Katalog

r' mabinda bu vaıdır Bır şaırın şursel/ımge sel belleğının, kcndınc ozgu şıır yapıın/urctını bdıncının (atolyesının) suremını gostcrır bu da Can Yucel şıırı, ışte boylesı bır durak ta/yapıda/oylumda yer alır çağdaş şıınmız dc An'lar, sozler, rcsımler, goruntuler, ge zıntıler, zamanın butun renlderı ve dıırumları onun şurımn duşunsel ozunu oluştu rıır aynı 7amanda, Cağcıl ofkclı, ası bır sesle şursel ozc dondurur her bır kımılda nışı Bıknçlılık durumları yaratır Bunu da guçlu bır ımgelemle yapaı Turkçe'nın kcş ftneçıkarızonunla Dıleyenıanlamlarkat ması, tersınlemeleıdekı bıluıç ışdtısı, onun, ne denlı, yaşamın soluklandığı yerdekı bır şaır olduğunu gosterır bı/e Yaşamın dıyalcktık om Can Yucel şurı nın çıkış kaynagıdıı Daha doğrusu konu su, ızleklcrt bu dcvınım ve çatışmadan do £ar "Soz e yukledığı anlam ıse yenı ve yan anlamlarıyla şıırsel ozunu, ımge dunyasını oluştuı ur Bıı anlamda Can Yucel şurıne "protcst" şur dc denılebılır Aykırulır asıdır kışkırtıcıdır onun şıırı Aynı /amanda bdgeee bır bakışın yansı masıdır da Yaşamı, duşuncc tarzı ık ortu şen bır şıır evrcnı kurar, Can Yucel şıırımı zın "Ncy7en Tevfık"ıdır Çatışma, değışme, donuşme odaldarın da var olur onun şıırı, gulumsctcn ofkcyı baruıdırır Can Yucel surı, "dunyaya gel mış en ıvı haberdır" Okudukça ncdcn.nı çın yazdı dıye sorarak duşunursunuz Nasıl mi'' Işte onun şıırının yedıveren gulnamesı de buradadır Her dem yenı den okudukça yenıleşme, çağütılı bır ses duyarsınız Hayatınnabzınıdınlersınız tş te o an bılın kı, Can Yucel şurının yedı ren gı kuşatmıştır sı/ı Yaşamın arka planında olup bıtenlerı "yenıden gormek/yenıden gostermtk ıçın", o, şıırın barometresını hep yuksek turar Aİanlara alanlara yurur, şurın kalbı ne yanı ofkenın, umutsuzluğun, tanıklığın, gerıllanın Onun ofkesı de, sevıncı de, sevgısı de, acısı da şıırının rengıne yansır Sozcuklcrlc agışarak kurulan renkleıın başkalaşımını en çok Can Yucel şıırınde bııluruz Onun ıroniM dc, yergı ve taşlama sı da bu başkalaşım çızgısı uzerıne kııru lur Cvet, Can Yucel şıırı aykırıdır Aykırı lıklan, sevgısı/lıklerı, tarumar olmuşluk ları, yıtımlcrı umutları sevınçlerı goster mek ıçın aykındıı Bazcn sesı bır tenor gı bıdır, bazen de basbaııtondur bsen yelın fırtmaya donuşme durumudur, bazen Imledığım gıbı çeşıtleme"nın şaırıdır Can Yucel So/cukler onun şıırınde bır başka anlam, boyut kazanır Adeta sesle rtn rengını buluruz onda Ses ve rıtm Onun bu renk ahengımn, onun deyımıylc "rcngahcnk"ının serdu mencısıdır adeta ( an Yucel şıırı kılavu/ ıstcmez Çunku o şıırımızın ılk vt tck kılavu/suz kaptanı dıı Dcrya dcnızlcıde o/gurce dolaşır du rur Ncbırlımanıstcr, nc dc bannak "Dalgalarla dalga geçe geçe ycdı deryaya ula şır Ycryuzunun yedı rengını