Katalog

S birentten çıkış yolu, sırnnı çözerek gerçekleşir. "Bu öykü bana Teksas'ta anlatıl1985^ Maddt, ama aslında başka bir eyalette rid'de verdiği bir gepnış. Başoyuncu bır tek kışı, her konferansta: ne kadar bütün öykülerde kahra"Bir labirent ve manlar vürunenler ve görünmebir düğüm olduyenler, ölüler ve diriler olmak üzeğunu düşünmek re binlerce ktşiyse de Samrtm adı bizim en değerli FredMurdoch tt. Genelde Amertgörevimizdir. kahlar gibı uzun boylu, ne sartşın Düğümü asla çöne esmer, profili yoniulmuş gıhı zemeyiz. Onu sakeskin, az konuşan bır adamdı. dece inanç, düş, Dtkkale değer hiçbir özeüıg'i yokfelsefe dedığimiz tu, gençlere özgü yapmacık davrasözcükler ya da nıuarı bile." en basit mutlude çok kereler yazmıştı. Bir felseJorge Luis Borges "Gölgeye luk duygusu safe teorisi, özellikle metafizik öğreÖvgü' Çev.: Münir Göle, fletiyesinde anlar ve tiler, içinde barındırdığı dıişsellik şim,1992. evşetebiliriz" kadar değerlidir yazara göre. 20. er. yüzyıl başlarında Viyana Çevresi özcükler labirent oluşturabilir mi? adıyla bilinen felsefeciler gibi, BorOkur öykünün labirenti içinde na"Berrak labiges de metafizik teorileri fantastik sıl kaybolduğu duygusuna kapılırr* rent", "yuvarlak edebiyatın bir kolu olarak algılıLabirent, çıkış yolu kolaylıkla bulunaüçgen" gibi kenyordu. Bu değerlendiımeyi yaparmayacak kadar karmaşık yapılar ve çödi içinde çelişkili ken Platon, Leibniz, Kant ve bpizümü olanaksız görünen sorunlar için görünür, fakat noza'nın metafizik teorilerini aşakullanılan bir terimdir. Edebiyatta da, Spinoza'nın felğılamak değil, aksine hayal gücügizem yaratmak, okuru şaşırtmak ve övsefe öğretisini ne duyduğu hayranlığı dile getirikünün odak noktasını aeğiştirmek şekanlatmak için yordu. linde, ender de olsa kullanılır. yanlış bir terim değildir. Dünya Borges'in herhalde en çok sevdiYukarıda alıntı yaptığımız "Etnograf" matematik semği düsünür Spinoza'ydı. Denemebaşlıklı öyküde Ârjantinli yazar Jorge bolleriyle yazıllerinae bahsetmemesine rağmen Luis Borges, bilgi verir izlenirni yaratamış bir kitaptır. Spinoza için iki şiir yazmıştı. Spirak okuru bir labirente sokar. Öykünün Borges'in metafinoza, kutsal metinlerde Tann'nın başında Teksas'tan söz eder, ama öykü zik düşünürü de bedeni olmadığı, meleklerin gerTeksas'ta geçmemiş, üstelik bu eyaletle bu sembolleri çekten var olduğu ya da runun hiç ilgisi yoktur, ama okurun aklına ölümsüz olduğu gibi görüşleri des ADantlnll yazar Jorge Luis Borges, bllgl verir Izlenlml yaratarak okuru bir labirente okumayı ve yaz"Teksas" sözcüğü artık takılmıştır. sokar. mayı bilen biritekleyecek hiçbir şey bulunmadıOyuncu bir tek kişi dedikten hemen sondir. Labirentin berrak olması da düşünür ğını savunuyordu, bu yüzden sinagogra, hiçbir öykünün sadece bir tek kişinin şekilsizdir, içinde bir insanın kaybolacatarafından çözülebilir olmasından kay dan aforoz