Katalog

Kurdaş'ın anılarından alınacak o kadar çok tlcrs var ki Önce unıvcrsitc yoncticilcrı, cskısi yenisiyle, rizcli kamusuyla bu yapıtı çok îyı okumalı, oğretim üyesini ezerek, öğrenciyı diijlayarak bilimsel çalışma ortamı yaratılamayacağtnı görmeli. YAKUP KEPENEK* Kemal Kurdaş anılannı yayımladi: ODTÜ YıllarımBir Hizmetin Htkayesi ODTÜ'nün Kurdaş'ı ya da Kurdas'ın ODTÜ'sii dayanaklarından bırıdır Kurdaş bu buy ıık olanağı, kımı zaman başını ağrıtsa da, sontına kadar kııllanıyor Yctmıyor, oğrern.ılcrı, bııeysel yakınlığı vc bırlıklerı aracılığıyla, ctkın bır bıçımdc yonctımc katıyor Bilimsel çalışmaların, olma7sa olmaz bir biçimde onkoşulu sayılan bilimsel ozerklik ortamı, 1961 Anayasasi nın ya rattıgı e!}i olmayan dcmokratık havanın da katkısıyla, ()DTU'dc tam anlamıyla yaratılıyor ODTU.gerçckbırbılımyuva sı olaıak, so/cuğun gerçck anlamıyla kurumlaşıyor. Oğrcncılcrc bırc bır danışnıanlık vapılıyoı, hcı bır dcrsın ogrcntı sayısının 30, ogrctım clemanı/oğrcncı ora nının 1/10 dolayında tutulması saglanı yor Dcrslcre ılışkın yıllık değerlenairme toplantılaı ı duzcrılcnıvor, ders arlıyor, bı lımscltoplantılarbırbırınıı/lıyor, ODTIJ kendı unıvcrsıtcyc airiş sınavını uygulu yor Arkcolojık kazuardan Keban'a (şım dıkı CîAP'ın onLusu), kcntlcşmedcn kal kınma planlarına u/anan hemen tum ekonomik v e toplumsal sorunlar, yabancı bı lını adanılaıının da katılımıyla, bilimsel olarak ırdclcnıyor ODTU ba^ka bır ijcy daha yapıyor O yıllara dek yurtdışında çalışan bılım ın sanlarını unıvcrsıteyc kazandırıyoı, beyin göçiınü tersine çeviriyor. Turkıye unıver sıtclcnnın kurulu düzenine bcnzcmeyen bıı kuıumla^ma gerçckleitırıhyor Orne gın, yurtdı^ından gclcn vc çok kısa bır su rc sonıa olume yenık dıışen Cavıt Ergın soy, uluslararası unc çoktan kavuşmu^ olan Cahıt Aıf bıraz da bu nedenle OD TU'yc gclıyorlar Boylc bır gorkemlı surecın yan iirünleri olma/ olur mu' Aynı yıllarda TUBİIAK'ın kuıulması ıle ılk Fen Lısesı'nın açılması, ıılkcmızın bilimsel veckonomık gelısmesınde yeni açılımları oluyor ODTU, bozkırın ortasında kuruluyor Ya şımdıkı durumu'' Bınlerce donum orman arazısı nasıl yaıatıldP Bu buvuk ağaçlandırma eylcmı uzerındc çok scy ya/ılabılırsc dc ıkı omck yctcrlı olacaktn İlk Ağaç Dıkme Bayramı'nın yapıldı^ı 3 Aralık 1961 gunu, "YcşılTur I nstıtıılcrı'nc yoncltılcıı saldırı vontcmı yıllaı sonıa çok ba^aıılı bıı kuıuluijiın vo netımınckarşı ycnıdcn kııllanılivor UIlcc mı/dc lıcı ılcrı vc ycnılıkçi adıına o vıllar ı\c\ vapılan geleneksel suçlama, 12 M.