Katalog

Dostluk şiirlerinin volunda NURAY SANCAR g ürk Yunan Dostluk ve Banş Şiirleri", ülkemizde, politika ve sanat eündeminin oldukça hareketli ve değişken olduğu dıişünulürse güncelliğini hiçbir zaman yitırmeyen bir sorunu kendisine eksen edinmiş olması bakımından Asım Bezirci külliyatında özel bir önemesahip. Bezirci'nin "Halkımızın Diliyle Banş", "Şairlerimizin Diliyle Banş" adlannı taşıyan diğer ikı kitabıyla birlikte okunması gereken bu yapıt, yüzyıllardır gerçekleşmesi ısrarla beklenen banş ütopyasının çerçevesini hem belirgin bir coğrafya için somudaştırdığı hem de bu coğrafyaya ilişkin aynntdann izini sürerek küremizin bütün ilişkilerini açıklamaya çalıştığı için kazanıyor bu önemi. Çünkü Türkiye ile Yunanistan halklannı şimdiye dek düşmanca karşı karşıya getiren her şey, dünyanın başka yerlerindeki bütün halklar için de geçerli. Savaş, bundan hiç çıkan olmayanların kideler halinde öldüğü, kıyıma uğradığı, sevdiklerini ve evlerini yitirdiği, sakat kaldığı; ve sadece bundan çıkan olanların gönendiği bir olgu. Bezirci'nin, kitabının önsözünde dedigibi; "savaşlann külfetini onlar (halkr) çeker, nimetlerini başkalan toplar. Onlan birbirine düşürenlerle ölüme gönderenler ise bundan kazanç sağlayanlarla yararlanmayı tasarlayanlardır. Ilk çağda efendilerle çevreleri, ortaçağda derebeylerle krallar, yeniçağda kapitalistlerle emperyalisder. (Ozellikle silah sanayicileri ve tüccarlan ile onlann beslediği kimi siyasetciler, yöneticiler, işadamlan...) Çoğunlukla kendileri savaşa katılmayan ama insanlan/ halklan acımadan savaşa sürenler..." "Dostluk ve Banş Şiirleri"nin tüm şairleri, geleneksel politikalann bir kan gölü olarak gördüğü Ege Denizi'nin, ortak kültürü bir bıçak gioi ayırarak halklan ikiye bölen Meriç'in iki tarafından seslenerek işte bu politikaları eleştiriyor ve sonsuz dosduğun olanaklannı hiçbir aynntıyı ihmal etmeden derleyip bir araya getiriyorlar. Her iki yandan yıikselen sesin tınısı aynı. "Tersane adasında/ Ateş yaktık kıyıda/ Seni okuduk Elitis/ însanlann/ tnsanlanmızdı her zaman/ Bir muduluk sofrası özlemi/ Aramızdaki deniz..." diye seslenirken Ege'nin bu yanından Cengiz Bektaş, ona, lcarşı kıyıdan Tasos Spiropulos yanıt veriyor: "Yurdu yok ki güneşin/ Kaldırdım ben de sınırlan/ Ağacların/ Çiçeklerin/ llkvaz kuşlannın/ yurau yok kı/Kaldırdım ben de sınırlan." Çünkü sirtakilerin, horonlann, uzonun, rakının, fesleğenlerin, zeytin dallannın, beyaz zambaklann, aynı türkülerin, aynı kültürün ve emeğın birbirine bağladığı iki halk için Ege bir sınır değil, ortak bir bolluk sofrası. Ve iki halkın dilinde de aynı anlama geliyor banş, bu, Ritsos'un diliyle şöyle söyleniyor: Gözlerinin içinde uçsuz bucaksız bir gülümseme/ ebnde yemiş dolu bir zembiJ/ ve alnında ter tomurcuklan/ pencerede suyu soğutan damlalar gibi akşam üstü eve dönen babadır/ banş...