Katalog

Unutulmaz yazanmız Orhan Kemal'in yapıtlan yeni baskılanyla okur karşıstnda Bereketli Topraklar Özerinde Ö "JBereketli Topraklar Üzerinde", Anadolu insanının, çalışarak ailesinin geçimini sağlamak zorunda olan insanların, bu onurlu uğraş sırasında karşılaştıkları zorlukları, açmazları, bunalımları Orhan Kemal'in anlatım güzelliğiyle sergiler. Çukurova'da ırgatların sürdürdüğü çileli yaşam, dişe diş mücadele, aşk, cinsellik bütün yalınlığıyla ve olağanlığiyla gözler önündedir. TİMUÇİN ÖZYÜREKLİ kapılarında süründürülen gerçek bir halk yazarını, kalkıp da bürokrasinin nimetlerinden yararlanan, rahatı yerinde kişilerle kıyaslamak yakışık almazsanırım." (3) Diğer güçlü yapıtlarının yanında "Bereketli Topraklar Üzerinde" belirli bir tarihsel dönemi, toplumsal kesiti irdelemesi açısından ve yalın bir anlatımın güçlü romanı olmasıyla farklıdır. Kaldı ki sinemaya da uyarlanarak gücünü görsel yollarla da kitlelere götürmüş, kanıtlamıştır. BöyAcılı Insanlarıı o ı u/ üfstanım yazaıı Orhan Kemal'in gerlye bıraktık lesine çarpıcı bir lanna baktığımızda. şıırier, on tııkaye kıtabı, yirml yedi roman, beş filmin oluşmasın oyun glbl ulasılması zoriuca sayılarla karşılasırız. da rejisör, kameraman ve oyuncularında payı, katkıları büde 1953 yılında Dünya Gazetesi'nde tefyüktür. Ama asıl maya bu güçlü romanrika edilir. Daha sonra da 1954 yılında dadır. Remzi Kitabevi tarafından yayımlanır. Yine Orhan Kemal'in ağzından: "...roÇahşmak, geçimlerini sağlamak için man benim ideolojik anlayışıma göre yaÇukurova'ya gelen ırgatların, yıkımcı, zılmıştır. Olaylar özgün bir anlayış içinacımasız çalışma koşullarını sergileyen de verilmiştir. Işçi sınıfı, köylü benim bir yapıttır "Bereketli Topraklar üzekaynağım olmuştur. Burjuvaîaşmış tekrinde"... nik karşısında ezilen, yok olan insanlar Okudukça havasına girilen, insanın benim insanlarım olmuştur... Onların saran yanının dışında kişiyi uzun uzun acıları, onların ekmekleri, benim ekmedüşünmeye, yorumlamaya yönlendiren yanıyla üzerinde mutlak durulması gere;im, benim acım olmuştur. Kövün, köykir. Çukurova'nın bereketli topraklarınünün sosyalekonomik ve tarinsel çilişda çalışmaya bel bağlamış insanların ilişkileri, köy işçilerinin, ırgatların direnişkilerini veren, kişisel olaylarını, yaşadıkleri, çalışma ve yaşama koşulları, benim ları ufiraşlan yorumlayan su gibi akan yaşama koşullarım ve çalışma koşullabir anlatının romanıdır... rım olmuştur... Köylünün, işçinin bütün "Bereketli Topraklar Üzerinde", Anafakir fukaranın amansızca sömürülmesi, dolu insanının, çalışarak ailesinin geçisoyulması, ezilmesi, insan kişiliğini ölmini sağlamak zorunda olan insanların, düren, yok eden, insan onurunu ayaklar bu onurlu uğraş sırasında karşılaştıklaaltına alan, insanın kendini, bedenini orrı zorlukları, açmazları, bunalımları Ortadan kaldıran çalışması, yaşama koşulhan Kemal'in anlatım güzelliğiyle sergiları benim kendi dramım olmuştur..." ler. Çukurova'da ırgatların sürdürdüğü Karşılıklı konuşmalar çileli yaşam, dişe diş mücadele, aşlc, cinsellik bütün yalınlığıyla ve olağanlıOrhan Kemal de romanlarında sık sık ğiyla gözler önündedir. karşılıklı konuşmalardan yararlanır. Bu Türkçenin bütün güzelliğiyle şiirsel karşılıklı konuşmalar okuyucuyu bayılkullanımı kitabın birçok yerinde insanı tacak kadar uzun ve Kemal Tahir'de göderinden sarsıyor. Örneğin: "Mavi şimrüldüğü gibi siyasal söylev çekmek için şekler çakan koyu karanııklara sicim giyaratılmış