Katalog

Kelebekli Zaman HÜSEYİN PEKER ustafa Lrdem Ozler'ın 'ke lebeklı Zaman' kıtabını okııyu şumda, usume takılan, gozume çarpan ılk şeyın Arapça, Farsça ve dığer yabanu kaynaklı sozcuklerın çekınme den kullanddığı yerler, şekdler oldu Işte bunlardan omekıer Huzmeler (s 63),felekler (s 63),mıhlanır (s 63), ma na, tereddutsuz (s 53), perışan, telef (s 539), tercume burolan (s 51), mazı (s 20),tesaduf(s 11) Bu omekler u?atdabdır Bunların çoğu nu, aldığı Turk dılı ve edebıyatı yuk sekoğrenımıne bağlayabıhr mıyım > Yok sa ıçınde çırpınan çarpıntdı ruh halı, bu karışık anlam bıçımlerıne uygun da değd O her konuda aşkta, sokaHarda, dunya olaylarında çırpınan bın gıbı gorundu ba na oncelıkle bu yabanu kelıme duşkun luğunden sıyırarak okudum onu Kar şımda başka bır Ozltr şıırı ddoldı durdu Yoksa bu anlatım bıçımlerıyle onun bır koşesını dıvan şaırlertne, Attüâ îlhan ın şıırde bır donem yaratmaya çalıştığı eskı bıçımlerın yenıden gundeme getırılme duzlemıne yaklaştıraeaktım onu Işın as lı boyle de değd, Ozler şurını okuyuşlar da Hanı bu şıırı, kıtabın ılk şıırınde gor duğunuz 'Mehlıka Sultan'a hıtap eden bıçımlerde 'tutuldukça ay ay' gıbı sesın sığdığı bır duzlemde tutmak da doğru sa yılmaz O turlu ımgden sığdırdığı, ama yalınlık ılkesını bozmadan duz bır oku yuşla ıçıne varılıp vazgeulmeyecek bır Ozler s,ıırını, ba/en Baudelaıre e bde yak laşan ıçlılıkle sunmaktan yana bır bıçım gelıştırıyor Yanı onun bıçımını ne Dıvan şıınne ne de ımgelerındekı bolluktan oturu Fransız şıırının bır kıyısına sığdıra mıyorsunuz 'kurdelesı yırtılır hayatın kımın ddeğı karanlık bır elbısedır (s, 63) Bır ozan kı hayatın bır ucunu kurde leyle tanımlayabılıyor, kımsenın yaşam dan karartı dolu gunler beklemedığını de karanlık bır elbıse gıysısıyle bıçımleyebı lıyor Once goruntu yaratmadakı ustalığı oldu Ozler ın şııre yaklaşımında Ozler şurı sevıyor Hayatı da hızh, ha reketlı bır bıçımde eskı gıysderınden sı yırmaya çalışmak ıstercesıne, kucaklaya raksevıyor Hanı bır yanı geçmışe tutulu *da, dığer yanı yenıhklere kucak açan bır çelıs,kıyı ddlendırıyor M ya başlıyor 'Çarşaflara sıner tuzamlı ruhu ınunır tstanbul (s 45) Radıkal Kıtap Lkı'ndekı 25 1 2002 tanhlı Aslı Ornek le yaptığı soyleşısınde şoyle bır cumle dd< katımı çektı 'Bana oyle gelıyor kı, şımdı hayat komaya gırmış durumda Sokaklar amk maskelı balolardan geçıl mıyor Ortalık sahte yuzlerle dolup taşı yor Bınbır çeşıt mımık yuzlerde cırıt atıp duruyor Hangıbırderıne ınanalım Bu sozkrden de anlaşdacağı uzere Mustafa Lrdem Ozler, ıçı dolup taşan bır kımlıktır her şeyden once Şıırın alanıvla bde yetınmedığı, dızelerınden yer yer ta şan ben şnrden başka şev demeye gelırım dıyen kelımelerden artan bır anlama uğ rayan sozcukler çemberınden de bellıdıı 'îstanbıd hangı sınemada oynuvor şım di'"' (s 29) dedığı ve bunu valınlık dkesı nın sınırlarını aşmadan yaptığı yer onun ıçınde ıhtıyarıstırap'(s 28) gıbı kabaran duygıdarın yeşerdığı, mavalanmış dunya sının umulmaz kabarıklddar yaratan ço ğalmaya