Katalog

"Altın Hücum" döneminin en ünlü şairiydi Robert Service. Buzullarla kaplı Kuzey Batı Kanada'da, serüven tutkunlarının ve altın arayıcılarının arasinda, gitarı ve şarkıları yanı sıra, şakacılıeıyla ün yaptı. Dawson kentinde, Klondike dağlarında toprağa kazma salîayıp, servet düşleyenlerin iyimserlik simgcsiydi o. ENGİN AŞKIN Kobert Service 'Altına Hücum' dönemini şiirleştirmişti Orda bir şair vardı, kutunlarda şiirlerini sunan şair, ezgilerden, sevda öykiilerinden ve özlemden söz eden şiirleriyle, bir söylence simge oldu her yerde. Bazı şiirlerini, şarkıya dönüştürerek, onları gitanyla sunmaya başlayan Robert Service, bankanın Toronto'daki genel merkezinden altın madalya aldı. Şimdilerde, CIBC bankasının takvimlerindeki fotoğraflarıyla yaşa maya dcvam eden ozanın ünü, koskoca Kanada toprağının her bölümüne yayılmıştı. Dawson City adlı kentte, tek sayfalık günlük gazeteyi çıkaran yayıncı, Robert Service'e tasarladığı ilk şiir kitabını basacağını açıkla.UnmAa «aht«mı uıgınua, şapKasını 1 895'lerde, dünyanın dört bir yönünden kutuplara akın edenlerin birçoğu, yeterince altın bulamayarak geri döndü. Bir avuç şanslı azınlığın tüm evrene yayılmış olan abartılı öyküleri, altın sözcüğünün çekiciliğini yitirmesine karşın, birçok serüvenciyi Kanada'ya çekmeye dcvam etti. Ozan Robert Service, îskoçya'da banka memurluğu yaparken duymuştu zcnginlik öykülerini. 1896'da, 22 yaşında, Montreal kentine göçmen olarak ayak basan şair, bir trene binip Kanada'nın, Montreal'e göre tam öbür ucunda ycr alan Vancouver kentine yönelecekti. da. Davvson kentinde, 3 yıl altın arayan ve o dönemlerde kurdugu madenci kulübesi, şimdi yeniden onardmış olan Jack London da duymuştu Robert Service'in ozanhgını. Ancak, bir türlü tanışma fırsatı bulamadılar. Ozan Robert, 1911 ve 1912'de roman yazarlığını da denedi. "Altına Hücum" günlerini anlatan romanı "The Train of 18891889"adlı yapıttan sonra, "Rhymes of A Rolling StoneYuvarlanan Taşın Kaliyeli Şiirleri" adlj şiir kitabını da çıkardıktan sonra, şiir veedebiyatı, kutuplardaki yaşamını ansızın geride bırakıp, l. Dünya Savaşı'nı gazete muhabiri olarak izlemek üzere Dawson'dan ayrılıverdi. Tüm kutuplar şaşkınlıöa hoğulmuştu. Vancouver Sun adlı ünlü Kanada gazetesinin Balkanlar'daki muhabirliğini üstlcnerck, karmaşa içindeki Avrupa'dan ürpertici röportajlar yolladı Kanada'ya. Savaşın sonuna doğru, gazetecilikten de bıkan Robert Service, içindeki serüven tutkusunun ardında, bu kez Fransız ordusunda askeri cankurtaran şoförü olarak görev almıştı. O dönemlerde, Fransa'da Brittany'de cok zengin ve çekici bir Fransız kadınıyla tanıştı. Kısa bir süre sonra bu kadınla evlenen Robert, eşinin villasında, görkemli bir yaşam sürmeye başlayacalctı. GörkemH kutuplar 2. Dünya Savası kapıyı çaldı^ı sıralar, ortamın korkunçluöunuan çokkaygılandıklarından ötürü Âmerika'ya yola çıkan karıkoca, Hollywood'da, Beverly Hills adlı yıldızlar semtine taşındılar. Beverly Hills'de geçen şatafatlı günler, dış yüz'indeki ışıltıya karsın, içi kof, çoğunluka sıkıcı ve yapay bir evrenle iç içeydi. Partilerle ve danslı toplantılarla dolu günlerde, Kanada şivesi, kültürü ve girginliğiyle, Hollywood sakinlerinin sevgisini toplayan Robert Service'e karşın, Âvrupa'nın kökensel görgüsüyle yetişmiş eşi, sonradan görme Hollywood sosyetesin hiç ısınamamıştı. 1947'de Fransa'daki villalarına dönen çift, geri kalan yaşamlarını Brittany'de sürdürdü. 