Katalog

lu, aynı zamanda Turk ve "Hclcn" kımlık vc kıılrurune karşılıklı saygıyı ıçer mck durumundaclır Kaldı kı bu ortak bıı Kıbı ıslılık bılıncını ve yaşantısını ve nıdcıı yaıaiabılınck ıçın de haurlanması gereken bır noktadır Ada, kendı top lumlannı, dış mctropollcrdcn (Turkıvc, Yunanıstan gıbı) ayııştıııp ı<,eıı bakma ya vc boylctc yenıden bır araya gelmeye leşvık etmelıdır Bızler, akademısyenleı olarak bu ortamı yaratmayı gorev cdın melıyı/ Mehmet Yaşın: Tabu, benım hazırladı$ım kıtap bu anlamda tam tcrsı bır noktada dııruyor "Gorcvını" yerıncge 1 tırmıyor yanı Kıbrıs'ı, dışarıya, Atına, Istanbul, Londra, Bruksel gıbı metro pollere daha da bır açmayı amaçlıyor Bunun nedenı Kıbııs sorununun <,ozu mıı ıt.ın boyle utuslararası bır boyut gercktığı gıbı pratık ya da pıagınatık bıı nokrayla sınırlı sanılmasın Bence, Kıb rıslılar kendı ıelenne, kı bu "ıçlcn" kuk yıldıı suıegelen Kıbııs sorunudur çok fazla vc dc vcrımsı/ bıcjmde kapanmış olduklarından dunyada cıddıye almabı lccck kulturcl, entelektuel yaratıcılıkla rını da yıtırme tehlıkesiyle yu/ yuzeleı Cîıderek daha bır taşralılaşıvorlar, helc Kıbııslı 1 urklcı vc sonue,ta, "KıbrısSo ııınu" dışmclakı hıc.bıı konııda akadc mık, sanatsal bır şey uıetememe duru nıuna dusuyotlar Bcn Avıupa Bırlı gVnın katkısıyla Mıddlesex Unıversıte sı nde duzenledığım konfcransta ka buklarınıkırmalarına yaıdımcıolmak ıs tcdını Dunyada I urk Yunan meselesın den başka şeylcrdc oldııg'unıı anlasınlar tlıyc, u<, gun boyunca lılandalı Ycnı Zc landalı teşrıfatçılaı Gunev Afrıkalı mıı zısyenler, U/ak Doğultı aşçılaıla konfe ransa başka bır ruh vermeye çalıştım1 Içı bos Furk Yunan kardcşlık nostal |isındcn bıkkınlık gelmesi bır yana Kıb rıs'ta da daha tcmel sorunlaıla ılgılendı ğını i(,m Aslında, bugunku dıırumdan cn bııyıık zararı Kıbrıslı Turkler goruyor, ama Kıbııslı Rumlaı kadar şıddetlı bıı şekılde adanın bırleşmcsını vurgulamı vorlaı Dıkkat edeısenı/ Kıbııslı Rum soylcmındc csas olan Adanın Ku/ey ıle (juncy ' topragının bııleşmesıclır, voksa " Furkvel len" kokenlı ınsanlarınınbır leşmesı degıl Bu dıplomatık bır bııleş me talebıdıı vebıı şaır yazar olarak be nı doğrusu bırıncı derecede ılgılendıı mıyor Ornegın benı ılgılendıren, sadc c c Flcnce'yc vc Flcn kodlarına dayanma yan, çok dıllı, çok kultuılu yenı bır "Kıbrıslı Şurı vc Fdcbıyatı" tarıfı yapıl masıdır I uıkçe ılc Llenee'nın ulusçu luk ıdeolojısını aşkın bır yaklaşımla bır bırırıı tanıyarak duııya edcbıyat ve kul tur hıyerarşısındekı yerlerını yenıden sorgulamalarıdır Vangelis Calotychos: Belkı Kıbrıs'ta hayal edılemeyeceklerı, hayal ctmc cağ rısında bulıınmak yersız gorunebılır Geçmışın kotuluklcrı, boylc bır hayal et me gucunu bıle yok etmış olabılır ya da daha kotusu kuçuk mıllıyetc,ı sloganlara ındııgemış Dolayısıyla bırçok Kıbrıslı, uzun vadede, ancak bırbırlermdcn şuphelenerek, bırbıılenne karşı onlemler alarak çocuklarını koruyacaklarını duşunebılır Ama bu senaryo ne kadar ka ramsar gorunurse gorunsun, Kıbrıslıların hepsı bu huylarından vazgeçmeye teşvık edılmelıdır Yeşıl I lattı hayal dun yamızdan sılmcye çalışmalıyız, çunku ancak o şekıldc sanıden de sııınebılecektır Kıtap 4 bolum \c 17 ınakaleden olu şuyıır Kımlıkleıın Kıırtulıışu " adlı ılk bolum Vangelis ( alotychos'urı "Su nuş"u\l.ı b ışlı\oı Bıınu Peteı Loı/os'ın "Kıbrıslı Rumlaı \c Kıl)iıslıTurkleı Bıı bırlernı D.ılı ı Nıt Bi(,ımdc N.