Katalog

leşmc, lantklık getirdi? • Altmışlı yılların ortalannda bir iisc ögrencisiydım ve 1968 yılında üniversiteye girdim. Kısaca dünyada yüdızların başka türlü parladığı bir zamanda ben üniversite öğrencisiydim. Bugünlerde sık sık şanslı bir üniversite hayatı geçirdiğimi düşüniiyorum. Hocalarım rahmetli tdris Küçükömer, Sencer Divitçioğlu, rahmcdi ürnan Cavit Tütengil'di. Savaş Âkad'la, Toktamış Ateş asistanlarımızdı. Özellikle Orhan Cavit Tütengil'e minnet borçluyum. Bana bir ödcv verdi; "Gecekondular" diye ve ben ilk kez yollara düştüm, bıılduğum herkesle konuştum sonra bu ödev örnek bir çalışma kanul edildi. Örnck çalışma olmasmdan ötc ben sokakları, gecekondulan sevmiştim. Seviş o seviş bir daha da sokaktan kopamadım. Yüzleşmeler, yüzleşmeler için o zamanlar çok erkendi. Bunu sonralan çok sık yaptım. O sırada sadcce "dünyanın değişebilirliliğine" inanıyordum ve bu inanç nayatı güzelleştiriyordu. Aşkı güzcllcştiriyordu. O süreçte neler okudunuz? Yazı denemeleriniz oldu mu ? Şiir, Nâzım'la tanışma, Edip Cansever'fe tanışma, sol yayınlarla tanışma... "Düzenin Yabancılaşması" kitabıyla tanışma... Sadece bir oyun için Ankara Sanat Tiyatrosu'na sabah gidıp akşam dönmeler... Sonra Işgaller, sürekli yaşamın anlamını soruşturma... Işgallcr, Çınaraltı, yürüyüşler... Kanlı Pazar, ilk işçi şehit Şerif Aygün'ün yanıbaşımda öldürülmesi. Âsklar... Kısaca giizel nir yaşam parçası. Tyi ki, yaşamışım diyeceğim bir özel zaman. Bu zamanı çok sık anlattım. Şimdilerde bu zamanı bir roman olarak anlatmayı düşünüyorum vc ilk kez cesaret edebildim. Benim için neredeyse kutsal bir zaman parçası çünkü. ilk kez kutsallıgı aştım. ilk adım liyatro oldu santyorum? Bu hangı ivmeden dogdu? • Dedim ya ne çocukluğumda ne ilk liğimde sanatçı olmayı düşünmedim ep rastlantıfar beni bu "kötü yollara" (!) soktu. îktisat kantinindc oturuyordum, tcknik üniversiteden birgrup, kadın oyııncu arıyormuş dedilcr, scvdiğim bir kız arkadaşım vardı Duygu, birlikte teknik üniversiteye gittik. Orada genç oyunculardan bir grup iki oyun çaiışıyordu. Oyunlardan birinde rol verdiler bana. Hocanın göbeğine yazı yazdığı feraceli bir kadım oynuyordıım, her şey çok eölenceliydi. Sonra ne oldu? Genç oyunculardan birine aşık oldum ve onun ilgisini çekmek için îktisat Fakültesi'nde bir tiyatro kolu kurdum ve aşık olduğurn kişinin bir oyununu sahneledim. Yani tiyatro bende biraz aşk oyunu gibiydi. Sonra gene bir gün Çınaraltı'nda arkadaşlarla otımıyordum, biri yanıma geldi vc bir sokak tiyatrosu kııracağını, bıınun için beni istediğini söyledi. Bu kişi Ali Ozgentürk'tü. Kalktım, o zamanlar Aksaray'da bulunan TOS'ün tiyatrosıına gittim ve tam üç yıl sokak tiyatrosunun hem yazarı hem oyuncusu hem hamalı oldum. Ilangi tiyatrodan sözettigimi o dönemi yaşamış olanlar antmsayacaklar: Devrim Için Hareket Tiyatrosu'ndan sözediyorum. Üç yıl 127 kişinin görev aldığı sokaklarda, rabrika önlerinde, öğrenci yurtlarında oyun oynayan, gerilla tipi tiyatrodan. Bu dency bcnim için muhteşem bir deneydir. Ne oldumsa bunu Devrim