verır şııre Onun duygu telıne dokundukça, hâlâ şıır yazdıgım, şıırle hayatı soluduğunu gorur sunu? Şıırın guncsıne, gogun \edı rengıne onun bu tok clutu ıçlı sesıyle ulaşırız "Bcn sındcn oğrendım dcnız ya/mayı 1 lımden duşmuyor mavı kalem Bır tırandıl çıkar gıbı selere Okııla gıdıyor oğretmenım Ben de arcfından açilıyorum Bır poyra? çızıp deftere Bır ada var sırf ebabıl Donuyor donuyor başımda Senle yaşadıgım gunler Gumuş bır çevre oldu omrum Değınce guneşıne" (Akdeni7 Yaraşıyor Sana" / Sevgı Duvarı) Akdenız'ın bu guzel, anlamlı, yureklı scsını sevgıyle, coşkuyla kucaklayalım O her dem yanıbaşımi7da, omuz omuza bızımle, her dem soluğumuzu ısıtacak, yonumuzu ışıtacaktır • Can nerillası oznurlunun TEVFİK TAŞ "Dun kofra kesıklık ettı Munıla ıdare ettık Aya/madan alınmış mumlarla Elımdekı para yctmıyor Içkıyı sıgarayı kesernıyorum Durum nombok Karım nerdeyse yok lntıhar mi' Ftmıyeeeğım Son btı cocuklukla ıçımden gelen Bi7e gadrcdenlcrı ıntıhar ettırecegım CJUI koklatarak Kı/ıl gullerı " (Antı lntıhar) /~t ıır devrımcıdır " V Bu so/den her şurın, "şur'baş ""l/ lığıyla pıyasaya surulen her ncs• nenın devrımcı olduğunu anla ^ mak doğrıı olur mu' Hanı, soyut deöıl de u<,ucu, anlatma iş levınden uzak, clahası anlatmamak U7e rc yapılmış olan ışlerı ve bu ışlerın oner dığı ılıskıler ortalamasını savunanlann, bu turcien urunlerı tartışmak ısteyenleıı veya kabul etmeyenlerı kııçumsemek i(,ın, "bu devrımcı bır ıştır, ama bundan sız anlamıyorsunuz," demesını haklı bulmaktan başka bır şans bırakmaz mı bu saptama 5 "Şıır devnmcıdır" sozunden, devrım cilığı kaba ve bayağı hale getıren, bıze ın sanı olmayanı, yaşamın gerçek zengınlı^ını de, bır avuç, hayalperestın yorgun ve acılı duygularını butun dunyanın gerçek duyguları ve kavrayışıvmış gıbı "sunan" urunlerı anlayamayacağımi7 gıbı, ger<,ckten devrımcıhğın karşısında duran, onu herhangı bır bıçımde Diılandıran şı ıre de devrımcı dıyemeyız Bu tartışma nın yapıldığı her yerde, nunun ornekler le anlatılması ıstenıı Bu, son derece hak lı bır ıstektır B17, kotu, bulanık vc ham orncklerle değıl, ama ıçerıgıylc ve bı<,ı mıyle, dunyaya devrımcı şıırler veren bır şaırın eserını, onunla konuşaıak anlat mak ıstıyoru7 meramımızı Tarih ve Bugün... "Mınelaşklarla donuyor ağaçları bah çenın Hubnu Abk bır tarıh duşuyor hâlâ coğ rafyasına şenrın Itrı nasıl bırleştırdıyse ıkı kıtayı Boğazıçınden bır taksımle Bız şu anda bır tuluat kumpanyasında yaşıyoru/ Naşıt'ı olmuş Yıne de Şeyh Galıb sen nıır ıçınde yat Sen kı hucrelerden aydınlığa tunel a(,an Kn cskı dcvrımuımzsın şıııınlc (Şeyh Calıh lçı/r 'dc n) ( an Yucel'm bu dızeleıının arkasında, cesur bır tarıh kav rayışı durmaktadır Tatıh, bıı gc(,mış zaman oykusu değıldıı asla bugtın, bııgunc