ırt 1971 sonrasında ODrii'ııun hcsaplarını ıkncilcycn I BMM'nın KİT Komısyo nu ntla vapılıyor Ttırkıyt ye komumzmı \ız gitınlımz" (s 68) Yapılanlaıııı lıcpsı oncmlı dcmek, ddc knlav Kıırtla^ bu ışlcvı vapmak ıçın yal nı/ ııoga ılc bogu^ınuyoı, ck olarak asıl insan cngelleriyle kaışılasıyor, ıkı taraflı ın san ku^atması altında buluııuyor laral laıdaıı bırı Linıvcısıtenın kıniı yerleşik pcr sontlıdır Kımı yonctıcılcr mımarlık tasa ıınılaıına kaı^ı çıkıyor, kımılerı îsi yava^ tan alıvor vb Bunları a^mak ya da dola^ mak, yctlun bn yonetıcı ıçın oldukça ko Guç olan obur yan, yanı hukumet yanı Orne^ın ısı santralı ıhalesının bdlı bır kı ijiyc \trılniLsı ıun /amanın Sanayı Bakanı vc Bakanhjşın onıır ııst duzc) yctkılılerının baskıları vc ıstcklcıının, tumuvlc tcknık vc paıasal nedcnlcılc verınc gcunlmemt sı kar^ısındakı saldırıları gcrçcktcn akıl alnıa/ gıbı dcgıl Bıı noktada bıı oncekı gorevı Malıyc Bakanlığı olmasaydı Kur â<\$ bu olçudc ctkın ulabılır mıydı borusu canalaı bır sıcaklif*a karışıvor Kıırd i!; oöııtım ııycsi kokenlı dcj*ıl Boylc olmakla bıılıktc, ODI U nunoğrc tıııı clcnıanlaı ı dunyasında yalnızca bilimsel yeteneğe vc uretime dayalı bir yapılanma \c eşillikçi bıı anlayı^ı gcçcrlı kılmayı ba^arıyor Bılınıscl çalışma ıçın hıç ku^ku suzkutuphanc laboratııvar araçvcgetcç gcrt klıdır, anc ak yctcrlı dcğıldır, özgıirlük ve e^itlik h.ıva gıbı, su gıbı, ya^amsaldır ODTU'dt akadcmık uııvanına bakılmak i,um tunı oğretim uye veyardımcıları, cşıt dcrs vukıı ustlcnıyor Ek olarak, bolum vc lakuftc kurullarına c^ıt su<; hakkıyla katı lıyor, bolum ba'jkanı dckan vc rt ktoryar dımcısı olaıak, ust yonctımdc dc goıev alabılıyoı Bılımscl ugraşa gonul vcrcnlc re sajilanan bu olanaklaı, ODI U'nun ku rumsal gclı^mesının cn yapu ı ve olumlu A nı ya/mak kolay degıl Ana yazaı ken olabıldıgınte ıçtenlıklı ve nes nclolmantn ıseayrıguçluklcrıhu lunmaktadır Keınal Kurdaş ın anılaıı, hıı butunluk vctutarlılıksergılıyor, ncsnellığı koruyoı Anılar, kcsıı anı o/ellığı taşiyor Kuıdaş, ODTU Rektonı olduğu (1961 69) sekı/ yılda bu kuııımda yapılanlaıı anlatıyoı Bu nedcnlc dc anılar, bıı kuıumun, ozcl Iıklc dc bır unıveısıtenın oluşumu açısın dan gerçekten ırdelenmeye dcğcr Çıın ku, oncesı vc sontasıyla unıvcrsıte kuı ına gınşımlerı ıçındc ()DTU'nun a\rı va tla kcndınc o/gu bır yonu vardıı Kurdaş anılauyla asıl bu olaganustu OD I U fark lılı^ını vc sıradışılığını başarıyla vurgulu\oı r tt kıye Cumhurıyetı Yonetım Kurulu Ba;; kan vc Uyelcrı" torcn yeıınc gclırlcr vc Kurdaş'a Dıktığınız fıdanlann ytadı onu tutana nı âlâ Yttzdc doksanı hıba oltıp gıdcıek derler Agaç dıkmeye dc ka tılmadan çekıp gıderler Bu kar^ı çıkı^a vc cylcmc vcrılcn yanıl daha bıiyuk bir kararlılıkla Afc.u dıkmcyı suıduımckolur Ulkenınoımanlaıınınço ğaltılmasını sozum ona gorev edinen bıı dcrncgın yonetKilcrının "ı^ anlayi!