Katalog

SENNUR SE2ER osova.. Adının eski Bulear ve Çek dillerinde karatavuk anlaınnıa gelen "kos" sözcüğünden türcdiği söylenen bölge. Var olduğundan bcri pek ÇOK kez saldırılara ugramış, Batı'ya ilerleyen Alan, 1 Iun ve Vizignt ordularının geçit yeri olmuş,. Sırplar, Bulgarlar ve Bizans egenıenliğini yaş.amış dönem döncm. Daha doğrusu sık sık cl dcftiştirmiş. 14. yy.'dan 19. yy'a kadar da Osmanlı egemenliğinde kalmış. Daha doğrusu 1289'da yapılan 1. Kosova Savaşı Osmanlıların Balkanlar'a yerleşmcsini sağlamış,. Bıı savaşın galip şenidi I. Murat'ın orada bir türbesi de var. Daha doğrusu tahnit edilcn gövdesindcn artakalanların gömüldüğü bir simge türbe. Bir bakıma Kosova'nın tarihi, savaşlar vc yıkımların tarihi olmuş,. Ünlü Arnavut yazar tsmail Kadare, Kosova tarihini üç öyküyle özetleyerek, günümüzde yaşanan kıyımların nedenjerini deşmeyi denemiş Kosova'ya Üç Ağıt'ta. Ismail Kadare bibirine bağlı üç üyküden oluşan kitabını 1. Kosova Savaşı önccsi günlerden başlatırken, bu topraklarda yaşayan halklann birbirlerine olan düşmanliklarıru alaysı bir dille anlatıyor. Yugoslavya'nın dağüıijinın köklerini de vurgulayan bu anlatı, ortak düşman karşısında birleşmck yerine birbirlcriııe düşmanUkJarını anımsamayı yeğleyen bir geleneği sergiliyor: "Osmanlı saldınsına karşı koymaya hazırlanan yarımadadaki telaş da ötekilerden aşağı kalmıyordu. Silah imalathaneleri ve meyhaneler gece geç saatlere kadar açık kalıyordıı. Şefler birbirleriyle ittifaklar yapıp bozmalda vakit geçiriyordu. Kadınlar hamile kalmak için acele ediyordu. Düöünler yapdıyor ve düğün törenlerine katılanlar yola çıkarken, ne olur ne olmaz, seferberlik ilan cdilir de yolumuzu kışlaya çevirmek zorunda kalırız diye yanlanna derebeylik flamasını almayı ihmal etmiyorlardı. K Kosova'va Ü Aaıt Üc îsmail Kadare birbirine bağlı üç öyküden oluşan kitabını I. Kosova Savaşı öncesi günlerden başlatırken, bu topraklarda yaşayan halklann birbirlerine olan düşmanlıklarını alaysı bir dillc anlatıyor. Yugoslavya'nın dağılışının köklerini de vurgulayan bu anlatı, ortak düşman karşısınaa birleşmek yerine birbirlerine düşmanlıklarını anımsamayı yeğleyen bir geleneği sergiliyor. îsmail Kadare'den tarihselbiryolculuk Bu bölümde Kadare, dili, müziği, beslenme alışkanlıkları Avrupa'dan farklı halkların yadırganışıru, aşağılanışını ilginç ayrıntılarla çizmiş. Bir çalgınının yoğurt yapma makinesi sanılışı gibi. tnanış ve davranışların katılaştığı bu kıta, savaştan kaçan Macar, Boşnak, Hflaklılarla da tanışır. Ama en acımasız tavrı, kaçaklann peşine takılmış tek Türk askerine göstcrir. Din değiştireceğini söyleven bu dclikanlıyı, eski inançlarını sürdurdüğii için yakar. Balkanlılar, delikanhyı savunmak isterlcrse de başaramazlar. Çünkü lZngizisyon'ungözündebirdenfazladineinanmak suçtur. Kosova'ya Üç Ağıt, "Sultanın Yakanşı" adlı bölümle son bulur. Bu bölümde konuşan 1. Murat, bir komployla öldiirülüşünün, kanının Kosova'da bıralulışının acısını söylcr. Bir de Balkan halklarının "oturup yararlı bir şeyler yapacaklarına, zincirlerinden boşanan vahşi hayvanlar gibi, yeniden birbirlerinin üzerine" saldınşlannı. Yedi yüzyıl bovunca birbirlerini aşağılayan ezgiler söyleşilerini. Zaman geçmiştir. Sultan "tuhaf ülke adları, vezir adları ve olaylar" duymaktadır: NATO, R. Cook, Madeleine Albright, Srebrenica'da çocuk byımı, Miloşeviç, Mein Kampr. Artık ara sıra kendi adının da anıldığı bu haber ve olaylara katlanamamaktadır. Bütün bu yaşananların nedeninin kendi kanı olduğundan kuşkulanır. Kargaşanın ve kıyımların bitmesi için kanının bu topraklardan götürülmesini diIer Tanrı'dan. . Kosova'ya Üç Ağıt, iktidar hırsızının birbirine düşürdüğü halklar için ağıtlar ve uyarılar içeren bir yapıt. Kadare, masalsılıkla tarini, gcrçckle şiiri bir arada ustaca sunarak uyarıyor tüm okurlarını. • "Kosova'ya Üç Atıt/ îsmail Kadare/ Çev: Aykut Derman/ Dogarı Kitap/ 86 s. "SuttanmYakanşj" Bu arada halk ozanları, her biri kendi dilinde savaş ezgileri yakmaya başjami!