Katalog

Mesaj: Çocuklukta kişinin yaşadığı bir travma, tüm yaşamında siyan izler birakabilir. Dünyanın Ortasında Bir Yer: Evrenin içinde bir yer, dünyanın ortasında, geleneğin düğümünde. Masalın içinde masal, düğümün ardında düğüm Yaşlı Kadın: Hayatın butiin sırrı bu çavlana sığdırılmıştır. Irgat Kadınlar Korosu: Üstte havayla altta toprakla kıyısında ateşle buluşmuştur çavlan. Derler ki, Yaşlı Kadın: Her kim ki bu sınırdan gecmeye kalkar, o kişi bir andaç bırakmalıdır suya. Irgat Kadınlar Korosu: Kimi acısını kimi sevgisini kimi gecesini kimi tutkusunu (8) "AyTedirginliği" psikolojiyeyakınbir metinken, "Dünyanın ürtasında Bir Yer", felsefeyc yakın dıırur. Evet, oyun içinde yer alan "mekan"lar "dünyanın ortasında", "bir yerlerde"dir ancak, evrenselliği gelenekle iç içe geçircn bir "zamansızlık" söz konusudur bıırada. Emre Bey, iktidarı, zorbalığı, yalnızlıüı ve tutkusuyla yer alır oyunda. Yine de bu nitelikleri onu oyunun baş kişisi yapmaya yetmez. Baş köşede Ahten vardır: Derindir, sabırlıdır dişidir, aşkla dolmak ister, hainliği affcdemcz. Emre Bey'in iktidarının karşısında Ahten, cdilgin konumda zaptedilemez, etken kişidir. Kaderi, bir ucundan Sena'yla, bir ucundan Ranâ'yla kesişir. Ayrı öykülerin ayrı sonlarına sahip bu iki kadın da küçük düğümler atar çözerler dünyanın bir kenarında. Oyunun ikinci baş kişisi, marangoz ustası Can'dır. Can, serüvenini aramaktadır. Ahten"le buluşur, bitmiyor sandığı serüveninde yeniden yola koyulur. Yaşlı Kadın ve Irgat Kadınlar Korosu, Antik dönem oyunlarındaki koro işleviyle yer alırlar oyunda. Felsefi söylemler, oyun akışı içinde, onlar aracılığı ile verilir. Ana Tema: Bedel Yan Temalar: Tutku lktidar Sevgı Aşk Dostluk Ihanet Yetersizlik Kısırlık Hastalık Sadakat Kölelik Gelenek Evrensellik Macera 1 layatın sırrı Öç . • ' Emekli Vali Mehmet Aldan'ın anılan Uzak Anılar "Uzak Anılar"; Mehmet Aldan'ın daha önce yayımlanan "Mülki tdarede Bir Ömür" adlı kitabıyla bir bütün oluşturmakta. "Bir Ömür"ü okuyanların "Uzak Anılar"la bu bütünü tamamlayacaklarına inanıyoruz. Özellikle, Kemalist kuşağın hangi koşullarda yetiştiğini, bu kuşağı yetiştiren kadroları, o dönemin sosyal ve kültürel çevresini öğrenmek ve tanımak isteyenlere "Uzak Anılar"ı salık veririz. ŞİNASİ ÖZDENOĞLU eğerli dostum, Sakarya lîski Valısı Mehmed Aldan'ın "Mülki Idare'de Bir Ömür" adını taşı yan ve meslek anılarını kapsayan eserene yazdığımız sunuş yazısına şu satırlarla başlamıştık: " Anılar; yaşanmış bir ömrünizdüşümleridir. Ilgi çekmek amacıyla yazılanların ciddi ve tutarlı anılar; sadcce kendi ömürlerinin ilginç öyküleri oldukları için değil, günümüze ve geleceğimize deneyimler sundukları için de değerli eserlerdir. Objektif ve belgesel oldukları ölçüde tarih incelemelerine kaynak oluştururlar." Anı sahibinin, kcndisini sergilemek ve yüceltmek amacını taşımayan, özellikle gerçekleri belgesel biçimde yansıtan yapıtı, kuşkusuz, herkes için yararlı bir "deneyimler envanterf'dir. Ve hemen söyleyelim ki, "Anı edebiyatımız" bu nitelikteki çalışmalara gcrcksinim duymaktadır. Mehmet Aldan; Cumhuriyet Döncmi'nin ilk yılında doğmuş.bir idareci olarak "Mülki Idare'de