1957'de eşini yitiren Robert Service, 1984 Eylülü'nde 84 yaşında yaşama ve da edecekti. Eşinin ölümünü izleyen yıllarda, "Kanada'ya Davvson'a döneceğim" diyordu hep. Yıllarca bu özlemi dile getirmekle birlikte, F'ransa'da, çok sevdiği eşinin toprağından aynlamadı. HoIIywoou dönüşü, eşini Kanada'ya gitnıeye çok ikna ya çalıştı ama, "o buzullu iilkede yaşayamam" yanıtını aldı. Ölünceye kadar Kanada'yı, kutupları düşleyen Robert Service, Fransa'ya gelcn bir Kanadalı dos tuna şunları söylemişti: "I. Dünya Sava şı başında kutuplardan aynlırkcn, yüregimi bırakmıştım oralarda. ü buzullu güzeüik, hep düşlerimdeydi. Bir buharIı gemide Klondike kıyılarını geçerken, Yukon ırmağının sesini dııyarken, o görkemli kutupların, kuzeybatının kanıma işlediğini biliyordum. Bana güç veren bir boyutsal topraktı orası. Kanada'da sadece, 'Kuzey' diye andığımız o doğa cümbüşüne delicesine tutkundum ben". Bugünlerde, bir turizm kentine dönii şen Ûawson kentine, yaz aylan binlerce yerli ve vabancı tuıist geliyor. Jack Lon don'un kulübesi yanı sıra, Robert Service'in evini ve çalıştıgı odun yapıyı titizlikleonaran Kanada, altın arayıcılarının, o gizemli topraklara emek verenlerinin adlarını onurlayan taş yazıtlar yaptırdı. Vefa duygusunun, değerbilirliligin yıırdu olan Dawson kentine akın eden Ka nadalı aktörler, sundukları oyunlarla, aruları tazeliyorlar. Ünlü aktör Tom Byrne, yaz dönemlcrinde, Robert Service'in 103 yıl önce giydigi giysilerle, şiir ler okuyor şenliklerde. Gençyaşlı bir yığın Vanocuver'li sanatçı, "Altına Hücum" günlerinden görkemli sayfalar açıyorlar neryıl. Turizm Bürosu'nun dagıttığı altın arama tavalarıyla, kıyı boyların da, ırmaklarda altın arıyor turistler. • Gezginlik tutkıınu olan Robert Service, lngiliz Colonıbia'sı adıyla anılan Pasifik kıyılarında devletin verdiği küçümen topragı işleyerek, ilk kez çiftçiliği denedi. Banka memurundan çirtçi olur muydu?.. ülanaksız bir işi üstlendiğini kısa sürede anlayan Robert Service, elindeki toprağı elden çıkarıp gezginliğe başladı. lngiliz Colombia'sı denen Pasifilc kıyıları, doğanın bir görkem cümbüşüydü. Dost canlısı Kızılderililerle yaşadı bir süre. Avcılığı, •balıkçılığı ve orman işçiliğini denedikten sonra ta California'ya uzandı. Robert Service, sıcacık iklimi olan California'da, görgü ve deneyim dışında, umduğunu bulamadı. Vancouver'e döndü yeniden. 1895'lerde Kanada'nın kııtuplannda başlayan "Altına Hücum" tutkusu, onun da kopamadığı bir tutkuydu. Kuzey Batı Kanada'da "WhitehorseBeyaz at" kentine ayak basar basmaz, romancı, altın arayıcı, kovboy ve scrüven adamı olan Amerikalı Jack London gibi, kişiyi büyüleyen buzullu suskunluğun, yıldızlarla örgülü kutup göklerinin tutkunu oldu. Kuzey Batı'nın, yerel adıyla Yukon'un herbölümü şelalelerle iç içe olan an beyazlığı, mavi nin ışıldadığı bitimsiz ebemkuşakları, Robert Service'i, delicesine bağladı kutuplara. Ilk kez eski işi, banka memurluguna başladı serüvenci ozan. Kitap tutkunu olan Robert Service, şimdi Kanada'nın dev bir bankası olan CIBCKanada tmparatorluk Tecim Bankası'nın odundan yapılmış kutuplar şubcsinde, şiirler yazmaya başlamıştı. Kapısında "Saloon" yaftası asılı müzikli barlarda, ııstaca çaldığı gitarı ve tatlı söyleşileriyle, büyük ün kazanan ozan, düzcnlcdiği şiir geceleriyle, kısa sürede, tüm kutuplarda tanındı. Dawson City, Bonanza Creek ve Klondike