Katalog

Şükran Kurdakul'un Çağdaş Türk Edebiyatı, çağdaş edebiyatımızın tarihsel serüvenini, toplumsal ilişkiler bütünlüğü içinde, siyasal ve kültürel gelişmelerle birlikte, insanın özgürlük arayışının ekseninde değerlendirerek, yorumlayarak, süzerek damıtan bir temel kaynak olmayı ve klasikleşmeyi başaran bir yapıt. Şükran Kurdakul'un dört ciltlik dev çalışması yeniden yayımlandı Çafldaş Türk Edebivatı sız PEN'in genel başkanlığını yapar. 1995'ten itibaren Özerk Sanat Konseyi ile Ulusal Sanat Kurulu'nun da kurucularından özgün bir edebiyat tarihi olarak edebiyatımızın vazgeçilmez yapıtlarından biri naline gelen ve gizli kalmış, yok sayılmış gerçekliğimizi de içeren bu edebiyat tarihinin geçtiğimiz yıllarda yeni yeni basımları yapılmıştı. Çağdaş Türk edebivatını "Meşrutiyet Dönemi" ve "Cumnuriyet Dönemi" adıyla iki bölüm halinde sunan bu anlamlı çalışmanın (1992'de Bilgi Yayınevi'nce basılmasından sonra) uzun zamandır piyasada bulunmaması önemli bir eksiklikti. Bu eksiklik, Şükran Kurdakul'un şiirlerini ve öykülerini de yayımlamış olan Evrensel Basım Yayın'ca giderildi ve onun edebiyat tarihi dört ciît olarak yeniden sunuldu. Şükran Kurdakul'un, ilk şiir kitabı Tomurcuk'u yayımlamasının üzerinden 60 yıl geçti. Kendisiyleyaptığım bir söyleşide Şükran Kurdakul şöyle diyordu: "... Edebiyat tarihi alanında çabşmamın birinci nedeni, çok kez belirttiğim gibi, gelenek haline gelmiş "gizli sansür 'ü parçalamak amacından kaynaklanmıştır. Şairler ve Yazarlar Sözlüğü nde ilk kez, siyasal iktidarlara ters düşen, sağda olsun, solda olsun, anlayışlarından dolayı daha önce yer almayan edebiyat adamlanmızın yaşamöyküleri ve yapıtları "sansüre uğramadan' verildi. Bu durum, giderek, benzeri yapıtlar hazırlayanların da kaygısı olduğu için, büyük ölçüde "gizli sansür" parçalanmış oldu. Şairler ve Yazarlar Sözlüğü'nü hazırlama evresinde, Meşrutiyet sonrası edebiyatımıza eğilme gereksinimini de duydum. Çağdaş Türk Edebiyatı adlı dört ciltlik yanıtımı da aynı kaygıyı taşıyarak hazırfaaım. Bu yapıtta, çağdaş edebiyatımızın öncü kişiliklerine yaklaşırken, onların, değişen toplumsal koşullardaki değişmelerini örnekleme yöntemiyle sergilemeye çalıştım. Böylece, sanınm 1900'lerden sonraki edebiyattaki gelişmelerle siyasal yapıdaki gelişmeler arasındaki koşutluk ve karşılıklı etkilenmebelirginleşmişoldu..." (Gençlik Kültür Dergisi, OcakŞubat 1993) Şükran Kurdakul'un Çağdaş Türk Edebiyatı, çağdaş edebiyatımızın tarihsel serüvenini, toplumsal ilişkiler bütünlüğü içinde, siyasal ve kültürel gelişmelerle birlikte, insanın özgürlük arayışının ekseninde değerlendirerek, yorumlayarak, süzerek damıtan bir temel kaynak olmayı ve klasikleşmeyi başaran bir yapıttır. Edebiyat tarihimizle ilgili çalışmaların yetersizliğine, tek yanhlığına, resmi kuşatümışlığına, öznelliğine karşı bir tepki olarak kaleme alınan Çağdaş Türk Edebiyatı, kendisinden önceki çalışmaların eksiküklerini tamamlayan, görmezden geldiklerini gözler önüne çıkaran, tarihe ve edebiyata doğru ve tutarlı bakış açısiyla ele aldığı alanı aydınlatan bir yapıt olarak kendini var etti. Ş olur. Dergicilik de vazgeçilmez bir tutkusuONER YAGCI duronun. 