Katalog

lerce hayata büyük açıltmlar sağlamtş. Kendime katktsını çok iyi biliyorum. Milli Eğitim BakanÇOCUKLUĞA lığı'nın o beyaz ciltli klasikler dizisi çoYOLCULUK cukluğumun en iyi arkadaşıydt. Bu bağ Aralartnda Gülten Akın, "Çocukluk dönemi, insan lamda, Çocukluğa Talip Apaydın, Ayla Kutlu, yaşamınm temel taşlarının Yolculuk kesinlikle Muzaffer fzgü gibi şair ve yaatıldıgı dönemdir. Kimlik, ilginç ve önemli bir zarların, Halit Çelenk gibihusivil tarih belgesi oluşturmakta. Çalışmaçocukluk döneminde yaşanmış kukçulann, Muzaffer Erdost olan anılar, deneyimler, özlemler, gibi şairliğinin yanında müca ya başlarken, böyle birsonuca ulaşabilecedeleci aydın kimliğiyle ö'ne çt ğini öngörmüş müydün? tutkular, beklentiler ve Açikçası "sivil" sözcüğüne yüklenen kanlann, Cemil Eren gibi bir ö'zdeşimlerin üzerine kurulur. ressamın, Kerim Afsar gibi bir anlam, kirni zaman bana hiç hoş gelmiyor. Kimlik, imanın kendi kendisi, Günümüzde "sivillik" adı altında, egetiyatro ianatçtstnın bulunduyakınuzak çevresi, doğayla ve men kapitalist, sömürgen kişilere bir "yuğu 24 kültür insammızın çomuşak geçiş" hinliği yapddığı kanısındadünyayla ilişki kurma biçimi, cukluk anılanm soruşturan yım. Örneğin, sivillik savıyla, Cumhuribir yapıt, Çocukluğa Yolcuyaşam tarzıdır... luk. Beni de hatırlaytp arala yet'in kuruluş sürecindeki aydınlanmacı, Çocukluk nasıl ki bireysel kimlik nalkçı atılımlann "resmi tarih, resmi iderına katttğın bu kafilenin en gelişiminde dönemsel olarak yer yaslıları 1922 doğumlu Vüs'at oloji tanımlamalarıyla aşağılanmak, karalanmak istendiğine tanık oluyoruz. Oytutarsa; bir kuşağın çocuklugu da O. Bener ve Halit Çelenk. En sa, bugünün çok, ama çok "vahşi", yurtbir ülkenin ulusal ve toplumsal gencitniz 1958 doğumlu Öztaşları yoksullaştıran, gerek ulusal, gerek can Karabulut derken, bir de kimlik sürecinin ana dokusunu baktım an küsur yıl daha at bireysel bağımsızlığı ve özgürleşmeyi kıoluşturan öğeleri taşır" diyor lamtş ve genç sairlerimizden sıtlayan kapitalist uygulamaları "sivillik" çocuk psikiyatrisi uzmanı Prof. 1969 doğumlu Tolga Suyolcu adına yüceltilirken bunun da bir dayatma ve "resmi ideoloji" yaratma çabası olduDr. Banar Gökler, Işık oğlu'yla bitirmişsin kitabını. Kansu'nun Çocukluğa Yolculuk Farkh yörelerden, farklt top ğunu dile getirenlerin ve bu durumu eleşlum kesimlerinden çesit çesit tirenlerin sayısı çok az. Son dönemde "siadlı çok ilginç röportajlar insan. Bizleri neye göre seçtin villik" teması ile ortaya atılanların çoğuntoplamının önsözünde. sevgili Işık? Tümüve rastlan luğunun ardında da sermaye kesimi örÇocukluk gerçekten de pek çok gütlenmelerinin olduğunu akıldan çıkartısal mıydı, yoksa bir ktstasın açıdan belirleyici; kimi etkileri, mamak gerekiyor... var mıydı? Bu yüzden "sivil tarih" değü de, daha kimi