BirOmür'Me, meslektcki anlarını sergilcrkcn; bu konuda kendi kuşağından iki değerli idareci, Izmir Eski Valisi Hüseyin Öğütçen, "Bir tdarecinin Zamanla Yarışı", Trabzon Eski Valisi Ziya Çoker, "Yönetim ve Siyaset" adlı yapıtlarıyla izlemişlerdir. Bu iki seçkin idarecinin dikkate ueöer cscrleri, basında oldukça geniş yankı uyandırmış; bugün yaşananlarla, dünkü onurlu deneyimler yan yana getirilince, ortaya çok anlamlı ve yararlı dersler çıkmıştır. Bu fırsattan yararlanarak, bir önceki kuşaktan üç örnek idarecinin; EnverSaatçıgil'in, "Geçen Günlçrim", Sadık Artukmaç'ın "Bir Yaşam Oyküsü", Vefik Kitapçıgil'in "Anılar" isimli eseı lerini, her biri ülkeye özveri ve onurla adanmış ömürlerin, deneyimlerle dolu öyküleri olarak anmayı bir borç sayıyoruz. ni de çiziyor. Orneğin, kadınlarınımız "çarşaP'tan "manto"ya geçiş döneminde, ülkenin her 'anında ilginç olayar yaşanmıştır. Yeni kılıkvegiysılerinöncülüğünü de öğretmenler, kamu görevlileri ilc askerlerimiz yapmışlardır. O günlerde Isparta'da manto giyen hanımlara "tango diyorlarmış. Aynı dönemde, benim memleketim olan Gümüşhane'de de, aynı deyim kullanılırdı. O kadar ki, Gümüşhane'yi bir baştan öte başa kesip, Tirebolu'dan Karadeniz'e dökülen Harşıt çayı üzerindeki ağaçtan yapılmış zarif koprümüzün adı "Tanao Köprüsü" olmuştu. Çağdaş kılıklı, şık giyimli hanımlar bu KÖprüden geçtikleri için olacak... "Tango Köprüsü deyimi, böylece delikanlnık imgelemimde renkli bir dünya yaratmıştı. Ne yazık ki, bütün güzelliklcrimizi olduğu gibi, Tango Köprümüzü de, kaba ve zevksiz bir beton köprü almış, götürmüs Gümüşhane'de... Ve işte, Aldan'ın kitabında geçen "tango" sözcüğüyle, kendi memlekctimin geçmişte kalan bir anısını, duygulanaralc yaşamış oldum. "Uzak Anılar"da; yazarın, öğrenimini yaptığı Kabataş Lisesi anılan da, hocaların tiplcmeleriyle ayrıca etkileyici. O dönemin güçlü bir öğretim kadrosuna sahip olan Kabataş Lisesi öğretmenleri: l'aruk Nafiz Çamlıbel, Ihfzı Tevfik.Gönensay, Nihat Sami Banarlı, Zeki Üner Defne, Hatemi Senih Sarp gibi ünlü eğitimciler; çocuksu ve ilginç yönleriyleadeta renkli bir tablo halinde tanıtılmış oluyor "Dünyanın Ortasında Bir Yer" D Î biçim veriyor, inanç katıyor, Besbelli, lsparta Halkevi'oin dergisi "Ün" ile Ankara'dan gelen "Ülkü" dergisi, yazarın delikanlılık döneminin kültür kaynağını oluşturmuştur. Bilindiği gibi, devrimlcri gcrçcklestiren kusağın başlattığı atılımları sürdüren, o temele yeni harçlar koyup ülkeyi yüceltenler; Kurtuluş Savaşı'nın öncesinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında doğanlar olmuştur. Bunlar, Halkevleriyle başlayan kültür hamlesinde, 4274 sayılı Köy Okulları ve Enstitüleri yasasıyla gerçekleşen atılımla onurlu görevler yüklenmiş, Türkiye'nin çağdaş uygarhğa ulaşması için ömürlerini adamış insanlardır. Yazar, Siyasal Bilgiler'i bitirip, Isparta îli Maiyct memuru olarak kamu hizmetine başladığı güne kadar yaşadığı serüvene "Ismet Inönü"yle ilgili bir anıyı Şükrü Saraçoğlu'nun ve Dr. Fazıl Küçük'ün kişilık nortrclerini de katarak kitabını tamamlamaktadır. Kitabın "Siyasal Bilgiler Okulu" bölümünde; bizi de uzak anılarımıza götürüp duygulu dakikalar yaşatan olayların