îçin I lareket Tiyatrosu'na borçluyum, olamadıklarımı da. Bu tiyatro çok büyük bir okuldu. Çünkü sokaktaydık ve her an havatın dcöişen nabzını elimizde, avcumuzua hissedıyordıık. Bu tiyatrodan gcçenler şimdi çeşitli yer lcrde, aklımda kalan birkaç kişinin admı vermek istiyorum: Sadık Karamustafa, Sabahattin Şenyüz, Mehmet Ulusoy, Veü Gürcan, Ragıp Zarakoğlu, Masis Kürkçügil, Kuzuun Acar, Can Yüccl, Amca Doğan, Ali Ozgcntürk CUMHURİYET KİTAP SAYI 487 sorunlarla yüzlc\mede, yoğrulmadaki duruve daha niceleri. Sonrasında yaztyla bulusma. İlk öykü muna bakışınız her zaman etkileyici, ilgi ler, "Çocuk Öyküleri" sizi böylesi bir kıyı çekici olmujlur. Yaşamın nabzını tuttuğunuzu söyleyebılırim. Hayatın içine hayattn dan başlatan neydi? içinden bakmak. Yeryerde uzağa çıkıp olup Tiyatro benim için büyük bir deneyimbıteniyanutmak çabası. Evet, bu çabanızın di dedim. Çünkü ilk kez yazmanın giizeliizerine konusalım biraz da. . liğine orada vardım. Oyunların hep birlik Önce söylediğiniz güzel sözler için tete yazıyorduk ve bu benim çok hoşuma gişekkür ederim. I layatın nabzını elınizde diyordu. Derken Madcn Is Gazetesi ve o tutuyorsunuz, dediniz. Buna sevindim. zamanlar siyasal, haftalık bir dergi alan Açıkça söylemek gerekirse geleceğe kalANT dcrgisinde röportajlar yazmaya ve maya, yüzyıllar sonra okunmaya inanmam parakazanmaya başladım. Sonra bir gün ben. Biraz aceleciyim ve günü yaşamayı, Ali Özgentürk bana bir daktilo armağan gündcn mutlu olmayı severim. lsterim ki, etti. Yani daktilolu bir yazar oldum. Soninsanlar beni şimdi sevsin. Şimdi şu yazra Arkın Yayınevi ÇOCUK hikâyeleri konudıklarım insanların yüreğine dokunsun, sunda bir yanşma açtı. Ilgimi çekti buna onlan bir an mutlu kJsın ya da kendileriykatıldım ve birinci oldum. Rahmedi Aziz le yüzleştirsin. Nesin ikinci olmuştu ve beni çok genç bulup bu ödülü almama çok şaştığını anımBu işin samimiyet istediğini çok genç sıyorum. Sonra çocuk öykülcrinin arkası yaşlarda keşfcttiğim için hoşnutum. Iki geldi. Çünkü o günlcrde çocuk edebiyatı türlü yazıldığına inanırım hep. Birincisi bayağı ciiddi ve sonımluluk istcyen bir KOkurmacanui öne cıktığı bir yazı tarzıdır. numdaydı. Ben de yazıdım. Bıınun çok başanlı örneklcri vardır ama Ardmdan gazetecilik. özellikle röpor ben bunu pek sevmem ve bu değilim. Ikintajlartmzda öykü'cü (anlatta) kimliğiniz be ci tarz banadaha yakındır. Duygunun önlırgince ortaya çtkıyordu. Bu dönem sizin de olduğu, samimiyetin elle nissedildifii için 'yazt'ya hazırlık dönemi miydi? Stein romanları, hikâyeleri severim. Böyle de beck'ten Yaşar Kemaİe birçok yazartn yaz yazmayı kendime ilke edindim. Tek yetema serüvenlerinin başlangıanda röportaj neğim samimiyetimdir. Bu beni kimi zayazarlığı vardır. Sanki yazarlık debisi bura man bir hikâyenin kahramanı yapar, kimi da oluşuyor! Kendi röportaj yazarlıpnız zaman köşesinde bırakır. Sonuçta bir duydan çtkarak, bu tür bir oluşuma nastlbakt gu alır beni götürür ve ben de gitmezlik etyorsunuz? Bunu dile getirmenizi isteyece mem. Yokuşu Tırmantr Hayat (1980) böylesi ğim. anda hikâyenin nasü gelişeceğini bilemem. Bilmeyi de istemem. Çünkü benim için yazının en güzel yani sürprizlerle dolu olmasıdır. 