Katalog

Kapak konusunun devamı. evliliktcn.arkafonunuyurtdışıgezilerin oluştıırduğu dcncmeler çıktı ortaya. Bir başka bakıma da, ne biri ne öbürtı! Çünkü, uzun yıllar, hiç yayımlanıadan yazılaryazdim. ()zellikle, Paris'te. Onlar, şu anda bile yayımlanmış değil. ilk kıtan Türkiye'dc Batt Bunalımı (197H) farklı oylumdaki yazılannızın derlcnmcsı Bir anlamda gazctcdeki (Politika, 197577) dış politika yazarlığıntztn ürünlcri. 70'lenn knştdları mı sizi bu tiir yazmaya yöncltmişlı, amaçlanan ncydı '•> Dış polirika yorumları yazmaya, yanılmıyorsam, ilk kez ellili yılların sonuna doğru başladım. Bu yönelişte, Cczayir Bağımsızlık Savaşı'nın yoğun etkisinin olduğunu söylemeliyim. Aynca, 195060 arasında, Demokrat Parti iktidannın izlediği aşırı ABü (vc NATO) yanlısı siyasctin de rolü olmadı denemez. Ote yandan, yurtdışi yıllarında da, dış dünyayla yakın karşılaştırmalar kurma olanağı buldum. Ancak o sırada, TiksintiÇağı başlıklı kitabımda yer almış kimi dcnemelerimi yazmış ve yayımlamıştım. Ozellikle, Soyut dergisinde, Ycnı Dergfde, Politika gazetesinin kültür sayfalarında. Papirüs'tc, 1966 başında, yani Fransa'dan döner dönmcz yoğun bir çalışma döncmim oldu. Cemaı Süreya ilc işbirliği içinde bulundum. Bazen dergiye başyazı bilc yazıyordum. ** Deneme yollannda bir yolcu Batı'nın, dünün ve günün kültürlerini nin/yazarın asalanlamı nedır> her çcşit önyargı ve kıskançlıktan uzak Ben, ülkemizin yirmi yd içinde yaşabir biçimde tck bir potada özümsemeyi dığı üc askeri darbenin (1960), doğurdudcneyrek ycni bireşimler üretmcyc çalışğu, varlıkları dibe ceken siyasal/toplummak... sal/kültürel anaforun şu ya da bu biçimIşte, benim önünegeçemediglm hedede içinde yaşadım; ondan etkilendim. fim! Başka bir deyişfe bir dönem kendi Yalnız bir tanık kimliğiyle değil, aynı zakültüründen kopuk, bir dönem Batı külmanda sonuçlarına maruz kalarak. Nerutürüne koııuk mutsuz bir bilincin serüve da gibi, bu yogun ve acılı zaman dilimini ni. F.vrensel kiılrürün içindcki kaJıcı, çpkderinliğine "yaşadığımı itiraf ediyonım." yönlü ve zcngin olan özü tanıdıkça, böy Gerçi, kimi zaman yüzeyde kaJdım bir le bir açılımı daha bir kat kaçınılrnak hisölçüde; ama, kimi zaman da, yenidcn yüsetmcktcyim. Goethe'nin DoğııBatı Dizcyc çıkabilmcm için uzun bir sürcyc gcvanı (1819), söylemek istediklerimc iyi bir reksinim duydum. Genelde, bunu tüm örnektir sarıınm. bir ülke duydıı. Geçmif anya dönüşenler... Bu mreçteki yazınsal ug"raşımzdan uiz Siz de takdir edersiniz ki, bir insan ya Evet, oncekt sorumuzun öte yantna geetmenizi ıstcycceğım şamı için üc askeri darbc biraz fazla! çelim, dileneniz: Ceçmış anıya dönü Bu siireçteki yazınsal çalışmalarım araDolayısıyla, Tiksinti Çağı'nın çıkış nokşen'ler... Stzı hep ilgilendirir, hatta peşimsında "Moğol Mumyaları", "Türkiye'de tası, bu üç toplumsal depremin ortak bizibtrakmaz... Bir Küçük Köy", "Son Hattili", "Bağleşkesidir, dcnebilir. Ancak Türkiye üstü Evet, her şeye karşın "deneme" bir andad'da Bir Gece" (Anı Kcntler), sonra ne doğrudan yazamayınca, bedenimi ve latım biçimi; bir yöntem! Geçmişin oldu"Pisagoras'ın Gölgcsi", "Zamanımızın kalcmimi Avnıpa