aıt ctkınlıklcrın gt leccklc olan o sağlam ılışkısıdır Bır soy lcşımı/de ( an Yucel, kcndı sıırını olus turıırktn yaslandığı tarıhı dokuyu şoylc ozetlıyoıuu "Turk(,c şıır, Sclçuklu'dan başlamış Ur Yunus Lmre ve mevlıt ya/arı Sıılcy man Çclebı, bu başlangıcm ıkı oncnılı ıs mıdır Buyuknes>ıryazarıMercumek Ah med'ı de unutmamalıyız Turkçe şıırın bu Tasavvuf kanalının dışında, bır Âlevı varlığı bır de 1 urkmen, Avşar varlığı çok onemlıdır Ikı buyuk ustası, Pır Sultan Abdal'la Karacaoğlandır Osmanlı edebıyatı, bır Bızans pıçıdır Azerbaycan'lı Fuzulı harıç Dıvan edebıyatı, bır dekoratıf sanattır Içınden getırdı^ı buyuk şaır Şeyh Ga lıb narıç Mevlana, Acemce yazmasına karşın, Nâ7im'ı vatandaşlıktan atanlar ken dı kımlıklerını bılmeyenlerdır Nâ/ım sonrası, 2 Dunya Sa vaşı'ndan sonra bır şur tarzı daha yaşadık Nâ/ım ağa cının dıbınde ot bıtme yecegını bılmeyerek başladı bu Bunlann ıçınde, Ahmed Arıf ı!e Enver Cıokçe'yı ayıımak gerekıyor Bır de Ruhı Su, mıızıktekı yoıumu ve çabasıyla bu oluşumda başlı başına etkın bır degerdır Yıne 2 Dunya Savaşı yıllannda, Orhan Velı ve arka daşları, Avrupa şıın benzerı, bır deneyım yaratmıştır ve bayagı onemlı olmuştur Avrupa benzerı şur yazmak ısterken ılk kcv lumpen kesıme nıtap eden bır şıu olacağı açığa ukmış tır Bunun ıddıa edıldıöı gıbı Tek Partı contasıyla bır ılışkısı yoktur Oıhan Ve lı, şıırı çok lyı bılen bır şaırdır Ne yaptı ğını bılıyordu Omru vefa etscyuı çok daha onemlı ışler yapabılırdı Yanında kı arkadaşları ıçın, ozetle soyleyeceğım sudur OktayRıfat çok buyuk bır şaırdır Melıh Cevdet dc yabana atılamaz tkıncı Yenı'ye gelınce, her zaman soy ledığım gıbı, yanlış bır tercumc haıeke tıdır îçlerınde bence en onemlılerı, Tur gut Uyar, Cemal Sureya, Edıp Canscvcr ve kendısıne kızgın olmama karşın Ece'dır önemlerı şurdan gelıyor Dene yımı ıyı yaşadılar Buyuk, bıreysel acıyı nasıl anlatabılırız dıye uğraştılar" tki Dunyanın Birliği ve Atışması duduk çalar hırsı/lanmış polısler ben korkudan ustlerıme îşerdım uç yıldızlı bır albaydı gokyıızu karşibinda onum açık gezerdım ağ7i bozuk meymenetsi7 bır ozan rus cengınde çağanozdum bır IA man ıkı gozum ıkı koltuk evıydı mavılerım bır mıyobun koynun Kendı duşen koyler kentler aglamaz sur dışında ben oturur ağlardım ekmck dıye bağrışırdı bcbeler elma derlcr ben ortaya çıkardım ağıtlarla kutlanırdı îsadofidu Geeesı fıldışınden bır kuleydım yıktım kendı (Belkım Bır Kertenhc U v dım'den) şıırdekı buyuk etkısı 18 Yuzyıla kadar surmujtur Buyuk ustayı, musıkıde Itrı, Dede Lfendı ve son orne ğı olan Tamburı Cemıl Beyler tamamlamıştır " ( an Yucel'ın, her bırı ge^mış donem edebıyatının koşe taşları olarak da ka bul edılen, butun bu ınsanlarla (,elışkısı nın ubtunu ortmedı^ını, kendı dunya