konuşmalar değildir. Çiztfiği bi inen bir yağmur yağıyor, ırgat yüklü tipleri pekiştirmede, kişiliklerini, kotren aydınlık pencereleriyle, Dozkırda numlarını yansıtmada yararlanır karşılıklı konuşmalardan. Genellikle yansıtukurova'ya doğru akıyordu." biçimintığı tiplerin olumlu kahramanları namuse, çağrıştırmalarla yüklü betimlemeler, lu, yiğit, onurlarına düşkün kimselerdir. yer yer değişik bir çekiciliği okuyucuYazdığı sürece doöru bir çizgiyi sürdürnun önüne seriyor. müş, yaşadığı zor koşullara rağmen yazOrta Anadolu'nun seksen evlik köylemayı sürdürmüştür. rinden kopup gelen Iflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Penlivan Ali, Çukurova'ya Mehmet Ergün bu yaklaşıma şöyle yadoğru yola çıkarlar. Bu yolculuk satır sazarak katılıvordu: "...Orhan Kemal gibi tır okuyucuyu da kitabtn derinlikJerine cvineekmek götürebilmek için koltuğudoğru çeker. Vardıkları yerde kendileri nun altına sıkıştırdığı romanını, ucuzgibi zamanında oralardan kopup gelmiş, pahalı demeden vayınevlerine veren, bilsınıf değiştirmiş, şimdiyse fabrikanın mem ne kadarhk alacağı için Yeşilçam patronu durumundaki hemşehrileriyle sokaklarında ya da editörlerin odalarının örüşebilmek önünde fbah kahvehaneyiiçin fabrikanın fabrikaya ir mekân seçerler. Bir sakarşılaştıklarında artık E dcbiyatımızda hikâye ve romanlarıyla.kendineözgü anlatımıylabir Orhan Kemal vardı... tşçilik yaparak, çalışarak siırdürdü yaşamını. Kenar mahalle insanlarının, yoksıılların, köyden kente göç edenlerin yazanydı. "Orhan Kemal (asıl adıyla Mehmet Raşit Öğütçü) 15 Eylül 1914'te Ceyhan'da uoğdu. Babasının siyasal sebeplerle 1930 yılında Suriye'yekaçması üzerine o da öğrenimini yanda mrakarak orayagitti. 1932'de Adana'yadöndü. Pamuk rabrikasında işçilik, kâtiplik yaptı. Askerlikteyken 1939'da beş yıla hüküm giydi. Bursa Cezaevi'nde yatarken Nâzım Hikmet'le tanıştı. Onceleri Yedigün, Ses, Yürüyüş dergılerinde şiirler yavımladı. Sonra hikâyeye geçti. Yeni Edebiyat, Yurt ve Diinya, Yığın, Gün, Genç Nesil, Varlıkdergüerinoeyazdı. 1948'de Varlık okuyucularınca yılın en beğenilen hikâyecisiseçildi. 1950 delstanbul'ageldi. Hayatını yazarlıkla kazanmaya çalıştı. 1958'de Kardeş Payı'yla Sait I'aik, 1%9'da Önce Ekmek'leTürk Dil Kurumu hikâye ödülünü kazandı. Hastalandı. 2Haziran 1970'te (tedavi için gittiği) Sofya'da öldü."(l) Adnan Özyalçıneı geçmiş yıllarda yayımlanan bir edebiyat/sanat dergisinde: "Bir yazı işçisi olarak Orhan Kemal" isimliyazısında şöyle diyor: "Kendini yazı işçiliğine adamış bir yazar Orhan Kemal, yazılarmı çok erken kalkıp yazardı. Ev halkı uykudayken o günlüK çalışmasını bitirir, herkes uyandiğında da sokağa çıkmış olurdu. O zaman daha sabanın sekizinde Nuruosmaniye'den ki eski îkbal Kıraathanesi'nin önünden geçenler, Orhan Kcmal'i camın kenarında oturuyor bulurlardı" diyerek ondaki yazma ve yaşam canhlığını ne güzel anlatır. Nurer Uğurlu: "Orhan Kemal'in Ikbal Kahvesi" adlı kitabında yazarın. kendi ağzından "Bereketli Topraklar Üzerinde"yle ilgili olarak şu bılgileri aktarır: "...Bereketli Topraklar'ı yazıp bitirdikten sonra bir gece Nadir in kahvesinde Ismail Usta'yı, Ali Şahin'i, Yunus Usta'yı.Oşman Zengiler'i, Beethoven'i topladım. Çaylar, kanveler benden; sabana kadar onlara romanımdan parçalar okııdum. Beni dikkatle dinlediler. Sonunda şöyle dediler: Ivi yazmışsın Raşit, eline sağlık... Söylediklerininnepsi doğrudur. Hatta her bir şeyi söylememişsin bilc. Çukurova'da öyle şeyler olur