Katalog

0 KURL A R A Adam Öykü dergisiTemmuzAğustos 1999, 23. saytsım EdgarAllan Poe özel sayısı olarak yayımîadt. Derginin bu sayısında Jorge Luis Borges itnzalt bir Poe biyografisi yer alıyor. Şöyle anlatıyor Poe'yu, Borges: "Eagar Allan Poe (18091849)Boston'da doğdu. Annesi de babası da yoksul tiyaro oyuncularıydı. Allan soyadını, kendisini evlat edinen ]ohn Allan adlı bir tüccardan aldı. Virginia'da ve îngiltere'de öğrenim gördü. îngiltere'de okuduğu okulu, kahramanı ö'teki benini, ikinci benligıni öldürerek can veren William Wilson adlı düşsel öyküsünde anlatır. Weat Point Askeri Akademisinden atılan Poe gaıetecilik yaparak savruk bir yaşam sürdü; döneminin birçok ünlü kişisinin dü'şmanlığım kazandı; Longfellotv'u aşırmacılıkla suçladı. Gençliğinden başlayarak alkol ve nevroz yedi bitirdı Poe'yu. 18J6'da on üç yasındaki kuzini Virginia Clemm'le evlendi, ama Clemm 1847'deveremden öldü. Poe ise Baltimore'da bir hastanede ölecek; ölüm döşeginde can çekişirken, The Narrative of Arthur Gordon Pym ofNantucket (1838; Nantucket'li Arthur Gordon Pym'in Öyküsü) adlı kitabında geçen korkunç bir öyküyü yenidcn yaşayacaktı. Mutsuzluk kısa olrnaz, ama kısa ve mutsuz bir yaşatnı oldu." Türk edebiyatı Poe'yu 1930'lu yıÜarda tanımış, dilimize çevrılen ılk kitaplan da bu tarihlerde yayımlanmıştı. Biz de • Poe'yu bir polisiye yazarımızın kaleminden tanıtmak istedik. Olümünün yüz ellinci yılında bir kez daha saygıyla anıyoruz Edgar Allan Poe'yu. Bol kitaplı günler!... Hl NACI Bip hikâveci F aruk Duman, genç bir hikâyeci. Yirmi beş yaşında. tki yıl once Seslerde Başka Sesleradlı bir hikâyekitabı yayımlanmış. Okumamıştım. Ycni kitabını, Av Dönüşleri'ni (Can Yayınları, 1999), okudıım. Bir solukta. Beni şaşırtan, Faruk Duman'ın, bu kadar genç bir yazarın kcndi ıjslııbunu yaratabilmi^ olması. Bunda, yazarken, okurlara güvenmesinin payı büyuk; gereksiz açıklamalara yer vermiyor hikâyelerinde. Bu, bir. r likâye lerinin bir cumlesi üzerindcbir zanaatkâr gibi çahsıyor. Bu, iki. Kitabın en sevdiğim hikâyesi Yengccin Günlügü. Kitabın son hikâyesi. Ilk paragraf, "Bir kız tanıdıydım..." diye bitiyor. ikinci paragrar, "Bırakınasamıydım onu, aşk, üzüntüyü oğrenmek.. " diye. Üçüncu paragraf, "Neysekigeridekaldıbu, çözümsüz birgeride. Unutulmaya, sararmayayüztııtmuş." diye. Beşinci paragrafta pişınanlık, ü/.üntü: "...Çok üzdüm onu. üysa hiç istemezdim. Telaşla açılan gözler, üzüntüylc, yakla^an bir acının üzüntüsüyle titreyen dudaklar. " Altıncı paragrafta, "Otııran bir kız elleriyle düşünür, onda rark etmiîjtim bunu ilk." (Bu incelikleri yazan I;arıık Duman. sekizinci paragrafta,"..., otobus bekliyorlardı. Nasıl da benziyorlardı birbirlerine. Insanlar nasıl da birbirininaynı." diyebiliyor! Faruk Duman'a Attilâ tlhan'ın bir romanının adını hatırlatırım: Zenciler Birbirine Benzemez. "ZenciIer"den sonra bir "bile" de eklenebilir.) A^k acısı bırakmıyorardını anlatıcının: "ün çok, sessizlifii hatırımda şimdi. Olgıınlugu, gulümseyiiji. (...) Yaşıtlannda aörülemeyeceK durgunluğu, gündelik ısteklerden el çekmişliği. Nasıl scssizce gülümserdi her söylenene..." Ve anlaticı o yakıcı soruyu sorar: "Beni sevmiş miydi?" Bir aşkın zamanla vok olıışıı: "Günün birinde, sıradan arkaJaşlar gibi davranmaya ba^ladık birbirimize. Fl sıkışmalar, gülüşmeler, sıcaklığını yitirmi<j. Insan o ilk günlerde, larkına varmıyoı olanlann.'V "Görüşmüyortluk da artık./ Ama bir keresinde, bir yaz günü, kalabalık bir kaldırımda gördüydüm onu, gozlerıni yine ırı ıri açmış. (...) Uzun uzunbakıp geçtiydi, bir an içinue. Yine ellerini saçlarına götürdüydü, bu da yettiydi zaten, yazamıyorum