faşizminin dünkii/buğu kadar şimdikı zamana dönük çağrı'Calut'u", "Buruciye", "Zindankale", günkü coğraiyası üstündc gezdirdim. şımların da yazannı hiç yalnız bırakmadı"Bruegel" (Scslerin Kesmi) ileyakında yaOradan tanıklıklar, izleninıler, anılarveizğı anlamyoğun bir metin örgüsü. Anıya yımlanacak olan Düşlerin Günbatımı'nda ler derledim. Yazık ki, çözümlerin tıkandönüşmüş anlar, aynı zamanda söz konuyer almış bulunan "Erythrai'de Doludıöı koşullarda ve yerfcrde daha gcniş, su denemeyi zenginlcştiren bir yol. Çok nay", "Tarih Üretcn Kent" ve "Akdeniz dana kalıcı ve aydınlık açılımı ancak tarih, kaynaktan beslenirken tek bir kalıba da Yakmdan" dizisini sayabilirim. bilinç vc kültür safilıyor. giremeyen girse, sığamayan birözgürlük nareketi. Bir başkaldırı! Çünkü roman, Tiksinti Çag'ı (V)85) ilc denemerilığıBu nedcnle kısıtlı siyasal koşullar, ister öykü, oyun, clcjjtiri, anı, söyleşi, giince, ginizin ilk bınkımı okura sunuluyor. 1963 istemez geçmişle günccli üst üste getiri Bu kıtap dı^ dünya vc lurktye ekientn dip bir yerde yazarı sıkıştınyor. Oysa, de19X4 düneminin ürünleri. Bir anlamda yor; iç içe sokuyor; neredeyse, birini öbüdekı sorutılan ele aldığımz yazılardan olu gezgtnlipmzın tanıkltğı da bir bir gelip ag~ıneme öyle değil! rünün karbon kâ^ıdı konulmuş kopyasi suyor. "Türkiye, somııt ve süreklı bir bu Hem dil, hem konu, hem yaklaşım biyorbu denemelcrinizc. Buradakt çıkış nok durumuna donüşrüriiyor. nalım yaşıyor", diyorsunuz. Sunra şunu ek tantz neydP Her biryazıda günün günceçimi ve hem de zaman yönünden, gerçek Brecht, Galilei'nin Vaşamı oyununu liyorsunuz. "Batı hunalımı, kendi sağlıklı birözgürlük, denemecilik! sı lanıklıklar, ya$anmıslıklar, ızlenimler, öylesi tarihsel bir gerçeği otuzlu yıllardaçizümünü bırliktc gctiriyor." Bunu da dı gözlemler, duyuşdüşünüşlerle iç içcdir Ça ki Almanva'nın somut koşullarını daha Cemal Süreya'nın terimleriyle, "içinde sa dönüklüğüylc a^abıleceğını vurguluyor ğa bu penccreden bakıştn bir aenemeci jandarmaya yer vermeycn bir alan", deiyi yansıtabilmek için yazmamış mıydi, örmnuz Bu kıyıdan bailayalım, düersenızneme. Türkiyc, cdebıyat, kültürsanat Bu tanıklık sürecinızde kımler ortamı ve dünya... Bugünün genel den, neler nkuyordunuz? görünümü nedır, sızce '•> Bu bir süreç miydi, bilmiyotîfîsiııii aıâı I igtçmŞecKilun, Yazık ki, Türkiyc 'de Batı Burum. Belki, ona bir dönem demek " • • ' • peınvrcl UGUHKÜKTJENBl nalımt'nâan çeyrek yüzyıl sonra, daha doğru. Dolayısıyla, sözünü böyle bir bunalım kuşatmasmın GÜNES OAMLIYDR cttiğiniz dönemde öyle diyelimgittikçe daha ağırlaşarak kendidaha çok iki savaş arası yılları anni duyurduğunu göriiyoruz. BaIatan yapıtları okuyordum. Koestzı Batılı ve Atlantikötesi MÜçlcr, lcr'in Ispanyol Vasiyetnamcsi'yle Ortadoöu'da, Balkanlar'da "isToprağın Tortusu'nu, Ehrentikrarsızlık" siyasası izlcycrek ülburg'un Paris Düşerken'ini, Malkcmizi sarsmaya, sendeletmeye raux'nun Horgörü Zamanı ve Giineş Damlryor / Tiksinti Çağı / Bin Dokuz Yüz'e Geçmişe Açılan Yazının Yedi Ren Umut isimli romanlarını, Drieu çalışıyor. Uğur Kökden/ Yapı Pencere / uğur Veda/Uğur Kökşi/ Uğur Kökden/ Larochelle'in