öyküsü, çekici bir biçemle dile getirilmiş; bu bölümde Âtatürk'ün ve tsmet tnönü'nün Mülkiye üstüne övgü dolu mesajları yer almıştır. "Uzak Anılar"; Mehmet Aldan'ın dal),a önce yayımlanan "Mülki Idarede Bir Ömür" adlı kitabıyla bir bütün oluşturmaktadır. "Bir Ömür"ü okuyanların "Uzak Anılar"la bu bütünü tamamlayacaklarına inanıyoruz. Özellikle, Kemalist kusağın hangi koşullarda yetiştiğini, bu kuşağı yetiştiren kadroları, o dönemin sosyal ve kültürel ;evresini öğrenmek ve tanımak isteyenere "Uzak Anılar"ı salık veriyor; yazarın, ötcki kitaplarında olduğu gibi, bu kitabında da Türkçeyi kusursuz kullanışını övgüye değer buluyoruz. Bu nedenle de eseri; dilimizi konuşupyazmakta ace milik çeken bazı siyasetçiıerimizin okumalarını dilerken güzel Dİr yapıta daha imza atan sevgili Âldan'ı da gönülden kutluyorum. • Uzak Anılar / Mehmet Aldan /Kendi Yayım/ 166 s. Okunması gereken bir yapıt . ' Terk edilmek Ölüm Ceza Hüner Cinayet Cesaret Ana Çatışma noktasi: 'Hırs ve Bedel' arasında oluşmuştur. Mesaj: Hayatın dengesi, sahip olmak istediklerimizin bedelini ödersek bozulmaz. Ama ya ödemezsek?.. Dipnotlar 1) Ozen Yula, "Kayıpkent Üçlemesi", 1994, Mitos Yay., s.32. 2) A.g.y., s. 64 3) A.g.y., s. 95 4) A.g.y, s. 64 5) A.g.y., s. 58 6) A.g.y., s. 203 7) A,g.y, s. 20 8) Ozen Yula, "Toplu Oyunlan", 1996, Mitos Boyut Yay, s.64. CUMHURİYET KİTAP SAYI 446 Güç Aldan'ın "Uzak Anılar" kitabı; doğdıığu Isparta'dan başlayıp Ankara'da Siyasal Bilgiler Okulu'nu bitirerek, meslek yaşamına atıldığı günlere degirı anılarını kapsıyor. Yazar, çocukluk ve gençlik dönemine ilişkin anılarını, güçlü belleği ve dikkatlc saklanmış zengin arşivin desteğiyle, ince ayrıntılarla donatıp, akıcı bir söyjemle sunuyor. Orneğin; çocukluğunda oynadığı oyunlan noksansız sayıyor: Uzuneşek, birdirbir, esir almaca, köşe kapmaca, KÖrebe ve güreş... Oyunlar şöyle dursun, bu oyunlarda kullanılan araçları da, örneğin: Düdük, patlangaç, sapan, uçurtma gibi... Bunların basit. (pratik) teknolojilerle nasıl yapıldıöını tekcr teker anlatıyor; böylece folklorik kültürün ayrıntılarına bile yer veriyor. Aldan, Cumhuriyetle birlikte, Türk sosyal hayatına getirilen tiyatro ve sinema etkinliklerini, "MiUet Mektepleri"ni, giyim kuşamdaki değişmeleri, bu ycniliklere karşı tutucu davranışları da anlatarak; bizim kusağın yaşadığı ilginç ve hareketli tarihsel görünümün karakteri Gençllğin vazgeçilmez güzelllklerl Atatürkçü düşüncenin ve eylcmin odak noktasi Düşününüz bir kez: Radyoda dinlediğiniz ilk ses Gazi Paşa'nın sesi olursa, o anı unutulur mu? Âtatürk'ün 10. Yıl Söylevi... Ve dilimizden düşmeyen "Onuncu Yıl Marsı"... "Atatürk'le güzeldi her şey / Ferahtı günlerimiz / Uzun gecelerin sonunda/Sabahtı günlerimiz. 7 Kurulurdu düğün, dernek / Sevgi, alınteri ve emek / Atatürk doğardı ufkumuzda gülümseyerek..." diye şiirleştirdiğimiz Atatürk günleri... O günleri bizim kusak, Anadolu'nun çeşitli köylerinde, kasabalarında ve kentlerinde, ömrümüzün en güzel günleri olarak, ortak bir heyecanla yaşadık. "Uzak Anılar"da, Atatürk Oevrimi'nin coşkulu günlerl Î olan Halkevleri; Aldan'ın taptaze kişiliğine Cumhurbaşkanı Ismet Inönü Isparta'da, 1943 SAYFA 9