kabarmaya ve taşkınlıklar varat maya yıı/ tııtan bıınun vanında sınırları zorlamadan nerden gelıyor bu esralı tut su' (s 38) dedırten bır aşka yamalanan duygulara an odak noktasıdır Yıne 'Esra Gecesı' (s 43) şıırınde de ddlendırdığ ı gıbı 'ıncır ağaçları emzırıyor dallaraasdmışçotukluğumu dıyebahset tığı gıderek onda okuyup bıtırdığı okul evrenıne restını çekerek sokaklara taştı ğı aşk padışahı saydığı Istanbul u bır ke revetıne torenle vurııduğu kendı anıtına yonelen bır karşı çıkmalar evıenıdır Aslında onda kelebeklere donuşen /.d man belkı de ıçınde ayna bır yansıyan, henuz buyumeyen yaşantısının bır yansı masıdır Kı bu yansıma, bıraz da başkal dırı ıçersınde derkı ydlarda emınım kı da ha buyuk yapıtlara, daha ozverdı çalışma larla, onun ısmını herkese duyurmaya yo neletektır Oyle bır şey kı Ozler'ı okuduğumda ıçıme doğan, Ozler'le yazın alanımiza gı ren bu da, bır gırmış, pır gırmış savdacak tır Hazırolun Mustafa Erdem Ozler'den yenı ve dınmeyen okumalara • Kelebekli Zaman/ Mustafa Lrdem OzlerI ( an Yayınlart/ 63 s Yaşamdan yansımatar yen tra)dc seruvenı namutenahı bır ge leteğe doğru uza nacakmış goruntu suverırken.sınırla rımızın hemen ote sınde bır ulusun tu kenışını kederle ız lıyorduk aynı anda Olan bıtenı anla rnava çalışıyorduk Pakat ne yazdc kı elımızde fazla data da yoktu Adeta orada olan bıtenler bır ses sızldt maskesı altında tum dunya kamu oyundan saklanıyordu Bırderı, orada pavlaşdamayanın ne olduğunu kımsenın anlamasını ıstemıyordu Uluslararası sı yaset konusundakı bdgderımız, buyuk guçler arasındakı çıkar çekışmelerınden doıayı bu savaşın, dunya kamuoyunun gozlerınden uzakta, sessızce bıtırdmesı nın ıstendığını soyluyordu Bunu anla mak gunumuzun naksızlddar dunyasın da mumkundu Ama olan, kalbı yuce duygularla dolu koskoca bır mdlete olu voruu Çeçen halkı bu kumpaslar arasın da enyıp gıdıyor, umudunu yıtırdığı nok talarda ıyıte aşırdaşıp ekstremıst akım lara meyıl verıyor, hatta bunun kendde rını tukenışe gotureceğını bdse de fun damentalıst soyleme vonelıyordu Aslan Mashadov gıbı ılımlı yonetıcder bde gı derek dızgınlerı elde tutamaz hale gelı yordu Çeçenler, dunya kamuoyu tara iından hıçe saydmavı ıçlerıne sındıremı vor ve adeta ataları !jevh Şamıl, Şeyh Mansur gıbı tukenene kadar dovuşme ve karar verıyorlardı Demografık yapısı ıçmde çok buyuk mıktarda Kafkas kokenlı vurttaşı olan Turkıye ıse ıçsel sorunlarına boöulmuş olarak bocalıyor ve kendı meselelerını çozememış olmanın ezıklığıyle zaman tu ketıyordu Zaman zaman yonetıcderımı zın Ruslara anlayışla bakan uzlaşmatı ke lamları ıse ınsanlarda buyuk hayal kırık lıklarına vol açıyordu Azınldchaklarıko nusunda şampıvon olan Batı demokrası lennın bu konudakı suskunluöu ıse ger çekten kuşku uvandıritı bır haîalıyordu Dogrusu temcl ılgı alanı olarak sıyase tı seLmemıs bırı olarak benı bu makro sı yasal konulardan çok bır halkın tra)edı sı dgılendırıyordu Konuya dgı duvduğu muzda, okuyacak pek fazla kıtaba da sa hıp olmadığımızı uzuntuylegoruyorduk Işte o