Katalog

" tik edebiyat" bile olamazsınız! Tiyatro, yöki, tadından yenmez. Sorudaki "el vermek" yo oyunu gibi.. Seçersiniz.. netmen, oyuncu, tasanma vb. için değd, sedeyimi ne güzel.. Belirtmem gerek ki, "el Bunca zaman tiyatro sanatıyla iç içe olyirci için yazılır. Ne ki, arada derin ırmakvermek" yakmhk içerir; yüz yüzelik saklıduk. Okumalar, seyretmeler, konuşmalar, lar, vadi çukurlan, her an ortadan kopmadır onda. Fakat yüz yüze olmadan, tiyatro dinlemeler, tarüşmalar.. Ardından geldi öyya hazırlanmış erozyonlu dağ yollan, yeşil yazarlarımız, romancdar, öykücüler, şairler, küler.. Inceleme yazdan, birikimin, dahası vadiler ğibi görünen bataklıklar, benim sanradyo oyunu yazarları... ()nlardan öğrendüşünce üreunenin bir sonucu. Inceleme dığınız çauamış topraklar... vardır. Hep ddc; tutku onlardan geldi elbet. "dozu"na yalun oldum hep; ötekiler neler vardır. Yer yer fanteziler yarattvorsun. Düs ve yapmış, nasd başarmış, bunu sen'le paylaşGelelim öte yakaya: Siz bir oyun yazdıeerçeklık boyutu öykülerinde belirgin. Içiçe ma isteği idi bu yakınîık. nız, değil mi? Sahnede seyredıyorsunuz hatta. Yerdeşlikkavramıiseflu.. MekânduyIzlerken, okurken kendi kendime düşünşimdi. Düşler dünyası kan bulmuş, birileri usunu arka planda tutuyorsun sürekli. düklerimi, edebiyat disipliniyle yazmak. Inde sizin yanınızda aynı sahneleri izliyor. Ivet, bufluluK üzerinde durahm diyorum. celeme yazdarımı "Duvardan Gelen SesYuh çekiyor, ya da aliuşlıyor; yaşiyor! "Fantezi sözcüğü bana uzak. Düşsel ler" adlı kitabımda toplamış ve yayımlamışRomatizmayı ah o güzel rahatsızkk Sağolanla, gerçekliğe gelince... Bİ2, günün inYenlden Yaratma' Ankara Devlet Tiyatrosu yatım, bdiyorsun. Ara ara yazmayı sürdürüyopımı. Tamer Levent rellslyle. Rusya çelyablnsk layan işte bu! sanlan gerçeğin, düşün sınırlannı hani yarum. Deneysel Oyunlar Festlvallne katıldı. şantıda, dün, bugün nasd belirleriz? Oyunlartnda ve öykülerinde yeni anlaİnsan nereye yeterse, oraya yürümeli. tım biçimlerini deneyen, sürekli böylesi bir dersin? Insanoğlu, an ı yaşar, tamam. "An" ne Üzerinde çahştığım romanı bitirdim, faaraytst olan yazarsın. Biraz da bunun üzerin Can aha bir soru kör olayım. Fakat karki? An'ın içinde geçmiş ve şimdiye ait yakat çahşma sürüyor. Konu ve tema çok bade durahm, diyorum. şanU seçkileri var. Dahası da var, kanımca, sit çünkü... şdığını nasd vereceğim bilmiyorum. geleceğe ait düşlemlerin dünyası da var. Gerçekten böyle midir bilemem. TakBir binanın altıncı katından kendini aşaBalan, edebiyatta/seyir sanadannda, aldirdir. Algdamaların, salt öz ilc değil; Tümü bir araya gelir, karışıp erir ve başğı atan bir adamın, altı kat boyunca, pengdayan anlamında bazı izlekler var.. Şunu "form" ile de son derecc ilgili olduğunu ka bir kimya doğar; ama magma, ama siitccrdcrdcn gördükleıiylc, düşlem dünyasıdemck istiyorum; ya kahramanı izlersiniz, düşünüyorum. Algdamaların dahası düşlaç, bdinmez. Bu duruma ben, imgelem m karşdaştırmayı! işliyor bu roman. Adı, ya olayı; ya da durum çeker kendine bizi. düşünce üretmeimgelem dünyası alanındünyası diyorum. "Dans." Bir durum içinde devinen kahramanı izda, "anlatdanın", anlatılma biçimi"ne Mekân, az önce de konuştuk; beni son Hepsi bu. ler isek, kahramamn yönelişidir bizi kendi"muhtaç" olduğu kanısını taşıyorum. Bu, derece dgilendiren bir öğe. Mekân, arka Eh, yazann ddinden olup biteni öğrenen ne çeken; durum'u kahramamn