G. Alfabe. 71 51 83 84 16 H. Cevat Çapan'ın bir şiir kitabı. 7 77 37 34 44 36 15 81 82 28 10 4 47 33 Metafor olmadan edebiyat I. Truva kentinin ele geçirilişi sırasında, babasını sırtında taşıyarak kaçmayı başaran, Ankhises ile Aphrodite'nin oğlu olan, efsane kahramanı. 63 18 23 38 43 65 12 B. Attilâ Ilhan'ın bir şiir kitabı. 68 72 3 9 24 20 61 29 19 69 39 32 C. James Joyce'un, dilimize Nevzat Erkmen tarafından çevrilen iinlü yapıtı. 60 53 2 55 31 74 42 I. "De nugis curicalium" adlı düzyazı biçimindeki Latince yapıtında, papaz olarak bulunduğu Henry H'nin sarayında geçen olayları anekdotlar biçiminde anlatan, Ingiliz yazar. 50 25 80 56 79 D. Yükselmek. 21 49 70 54 11 66 46 6 643. sayının çözümii A. Aydın, B. Fovizm, C. Aydede, D. Yöre, E. Aşıt, F. Yiizme, G. Irgadın Türküsü, H. Nuş, I. Lm, J. Ardıç, K. Ruud, L. Işıklarla Oynamayın. Metin: "Leo Ferre aynı şarkıyı söylüyordu. Aynı şarkıyı mı? Durdum, düşündüm. Vazgeçtim, anlatamazdım..." E."... Olayı" (Cemal Şener'in bir incelemesi). 27 48 8 45 40 41 52 59 F. Asal gazlar sınıfından bir element. 57 78 75 14 ı S Aialn RobbeGrlılet. < ' dünya gerçeğinin de fiziksel gerçek iizerine kurulduğu açıktır. Yeni roman bazı okur ve eleştirmenlere kısıtlayıcı gelmiştir. Belki kendi koyduğu kurallara uyma çabasından romanın akışı ve güzelliği kaybettiği düşünülüyordu. Gerçekten de 19. yüzyıl roman geleneğine alışkın okurlar fazla katı bir anlatım bulurlar. Tek gerçekliğin fiziksel dünyayla sınırlandırılması da sanal dünyadan, yapay zekâdan bahsedilen günümüz için fazla tek boyutlu kalabilir. Fakat tüm bunların yanında yeni romanın getirdiği yenilikler de göz ardı edilemez. Daha sonra postmodern romanda sık gördüğümüz karmaşık anlatım, zamanı bölme, oiçem karşıtlığı yeni romanda çok başarıyla kulfanılmıştır.B www.yazinsanati.cjb.net Okuma listesi Nedim Günel, "Paris Yazılan I, Görüttümler ve Görüşler" î$ Bankası Yaytnlan, 2000. Alain RobbcGrıllet, "Kıskançhk" Çev.: Bertan Onaran, Ara Yayınalık, 1989. Alain RobbeGrillet, "Yeni Roman" Çev.: Asım Bezirci, Kelepir Yaytnlart. Marguerite Duras, "Aynlık Müzıği" Marguerite Duras, "Bay Andesmas'ın tkindisi" Çev.: Ertuğrul E/eoğlu, Can Yayınları, 1999. SAYFA 2 » CUMHURİYET KİTAP SAYI 645