ki, insanırı nefesi kesilir. ( )turup sana hepsini anlatsak bir değil, beş roman yazarsın..." (2) llk olarak Bereketli Topraklar Üzerin girmeye namzettirler. Bu karşılaşma sırasınaa, feodal çevreden gelen rabrika sahibinin kapitalistleşme sürecinde geçmişine dair kalıntıları özünde taşıyışını şöyle birkaç satırla çok güzel bir şekilde verir: "Eabrika sahibi güldü. Onları hemen çevreleyiveren kalabalığa karşı piyasasının bozulmasından korkmasa fafı uzatır, yıllardır kendini sıka sıka konuştuğu şehirceden sıyrılır tıpkı onların köycesiyle konuşurdu. Hatta Pehlivan Ali'yle güleşe tutuşabilirdi. Pek severdi güleşi. Tutuşup da gerçekten değil, şakacıktan bir el ense çeker, ellerini şaplatırdı." Köse Hasan bu yolla girilen labrikada çok fazla çalışamayacak, bulunduğu yerin buz gibi nemli soğukluğuna uzun süre katlanamayacak, ölecektir. Yusuf'la Pehlivan'sa ustabaşıya haraç vermek istemedikleri için işlerinden olacaklardır. Daha sonra bir inşaatta çalışmaya başlayacaklardır. Bu yol ayrımıdır. Yusııt disiplinli çalışmasıvla ustalığa doğru gidecek, Penlivan AÎi'yse inşaattan alıp götürdüğii latma'yla pamuk tarlalarına çalışmaya... Sonunda herkes kendi dramını, acısını, hor görülüp czilmeyi kendi boyutlarında yaşayacaktır. Asım BezirciHikmet Altınkaynak (Orhan Kemal) çalışmasında şöyle diyor: "Sabırla derîenmiş gözlemler, sosyal gerçekliğin insan gerçekliğiyle birlik te uyumlu bir biçimde verilişi, insanların idealize edilmeden içinde yaşadıkları şartlarla bağlantılı olarak ele alınışı, ayrıntıların ııstalıkla değerlendirilişi, sa nırım Bereketli Topraklar Üzerinde'yi güçlü küan başlıca öğeler." (4) Acılı insanların sonsuz destanını yazan Orhan Kemal'in geriye bıraktıklarına baktığımızda: Şiirler, on hikâye kitabı, yirmi yedi roman, beş oyun gibi ulaşılması zorluca sayılarla karşılaşınz. Ama yine de inanıyoruz ki en verimli, kitleleri sarsacak romanları beklemeye hakkımız olduğu yıllarda kavbettik... Eğer yaşasaydı Bereketli Topraklar Üzerinde'yle ilgili olarak yaptığı gibi bazı romanlarını tekrar elden geçirecek, yenilerini yazacaktı belki de... Değerli eleştirmen Fethi Naci'nin (Yeni Dergi/1970) de yazdığı gibi: "Toprak reformunu yapmamış, sanayileşmesini gerçekleştirmemiş bir azgelişmiş ülkede, Turkiye'de köylüişçilerin kanırlı hayatlarını mükemmel bir Liçimde yansıtır Orhan Kemal. Roman belirli bir tarihsel anı, unutulmayacak bir ustalıkla, tespit ettiği için tarini ve sosyal gerçekçiliği, ele aldığı insanları gerçeğe uygun olarak göterdiği için güçlü ve kalıcı, Orhan Kemal'in en güzel romanı bence." (5) "Bereketli Topraklar Üzerinde" çarıcı gerçekçiliğiyle sarsıcı anlatımıyla, irçc>k çelişik ilişkiyi boyutlarıyla okuyucunun önüne seren bir roman. Çukurova'daki ırgatlardan yola çıkarak bütün ırgatların yaşamlarından kesitler veren güzel bir roman...Tekin Yayınevi'ni unutulmayaunutturulmaya çalışılan bu değerli yazarımızı tekrar gün ışığına çıkardığı, yapıtlarını yeniden basarak okuyucuya sunduğu için kutluyorum. Evet bizim bir Orhan Kemal'imiz vardı... (6)B Acılı insanların destanı BİP yan Işçlsl f C S (1) Refikc'Taner/Asım Bezirci Seçme Romanlar/ Hür Yayınevt bal Kahvesi/ Cem Yaymevı (3) Mehmet Ergün Yeni Ortam gazetesi79.5./973 (4) A \ım Bezırcı/I iıkmet Allmkaynak • Orhan Kemal/ Cem Yaytnevı (5) Fethı Nacı Edebiyat Yazıları/ (lerçek Yaymevı (6) Orhan Kemal Bereketli Topraklar Üzerinde/ l'ekın Yayınlan CUMHURİYET KİTAP SAYI (2) Nurer Uğurlu Orhan Kemal'in tk SAYFA 10 639