sırada felos Yayınlan'ndan Kafkas Surgunlerı ısmınde bır kıtap çdctığına ta ndc olduk Alexandre Nanar adu Lub nanlı bır yazar tarafından kaleme alınan kıtap bu meseleyı tarıhsel ızleğı ıçerısın de ve roman teknığı kullanarak butun ayrıntdanyla anlatıyordu Her ne kadar yazar, roman sanatının yetkın bır orne ğını veremıyorduvsa da ve anlatımda cı lız ve yuzeysel kalıyorduysa da tespıt et tığı tarıhsel roperler bızlere sayısız ay rıntdar hakkında çok onemlı bdgder ve rıyordu Cıuzel atların harıkulade kadınların, yığıt koca kalplı erkeklenn, yuzvd vaşa ndan cennet coğrafvanın, karlı dağların, her ovasında ayrı ddın konuşulduğu bu guzel ulkenın butun guzel ınsanları ne den bırer bırer tuketdıyordu' Ubıhlar, Abhazlar Çerkezler, Dağıstanldar, Çe çenler, Kabartaylar neden bıtmlmeye ça fışdıyordu> Neydı onları dunyanın go zunde affeddmez kdan buyuk gunah? Korkarım kalplerının herkesten buyuk olmasıydı tum bunların nedenı Bu yu/den surgunden surgune koş muşlar, yakdmışlar, yıkdmışlar, yok edıl mışler ve ama susturulamamışlar Bu, Çar zamanında da boyleymış bovyetler zamanında da şımddcı nereye gıdeceğı bellı olmayan federasyon zamanında da Çunku ulkelerını ve ozgurluğu o kadar çok sevıyor kı bu ınsaniar 'Kafkas Surgunlerı' o kıtadan bu kı taya Kuzeydoğu Anadolu Balkanlar, Orta Anadolu, Urdun, I dıstın'e ydcım dan yıkıma yuzydlarca kovalanddar ve Osmanldar dahd her noktada herkes ta rafından kullandmaya çalışdddar Ama asla yok olmaddar Lakın bızı uzen asd konu şudur kı, Kaf kas halkları yendgderden ders almak ye rıne ata yadıgârı soylemle mucadele ede rek "standart kaybeden" konumuna ken dderını ındırgemektedırler Bu, belkı hu zunlu, şıırsel bır oykudur ama bır halkı perışan olmaktan, tukenmekten alıkoya maz Oysa gunumuz dunyasında tank tan, toptan, "keleş"ten çok daha etkılı sı lahlar, savaş yontemlen vardır Bunların bırıncısı de kulturdur Kafkas halkları nın soylemlerını yeterınce dokunaklı bır şekdde dde getıren romanlar şıırler, şar kdar yoktur bugun Kafkas halklarının acdartnı anlatan dergıler, yayınevlerı, ın ternet sıtelerı pek ortalıkta gozukmuyor Ekstremıst bazı grupların ınrusarında, sı yası soyleme gomulmuş fanatık eğılım lerın bu boşluğu dolduramayacağı çok açdc Ancak bundan yaklaşdt dokuz vd once bırkaç Çerkez entelektuehn kurdu ğu ve kısa surede kapanan Nart Yayıne vı gıbı kulturel oluşumlar Kafkas halkla rının gerçek zengınlığını ve haklılığını tum dunyaya anlatabdır Bu anlamda, her ne kadar kalp acıtacak bır eser olmasa da Alexandre Na])ar'ın romanı hem tum Kafkas kokenlı kardeş lerımız tarafından hem de Kafkaslar tfa olan bıtenın kokenıne ınmek ısteyen okurlar tarafından dddcatle ıntelenmelı dır Onların, gerçek yaşanmışlıklar ve kalplerınde duvdukları aularla çok daha buyuk eserler vermelerı mumkundur Ve bu, kaybeddeceğı kesın olan bır kavgaya gırmekten çok daha akıllıcadır Najjar ın kıtabının kocaman kalplı bu duygusal ın sanlara ılham vermesını dderım • Kafkas Surgunleri/ Alexandre Naj;ar/ Çevtren İraıJSamyel/ Fclos