yönelişi "Biçimcilik" olarak algılanmasın. Şunu söyplanda değd sanınm, "Zaman" öğesi içinokuyucunun bu romanı, bence, okumasıçizgisinden değerlendiririz. lemeye çababyorum: Biçim verme, biçirn de, "gizÜ Dİr kahramandır öykü ve oyunnın bir anlarm yok. Zaten dgi çekici bir şey Durum önde ise, durumun merceğinden verileni belirtiyor. Biçim, birincilbiricik lanmda. de yok; kör olayım. kahramanlann drarrunı "değcrlendirir", o öğe değil; tam karşıtı konuözolay vb., Tanımlaryerine; anlamlar, anlatntSndır Biraz Çehovvari bir bakıs.. Ama daha yebakışla yaşantıyı paylaşınz. onun sunuluş formuna "muhtaç." Sunuluş malardan yanasın.. Oyunlartnda da, öykü ni/yerli; oize özgü. Ironinde hep bu var. YaDuruminsanöteki durum; şimdigeçformu, "sunulanın" nasıl algdanacağını belerinde de belirgin olan bu. Hatta denilebi zartn hayata baktsı, yasama biçimiyazdığınt mişgelecek... beni kendine çeken ve yazlirliyor. lir ki; her iki türde de alegori imgesini sıkça ne ölaide/nasıl etkiler? dıklarunda kendini açığa vuran öğeler ol kullanmanın ardında bu var. Olaylar ve Sanat söz konusu ise, "form", "biçim" al Yaşantıyla/hayata bakışla/yaşama biçimuş... gdayanda, (düşlem dünyası sahibinde), bir Oyunlartnda olsun, öykülerinde olsun Kahramanlar'da iyiden iyiye öne çtkıyor miyle yazma eylemi arasındaki dişki beni Imgelem Dünyası" doğuruvor; doğurakendine çeken bir konu olmadı. ironik bir söylemin var. Yer yer karamizah bu... neler söyleyeceksin? bilmeli; doğurabildiği oranda başarı söz koEdebiyat kuramlannda "malum" yazar öğeleri, bumourağtrbasıyor. Bubirseçismi, Ironi ve alegori beni çok fazla ilgdendinusudur kanunca. yaşantısından çdcarak yapıta yönelen bir anyoksa hayata bakısının izlerimi? Yanikaçt rir. Tanım/tanımlama, bir çerçeve çizmektir; kısıdayıcıdır ve imgelem dünyasına izin layış vardır. Biyografi açısından önemli olanılmaz olan mt, sendeki?! aunooHi rayn vermez. Anlamlar yüklemek, özgürlük sağbdir bu. Fakat, samyorum yaratmalar açı Ironi bir sanatsal tutum. Karamizah, Bizler, kolaycı bir yol dener, gündelik lamaktır. Bu anlamda alegoriironi sından yanlış bir çdcış noktasıdır. humour kendiliğinden öğeler, belki. Bu yöyaşantımızı bile, o anda geçen [günJük] olaöğe/yöntemi seyirci ya da okuyucuya "arYapıt; yapıtın açığa vurduğu motiflerden nelişler yaşantıdandır; kim bdir? Günürak yorumlanz. "Gündelik" hayat, içerika pîanlar" açan, onun düş ve düşünce vb. yürünerek çözümlenmelı; kanımca. müzde hangi olayı doğrudan, hangi kahrağinde şimdiyi, geçmişi taşıdığı gibi, gefecedünyasmı üreticdiğe buyur eden bir sonuç Peki yeni oyunlar, öyküler? manı göründüğü gibi ardatabdiriz.? 5e ilişkin tasarım dünyamızı da taşımaktadoğunır, diye düşünüyorum. Osmardı dönemi de dgdi bir oyun üzeEv içinde on Dİr nüfus kavga ederken, en dır; takat tümü bütündür, ayırdedilemez n ti" i rinde çalışıyorum. Abdülhamid Han döneşiddeui anda, "Herkes nüfus cüzdanını yave tek başına yorumlanamaz! Doğal akı Düşsetliğe gelelim. öykünün ufkunda minde çevnlip yayımlanmaya çahşılan "annına alsın" demeler de nedir? (Olaylar ve şındayol alır; çünkü bir uyum söz konusubir belirip, biryok olan duygu. Sözlere ktrtl sddopedi" serüveni de dgdi. Adı: AnsddoKahramanlar). dur. Eğer varsa uyum? gan anlamlart yüklediğinde; hayatımızdan pedi Müzdtali". Oyun gerçeği açısından, aradan ydlar Uyum olmazsa "çatışma" doğar: Dram! silinip giden ya da göremediğimiz ayrtnttla "Yeniden