}lardı. Bu ezgiler çok eskiden yakılan ezgileri andırıyordu; sözleri bile o ezgilerdeki sözlere çok yakındı. Yaşlı Sırp ozanları 'Ah, Arnavutlar nasıl da silahlarını bizc doğrultmuşlar!' diye ezgi çağırıyor, Arnavut ozanlar da aynı biçimde kendi halkjnı uyanyordu: 'Kalkın ayağa Arnavutlar, Slavîar üzerimize geliyor!' 'Siz delisiniz ya da deli taklidi yapıyorsıınuz!' diye karşı çıkıyordu bazıları. 'Türkler neredeyse tepemize binecek, oysa siz hep aynı nakaratı yineleyip duruyorsunuz: Sırplar saldırıyor, Arnavutlar saldınyor... Evet Evet, biliyoruz bunu, diye karşılık veriyordu ozanlar. Ne var ki, biz ezgi kalıplarını atalanmı/.dan böyle devraldık, bunları olduğu gibi kullanmayı da sürdüreccgiz. Bu kalıplar on yılda bir degişen silahlara beıızemez. Bizim yararlandığımız modellerin dcğişcbilınesi için iizerinden en azından yüz yil geçmesi gerekir'." Sırplar ve Arnavutların birbirîeri aleyhlerinueki ezgiler aynı orduda savaştıklannda da sürer. Sırp Prensi Lazar ile Arnavut Kontu (îjcrgi Balsha, ozanların birbirleriyle "Kalkın Sırplar, Arnavutlar Kosova'yı elimizden alıyor" "Davranın Arnavutlar, Slav bizden Kosova yı götiirüyor" diye atışrnalarma kahkahalarla gülerler. Yoruınları "Damarlardaki kan, yaşamda başka tiirlü, ezgilerde başka türlü akıyor ve insan iki arada bir derede kalı yor"dur. Savaşın biryjntndatavuskuşu kuvruğu kadar renkli vubirbirinebenzemez bir or du vardır, diöer yanındaysa toprak gibi tck vücut bir kiıle. Savaşı kazannıası beklenen bu "tek b.ıyrakh, tck komutanlı anonim ordu" Osmanlı Ordusu'dur. Bu ordudaki tek kişi, Şehzade Beyazıt karşılarındaki ordunun "çılgınlıgından" etkile nir. SAYFA 18 SavsşszglBPl tsmail Kadare, Şehzade Beyazıt'ın karşısındaki ordudan etkilenişinden söz ederken, yeni bir tarih yorumu yapar. Ordunun komutanı 1. Murat, savaşı kazanınca biraz dinlenmek için çadırına çekilir. "Sel gibi akan Hıristiyan kanıyla Türk karunın bin yıl sürecek evliliklerde bile karışamayacak ölçüde birbirine karıştığı" savaş alanına "benzeri"ni gönderir. Bir süre sonra da bir Balkanlının hançcrlediği benzerinin ölüsü getirilir çadıra. Ka dare, 1. Murat'ın yendiği düşman tarafından öldürülmediğini iddia ederken, böy le bir ölümün neden gerçekleştirilcmeyeceğini birinci öykünün sonunda yer alan "Kosova Ovası'ndan gizli ulakla göndcrilen rapor. Kutsal efendimizin ellerine teslim edilecektir" bölümünde irdeliyor. Ancak, Sultan Murat'ın benzerinin ölümünün ardından, gerceği de ölecek bu ölümü, tahtın varisi Şenzade Yakup'un öldüriilmesi, Yıldınm Beyazıt'ın tahta geçişi izleyetektir. Sultan i. Murat'ı kim öldürdü, sorusu, okuru şaşırtacak bir soru. Onun savaş alanında öldürüldüğüne inanan Türkler için de, Sırplar için dc, Kadare, öykülerinin ortasında bir polisiye trükle kitaba bir akıcılık sağlıyor. Bu sorunun yanıtını imparatorluğun baüya doğru gelişmesi mi, yoksa Asya'da yerleşmesi mi doğru, çekişmesine bağlıyor. Şimdilik sa vaşı Batı'ya akın etmek gereğini savunanlar kazanmıştır. Aynca, Sultan Murat'ın "kanının ve organlarının bir bölümünün Hıristiyan Kosova toprağına gömülmesi"nin bir tek anlanu vardır. Balkanlann eski halkları kanla ilgili her sevin sonsuz, ölümsüz vazgırun belirtisi