uzantıları belki de hiç •çocuklufla Yolculuk ile tarlhe tanık olma amacına yoneldlm. Adı üstünde: Yolculuk. Ama, öncellkle emeöe, Insancı ve toplumsalcı olana yakın duözgün, daha yerleşik adıyla "halk tarihi" aşılamıyor. Bir anlamda kişiyi Annemin sözü, çocukluk birarak" dlyor ı$ık Kansu. diyelim buna. Konudan uzaklaşrnadan lincime kazınmış: "Insanın besleyen, bir anlamda kısıtlayan, söylemek istediğimi özetleyeyim: Ben bane olduğu yolculukta belli yollarını kesen saklı bir kaynak sında ve sonunda bir gazeteciyim. Ustaılık sesiyle radyoda Havza yollarında olur." gibi. Içimizde yaşıyor, çok larımızdan öğrendiğimiz ilk ilke şuydu: Mustafa Kemal i anlatırken dinlediğin; Annemin yaşam serüvenine çıkarken "Gazeteci tarihe tanık olur, tarih yazmauzakta ve çok yakınımızda. pazar sabahları sinema kuyruğunda elinçıkınıma koyduğu bir topak uyanydı bu: ya kalkmaz..." Ben de, Çocukluğa Yolcuden tuttuğun; alnına vuran kor ateşi öl"Has insanlarla çıkarsan yolculuğa, varluk ile tarihe tanık olma amacına yönelçen; iğneli pikaptan, Fındıkkıran'dan ERENDİZ ATASU nsın gündoğusuna..." dim. Ama, öncelikle emeğe, insancı ve yükselen sesteki oyuncaklan imleten; coşÇocukluğa Yolculuk'ta; beni, benliğimi toplumsalcı olana yakın durarak. güne açanlarla yürüdüm çoğu kez. Dostnce şunu sormak isterim sevgi kun selleri andıran sokak mitinglerini om Bence de "sivil" sözcüğü çoklukla yanzundan seyrettiğin baban bir anda yok! luklarım yön gösterdi, gazetecilik pusulali Işık, seni çocukluk üstünde lış kullanılıyor, anlam kaymasına uğratılı50'li ydlara merdiven dayadığında, havma uydum kimi kez. Doğu'da, Batı'da, düşünmeye iten neydi? Ceyhurt yor, belki kasıtla, belki bilgisizlikten. "Bedi bakalım soluk soluğa özlem basamakKuzey'de ve Güney'de yeryüzü haritası AtufKansu gibi sıradışı birhabantn oğlunim "sivil" tarihte aradtğım, resmi tarihleinsan yüzleriyle buluştu. Bilinçlerin hatısun. Benim kendisini tantma şansım otma larını tırman, içindeki kırların civanperrin haliyle yer vermediği bireysel seslerdir. ra defterlerindeki tarih karşıtı siyasi coğdt ama tüm tamyanlanm şairliğinin ya çemleri kurumuş, derin bir sızı! Kitabını öyküsel röportaj diye tanımlarafyaya, yolculuk arkadaşlarımın iç deniznında sevecen yüreği, dürüstlüğü, alçakgöÇocuMuğa öziem mışsın. Gerçekten de, röportajlartn kurgunüllü, özverili ve çalışkan kişilik yapısıyla Evet, insan olgunluk çağında, zaman lerinde yüzdük kıyın kıyın, kara göründü su ve serimlenmesi öykü özellikleri taşıyor. etkilemiş bir insan olduğunu biliyorum zaman çocukluğunu özlüyor galiba. Genç kara kara ayak izlerini karşıladık, dağlara Biliyoruz, günümüz edebiyattnda türler çıktık çetin yalnızlıklarda dolaştık, geçCeyhun Atuf'un. Onun oğlu olmak nastl likte pek yaşanmayan bir şey, bu. Kendisi arası sınırlartn geçirgenleşmesine