go ruşunun şurını yazarken beslcndı^ı DU değerlerı, tarıhsel surecın ve bızım kul lıyatımmn ıçınde aıt oldukları dogru ye re koyduj^unu, butun eserlerınde ve et kınlığınde gorcbıhrız Can Yucel'ın ese rının buyuklugu, bu tarıhı dıyalektığıy le anlamasından gelıyor Nc kımılerı gıbı gormezden gelıyor, ne taparak anım biyor, ne de bu tarıhsel bınkımın altında kalmaktan korkuyor Can Yucel şıırının geçırdıgı aşamalar dıkkatle ıneclenırsc, onun yalnızca edebıyat alanındakı tarıhı değıl, yeryu7u bırıkımının erışebıldığı her parçasını, kendı şur duşuncesının ve dolayibiyla dunya goruşunun bır olana ğına donuşturmeye çalıştığı goruleeektır Bu tarıh ueğeılendırmesının bır yerın de, şunları soyluyordu şaır "Tanzımat donemı şıırınde ış yoktıır Fakat Istıklal Harbı'nı yureklemış Meh met Akıt ayrı bır olgudur Ona hangı ovgu yollanırsa yerıdır Boyleee Cumhunyet tarıhıne gırdık Bıırada buyuk bır Yanya Kemal vardır ve bu de Ahmct I laşım Ama bunlann ozel lıgı, kaybedılmış Osmanlı topraklarının nostaljisıyle ya/malaııdır Yahya Kemal tarıhsel nostalııyle buyuk bır şur yarat mıştır Bugun ner şur yazan auam, Yah ya Kemal'ı red veya kabul mevkundedır Tcvfık Fıkret, buyuk bır saflıfiın, buyuk bır zekâsıdır Ilu/nıı de şurdır, duruşu da Ahmet Hamdı Bey'ı şukıanla anıyo rum Arada gelen mınor şaırlerı saymaz sak, yıldızımız Nâzım Hıkmet'tır Kur tuluş Savaşı'ndan ve Buyuk Lkım Dev rımı'nden kopan bu şur çıfiı, butun dafi larımızı vc duzlerımızı çınlatmıştır Turk şıırı ılk Nâzım'la enternasvonalşııre gırmıştır Futurızm denılen buyuk moder nıst akım kı, makınayı ongorerek yurutmuş ve sonra da kurumuştur Nâzım'ın bon gelışımı, hapıshane yaşamı bu mode lı alt ust ettı O Lch'lı, Aleyhıstan'dan çıkmışcasına bu toprağın çocuğu oldu Şfh* tarihi değerlendlrmesl da mı 'Nesnel dunyanın şıırı' dendığınde, şı ırı kaba tarzda ızleycnlcrın, yazanlaıın ve ınceleyenlerın aklına, dunyada yer alan ncsnclcrın şurdc tuttuğu eeşıtlılıgı veoransallığıgelır BubırcksıkliKtır Can Yucel, şıııuıdc, kadch ' e bcgonya, gok kuşaöı ve taşlar hayvanlaı, ağaçlar, yag1 mur, bıçak ya da asfalt "nesne olsun şııı dolsun" dıye yer almaz Bu uçuculann ışıdır Tıkıştırmadır Onun şııruıdekı dunya, anlamlı ılışkı lerle oluşur Kendı dcyımıyle "o muthış kığıştının" her boyuttan ışlenmesı çaba sıdır bu Nesneler vc olgular bu ılışkıle rın, çelışküerlc yuklu bır surecuı, şıırleş tırılmesı ışınde bıhnçle tercıh edılmış yardımcılarıdu Guncfelık hayatı taııhın, tarıhı gundelık ılışkılerın rengı ve ahen gıyle anlatmaktır "Renkahcnk" soyle mektır soylenecek olanı Pekı ama, bu overek dovuştuöu tarıh ıçınde, kendı şı ırını nereye yerleştırıyordu usta' "Şıırı mı hapıshaneden ılk çocul^ olarak çıkarışımdır ' CUMHURİYET KİTAP SAYI 446 SAYFA 6