edilmiş ve Amsterdam'a giröyküsü olmadığını söyleyerek ikinci bir ğı ve ölümle yüzleşeceği doğal bir yerdir. naklanır. Borges burada da sihir, düşler, mesi yasaklanmıştı. Geçimini sağlamak yanılsamaya neden olur. Öte yandan öyDiğer labirentler ise dünyanın kendisi edebiyat ve fantezileri labirentin çıkışı için bundan sonra mercek yapımında uzkünün kanramanının adından bile emin gibi, yalnızlık ve sıkıntı sanneleridir, faolarak görür. • manlaştı, fakat cam tozları yüzünden gitdeğildir; bilgilerle kahramana yakınlaşlcat buradan hep çıkış umudu vardır. Latikçe ağırlaşan verem erken yaşta ölmetırmak yerine uzaklaştırır. Kahramanın sine neden oldıı. kumral, zenci ya da kızıl saçlı olduğunu söyleyeceğine, ne olmadiğını söyler; bu Gaometrik yöntem B I L I M S E L B İ L G İ VE B İ L I N Ç L E N M E S U R E C İ N D E da o kişiye ait bilgiler değildir. Halbuki Borges'in Spinoza'ya duyduğu ilgi S U Y U K A Y N A Ğ I N D A N İ Ç İ N ! . . okur öyküde bahsedilen kişi ve nesnelefarklı seviyelerde incelenebilir. tlk bakıri zihninde canlandırmak ister. Verilen lacak nokta her ikisinin de yazılarını gebilgiler üzerinden sürekli imgeler yaraYENİKİTAPLARIMIZj • ) İŞARETLİDİR ometrik bir şekil çerçevesine oturtması ür. olabilir. • İŞÇİLER İÇİN TEMEL HUKUK BİLGİLERİ Av. Zeki Öçal 4.200.000 Böylesine bir başlangıçla Borges, sanSpinoza başyapıtı sayılan "Ethica" ki sözcüklerle önümüzde duvarfar örüp, ("Ahlak") kitabının alt başlığını "Ge• İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİÜĞİ ortaçağ mahzenlerinde bir labirent haometrik Tanımlar Dizisi" olarak koyATANMASI GÖREVLERİ GÜVENCESİ Av. Zeki Öçal 1.700.000 zırlıyordur. Öykünün ilk paragrafının somuştu. Amacı geometrik yöntemle kununda, öykünün başında bildiğimizden sursuz bir dil oluşturmak ve bu dille ku• DEVRİMCİ SİYASİ TERBİYEDİPLOMASİ AHLAK Sırrı Öztürk 3.000.000 daha az bilgiye sahip olduğumuz duygusursuz bir metafizik sistemi yaratmaktı. • CUMARTESİ ARANIŞLARI İsmail Hardal 1. Hmr. Şiir 1.500.000 suna büe kapılırız. Sözcüklerle yaratılan Geometrik yöntemle tanımların doğru labirentin içinde, bir yöne doğru yönelolması durumunda varılan sonııçlar da tilir, sonra oranın doğru yön olmadığını mutlaka doğru olacaktı. Halklann TarihKOHur Diıiıi: öğreniriz. Yazar çok bilinçli olarak OKUBorges de öykülerinde geometrik şekru bir bilmecenin tam ortasına koyar; öyl.GÜRCÜSTANTARİHİ N.BerdzenişviliŞ. Canaşia 2. Baskı 4.600.000 li labirentlerini şekillendirirken kullanır. künün ilerlediğini sandığımız noktaua Spinoza üzerine yazdığı şiirde ünlü dü2. TRABZON'DAN ABHAZYA'YA DOĞU KARADENİZ tekrar başa dönmüştür. Fakat aklımıza şünürün zihninin mercekleri gibi kristal takılan sözcükler nedeniyle, öykünün HALKLARI'NIN TARİH VE KÜLTÜRLERİ (Anonim) 2.800.000 olduğundan, ayna gibi dünyayı yansıttı(daha doğrusu dilin) yabancısı da değiğından söz eder. Ayrıca Spinoza'nın