doğru bir mişin cumbasından baktık gamsızlığı da, dı ? I ier şeye rağmen erkekegemenliği evi de çoluk çocuk sahibi olunca geçmişi daha yöneliş var. Öyküröportaj, biyografironizde kendini hissettiriyor muydu? Kısa başka tü'rlii, daha anlayışla değerlendiri kalleşliklere de, sınırsız uykulardan uyaman vs., vs... doğrusu bu karma, ya da menıp sınır kapılarına dayandık. Yer altı sucası senin çocukluğun nastldı? yor, kişi. Anımsıyorum, seninle çocukluları kaynadı, pmar oldu, çay oldu, aktı bu lez türler hiçfena olmuyor, benim hoşuma Dingin bir aile ortamında uçan bir çoğum üstüne konuşurken, önce aklıma pek gidiyor. Bu konuda neler söylemek istergüne. cukluktu benimkisi. Oyuna, ayaktopuna bir sey gelmemişti. OlaSanüstü hiçbir yasin? Yeni öyküröportajlar veya öyküler Eğer, kültür alanımızda bir "Anadolu düşkün, okula pek, pek de değil hiç alım olmayan bir çocukluletu iste; öyle sanyolda mı? Atlası" oluşturulmasına katkıda bulunşamayan bir çocukluk. Akasyalı bir sodımdı. Sonra fark ettim ki, çocukluk anı Sevgili Erendiz Atasü, ben bir yeniyi muşsam eğer, ne mııtlıı bana. kakta dİ2deri yara bere, annenin özenle allart satman katmanyıplmıs. En altta ve en keşfetmedim. Keşfedilenin, ama unutuldığı ayakkabıları bir haftada parçalayan, derinde belki de bilincimizin tamamen SJvll tarih belgeseH maya yüz tutanın izini sürmeye çalıştım. mahallenin bebeleriyle çıkmaduc ağaç, unuttuğu anılar, etkiler saklı. Belki dekül Sanıyorum, bunu basarmışsın, Iştk. KiÖykü ile röportaj hep ikiz kardeş olmuş girmedik delik, kaymadık kızak, top koştürelkimliğimiz bakımından olmayabilirtabı okurken bazı noktalar dikkatimi çekzaten. îçeride ve dısanda yetkin örnekleturmadık tozlu arsa, yapmadık pazar torderin benlig'imiz açtstndan asıl belirleyici ti; seninle ve okurlarımtzla paylaşmak isneti, binmedik banliyö treni, yemedik olan onlar, ammsadıklanmız değil, anım terim. Özellikle daha yaşlı kuşağın çocuk ri var. Yaşar Kemal, Fikret Otyam, Hikmet Çetinkaya, bir ölçüde Falih Rıfla ham meyve, beslemedik sokak köpeği bısayamadıklarımız Ne dersin? luklarında açtk seçik görülmekte: AydtnAtay gibi. Ernest Hemingway, Gabriel rakmayan bir çocukluk... Seninle sohbet benim için çok verimli so lanma kültürünün kılcal damarlar gibi Enciklik hafi işte! insan anlamıyor ki nuçlar doğurdu ve çocukluğuma, ilk genç halk katmanlarına dağılması diyebilece Garcia Marquez gibi. Benim için bu isimanne ile babanın, ninenin değerini o an. liğime yönelik antmsama sürecim htzlanğim bir oluşumdan söz ediyorum. Savaşte lerin dışında Sait Faik de, Pearl Buck da Seviyorsun, öpüyorsun, inat ediyorsun, dı; böylece hazı unutulmusluklart yeniden pe Köy Enstitüsü'ne Talip Apaydın'ın Pa aslında gizli birer öyküsel röportajcı. Çocukluğa Yolculuk çalışmalannı sürdürürşımarıyorsun, vızırdıyorsun, üzülüyorkeşfettim; bu