olduğuna inanır. Türkler bu inanışı öğrenmişler, ovayı "hükümdarlarının kanıyla sulayarak" hem lanetlemiş hem de kutsamışlar, böylece fetih tutkularına biryazgı özelliği kazan dırmak istemişlerdır. Kosova'ya Üç Ağıt'ın birinci öyküsü ya da bölümü bu yargıyla sonuçlanır. tkinci Oykü "Soylu Bir Kadın" başlığını taşımaktadır. Kosova yenilgisinden sonra bölgede yaşananlar savaştan sağ kurtulan halk ozanlarının Balkanlar'dan Avrupa'ya geçişlerini anlatan bu böliim zehir gibi acı bir alayla anlatılır. Birbirlerinin uluslarına karşı kışkırtıcı şarkılar söylemekten başka bir şey bilmeyen bu kişiler, bu alışkanlıklannı gittikleri topraklarda da sürdürürler. Yıkımlannın nedeninin yıllarca birbirlerini boğazlamaları olduğu geıçeğine ıılaşmalanna karşın her yeni şarkıya "Kalkın Amavutlar/Davranın Sırplar" sozcüklerini eklemekten caymazlar. Kosova'yı ellerindcn alanın Srıplar va da Arnavutlar olduğuııu yinelerler. Kosova savaşını anlatan şiirler söylerken bile. Onlann bu söyledikleri ise aşağılanmalanna alay konusu olmalarına yol açar. Bu yeni topraklarda kimse onların durumlarını anlamaz. Onları, konuşturmayı deneyen soylu bir kadının, "Balkanları koruma gereği" üstüne söylediklcri ise kabul görmez. Kadın da uyancı bir mektup yazdıktan sonra ölür. Ozanlar, kadın için yazdıkları ağıta da eski kalıpları eklerler: "Kalkın Sırplar... Davranın Arnavutlar.." Bilgi Yayınevi'nden yeni kitaplar TURK DEVRtM TARİHİ Türk Devrim Tarihi / 4 1. bölüm Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye Şerafettin TURAN Şerafettin Turan, 4 kitap olarak tasarladığı Tütk Devrim Tarıhı'nde olaylan bütun yönleriyle ele almaktadır Imparatorluflun Çöküşunden Ulusal Dırenışe', 'Ulusal Dırenışten Turkiye Cumhuriyetine' ve 'Yeni Türkiye'nin Oluşumu'na aynlan 3 kitabın ardından 'Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye' başlıklı 4 kltabın birinci bölümünü sunuyoruz Bu bölümde 1938'den 1950/ye uzanan dalgalanmalar değerlendirılmektedlr. • Artştırma, 360 sayİB, 3.500 000 TL., ISBN: 9754948089 U RK DEVRtM TARİHÎ Türk Devrim Tarihi / 4 2. bölüm Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye Şerafettin TURAN Şerafettin Turan. Türk Devrim Tarihi'nin 4. kilabının birinci bölümünü oluşturan kitapta 1938 1950 yılları arasını inceleyip değerlendirmiştı. 4. kitabın bu ıkıncl bölümde ise 1950'den 1960a uzanan dalgalanmaları yine tarafsız. duygusallıklan uzak nesnel bir bakış açısıyla değerlendirıyor. • Araftırma, 320 Myla, 3.500.000 TL., ISBN: 9754948275 SoyiuBirKadm Doğu'nun Kahramanı Atatürk Bilâl N. ŞİMŞİR Tanınmış araştırmacı yazarımız Bılâl N. Şimşir, yeni kıtabında Atatürkün i'vrensel tauyukluğunü belgeliyor; ve kitapla ilgili şunları söylüyor: Doğunun Kahramanı Atatürk, okuyucuyu bıra^ başka ufuklarda dolaştıracaktır. Atatürk'un, Türkiye Cumhurıyetı sınırlarını aşan. pek uzak dıyarlarda da çok sevılen bir dunya buyüğü olduğunu belgelerle gozler onune serecektır. Türk okuyucu, insanlığa evrensel çapta bir buyuk adam kazandırmış olan ulusun çocuğu olarak gururlanacak ve duygulanıp düşünecektır, sanırım." • Araştırma, 528 aayfa. 4.300.000 TL.. ISBN: 9754948178 B İ L 6 I Y A Y I N E V I Meşrulıyet Caddesı, 46 / A Yanışehır • 06420 / ANKARA r u l (0 312)434 49 9B434 49 99Faks (0 312)431 77 58 www bıtgıyayınevı.com V • emaıl: in(o@bilglyaylnevl com.tr B İ L G İ D A Ğ I T I M Narlıbahçe Sokak, No 17.Kal 1. Cağaloğlu 34360 / ISTANBUL Tel (0 21?) 522 52 01 526 70 97 Faks. (0212) 527 41 19 B İ L G İ K İ T A B E V İ Sakarya Caddesı. No. 8 / A Kızilay 06420 / ANKARA Tel (0312) 434 41 06 434 41 07 Faks. (0312) 433 19 36