gibı altın tutkusunun sardığı çevre kasaba ve kentler, onsuz yapamaz olmuştu. Dawson C.ity denen kentte, "Klondike Kate" adlı ünü tüm kutupları kaplayan dansöz şarkıcıyla birlikte, "Malamur Barı"nı bir gösteri cennetine dönüştüren Robert Service, söylence bir ad olmuştu artık. Gün boyu buzullu lopraklarda, toprak altlarında altın peşinde kazma salladıktan sonra soluğu "Malamut Barı"na atan serüvenciler ve altın arayıcıları, Robert Service'in türküieriyle gönendiler. Banka memurluğunu da sürdüren ozan, ilk kez kendi şiirinden uyarladığı "Dan McSAYFA 16 Gezgtn Robert Servlce Î 22 vaşında, Montreal kentine göçmen olarak ayak basan $alr, Robert Servlce, 1898. Crevv'un Vuruluşu" adlı türküyü sun duğu zaman yer yerinden oynadı. "Malamut Ban'nda yer tepiyordu coşku/ Bir sevda melodisi müzik kutusunda/ Pokere dalmıştı çatıkkaş Dan McGrew/ Sevgilisi Lufu durur yanı başında". Bu dizelerle başlayan kutup türküsünü, daha sonraları Klondike Kate adlı güzel şarkıcı da söylemeye başladı. Dawson kentinde ve çevre yörelerde çok tehlikeli bir adam olarak tanınan Dan McGrew adlı altın arayıcısı, kumar masasında çıkan bir hır yüzünden rakibiylc kapışmış ve gömleğinin içinden tabancasını çeken masa arkadaşı, Tehlikeli Dan McGrew'u î kurşunla tam alnından vurmuştu. Eskiden lngiliz Kraliçesi'ninöztoprafiı olan Kanada'da, o süreler, başka yerierde olduğıı gibi, barış vcgüvenceyi sağlayan Kanadalı atlı polisler, şiddet ve kavgaya nefes aldırtmayan gözüpek ve disiplinli polislerdi. Bu yüzden patlak veren kavgalı cinayet, epey ünlendi kutuplarda. Kabadayı tiplerin ensesinde soluyan atlı polisler, özellikle Amerika'daki silah taşıma adetini, kutuplara aktarmak isteyen Amerikalı serüvenci leri yakından izliyordu. "Tehlikeli McGrevv'un kurşunlanması olayı dışında, bölgedeki barışçıl ortam hiç bozulmadı, Yıllarca sonra, Kanada'daki Altına l lü cum yıllarını konu seçmeye bayılan I [ollywo(Hİ, uyduruk şiddet öyküleriyle, Kanada kutuplarını, bir kabadayılar diarı olarak tanımlamıştı. S,air Robert, n ankanm kapısını akşam 5 te kilitleyip, mütlürüyle yürüyüşe çıktıgı zaman, salonu en büyük olan ünlü "Malamut Ba n'nda tasarladığı şiir gecesini duyurdu tlostlarına. "Büyük Şiir Gecesi"ne yüzlerce madenci, serüvenci, Atlı Polisler, yerel yöneticiler de katıldı. Gccenin onur konuğu olan çekici dansözşarkıcı "Klondike Kate", beraberinde, hepsi birbirinden güzel olan dansöz kızlarla salona girdiöi zaman, şürsever kutupluların keyfine di yecek yoktu. litkileyici sesiyle, yepyeni Altma Hücum yıNarı havaya savuran ozan, "Klondike Kate" ile birlikte, saatlerce dans etti. tlkşiirkitabı "Songsof A SourdoughBir Küskünün Şarkıları" adını taşıyordu. tngilizce'de "ekşi hamur" anlamına da gelen "sourdougn" sözcüğünü, kutupıann suskunluğundan ve bitimsiz yalnızlığından ötürü. bir metafor olarak, kullanmıştı ozan. Ilk kitabı adeta kapışılan sair Robert, kitap başına 10 cent telif aldı ve o süreler çok büyük defieri olan 500 dolar kazandı kitabından. Ikinci kitabı, 1909'da yayımlanan Robert Service, bu yapıta, "Ballads of A CheechakoBirCheechako'nun Baladları" adını koymuştu. Kendisini horgören, elinden toprağını alan, boydan boya tüm Kuzey Amerika'da onu adeta tutsaklaştıran beyaz adamlara hiç öfke duymayan, kızılderiliyi anlatıyordu bu kitabın Dawson kentlnln ünlü şantözü Amerikalı Klondike Kate" 1900 yıllarında... CUMHURİYET KİTAP SAYI 487