da yazdığjm romanın kimi ul ile Virginie'y/^ Robinson Crusoe'v« ve sun, gün geliyor sevdiriyorsun, ydlar önbölümleri için yararlı oldu. Acaba diğerar Sabahattin Ali'yi keşfi (s. 512); Halit Çe ken, bu değerli öncülerden esinlendiğim ce akıp geçiyor. Masal gibi... Bir arpabokadaşlar üstünde de benzer etkiler doğurlenk'in Antakya nın sıcağında, hayattaki kesin. Son yıllarda gazetecilikte "sövleşi" ile yu... Sonra yüreğinde bir cız ki, sorma du mu röportajlar? nar ağaantn gölgesine sığmtpj. J. Rousse"röportaj"ın birbirine karıştırudığı, rögitsin! Baba yok... Zerdali gölgeli berber Söyleşimiz sırasında, az önce, çocukauokuması (s. 9X); Kuran'ıKerim den başportaj yapanın duygulannın, birikirnleridükkânında birlikte tıraş otduğun; dedeluğum için "masal gibi" dedim galiba. ka kitap bulunmayan yoksul evinden koden kalma bağda armudun, dutun, ceviMasal! Olağanüstülüğün atayurdu... Her şa koşa I ialkevine giden çocuk Muzaffer lz nin, kendisine ait yorumların, onun da ötesinde gerçekten ayrılmayan öyküleme zin, hem de Fosurdak kaplumbağanın, çocukluk olağanüstüğü taşımaz mı zaten gü'nün oranın kütüphanesindeyepyenibir bozkır bozu yılanın öyküsünü arüatan; sırtında, ağır ya da hafif? dünya bulması (s. 163)... Mahmut Ma ve kurgıınun geriye itildiğj Kaygısını taşıyordum. İlk kıtabım olan "Ayrıntının Izokul önünde bir bahar akşamüstü bir küSizin gibi çocukluğuna yolculuk yaptıkal'ın Köy Enstitüsü kütüphanesinde Yülah can eriği ile seni bekfeyen; mor müğımız Burhan Günelgerçekleştirdiğimiz cel dergilerini keşfi (s. 233). Örnekler ço düşümü"ndeki röportaj tekniği ve denerekkep lekeli parmaklarla beşgenin iç açıröportajın yeni bir roman çalışmasına önğaltılahilir Cerek ulaşım, gerek haberleş vimini "Çocukluğa Yolculuk" ile farklı larındaki gizi öğretmeye çabalayan; yaz cülük ettiğini aktarmıştı bana. Ressam nıe anlamında haylt zayıj olduğu '930'lar, bir boyuta taşımaya çabaladun. Öyküsel güneşi altında bir barakada işçi çocuklaCemil Eren hocamız da özyaşamöykiisü' l>40 'lar için olağanmtü bir atılınnn gös/er röportajlar, dediğim gibi benim için bir rını sağaltırken onJarla mırılt ılarla konunüyazmaya başladığını iletmişti. gt'lt'rı bu yaşanlılar. Cumhuriyet devrimı deneydir. Deneyfer sürüyor, sürecek. Başan; Orhan Kemal'i, Sait Faik'i, SabahatÇocukluğun kuyusundan serin sular nin aydınlanmacı yüzü gerçekten de, taş şarabiliyorsam eğer... tin Ali'yi okuduğunu gördüğünde için Çok teşekkür ederim, Işık, başanlarıçektiğimiz, susuzluklarımızı böyle giderrada, kırsalda dağılıp gidehilecek, küçük için haz duyduğunu hissettiğin; tok, ama diğimiz bir gerçek galiba... burjuva evlerınde sıkışıp kalabilecek bin nın devamını dilerim. • Işık Kansu ile "Çocukluğa Yolculuk" üzerine lcimizdeki saklı ülkcıCocukluk O SAYFA 16 CUMHURİYET KİTAP SAYI 667