19511952 yılları (15 günlük, 11 sayı) "Yeryüzü" ve 195253 "Beraber" ". . Çagdaş edebiyatımızın yarattığı (15 günlük 9 sayı) serüveni ydlarıdır. birikim, 1960'tan sonra yettşen kuşak 195780 "Yelken" (5862 arasıyöneticiların dcğtştk alanlarda çaltşmalarını lik); 196264 sahibi veyazı işleri müdürü hazırlamı^tır diyebilirim. Bir edebıyat olduğu "Ataç" (ayük, 30 sayı); 1964 ekota Nâzım lltkmet, lialıde Edıp, Saba nomik toplumsal siyasal araştırmalar derhattın A/ı, Saıt Vaık, Orhan Kemal, gisi "Eyfem" ile süren dergiciliğinin yaMelıh Cevdet, Yaşar Kemal gtbı ede nı sıra 1958'de "Ataç Yayınevi" ile de yabiyat ustalannın varolması biiyük bir yıncılık yaşamı vardır Şükran Kurdatalihîir Sanıyorum kı, yenı kuşaklar, kul'un. bu olanaklardan yetişmeyülannda yaCumhuriyet gazetesindeki "Bu Aşamararlanmastnı bildıler. Böylcce şıırimız da" köşesiyle kültür ve sanatın sorunlade, öykümüzde ve romammızda çoknnı düşün adamı kimliğiyle irdeler durur. renklilık bilınci birincı özcllik olarak Onun bu kimliği araştırıcı bir edebiyat göründü. Bu nedenle çağdaş edebiya adamını çıkarır toplumun karşısına. Şüktımızın ünü açık..." ran Kurdakul, 11 şiir kitabı ve dört öykü Şükran Kurdakul kitabının sahibi olan bir şair ve öykücü olmaktan başka özgün bir edebiyat tarihair ve öykücü Şükran Kurdakul, ayçisi ve düşün adamı olarak da kültürümünı zamanda bir düşün adamı ve edezü aydınlatıyor. biyat tarihçisi kimliğiyle de var. Geliştirilerek Inkılâp Yayınevince 6. Onun yaşamını ve yapıtlarını incebasımı yapılan "Şairler ve Yazarlar Sözlediğim "Şükran Kurdakul" (Çınar Yalüğü"nün ilk yayımlandığı tarih 1972'dir. yınları, 1993) adlı kitabımın "Şükran Ilk basımında 767 şair ve yazann yer alKurdakul'a Selam Olsun" başlıklı sunuş dığı yapıtın son basımında bu sayı 1318'e yazısını yazan Atilla Özkırımlı, "EUi yıl... ulaşmıştır. Kitapta aynca Cumhuriyet döcümlesiyle başlamış ve şunları söylemişneminde çıkan 136 düşün ve sanat derti: gisiyle ilgili tanıtıcı bilgıler de yer almak"...Dile kolay, tam elü yıl belli bir çiztadır. Tutkunu olduğu Namık Kemal'in gide sürdüreceksin sanat yaşamını, o çizyaşamını ve yapıtlarını inceleyen "Namık giden sapmadan ama sürekii kendini geKemal" adlı çalışması 1977de (yeni baliştirerek ve yenileyerek. Doğru bildiğin sımı Altın Kitaplar 1991) ve yine Namık yolda yürüyecek, kımseye ödun vermeyeKemal'le ilgili tek kişiceksin. Insanların daha özgür, daha inlik bir oyun olan "Zinsanca yaşayacakları bir Türkiye için sadandaki Şair" (Gerçek vaşmakla geçecek ömrün. Bu uğurda büSanat Yayınları 1990) tün güçlüklere katlanacak, tutuklanacak, yayımlanır. kovuşturmalara uğrayacak, yine de yıl197880 arasında mayacaksın..." "Sosyalist Kültür AnDüşün adamı edebiyat tarihçisi Şüksiklopedisi"nin Genel ran Kurdakul'u en iyi bu cümleler tanımYayın Yönetmenidir. lar sanıyorum. Bir edebiyat tarihçisi Yalnızca elü yıl yerine altmış yıl deyip gözüyle Nâzım Hik"Sevmekten ve sormaktan korkmayan ' met'in Bursa Cezabir edebiyatçı kimliğiyle "Acılar doneevindeki son beş yılına minden ellerini kirletmeden geçen" Kurtanıklık eden yapıtıntn dakul'un bu yıllarına bir göz atalım. adı ise "Nâzım ın Bilinmeyen MektuplaMahpushane avluları rı"dır. Nâzım HikHenüz 19 yaşındayken 1946'da met'in 194550 arasınTCK'nin ünlü 142. maddesinden tutukda Adalet Cimcoz'a lanan ve "mapushane saksılanndaki bayazdığı dokuz mektuhan benden sor." diyen Şükran Kurdabu Kurdakul'un yokul, bir yıl sonra tahliye edilir ve öğrenrumları ve açıklamalacisi olduğıı Izmir Karşıyaka Lisesinden rıyla okııruz bu yapıtta çıkarılır. 