Katalog

SARP BENGU üşüncelerde takıntı olma anlamına gelen obsesyon clilimize epeydir girdi. Takıııtilar hastalık olarak göıülüp hastahanc dnsyalarında psikolog fışlerinde durup durunca sıradan ölü sıkınt Jardır, ama yaşanıın içindc tııtkıı ile işlenincc bir koleksıyoncunun vitrin dolabına da dönüşebilirleı. Merkez kayıt arşi vindc çahşan Don Josc'nin arşivlcre can verecek mesleki biçimlenmeyi aşan tavrı etlenip rutku haline dönüşünce, takıntılar da aşk adını almayı hak cdcbilirlcr. Sıradan günlük kaygılar, sıkınrı terlemclcri, klostrofobiler, panik ataklar, gece uykusuzluklan belki daha sıcak ncfes alacak Jose Saramago'nun Biitün Isimler romanından sonra. Birçok insanı kokutan bir arşivdc dosyaları koyııp kaldırmak dosyaları canlı haline getinnek ve onları yaşam daki yerine yerlcştirmck bclki basit gözükebilir. Tüm psikolojik durumları ve ya şamsal olan her anı parçacığını gcçmişin ölü albümlerinden çıkarıp canlandırmak fikri işlenince, roman bittiği yerde alhümlerincıcn çıkarıp canlandırmak fikri islenince, roman bittiği yerdc kalamıyor. Bir romandan çıkan takıntıyaygınlaşmasının böylcsi bir keyif çığına dönüşmesi şaşırtı D ramago acaba bireysel tcrapi mi görmüştii? Kaç panik yasamışu? labii ki yaşaması da gerekmiyordu. Ancak oku yucuyu onun Don Jose'yi ve dünyayı kalın duyarlı bir ar şıv haline dönüştürmesinc ve insanı dosyalar ile sararak iyice roman sarmalamasına geürmesine ne demcli.'! Başı nıza gcleceklerın (arkında deöilsinizdir artık, aranan kadının bulundugu arşivin adı önemli degildir. Yaşam ve ölüm diye ikı ana arşiv vardır ve bu olmamalıdır, o arşıvden bu arşive, olüm arşjvindcn canklar ar şjvine geçiş karan romanda verilecektir, ama siz arşivlemeye devam edeceksiniz. Artık size ait bazı isimler, anılar, lotoğraflar, kavramlar, kaygılar, gece nöbetleri, aldatılmışlıklar, kızgınlıklar, bastırmalar neden oldııgunu çok kestiremeden belki ar şivlerini değişrirebilir. Çünkü siz karan almadan karar sizi almıştır bir kez. Demek ki takıntılar ölü arşıvinden yaşam arsivinc geçince mutluluk halinc dönüşebiliyormuş. Takıntının yaygınlaşması veyaşama böyleyayılmasına hayret... Roman bittiğinde canavan öldünnek isteyen Giritli Theseııs gibi güzcl Ariadncye ipi takıp, binbir dehlizli labirontos mağarasının içinde arşive gitliyorsunuz. Bütün l.simlcri okuduktaıı sonra bir takık, bir obsesiv olmamak elde değil. Tüm merkez arşivi çalışanlarına iyi arşivlcmeler, iyi takıntılar.. • *Sarp Bengü, Vedagog, Yetışkınler \mparatorluğu vc Cinselnâme adlı iki yapüı hulunuyor. Aşkı obsesyon olarak açıklarlar kimileri, çok tutkumuz obsesyon haline dönüşüvcrir, adı obsesyon konmaz, 'takık'sınızdır. Kendinizi bir türlü oradan alamaz, kurtulamaz, kasap çengeline asılmış but gibi çakılır kalırsınız. Obsesyon düşüncedc takıklıktır, bazen de davranışta takıklı ğa dökülüverir, ellerinizi yıkamadan edemcz, ellerinizi