fel3. Bilim Tarih ve Metodoloji KÜRT TARİH YAZIMIPOLEMİKLER ve lizdir artık. Henı bir tanımışlık duygusu sefesi, güzellik, doğmluk ve iyilik araÇATIŞAN SAPMA EĞİÜMLER MedenîAyhan 2. Baskı 3.000.000 hem de tanıdığımız şeylerin bir işe yarasında bir bütünlük sağlıyordur; aynı memadığı inancı oluşur. tafizik teori içerisinde ahlaki ve estetik 4. HALKLARIN MELODRAMI ÜÇ KADIN BİR DENİZ Gerçekte labirent de sadece bilinmez değerler de verir. Borges ise bir bütünTolga Ersoy . 1.500.000 anlamına gelmez, insanın bildiğini sanlük arayışında değildir, doğru olana ve dığı bir yerde yanılmasıdır. Her bilinmegüzel olana karşı kayıtsız olduğu söyle5. Dil Tarih Kültür Gelenekleriyle LAZLAR . yen labirent ueğildir. Her kaybolma da nemez ama yıllarca yazdıkları bu arayışı Ali İhsan Aksamaz 4.300.000 labirent içinde kaybolma değildir. Labiyansıtmaz, aksine yazının kendi varlığı ve rent içinde kaybolmak için mutlaka yedilin doğal oluşumu önemlidir. 6. ÇEÇEN İNGUŞYA HAUCYLA RUSYA ARASINDAKİ İÜŞKİIER ni gördiiğü bir yeri daha önce gördüğüLabirent konusu Borges'in Spinoza şiYavus Ahmadov 2.400.000 nü sanmak ve biraz önce seçtiği bir yeri irinde bir kez daha karşımıza çıkar. Spi• 7. BİRÜKTE OLDUĞUMUZ HALKLAR ilk kez görüyormuş gibi hissetmek gerenoza ile ilgili olarak "Ki o, berrak bir lakir. Borges bu labirent oyununu, öykü birent düşlüyordu..." tanımım yapar. KELDANİASSURİSÜRYANİERMENİ açısından hiçbir değeri olmayan bilgilerBurada da yazarın iki ayrı göndermesı İrfan Işık (Welate Torî) 3. Baskı 1.900.000 le akıl kanştırarak yapar.Bu akıl karıştırsöz konusudur. manın hemen ardından şöyle bir tümce • 8. ÜNLÜ KÜRT BİLGİN VE BİRİNCİ KUŞAK AYDINLAR Birincisi, Borges'in kalıtımsal bir hasgelir: "insanın daha kim olduğunu ve talık yüzünden yirmi yaşından sonra görMehmet Kemal Işık (Torî) (Toplatıldı) 3.000.000 rastlantının önerilerine nerede katılacame yetisini giderek yitirmesi ve yaşamığını bilmediği bir yaştaydı..." Sanlci bizi • 9. TARİHSELDEN GÜNCELE KÜRT GERÇEĞİ nın geri kalan kırk yıîını karanlıkta geçiriçine sürüklediği labirent, kahramanın mesi ve Spinoza'nın cilaladığı kristalleMehmet Kemal Işık (Torî) 3.000.000 içinde olduğu labirent ile aynıdır. O herin ışığının, yüzyıllar sonra şairin karannüz kim olduğunu bilmiyordur, bizim •10. KUZEY KAFKASYA MİTOLOJİSİNARTLARDAN BERİ lık dünyasını aydınlatması olarak düşübilmemiz de olanaksızdır. nülebilir. Nuray Gök Aksamaz 3.300.000 Feteefe ve DüşseK Bir diğer gönderme labirentin kendiAlemdar Cd. Güzel Sanatlar Sk. No: 5/2 Cagaloğlu lstanbul34410 sinedir. Borges'in labirentleri her zaman Borges, felsefe teorilerine estetik gözTelefon: (0 212) 511 08 29 Fax:(0 212)519 05 60 SorunYayınları umutsuzluk yaratmaz: Bazıları sonsuz ve le bakmayi tercih ettiğini denemelerine.posta: sorunyay O hotmail. com ASUMAN KAFAOĞLUBÜKE Labirent aezıntı S SAYFA 18 CUMHURİYET KİTAP SAYI 5 7 5