}!' ılc yaratıcı ve yapıcı ı^ anlayısı arasınclakı faı k bugun.yalnı/ODTU'ye dcgıl, Ankara'ya da nefes alma olanağı sağlıyor Ikıncı oı nck agaçlandırma çabasının boyutlarına ılışkın Bartın Deresi çevresinden 158 bin ağaç getirtiliyor (s. 129). Kurdaş, agaç landırmasıyla, sulamasıyla ve en guzel yapılaııvla ()D1 U aıazısının yalnız ustu ılc ılgılenmıyor Bdımın, kultur kokenlerıylc bağlı buyumesı gerektığı ger çeğınden harekctlc, once unıversıtede vc çevresınde sonra da Keban yorcsındc ar keolojık kazılar yaptırıyor aslında buna yapıyordcınck daha ycrındcolur (,,unku, Kurdaş, kımı bılım adamlarıyla arkcolojık konuları derınlcmesıne taıtışmakla kalmı vor, ek olarak akşam aılesıyle venıck veı kcn gclen yagmurda gıdıp kazı çukuru nun uzcrını muşamba ıle kapamak da onun ışıdır Ka/ılardan, ODTU ve Anatlo lu Uygarlıkları muzclennı susleycn çok sa yıda tarıhsel kalıntı çıkarılıyor Frıg Kralı'na I ODTUS ya da tngılız cesıyle METUS adının vcnlmesı ısebutun bunlann nasıl bır keyıfle yapıldıgının ka nıtıdır ODTU'nun o yıllarda en ııst yonetım organı Mutevellı Heyetı Mutevellı Heye tı Başkanı da unlu thsan Doğramatı Son raları YOK Başkanı olarak unıversıtclenn çokertılmesıyle uğraşan Doğramacı, o gunlerde bakın nc yapıyor*'' Mutevellı Hc yetı'nın obur uyelerıyle onceden, ayrı bır toplantı yapıyor vc ODTU'nun batı bolu munde 10 bin dönıimlük buyuk olçudc ağaçlandırılmış alanı, Hacettepc Unıver sıtesı'ne bafiışlayan bır kaıaıı uyelere ım zalatıyor Bır gece karanlığmda OD TU'nun dortte bırını yurutetcktır Vc do öal olarak Kurdaş'ın sert tepkısıylc karşı laşıyor Mutevellı Heyetı uyeleu imzalarını bir bir geri alıyor ve görevlerine devam ediyor. Doğramacı da ımzasını gerı alıyor vc kalamıyor, ıstıfa ediyor Kotu alışkanlıklardan kurtulmak /orol malı Aynı Doğı amacı vıne aynı ağaçlandınlmış ara/ıyc, yaklaşık yırmı yıl sonra ya nı 1980'h yıllarda Y( )K Başkanı olarak bu kc/ kurmakta oldugu o/cl unıvcrsıtcsı Bıl kent ıçın elkoymak ıstıyor ()D1 U, 12 Ly lul sonrası olmasına karşın ayaga kalkıyor vc Dogranıau'nın bu elkoyma gırisımı de, bırıncısındc oldug'u gıbı başarısı/ kalıvor Nasıl mi'> Çunku 1980'lerdc Kurdas vc ODTU'ye obur emek verenlerın çabaları unıversıtenm kurumlaşmasını