Yayıncıltk/ 2001/320 s Yeniden Doğuş Dr. ALEV COŞKUN brahım Artuç, Harp Akademılerı n de uzun ydlar oğretım uyelığı yapmış bır kurmay subaydır Kendı uzman ldc dalı olan askerldi konularında ozellık le Ulusal Kurtuluş Savaşı uzerıne eserler vermıştır Bunlaraan bazıları Turk Kur tuluş Savaşı Başlarken, Kurtuluş Sava şı'nın Zorlu Yılları, Buyuk Taarruz, Za renn Ayak Seslerı, Balkan Savaşı, Çanak kale Savaşı, Kore Savaşları, Kıbns'ta Sa vaş ve Barış, 2 Dunya Savaşı gıbı Araştırmacı yazar Artuç, son olarak du cıltldc "Yenıden Doğuş Kurtuluş Savaşı" adlı onemh bır kaynak eser yayımlauı Ulusal Kurtuluş Savaşı de ılgdı yerlı veyd banu yuzlerce kıtap yayımlanmıştır An tak, Ulusal Kurtuluş Savaşı'ndan 80 yd sonra olayın butununu kapsayan belge lere dayafı bır eser henuz verdememıştır Sayısız ayrıntı I Eskıden kaima alışkanlığıyla tekrarları sevıyor 'oflal.oflal (s 47),'ddegeldd< çeoayay'(s 13) çozukırdu hayat (s 20), orda mısın baba' (s 25) ,. Fum bu tekrarları, şıırını okurun bel leğıne yapıştırmak ıçın yapıyor Soyleye ceğı şeylerın sılınıp gıtmesine razı değd Bu tekrarlatın yanıbaşında soyleyeteğı şeylerden ısrarlı da gorunmuyor Yanı bır o telden, bır bu telden Gezınıyor boyle sı bır şıır Kâh kııtsal knapların tozlu raflarda yankdanacağından so/ açıyor, kâh haya tın beden çığlıklarından dem vuruyor ama nerde»' Kefen ıçensınde sardıyken Yanı olduğu noktada ınsanın hayattan kaybolmak ıstemeyeceğı duygusunu dd lendmyor (s 24) Babalar oğullarını ay nalardan derlıyor Kor kuyular bır eam gı bı parlıyor (s 41) Tum bunlardan şehır ıncınıyor, sokaklar tıtrıyor, Mustafa Er dem Ozler'ın ıçı dolu dunyası da bu dı zelerle yavaş yavaş gun uzerınde parlama SAYFA 16 Eskl alışksnhk Kafkas Sürgünleri HİKMET TEMEL AKARSU T urkıye, tarıhının en can sıkıcı eko nomık krızınden geçmeye çaba larken en buyuk metropofu Is tanbul yenı bır "teror" eylemıne sahne oluyordu Svvıssotel ı basan Çeçen tero rıstler turıstlerı rehın alarak Çeçenıs tan'dakı vahşı savaşa dıkkat çekmeye ça hşıyorlardı Olayın savunulabdır nıçbır yanı yoktu Gunumuzde terore bulaş mak en haklı davayı bde bırdenbıre tum dunyanın gozunde haksız duruma geçır meye yetıyordu Oysa Kafkas halklarının bıtmek bdme Artuç'un dtı cdtldc bu son eserı bu boş luğu doldurmak ıddıasını taşımaktadır Gerçekten 595 buyuk boy sayfayı kapsa yan bu kaynak kıtapta, Kurtuluş Savaşı ve oncesı durumlar, bellı başlı kışılerın oz geçmışlerıne aıt bdgder, 200'u aşkın fo toğraf, olayları ve savaşları daha ıyı anla mak amacıyla hazırlanmış 40 adet harıta ve krokı yer almaktadır Konular ele alınırken, tek yanlı olmak tan kaçındmış, yerlı ve yabanci kaynakla ra dayandmıştır Okuyucular, Turk Kur tuluş Savaşı'nın tum boyutlartnın ayrın tılannı bu do cdtldc eserde bulabdecek lerdır Bınncı cdtte 10 bolum vardır Bunlar Bırıncı Dunya Savaşı Sonuçları, Mondros Ateşkesı ve Pans Banş Konferansı Ege'de Kurtuluş Savaşı'nı Başlatan Kuvayı Mıl lıye Hareketlerı, Anadolu'da Mdlı Muca CUMHURİYET KİTAP SAYI 639 Boşluğu dolduran esep