1948'den 1950'ye kadar Maraş (4. Basım Broy Yayınsürgün alayında askerdir. 1953'te 141. ları, 1999). maddeden yargılanır ve 1955'e kadar tutuklu kalır: "Acılann sütüyle büyüttüğü 1989'da edebiyatın umutlar / Mahpushane avlularında boy ve kültürümüzün soverir." 1956'da aklanır. runlarıyla ilgili olarak yazdığı dergi ve gazete Onun örgütçü bir edebiyat adamı olayazılarının Dİr kısmını rak tanınmasının başlangıcı 1964'te TÎP (36 yazı) "Şairce Düüyeliğiyledir. Iki yıl sonra partinin Balıkeşünmek" adıyla bir kisir il başkanlığına ve Genel Yönetim Kutapta toplar (Gerçek rulu yedek üyeliğine, ardından da Sanat Yayınları 1990). 1967'de Merkez Yürütme üyeliğine seçilir. Örgütçülüğünü edebiyat örgütlerinde Onun bu aydınlatıcısürdürür ve 1964'te Türk Edebiyatçdar lığının önemli yapıtlaBirliği Genel Sekreterliği'ne seçilir. rından biri olan "Çağ1976'dan sonra TYS ikinci başkanıdırve daş Türk Edebiya12 Eylül döneminde TYS davasından tı "nın ilk cildi 1976'da; yargılanır. 1988'dePEN Yazarlar Derneikinci cildi ise 1987'de ği'nin kurucularındandır, ertesi yıl ikinci yayımlanmıştı. başkan olur. 19911998 arasında aralıklçeriğiyle farkh ve 14 20. yüzyılda edeMyattaki gellşmeler Şükran Kurdakul; Ibnül Emin Mahmut Kemal, M. Fuat Köprülü, A. Hamdi Tanpınar, Mehmet Kaplan, A. Nihat Tarlan, 1. Habip Sevük, A. Sırrı Levend, Ahmet Caferoğlu, Abdülbaki Gölpınarlı, P. Naili Boratav, N. Sami Banarlı, 1. Hikmet Ertaylan, Murat Uraz, M. Nihat Özön, HasanÂli Yücel, A. Canip Yöntem, S. Nüzhet Ergun, O. Şaik Cıökyay, N. Halil Onan, V. Mahir Kocatürk, Cevdet Kudret, Cahit Oztelli, F. Abdullah Tansel, Abdülkadir Karahan gibi edebiyat tarihçilerinin; yapıtların yapısal özelliklerini kavrayamama, başarılı üslup yaratamama, kendilerini belli alanlarla sınırlama, yöntem oluşturamama, ideolojik yaklaşımlarla çalışma,, tarihselliği algılayamama, Osmanlı düşüncesine saplanma, edebiyatın bütünselliğine ulaşamama, yalnızca bir türle ilgili çalışma, ele aldıkları dönemle ilgili çalışmalannı tamamlayamama gibi eksiklikleri nedeniyle bütünlüklü bir edebiyat tarihimizin gerçekleştirilemediği düşüncesindedir. Û, bu düşünceyle, çağdaş edebiyatımızı tüm yönleriyle ve toplumsal ilişkiler içinde aktarmak amacıyla Tanzimat sonrası döneminden başlayarak "Meşrutiyet Dönemi"nde 19001923, "Cumhuriyet Dönemi"ndede 19201950 yılları arasındaki serüvenini kaleme almıştır. Şükran Kurdakul, edebiyatımızın 20. yüzyılda kazandığı gelişmeleri yansıtma amacıyla hazırladığı bu çalışmanın ilk iki cildini oluştııran Çağdaş Türk Edeniyatı Meşrutiyet Dönemi'ne; toplumsal ve siyasal değişimlerin birbirini izlediği bu döııcmde, edebiyatımı/ın da toplumsal kosııllardan etkilenerek ve onları etkileyerek > CUMHURİYET KİTAP SAYI 667 SAYFA