sagfamıştır •tticit Ncdıı Kuıdaş ın buvukbaşaıısınınMr ıı> Daha açığı ODTÜ \tı ODTU yanan kurumsallık nasıl oluştu1 Sıyasal guçfuk lerden parasal kaynaklara ıı/anan cngcl |eı nasıl yenıldi'1 fnsan vc doğaguçlukİL rı ıle nasıl ugraşildıJ Suıeç kişileri aşan kuramsal oluşumu nasıl doğurdu? Kurdaş ın yapıtı bu soııılaıın a«,ık ya nıtıdır Once ÜD1U yu kuımanın oznel ve nesnel onkoşulları var Anılaıda, do^allıkla o/ncl koşullaı one çıkıyor ODTU'nun kuıuluşunu ha/ırla yan sıyasal, ekunomık vc toplumsal olu şum vc gelışmeler u/erındc hcmtn hıç durulmuyoı Buna kaışın, oznel yapılan ma bugune dek bu konuda yayımlanan çalışmalarla kaısılaştırılamayaiak kadaı guzel ışlendıgınuen bu kesit anılar tutarlı bir çöziımleyicilik amacına tam anla ınıyla ulaşıvoı Kurdaş, tam bır gorcv adamı, yaratıulıgı vc i!; yapmayı çok scvıvor, Cumhun yet'ın değerlerıyle donanımlı, bılıyor kı çağdaş egıiım, vaıatıulığın teınelıdır Sı yasal Bılgılcr I akultesı'nde (Kurdaş'ın okuduğu 40lı \illaida Sıyasal Bılgılcr ()kulu) kenılı çabasıyla Ingılı/ce ogren mcsındcn, 1960 sonıasmın askerı huku mctınde Malıvc Bakanlığı'na yuksehşı, as lınd.ı bunıı kanıtlıyoı Antak Kurdaş'ın lıaklı olaı ak ovundugu büyük eseri, OD TUdur Kurdas, ()D I U'nunaltyapıdonanımı ııı oluşluıuıkcn ulkeını/dc, bıı çok ilke dı ım/a attıjtını bılıyor, ontuluk elüğı bılmuyle davı anıyor ü ı neğın bınaların ya pımmda çıplak beton ııygulaması, onlarca dagınık yapılaı ın tck merkezden ısıtılması, unıversırcnın su gereksinmelerini kcndısının karsılarnası, yapıın ı^lcıııım du/enlı yıııutulmcsı ıçın kopru kredisi yonlcmınt ba^vurulnıası, buğday ıııctı mı, ckmck yıpınıı vc agaçlanılıtma Du^unııyoruın ıh, cgcı Kurda^ bunlaıa ck olaıak ODI U nun clcktrık uıctımını degcrçeklc^tırseydıncyapmı^olıırdu bılıyoı musunu/'1 Yukscko^ıctını dlanııı da, Koy Lnstıtulcrı uygulamasına bcn/cr bır anlayı^ı gcKcklcijtıımıs olurdu Cîcr tcktc, bcn/cıliK burada bıtmıyor Koy SAYFA 10 Kurdas öflretlm üyesl kökenll deail Böyle olmakla blrllkte ODTU nün öğretlm elemanlan dunyasında yalnızca bilimsel yeteneğe ve uretime dayalı bir yapılanma ve e$ttllkçl bir anlayısı geçerll kılmayı basarıyor Aslında Kurdaş'ın yaptığı, düşu gerçege dönüştürmektir. Burası Turkıye, duşlere ses çıkarama/ lar da bunun yaşama geçmcsine ı/ın veı ınezler Düşleri kursunlarlar. Kurdaş ıçın de oyle oluyor Ankara'ya atanan ABD Buyukelçısi Robert W Komer'ın 1969 ba şında ODTU'yu zıyaretı sırasında araba sının yakılması guzel bır duşun kurşunlan masıdır K İ T A P C U M H U R İ Y E T S AY I 4 3 7