1 Ier hikâye bir sürprizdir benim için. Onun sulanna bırakırım kendimi, ara sıra kürek çekerim, ara sıra yüzerim, boğulur gibi olduğum da olur ama sonunda bir limana varılır. () limana vanşın keyfıni kurgu yaparak yok etmck istemem. Bclleğim Upkı serseri bir kamera gibi çalışır ve daha sonra bana inanılmaz ayrınular sunar. Bu da işimi kolaylaştınr. Bu anlamda kan bagıntz olan öykücüler kimlerdir? Yakın durduğunuz, yazı coğrafyanızı besleyenlcr. Üç önemli yol göstericim vardır, Nâ:t, Sait Faik ve ürhan Kemal. zım Onlan sık sık okurum. Adeta bir ders kitabı gibi, başucumda dururlar. Onlardan çok şey öğrendiğimi itiraf ctmeliyim. Sonra bütün Türk yazarlarını severim ama kanbağı dediniz mi Scvgi Soysal gelir akhma. Bir gün eger kâgıuı kalemi bir yana bırakıp benden bu kadar paydos dcmcdimse, bunu Sevgi Soysal'ın yazdıklarına borçluyum. Tezel Özlü Kral'ı da bu noktada belirtmek isterim. Yabancılardan en çok Marguerite Duras'a yakın olduöumu düşünürüm. Oykülennizde soran, sorgulayan bıryanınız da var. Lirik söylemi elden bıraktntyorsunuz. Bunlartn örtüştug'ü duyarlık evreni sizin yazı coğrafyanızda hep süregelen bir olgu Biraz bunun üstünde duralım. özgentürk, çesltıl ülkelere yaptığı gezlierde... Ekmek parası kazanmam gerekiyordu ve Cumhuriyet gazetesinin kapısından içeri girdim. Gircr girmez dc röportaj beni esir etti. Daha doğrusu onun gönüllü esiri oldum. Şimdi de en çok sevdiğim işlerin başında röportaj yapmak gelir. Ama şu ünlülcrle yapılan soruyanıt biçimi röportajlan kastetmiyorum. Bir olayı tüm boyutlarıyla anlatan, olayın hikâyesini açığa çıkaran ve okuru bu anlamda etkilemeyi hedef alan röportaj türünden söz ediyorum. Bu türün en öncclcri, en başarılı örneklerini Sait Faik ve Yaşar Kemal de görürüz. Sonra Fikret Otvam'ın GideGide leri. Benimki onlarla nem kan kardeşidir hem başka yönlere do&ru başmı alır gider. Röportaj yaparken olayı bir kısa film yapmak gibi düşünürüm. En kısa zamanda, cn etkileyici biçimde olayın hikâyesini estetik kaygıları da göz önüne alarak anlatmak. Bu nedenden röportajlarım, gazete yazılarım her zaman vurur ve gidcr. Kendimi her zaman, ne yaparsam yapayım öniinc çıkan ilk avluya giden, örtüsünü açan, hikâyeler anlatan sonra sırra kadem basan biri gibi görürüm. I likâycnin peşinden gitmem. Anlatırım, biter. Röportaj keyif verici bir şeydir. O keyfi okuyucuya aktarmaya çalışırım. Acıyı, scvinci onlarla paylaşırım ve DU beni her zaman mutlu cdcr. Bu oluşumun beni besledigini düşünürüm. Yepyeni insanlar tanır, yepyeni olaylar öörenirim ve hâlâ bu yaşta yeryüzünün böylesine zengin vc karmaşık oluşuna şaşarım. Bu yaztlartmzın bir bölümü küaplaştı Döneme, dönemsel sorunlara; insanın bu bir dönemin tanıkltklannı içeren öyküler gctırdi bıze. Bu dönemin duyarlılığını yansttan öyküler. Önce neden öykii, diye sormak htiyorum ? Demin de söyledim, kısa film yapmak ya da bir şiir