Însanlann sıkışan elleridir banş/ dünyanın masasındaki ek mektir/ gülümsemesidir annenin.../ geleceğe doğru yol alan trendir." Banş eğer iki halk için de sınırsız ve aynmsız bir dünya özlemi, ortak bir gelecek düşüyse "alnında ter tomurcukları"yla bunu gerçekleştirmeye çabşanlann taşıdığı "yemiş dolu zembiller"in ağırlığına da ortak olunacaktır. Nâzım bu yüzden özgürlük savaşçısı Beloyanis'in mahkemede çekilmiş fotoğrafını şürleştirip "Karanfilü Adam"ı yazar, ("Sağ eli/ tutuyor karanfili/ bir ışık denizi gibi Yunan denizinden.../ Ve elindeki karanfil/bu viğit, bu rezil günlerde/Söylediği sözlerden biri gibi insanlara...) Ceynun Atuf Kansu Albaylar Cuntası'nın sürgüne zorladığı şarkıcı, sinema oyuncusu Melina Merçouri'yi anar: Aristofanes'in gelinleri kızlan/ Başkaldırmışlar cuntaya/ alçakların kaptanına/ Korsanlanna karanlığın...Melina Marcouri bir ince bıçakla/ çizer mavi da»<ış<a^ mannı çağının." Ve bu yüzden Yanni Guitis Yunan ocaklannda ölen Kose Ahmet için ağıt yakar: "Kimse arayıp sormadı/ Yunan boksit ocaklannda öldü/ dostum kardeşim/ Köse Ahmet'im." Asım Bezirci "Türk Yunan Dosduk ve Banş Şiirleri" için " henüz bir yol bile değil, iyi niyet ve özlemle açılmıs daracık, küçücük bir patika. Üstünden oaşka geçenler olursa genişleyip büvüyecek" diyor. Şeyh Bedrettin'le birlikte Osmanlı zulmüne başkaldıran Rumlann atuğı ilk adımlardan sonra Kurtuluş savası sırasında kendi silah arkadaşlanna silah bırakın çağnsı yapan Yunanistanlı gençlerin, iç savaşta Yunan yurtseverlerinin acısını paylaşan, mücadelesine destek olan TürKİyelilerin yüzlerce yıldır büyuk bir özlem duyulan banş için açtıklan patikanın bu şiirsel yolu elbette genişliyor. Bütün şoven kışkııtmalara karsın 17 Ağustos cfepreminde depremzedelerin yardımına kosan Yunanistan halkının alınmış varsayaığı çağn mektubu yıllar önce Malds Apostolatos'un kaleminden çıkana benziyordu kuşkusuz: " Gel Selim!/ Yolu direşerek açan/ bayrağın altında birleşelım/ nasırlı ellerimizle el ele verelim/ ve hepimiz/ ileri atılarak insanı yüceltelim!.../ Gelincikler serpildi/ tel örgülü sınırlanmızı sardı Selim.../...Inan hiç kinbağlamadunsana." "Türk Yunan Dosduk ve Banş Şiirleri"nin bütün şairleri de zaten bu yapay kin ve düşmanlığa karşı şürle savaşıyorlar. "Komşu"ya yazılan duygu yüklü ve dirençli şiirler, sıcak veya soğuk savasta karşı karşıya getirilmiş genç "yurtseyerleri" gerçek ve banşçıl bir vatanseverlik için aynı halaya çağınyor. iki halkın ortak kültürünün içercuği dosduk duygulan tüm kışkırtmalardan o kadar güçlü ki, kin sadece bu "kardeş"liğin bozulmasını sağlayacak şeylere karşı mazur görülebiliyor. Ama bencil ve sınırlan dar Dİr coğraryaya özgü bir kardeşleşme isteği değil bu. Ödülü insanlaşma olan, bütün dunya halklan için, savaşsız, sömürüsüz ve özgür bir dünya çağnsı. Ve Asım Bezirci'nin bu derlemeyle açtığı patikada nasıl yürüneceğini de Yunanistanlı bir şair, Tasos Livaditis öğretiyor: "însan demelerini istiyorsan../ dudaklannı ıslatacaksın Johannesburg'da kırbaçlanmış zencilerin/ haykıracaksın aç kalabalıkla birlikte Tahran