Penceresindeki KaBuKİin, Türkiye'den Türki Vtur Kökden/ Kredi Yayınları/ Kökden/ Yapı Kredi den/ Yapı Kredi İyi Şeyler ye'ye baktı^ımız zaman, başiıca Adam Yayınları / 120 s. Yayınları / 117 r. Yayınları / 145 f. Yaytncılık / 161 v dın'ı, Anna Seghers imzalı Yedineksikligin somut, gerçekleştirile 12U ci Haç ve Olüler Genç Kalır isimbilir, gerçekçi vc iı,' kaynaklara li ünlü yapıtları. dayanan bir "Minimum Ortak Peki, çocukluk kentinize, ÇoProeram" ilc bunu yaşama ceçirum'a dönelim. Yazt cog'rafyamzrcccK diiriisr, bağımsız karakterda kcntler epeyce yer cderken, buli, KÜvcn verici vcdonanımlı kad^ ranın etkisi/izleri o gczgin ruhurolar olduğu görüJüyor. Hn azınnuzu ateşledı mı hiç? daıı, bcnim düşüncem bu yönde. Yazık ki, hayır! Bu büyük boşTek kutuplu, korku vc baskı üreluğu hep duyumsarım. Doğdutcn birdünyada, kcndi gücünün ğum kentte nerdeyse çocuklubilincindeAendi gücüne dayağunı bilegcçmedi. Yalnız I lattu nan bir Türkiye, çok boyut sas kazılarını ziyaret etmişim, anlu/çoksesli bir siyasctlc cidcıi ve nem vc babamla birlikte. Yaklaoncü bir rol oynayabilir. üynaşık iki yaş civarında. malıdır! Ancak benim çocukluğum ve Dış dünyaya bakı^, yeryüzüükgcnçliğim, savaşla birbirine kanün kültür coğrafyaunı kuşatış. . nşmıştı. Onlan hiç yaşamadım biSizın yazın cop/afyanıztn nirengi le denebilir. "Bir Çocuğun Günnuktası. Buraya gelış çızgtnızin lüğü"nde (Seslerin Resmi), değiöncev/e/k/len/izlcri, \izc açılını şik savaşların uzak, yakın kan \ag"layanlar üzcnnde dıtralım rcngine boyadığı çocuk yıllarımliğcr sorunuzu do£ru anla tlan toplu bir kesit vermeyi denemışsam, cvct, geçmiş/yaşanmı^ dim. ve bugünkü ycryüzü kültür eo£ rafyası onıınde, kcndimi, yönü Çoğu kez, kendimi bir köksüz ııü yitirıniî;, "suyu arayan" bir gıbi görmektcyim. Herhangi bir gezpin gıbi görmekleyim. Bilin topraktan, herhangi bircoğrafya mcycnc susamı^, hcr îjcyi öj*ren tlan, herhangi bir mülkiyct duymok/sahıplenmek tutkusuyla gusundan uzak bir ınsan gibi. Ankavrulan bira(,gözlügibi. Bütiin cak, çağlar boyu birikmiş ortak kültürlerin ortak miıasına tck tnirası yani, tüm toplumların ba^ına konmak isteycn, onlaıın kültürünü kcndi malım, zcngin hiç unutulınaınasına çalışan, liğim sayıyorum. Benim dc bcnbcncil bir bellek. Dogu'nun vc den sonrakilere devredeceğim," ncğin? Hem de, değişen koşullara göre değjşik üç ayrı metin kaleme alarak. Denemelerintzde 'geçmt)', 'am'ya dönüşmüs 'an'lar hcp var. Uğur Kökden'in geçmtşınde yazıyla yüzlcşme, dabau, bir anlatım biçimiolarak'deneme'ylc tanışma bunu bıryazı aracı/amaa olarak seçme ne zaman badadı? Bir anlatım biçimiolarak "deneme"yi seçişim, bir bakıma anlatmak istcdiklerimin zorlaması sonucugerçekleşti. tlk kez, 1974 yılında, Soyııt dergisindc yayımlanan "Tiksinti ÇagV'yla, fspanya merkezli dcnemclcrle bu serüven başladı. Böylccc, 12 Mart ve 12 Eylül ayraçlannın ortasına dcnk düşen, içcriği açısından hcm dışa hem de içe açJan metinler olarak gün ışıgına çıktı, bu ilk denemeler. Bu örncklcrlc bir yargıya ulaşmak gcrckirsc, söz konıısu metinlerde biçimi ve kalıbı öncelikle öz bclirledi. Bugünün ganei görünümii SAYFA 4 CUMHURİYET KİTAP SAYI 48C