yazmak gibi kısa hikâye. Büyük bir yürek açıklığı istiyor ve ben bunu seviyorum. Yokuşu Tırmanır Hayat'a gelince, cvet benim gençliğimi yansıtır DU kitaptaki hikâyeler, benim kuşa^ımın insanlarını da. Bu kitaptaki hikâyelerin eskimesini istedim hep ama eskimediler. Ankara'daki TlP'li öğrencilerin katliamı üstünc vazılmış bir öykü vardır o kitapta, mesela o hikâye cskimedi. Sonra torununu da^larda saklayan ihtiyar bir dedenin hikâyesi vardır. O da eskimedi. Yani çok şey değişmedi bu ülkede. Öykülcrinizde hayata dönük bakısınızın izlerı var Olabildığınce iyımser, tanıklığtn en çarpıa an 'ları? Kesil'leriyansıtılsa da; umudun, sevincin, direndn iyimserliğj bu Oysa yasanılan nlaylar, yamıtılan dönem, gerceklikler hıç de bunu imlemiyor. Ne dersımz > Zaman zaman intiharın duygusunun bıçak ucunda gezinsem de, iyimscrlik bcnim karakterimde var. lyimserim çünkü yaşama uzun vadede bakmayı öğrendim. Umudum var çünkü ışkcncede bile onur dcnilcn bir kavramdan vazgeçilmeyeceğini öğrendim. Zamanın en büyük tanrı olduöunu da. Bu da tabii zaman zaman insanları ağlatsam da genelde umutlu bir atmosfer yaratmamı sağlıyor. Ayrıca hayata inanıyorum. Yetmez mi? Bir öykii sizde nasıl oluşur, nasılyazarsınız? Bir görüntü ya da bir şiir ya da duydugum, yaşadıgım bir olay oeni kendili^inden etkiler ve bu ctkilenme beni de peşinden sürükleyen bir hikâye olup çıkar. tlk Bu sorunun yanıtı sanırım çok kısa olacak. Ben en çok şiiri severim. Başkaldırının ve duygunun Dİrleştiği bu evrende gezinmek hoşuma gidcr. Ne yazık ki, düzyazı yazıyorum ve şiir hep en çok özlemini çektiğim şey oluyor. Hançer'de (11JX2) topluma bıreylenn dü'nyastndan bakıyorsunuz. Yaşama tanık lıklardan keütlerle bu dünyalann gerçekltğini sergiliyorsunuz. Ilançer, bir anlamda öykü çizginizin belırginlestiği ürünler getıriyor. Bu yol alışta öyküdeki ereğiniz neydı? Bu tuhaf dünyada söylenmemiş söz yok gibi. Gcnc dc bizi şaşırtan, bizi hcyccanlandıran olaylar oluyor. Yeryüzü her bireyde sanki bir kez daha yaratılıyor. Ve bizim işimiz bana öyle geliyor ki, daha önce söylenmiş sözleri, farklı söyleyebilmek. Yani her sözcüğü, her cümleyi özel kılmak. Hançer'deki öyküleri çok severim. Her biri garip bir serüvendir. Bütün o öyküler benimle birlikte büyüdüler. Bana sunduk ları yaşamı sevdim. VJHO'li yıllar unemaya adım attığtnız yıllar oldu. Önce senaryolar, ardından "SeniSevtyorum Rosa" ftlmigeldi Sinemayla ilginiz nasıl olustu? Sinema ve yazmak. Biri tutku biri benim işim. Sinema benim için bir tutku. Çocukltığumdan beri böylcoldu. Sinemanın hemen her insanı baştan çıkaran büyüsüne kapılmamak olanaksızdı benim için. Bu silıirbazların dünyasına benzeyen bir dünya. Yani sihirli bir dünya. Bu dünyaya 1980'li yıllarda girdim ve epeyce dolaştım, hâlâ da dolaşıyorum. Yazmalda başladım tabii. İlk Yaşar Kemal'in " Yılanı Oldürse 1er" romanından bir film senaryo.su yazmamı istediler benden. Elim ayağıma dolandı. Çünkü bu hikâye yazmaya benzcmeycn bir işti. Bu alan, senaryo yazımı duygunun başmı ahp gittiği bir yer dcftilSAYFA 5