şimdi..." Faruk Duman, geçmişzaman için, "miş'Mi geçmıijin hikâyesi ycrine "di"Ii geçmişın hikâyesini kullanıyor: "görmü^lüm onu" de miyor, "gördüydüm onu" diyor; "Uzun uzun bakıp geçtiydi,..." diyor. "Uzun uzun bakıp geçmişti,..." demiyor. Böylece, kullandığı fiüe psikolojik bir ağırlık yüklüyor. "Geçtiydi" de bir hüzün var, bir esef var; "geçmişti", yalnızca eylemi bildiriyor. Yani bana böyle geliyor. Birinci Bölüm'ün adı, "Yolda" idi, ikinci Bölüm'ün adı, "Varış". Hikâyenin son sayfasından: "Sararmış, ekinler... Rüzgârda, birbirinin üzerinde, hür, serin, keyifle ötüyor." Faruk Duman, "r"leri bilinçli olarak mı kullanmış merak ediyorum. Yengecin Günlüğü, gençlerin de, yaşlıların da keyifle okuyacagı bir hikâye. üyle sanıyorum, benim yaşımdakiler, gene Ahmet Muhip Dıranas'ın o unutulmaz iki dizesini anımsayacaklardır: "Aşklar uçup gitmiş olmalı bir yazla/ Halay çeken kızlar misali kol kola..." Av Dönüşleri adlı hikâyeden bir cümle: "...o ilk aşkımı hatırlıyorum nedense, neden insan sevdiği kızı çıplak hayal eder, o çıplak hayalin de neden yalnız yüzüne bakar?" (s. 71) Kitabın arka kapağında şöyle bir açıklama var: "Oykünün amacının konuyu anlatmak değil, konuyu yazmak olduğunıı, bu nedenle de öykünün özetlenemeyeceğini, özetlenmemesi gerelçtiğini savunuyor." Savunan, Faruk Pckin. Ozetlenemeyecck tek edebiyat türü, şiirdir. Şiirde tek sözcüöün yerini de ğiştiremezsiniz, tek sözcüğü ue atamazsınız. üysa çok güzel yazılmış hikâyelerde bile sözcüklerin yeri değiştirilebilir, kimi sozcükler atılabilir. Av Dönüşleri'ni okuyıın. Faruk Duman gerçekten degerli bir hikâycci, "genç" sılatı onun için artık gereksiz. (Faruk Duman, bir hikâyesindc, "erinmek" diyor; "erinmek", yalnızca Giresun'da duyduğum bir sözcük: "Üşenmek" anlamına. Faruk Duman acaba hemşerim mi?) Sayılar llhan Berk'in Çok Yaşasın Sayılar (Adam Yayınları, 1998) adlı kitabından parçalar: Dali 9'u sever. Onu kübik resmin kusıırsu/. bir örneği olarak görür. Aslında içrektir 9. Orasıdır karargâhı. I()'a (bu iki ulııslu komşusuna) dünyanın bir anlamı olmadığını söylemiştır. (Dokıız dünyayı, bok yıgını gibi görür.) Baudelaire de 7'nin bacagını uzattık ça uzatmıştır. 7 onun için sanki gizli kokular, renkler derler. Yalnız kokular mı.' Kös nü de elbet. Bunu bütün açık sayılar için söyleyebiliriz. llem kösnü nerde yoktur llhan Berk, Çok Yaşasın Sayılar için (îjeyler Kitabı, TT) demış; "sayılar" soyuttur, sa yılar için "Şcyler Kitabı" denebilir mi? Nâzım I likmet'in de "sayılar" için şiir yaz dıgını biliyor muydunuz? Son Şiirleri (Adam Yayınları) adlı kitabının 141. sayla sında "Neyi Bildirir Sayılar" adlı bir şiiri var; o şiirden kısa parçalar: Sayılar bebelerin kundaklan sayılar tabutları şehirlerin öldürülmüş öldürülebilecek olan sayılar tohumlardır umudumuzun avu cunda sayılar yaklaşan bir şeyleri bildirir sayılar bildirir uzaklaşan bir şeyleri nedir yaklasan bize bızden uzaklaşan nedir dünya savaşı: I dünya savaşı: II 14'ten 18'e, 39'dan 45'e 10 yıl 54 milyon ölü 49 milyon sakat.... Şiir uzayıp gidiyor... Tam dört sayta. Nâzım, Moskova'da, 17 Haziran 1962'de yazmış. Sayılar ve şairler.. Şairlerin sayılara bakışı... • SAYFA 3 kiP TURHAN GÜNAY KİTAIP Imtiyaz Sahibi: çağ Pazarlama Gazete Dergi Kltap Basın ve vayın A.ş Adına Berin Nadi: Yayın Danışmani: Turhan Cünay . Sorumlu Müdür Flkret llkiz Cörsel Yönetmen: Dllek llkorur Baskc çaödas Matbaacılık Ltd. ştl. Idare Merkezi: Türkocağı Cad. No 3941 Cağaloğlu, 34 334 Istanbul Tel: (212) 512 05 050 Reklam: Medya C Faruk Duman gerçekten değerll bir hlkâyecl, "genç" sıfatı onun icin artık gereksiz. CUMHURİYET KİTAP SAYI 503