Yaratma", "Troya'yı Özlüyogeçmiş, yazar ounuş kahramamn, çocukluUyum, fakat neye göre? Çağıraızda bu ra bütün penceresinden bakmaya/bakttrma rum" ve "Geriye Bakma" oyunlan bir üçğundalu gibi anasının dizinde "Beyaz dişli silsile, çoğu kez birbiriyle çatışan kuvvedeya yöneliyorsun. Ne dersin? leme gözümde; üçlemeden öte "ırmak ri karşı karşıya getirmiş olur. Huzur deni taraktan, taragın bandığı gaz dolu tastan" oyun"... Irmağa, bir oyun daha gelecek: Düşselldc, "imgelem dünyası" ile "an" söz etmek de ne? (Yeniden yaratma). len şey de, böylece alt üst olur. "öteye Gitmek." Bir cinayet oyunu bu saarasında, karsdaştırmalar mı denir, karşı Günümüz karakteri, geçmişişimdiyigeIroni, bir açıdır; açdar da kendi aralannnıyorum. Bir aydın kişinin çocukluk, geçkarşıya kalmalar mı, ya da karşdaşma olaleceğe ait tasanmları bir arada yaşiyor bada tammlara ayrdırlar. miş ve düşlem kahramanlarıyla hesaplasna göre; birbirinden kopuk, uyumdan yokGene öykülerine dönelim, diyorum. öy naksızlığı mı bdmem, bir dişki gibi sanki. masını içeriyor; 1960'dan buyana 40 ydlık sun... kü konulartn kadar; öykü kişilerin, islediğin Düş, düşlemleme, tasarım dünyası, "an"m bir zamanı saklı tutuyor kendinde. Somut yaşantı ile tasanm dünyası arasıntemalarhep ilgimi çekmiştir. Tutunamayan, gerçeği karşısında bir çatışmayı su yüzüne da çatışma söz konusudur.Biçim, bu "çaöştedirgin; biraz daşasktn insanlar.. Act ve hü çıkarabilir. Şimddd somut yaşantıyıa dgdimayı" yansıtmalıdır, diye düşünüvozün.. Hayattn çalkanttlartnda onlann traie dirsanıyorum. Bu tutum, gündeldc diye yoOlaydan, konudan bütünüyle anndırmarum.Oyunlanmda olsun, öykü ve raayo disine baktyorsun. îç dramlart seni çok ilgi rumladığımız yaşantdann arkasındaki deya çalıstığım birkaç öykü yazddıBakalım. oyunlarımda, dahası çocuk oyunlanmda, lendiriyor bu insanlartn.. Bunlar üzerinde rinliğe götürebdir bizleri. Tek kişilik bir oyun daha var. Sonra 8 kine kahramanlar asal yönelişlerini tamamlar, Yaşanuyı, "sıradan" gibi görünen ayrındurahm biraz da.. şilik, Sdivrikapı Kuşçu Kahvesi'nde başlane aksiyon peşine kapddığımız dizgevi büuların kurduğuna inanıyorum. "îç dram" dediğimizkendinde "geçmiyıp biten, "Kuşlar" oyunu. tünler... îç aksiyon, öteki sahnede kınlacak, Yaztnın kusattığt, seni çeken alanlara ge "Ve bir ınceleme Jcitabı hemen hemen şi" saklı tutan bir durum olsa gerek. karşı doğrıdtuda akacak, kahramanlar kenlelim. Oyun yazarlt&ı, öykücülük, tiyatro hazır: "Behçet Necatigd'in Radyo Oyunla"lc dram" durumunu, insan sonradan, disinin beklemediği yönelişlerde bulunaelestiri yaztlart.. bir de roman vardı üzerin n." Çok uzun zamandır çahştığım ve Göskendiliğinden elde edemez, bana göre. caklardır. Bu nedenle öykü ve oyunlanmde çahsttğtn.. Tiyatro elestirisinipek sürdür teri, Çağdaş Elestiri dergderinde önceleri Kimi zaman o dram, giderek bir üstünda zaman ve onun içinde erimiş tnekân medin, geriplanda durdun sürekli. Oysa bu yayımladığım incelemelerden cesarede yazlük de olabilir. Dram "sahibi olmak"; yani önem taşımaktadır. nun eğitimini de almıs birisin; gerekıiliğine dığım bir kitap olacak bu. huzursuz, tedirgin kahramanlar... onlar hep inananlardansın. Bu ulasamama mt, yoksa; Son oyunlannda tarihsellik ağır bastı: VaÖz'ün ötesinde "biçim/form"un yaslanarayış icindedir. Onlar, drama nza gösteyazar tek bir seyi mi uğras edinmeli, sence?! lii Vilayet Hademei Devlet (1987), Küldığı