Katalog

1 8 A R A L I K 2 0 0 1 ü Fethi Naci, Eleştiri Günlüğü'nde bu hafta da, "Şu Bizim Profesörier"e devam ediyor j . Myfadu ü Nihat Taydaş, Enver Gökçe'nin şiirierindeki temaya bakıyor x. sayfada U Ahmet Oktay, Leyla Erbil'in "Cüce"sini değerlendiriyor w wyfada UŞiirAtlası'ndabu hafta "Kış Haikuları" yer alıyor Cumhuriyet P A R A S I Z E K MİT/UP' Talat Sait Halman Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Kültür Bakanı, eski büyükelçi, şair, yazar, akademisyen Talat Sait Halman, kamuoyunun yakından tanıdığı bir isim. Telif, çeviri bir çok yapıta imza atan Halman'la ilgili birde Kİtap yayımlandı son zamanlarda. "Cultural Horizons" adını taşıyan kitaptaki yazılar Talat Sait Halman'ı tüm yönleriyle aktarıyor bizlere. Bu kitabın yayımını fırsat bilerek Biz de Talat Sait Halman'ı kendisini yakından tanıyan üç yakın dostunun yazılırıyla tanıtmaya çalıştık sizlere. AONAN BİNYAZAR merika'da yaşıyordu, ama Türkiye'de yaşayan bir yazardan çok dergilerin, gazetelerin arasındaydı. Arada adı Hisar, Tiırk Edebiyatı gibi der gilerde de görünsc, yazılan ve şiirleri genellilde Türkiye'nin ilerici dergilerinde yayımlanıyordu. Edebiyatın ner alanıyla, her kcsimiyle ügıleniyordu. Bir kültür adamı tavnyla, birini rııtarken öbürünii dışlamıyordu. 'Adam ayırt etmez' bir tutunıu vardı. Hangi şairlerin öne çıkarılması gerekriğini biliyordu, ama hatırını kıramadıkları da otuyordu. Amerika'da kültür, sanat ve edebiyat adına yapıp ettiklerini özet haberlerle basına iletiyordıı. Amerika ölçülerinde doğal sayılmasına karşın,örneğinbiryazarinbirtoplantiyakatılrnası,birdergide makalesinin yayımlanması türünden haberlerin, nem de onu gerçekleştiren ki^i taralından gazetelere gönderilmesine bizim insanımız pek alışık de&ildi. Oysa, bunlar iletişim afiı kıırmıış bir toplumun uevingen liğinin sonucuydu. rialman, bir ayağı Amerika'nın devingcn kültüründe, beyni ve beğenisi Anadolu ve Ortadoğu topraklarında, biiriin olanakları kullanmayı bi len, olayları nesııel ölçüleıin siizgecinden geçiren, bir bakıma gönülliı bir misyon adanııydı. Bir uzun yol ka tarı gibi, kültürü, sanatı ve edebiyarı toplumdan topluma ulaştırmaya çalışıyordıı. Bir toplumun ancak kendi yarattığı kültürle evrensel dünyada var olacağı bilinciyle, I'ürkiye'nin, hatta biıtün Dogu dünyasının yaratı ürünlerini, ucu ta dkyanus ötelerindeki Batı'ya, Amerika'ya taşıyordu. 13. yüzyıllarda Anadolu topraklarında düşünsel bir yeniden doğuşu muştulayan Yunus, Mevlana, Nasreddin Hoca gibi dü^ünürleri Amerika'ya Sanat ve kültürle yoğrulmuş bi A tanıtma çabalannı, onıın, kültürel varhgımızı evrenselleştirme düsüncesine bağlayabiliriz. Halman, nalk kaynağrndan beslenen Yunus Emre ile Fars kültür geleneğinden gelen Mevlana'nın insancıhklaözdeşleşen mııtasavvıflığını kültürel varlığımızın kay na£ı sayıyor. Osmanlı ya ua, toplumların özünde yarattığı kültürel ve sanatsal birikimler y()nünden vaklaşıyor. Batı'ya benzetnıe heveslilerinin giittüğiı bir numanizm anlayışında değildi; kültürel birikimlerimizin özünde ki hümanist düşıınccyi t>zan duyarlıgıyla, sezgileriyle gün yüzüne çıkarma çabası içindevdi. Soneler'ini (,'evi rirken Shakespeare'i dalıa iyi anlayıp vorıımlamasında, Anadolu kültür yaratımının yetiştirdiği Yunus'un gi /.emcıliğinin etkisini ileri sürmek abartı sayılmamalıdır. Bu, onun Doğu'dan Batı'ya kendi yordamıyla çizdiği kııltürel bir iz'dir. Sonelerin anlamsal derinliğindeki mistik deyişe bu iz'i sürerek varmıştır. Şiirinden giinlük yazılarına, Halman, devlet adamı, sanatçı, yazar, gazeteci, çevirmen, eleştirmen olarak da bu izi sürmiiş; kültürü ulusları birbirine kaynaştıran bir insanlık şemsiyesi olarak algılayıp değerlendirmiştir. Ortak insanlık begenLsinin, insandaki gelişmişlik aşamasının kültürlcrin birbirine yaklaşmasıyla yaratılacağı kanısındadır. Bir kültür adamı olarak amacı, insana, özünü yitirmemiş kültür ortamında bir barınak yaratmaktır. Cağdaş uygarlık aijamasıyla eski kültür birikimleri arasında köprüter kıırmaya çalışmasının nedeni buna bağlanabilir. New York'taki ikiz Ticaret Merkezi'nin teröristlercc bir anda yerle bir edilmesi, toplumlararası kültür ileti şiminin önemini daha da arttırmıştır. Bu olay, toplumların, gözünü dinler ve uluslar üstü bir anlayışla açma sını gerektiriyor. üüşmanlığı yok edip yerine dostluklar kıırmanın, kültürlerin birbiriyle kaynaştııılmasına ba^lı olduğu bugiin daha iyi anlaşılmıstır. Amerika'nın Afganıstan'a bombalar yağdırdığı günlerde, televizyon Ingiltere'den bir konser yayını yaptı. Bir ara, çalınanlar dinleyenleri öyle bir noktaya getirdi ki, yaşlıgenç, kadınerkek, ak derilikara derili, kafası sarıklıbaşı daz Devamı 4. suyfada. CUMHURİYET K İ T A P SAYI 6 1 7