yıkama fikrinden kendinizi alaınazsınız. Sıradan rııh hallerini yaşanır halc getirmck eskiden beri yazın adam larının işidir. Nedir, bir arşivdc yaşayan Don Josc'nin kcndine özgü ve hepimizin yaşadığı duyguları, içimizdeki utançlar ve sıkıntılar arşivinin karanlık odalarından cıkarıp yaşantılar ve keyifler haline dönüştürmek de Saramago'nun işi olmuş. Shakespcare'in Lady Macbeth'i böylesi takıktır. Üstelik obscsyonlarını davranışlanna gcçirmiş bir de kompülsiv cinsinden rüt be almıştır. Ama Saramago'nun Don îose'si başlca. Nokta vc konuşma tırnakları bile olmadan, virgül üstüne virgülle merkez arşivinin Ariadne ipini insanın ayagına apansız geçirecek cinsten. Çünkü artık obsesyonlar ve sıradan insan sıkıntıları, her türlü tanımın ve sıkıntının dışında roman kahramanının yaptığı gibi canlılararşivinc sıralanmaya başlayacak ve bu uzun yıllaralacaktır. Artık içimizdeki bölünme, geçmiş, gelecek, olmuş, olacak, ölmüş ve canbJar dünyası calışanları yepyeni bir arşivlemeyc gireccK. Bu takıklık dcöil mi, sürekli yerleştirınek her dosyayı oidıığu yerden kaldırıp layık oldukları yere koynıak?.. Ama yaşam bu degil mi? Ne biçim Merkez Kayıt Arşivi ise, orada başlarokuyucuyu vantuzlarının içirıe alacak takıntı. Don Jose'nin takıntısı nedir, merdivenlerin üstünde bile çeşitli dosyalan indirnıek yine bindirmek. Adamın işi bu, diyorsunıız, Saramago'nun akıcı arılalmnııda ar ^ivdeki dosyanuı vekâgıtların kokıısu bur nıınııza kadar geliyor. Tüm öriımcek ap,ları onu tiksintiden merdivcnden atacak elini kolunu sallamasına yol açmışken, Don )ose'nin yaşamı yorumlayışındaki bir ciimle, Merkez Arşiv'in başındnki mııha hzın emredici sesi gibi gibi başınıza gelen leri a«,ıklıyor, 'Bi/ kararları almayız kararlarbi/.i alır.' Artık Don Joseelindeolmaksızın sağ eli sol eline çaktırmadan gözleri bir dosyaya takılır kalır, artık bundan böyle hep orada kalacaktır. Nedir, o güne ka dar ki tek takıntısı ünliılerin dosyalannı biriktirmek yüz sayısına ulaşmaktır. Yüz sayısını çoktan geçmiştir artık. Dosyaların en yüksek raflarına bile tırmanırken gerçek veya lıayal mahsülü, nevrolojik ve psikolojik dengesizliklerindcn ritürü şikâyet ederı insanlardan biri olmadığını bilir. YiSAYFA 6 Içfenizıteki utançtar Obsesyonunun yeni adı Biitün İsimler ne de sıradan bir insana ait bir dosya, ve okadının yaşantısı, nasıl biri olduğu, onun fotoğraflı bir dosyasını bulmak artık onun takıntısı olacaktır. O, uykusuz gccclerini gcçirmek için topladıgı yüz ünlü kişinin ar şivi biryana, rastlantıyla karşısına çıkan tanınmamış o kadının dosyasının ardmdaki yaşam, bir yana olacaktır. Onun bu takıntısının bir yerde sonlanaca^ını bilmek istiyorsunuz. Ancak bir arşiv memurunun rakınrısı vcrleşiveriyor size. O sıradan kadın ünlüler kadar önem kazandı&nda, yaşadı^ını vc arşivdeki yerini bulmak istiyorsunuz. Don (ose sizi de obsesive, takık bir