birincd öğenin zaman/mekân olduğurenler değd, drama sahip çdcarak yönelişnu düşünüyorum. Bergson'un "zaman" yo, Keşke resim yapabdseydim; bir ressam lerde bulunur, yaşantdannı eözden geçirir, hanbeyi Operası (1999), Nihavent Longa rumu beni her zaman düşündürmüştür. olmak ne büyük bir şeydir. Drama dalında nUıayet bizi arayışa yöneJtirler. (1994). Seni tarihe yönelten neydi? yoğunlaştım; yaşantdardır işte.yürüyüştür.. Ktsa öykülerle öyküye basladtn. îşlerin Tedirginlik, üreticiliktir. "Valii Vdayet/rlademei Devlet" yazKısaöykü, tiyatro sanatında görüntü"Biraz da şaşkın insanlar" diyorsun, buYolunda Gıtmesine Engel Olan Kim? dığım ddnci oyundu. Ilk ve son kez Makede/harekette "biçim" veremediğim anlarm (1984), GriO$ullar(1985), Olaylar ve Kah nakatdmıyorum. donya Devlet Halklar Tiyatrosu'nda Kemal yoğunluğudur. Yuva,"sığınma sorunu olsa ramanlar'da Ç1991) bu tarztnı hiç depstirLda rejisiyle oynandı, iki yd boyunca. DevIkoyuniar medin. Yenilikçibir biçim arayısı vardı. On Onünü açanlar, sana el verenler kimler gerek; bazı an'lar seyredılir, bazılannın bilet televizyonu Makedonca alt yazdı olarak reye yönelip okunması istenir.. Öykü, radce şunu sormak istiyorum; neden kısaöykü? oldu? oyunun bütününü yayımladı. "Neden kısaöykü?" Bilmiyorum. Bir "Ndıavent Longa" ve ydlar sonra "Kül Lise öğretmenlerini söylemiştim. Bana ruh hali olsa gerek. Kimi zaman yazdddahanbeyi Operası" (Şimdi Bursa Devlet Tiyazı dünyasında sözcüklerin önemini anlanma şöyle bir dönüp bakınca fark ettiğim yatrosu'nda Radc Alnıaçdc hocamızm rejitan dk Kâmuran Şipal olmuştur. Radyo şu: Oyunlanm da adeta kısa öyküler gibi... siyle müzdcal komedi olarak sahneleniyor.) oyunlannın dramaturjisinden Kafka'ya dek Klasdc edebiyata hayrankk duyduğum, onBu oyunlar, belli bir tardısel dönemi koo olağanüstü alanı. Dahası. Panait Istrati'yi, larla edebiyatın keyfini yaşadığımı düşünenu alıyor, tamam. Fakat nasd, hangi bakışI. Bachmann'ı, Eich'ı, Jung'u, Freud'u, Adrek söylüyorum bunu. Ben bu "Ben sözla? Bir oyun, yüzyıl önceki gerçeğini 12 ler'i, Garss'ı ydlar öncesi benimle pavlaşan cüğü ilk kez rahatsız etmiyor ben'i bir olaMart dönemine; bir oyun 40 yd atiayışla tsKâmuran Bey'dir. îlk oyunlanmı olcuyup yı serimdüğümçözüm gibi düşünemiyotanbul'un tngdiz işgalıne; bir oyun oitişten cesaret veren de Kâmuran ağabeydir. rum, inanın yoksunum bundan. Hep parsonra düşlemlemelere geliyorsa, sorular Öğrencisi olamadım, ne yazdc: Büyük çalı, bölük pörçük, dağdmış da bir araya vardır burada. Bu,"vakit alan bir taruşmaağabeyimin Atatürk Lisesi'nden öğretmetoplamaya uğraşıyorum gibi! dır... ni Vedat Günyol'un yayımladığı, "Çan Ya Öyküdeki biçim arayısına gelince... Klayırdan" ve" Yeni Ufuklar" dergisini düzenDiyebilirim ki, bugünden dün'e bakışla sik öyküdenyana deiilsin. Ama buçizgiden li olarak, Cesarettin ağabeyim getirirdi hayazdmıştır dgdi oyunlar, adı geçen oyunlar. geliyorsun. Cehov, Gogol, Haldun Tanervaneye. "Yeni Ufuklar",îelsere, düşün ve edeTarih, bu an'dan geriye bakarak kurulur; Ülkü Ayvazın VallI Devlet' ri bir yan görüyorum senin öykülerinde.. biyat yazdarı de başka dünyalara kapdar aç oyunu Makedonva vilayet HademeITlyatroeh, ben, böyle düşünüp yazıyorum elden ne Devlet Halklar Evet, bu çizgi üzerinde durahm, biraz. Ne tı bende. Beleşten dergi abonesi olmuştum sunda Kemal Llla Rejlslyle 1997de oynanmıst). gelir.» f SAYFA 6 CUMHURİYET KİTAP SAYI S21