sokaklannda..." Bizim ve "komsunun şairleri" aynı şeyi düşünüyorlar: aostluk ve banş insanın, ona en çok yakışan hali... Ve savaş asla kaçınılmaz değil, sonsuz banş ise...mümkün. • evrensel kiiltir (2) ık tultur, sâ^debiyat dergisi 3 DEMOKRASl ştlm FKIİ HALK VF TA DÜNYA HALK VE DEMOKRASİ ŞİİRLERİ Hazırlayan: A. Kadir 2. ve 3. ciltler çıktı. SOSYAL BİLİMLER NİÇİN TIKANDI? Unıversltenln Oj)rencı ötjrelim Uyesl arasmdaki hrverarjlk İHşklye altematif bir çakşma. AÜ SBF M)rencılen' hoca'ianyla bHıkle Evrensel Kültür ıçm hazıiadıkldr dosyada Taner Tımur, Kemal Inal. Erten AydoOanoğlu. Alev özkazarç, Zetha E t ö t Sman Bırda sosyal b * ı * n n bugünkfl duunurej sorgüuyoriar DOSYA ENTELEKTÜEL ÇIPLAKLIĞIN "YENİİDEAÜST" SÖYLEMİ Nuray Sancar BİR MAC CARTHY'Cİ HURAFE: KOMÜNİZMİN KARA KİTABI Fatıh Polat CANDİD'I ÇİZMEK ' Turhan Selçuk »VUDBÜPatta HEP ÖTEKİ OLMANIN YÜKÖYLE YAŞADIM VE YAZDIM Yılmaz Odabaşı ANADOLU AYDINLANMACISI EDEBİYATIMIZDA KÖY ENSTİTÜLERİ KUŞAĞI Ferıdun Andaç FAKİR BAYKURT Haz: Ferldun Andaç SİSYPHOS EMEĞI Vedat Günyol Hazırlayan Mehmet Başaran Mejrutlyet Caddesl Kıblelırade Sok Tepe Han No 1 Kst 4 Tünel / İSTANBUL Tel. 0212 243 06 03 Fsks 0212.25113 65 EVRENSEL BASIM YAYI N GalıpckK» Caddesl ŞahkuKı Sokak No K> Kat 2 BeyoOkıISTANBUL T«t 0212 293 634547 fu. 0212 293 6 3 31 Üstün Akmen KÖR BAKKALIN GÖZLERİ "Senfonik Bir Öykü" Kendı voriığınızla ılgılı pek (ok sarun, pek (ok olgu, pek (ol< guzeflık bulnajınız bw krtap bu Aym zamanda SOMIG, edebıyala, düjüaay*, eslehg* yojamı kodor oo«n yartn Üstun Akmen'uı cesurca, kurallorı, yasalan ojorok ozgürce sergıledığı bu bifim gostensı... MUZAFFER MIYRUKÇU ...lu kilapla yozın aracıhjıyla mungın guzettenmesını yoşıyoruz osı) olarok Bu, aynı zamando müzik aracılıflıyio yozının guzellonmesi anknmKi da getyot.... ÖNER Y A Ğ a . jUuınfl, okuru hem pe$inden sörükKjyor, hem blerelı yonlrç ve dolomboçlı yoNora sokuyor, heın de yw yer durdurup dü>ünmeye zorluy^or MEÜSAGÜRPINAR ...Yer yer masd, yer yer deneme havmında yazıtmtj mecazı anlatım, eflretileme ıranı, ahnli ve göndermelerle zengmlejiiritmij, oh katmanda oyku onlatKKinın yaratiığı mu/ıklefaırgul gıbı kat kat aplan oykuler ZEYNEPAÜYE Senfofli orkestrosındalci tüm sazlarm, öykünün bir kfiimnı anloltığı, yazann deyiınıyle 'senfonik oyku" sonsuzdan baslayıp sonsuza gıden olaytar ve ınsanlarla orülü... AYŞE MENGİ Yaşom birikunmin uf verıra çırpmmalorı akmoya yol arayan duygu gerihnlen "Homlerin çöziimsüzlDJümj ırdeleme. "Havva* olaymn «(elıgmı kurcalama ve yazann gozlemlermi M/Mi lulma gibi yazısd giripnler, ıste bu duygu ırmoji'nın arayçlonm oluîturayor... ADNANIİNYAZAR . Sohi siz hn Homlel oldunuz mu? Be&i de bu rol size h^ du>medi... HÂUSEVAl ( d " "Cumhuriyet Kıtap Kulübü " Sergı Salonlan ve Temsılalıklermde CD armağanlı AKSO Y AkuyYoyıncıMıSan velk HS Y A Y I N C I L I K AylorCniF EbcrağluSok 25/12(80600)1 Uvem Atmbai T«L(0212)n4l436,284904142 Falu:(0212) 284 84 37 SAYFA 8