halde bir hortumun içine çekmeyc çaIışıyor. Ancak Saramago, bugüne dek bel ki yazında çok ele alınan psikolojik durumların tanımını Don fose'nin yaşantısı üstünden tam yapmış ve size çengeli takmıştır. Son yıllann çok ünlü veyaygın rahatsızlığı panik atağı ve panikleri anlatırken birazdan bu taluntıcfan kurtulacağını vc aradığı kadına bir an öncc ulaştığını okumak istiyorsunuz. ( )ysa siz de Don Jose'nin suç ortafiı olmıış en azından tanımlarınız ve tanımlamalarınızı bulundukları arşivlerde karıştırmaya başlamışsınızdır. Herkesin yaşadıj^ı gece sıkıntıları, panik ataklar, depıcsyonlarpsikiyatripolikiliniklcnnden ve psikolog Josyalarından çıkıp yaşamın anılması gereken dosyalar bölümüne geçmfyebaşlfitnıştırbile. Herşey tıpkıo, han gi arşivde olduğu bilinemeyen kadın ka dar önem kazanıp yaşamaya başlamıştır. Artık tüm sıkıntılar insana ait sıcak yerine geçebilir. ()ysa o bilinmeyen kadına ulaşmak için vaptığı her çabada bilgin onu süsleyen ıhtiyatla bilgindir özdcyişinc sarındıkça Don Josc'nin kaygısı artacaklır. Ne olacak, kadını bulsa bu kadını tanı makt.ın çıkacak faydacı bir yaklaşımı yok ki, diyemiyorsunuz, zira obsesyonun sar malında sayfalar sızi yaşam arşivine doğru sürüklüvor. Sııiarın üstündeki tozıı kal dırma tutkusu artıkça hertürliı psikolojik hoplamalara ve sıkmtıya karşın tıpkı ro man kahramanı gibi direnç ve inatla takıntı yayılıyor. Saramago'nun kahramanı Jose, tüm kaygı ve sıkıntılarını bitirmek için en yürekli atagını yaptığında, işte takıntıların sonıı, bunun ötesi yoktur derken sır ların ve ihtiyatın sarmalamasıyla kendini iyice kapatıp yeni paniklere girecektir. Amaçb bir sizoidin, bir içe dönüklü^iın tanımını bu denli sıradan bir ruh haline dö nüştiirmek, merkez kayıt arşivi gibi can vcrmek de Saramago'nun işi olmuş. "Don Joscburnuna kadar örtülü battaniyenin altında sanki sıtmaya tutıılmıış gibi tir tir titriyordu. Ama bu titreme ateşten de^il ruhunun nereye gideceğini şaşırıp paniklemiş olmasından, vücudunun da koşturmasından kaynaklanıyordu." Sa Bütün Gazete Bayii ve Kitapevlerinde Panftatak Aslı Erdoğan'la Söyleşi o Borges ve Buenos Aires Eşcinsellik ve Faşizm Kiaus Mann Ahmet Arif'in Bilinmeyen Mektupları Yazarlar Mecliste Ne Yapabilirler? Tasavvuf Freud'la Açıklanabilir mi? Hiimi Yavuz Şiir Zor İşŞairlik Zor Zanaat Şairin Zekâsi MetınCelâl ® Mehmet H. Doğan Kİrlenen DİI özdemirlnce Okunmadan Yargılanmak istenen, Bir Roman Sem Sefaletin Medyası, Medyanın Sefaleti TuğruiTanyoi Y a z i l a n y l a , Adnan özer, Cahit Tanyol, Serdar Çelik, Necati Güngör, Salih Bolat, Hasan Öztoprak, Oktay Taftalı, Sarp Bengü, Emin Karaca, Azız Gökdemır, Emrah Çakmak ŞİİTİerİyle, Nıhat Behram, Tuğrul Tanyol, Uğur Aktaş O Ö y k Ü , Hasan Uygun DOSYA: Edebiyatımızda Egemenllk Girişimleri Gendaş Kültür ÇataKesme Sokak No 19 Çağalofllu/lstanbul Tel (0212) 527 10 20 512 94 fi7 (0?12) 520 82 12