ısıl Cîorı 1 bılırler' " RebcccaBrvant ın OIIUIDL ıeceM tc,ın l.gıtım Kıbrıs Okullarında Yurtseverlık", Yıannıs Papadakıs'ın "Cnosüj vufuık Yayılmacılığı Gercek Mıtlcrmı, Mıtscldcı^cklcr mı'" vc Âd mantıaPullıs ın 'Kıbrıs tal (nısıtenınve Etnık Çarısmanm Yapılanmasında YabancıGuclcıın Rolu" adlımakaJeleu var "Sıyasal ()lasılıklar" adlı ıkıncı bolum, Tozıın BahcjCİı'nın "Soğuk Savaş Orta mında Kıbrıs Louıs Klaicvas'ın ' Furk ve Yunan ( ckısjmcsını Ço/umlcyecek Bıı Plana Dogıu" Glen D Camp'ın "(, ıkrnazdakı Ada Kıbrıs'ia Barı% Yap nıak" adlı makaltlcrı yer alıyor Kulturun Konumlanması" adlı u<,un cu boluıııde ibe, Moııea Kılloıan'ın 'UlusCjülukldr vc Kıızcy Kıbrıs'tan dov desı? Bu Anı", Marıos Konstantı noLi nun "Duspora Anayasacılığı tc,ın Kavahs'ın Poctıkası Neo Helcnızmın Mcrkezılıgınc Kariji Kıbı ıslılık Dcncyı mı ', Gcorj'c Syrımıs ın "ldcolo|i, So/el lık ve Metınscllık Kıbııs takı Poıetııdcs O/anlarıCıcIenegı ' vc Mehmet Yasın'm "Uı, Kusak Uç Kımlık, Ut, Vatan Arasın da Yırmıncı Yu/yıl Kıbrıslı îjıın" adlı makalelcıı vaı "Sosyal vc Psıkolojık Pcrspektıflcr" baijlı^ı altındakı son bulum i;u makalele rı ve ya/arları bıı araya gctıııyor (îary Gumpcrt ıle Sıısan Druckeı'den "Bo lunmu^ Ulkede lletı^ım Kıbrıslı îlctı^ım Man/arası", Marıa 1 lacıpavlou Tııgcoı gıs'den ' lopıakl.ı Degı^ık tlıskıleı Kı sıscl Anlatılar Sıyasal Anlamlandırma laı, Gelecektekı ( Masılıklar" Vamık Vol kan'dan "Psıkopolıtık Acıdan Kıbııs'ın Turk ve Yunanlılan", Sezar Mavrat sas'tan "Kıbrıslı Rum Ekonomısı ılc Sı yası Kultuıunc 1974'un Lıkısı" Rogeı Zcttcr'dcn ' Bı/ Bıırada Yabanuvı/ Su rcklılık vc Donuşum, Kıbııslı Rum Cıoc, menleıın Suıgun vc Ycrsızlığı" Mehmet Yaşın: 'jaır vc ya7ar Mehmc t Yaşın, Mıddlcscx Unıversıtcsı, hdcbıyat (yevııısı Aıaştıımalaıı Merkezı ndeogrc tım uyesı olarak bulunuyor Kıtabı Sup Mothırtonvues hro/n Na tıonalımı to Mıtltıaıltııralısm ın Ihc Lı lcraturcs uj Lyprus Greecc and Turkc\ Mıddlcscx (Inıvcrsıry Press, (1999'da ya vımlanacak), Londıa Mehmet Yaşın'ın sıınu^ yazısıyla baş layan kıtap 3 bolum ve 10 ınakaleden oluşuyor ' (,ok Kıılturlu Ioplumlarda Ulusal Edebıyatlar" adlı ılk bolumde, Gregory lusdanıs ın 'Yunan F.debıyatı Mâlâ Mar)inal mı^", Stathıs Gouıgo urib'ın ' Bos Lehv ı Mahfuz, MS 2000 Komunıst Bır Şaır Geçmışı Yenıden Değerlendıııyor", \ lasan Bulent Kahra man'ın "Ben Otekıyım Ulusal ve Kurescl Bcnlık Arasında Furk Edebıyatı" ve Vangelis Calotychos'un "C^nccdentşgaledılmış Mekânlaı Kıbns'ın Yazınsal tmgelenışındeMıtolojık/TırelerTırnaklar ve Gorulıneyenler" "Çevırı hdebıyatlar ve Çevırı Kımlıkler" Daşlıklı ıkıncı bolumuekı makaleler ıse şunlar "Ccvat Capan'dan "Modern Yunan Şıın'nın Turkçe Çevırılerı Kavafib, Seferis, Llıtıs, Rıtsos ", Anthı Karra'dan "Turkçe Fdcbıyat'ın Yunanıstan'da Okunuş Bıçımlen", Bekır Az gtn'dan "Ulusculuk ve 'Otckı Tarafın Ldebıyatına llgı" Son bolum "Otekı ve Kendı Hakkın da Anlatılar" adını taşıyor vc Moıra Kıl loran'ın "Kuzey Kıbrıs'ta Mekân,Şıırve Otekı Taraf", Marıa Hacıpavlou İrıgeorgıs'ın "Catışjna Çozunıu Bırleşık An latılar ve Kıbı ıs Ornegı" vt Mehmet Ya ijin'ın "Kıbrıs îjııı laııhınm 1 layal I dıl mesı I.skı I enıkc'jıırı vcC agdasl evanten Şıırı Nıçın Yok J " ba^lıîdı makalelen nı ıçenyoı • Angelo lacovclla dan akademik bır çalışma Gönve ve Hilal "Gönye ve Hilal" masonluk üzerine olduğu kadar Osmanlıltalyan ilışkilerine de ışık tutuyor Prof. Dr. ZAFER TOPRAK G Kitaplar, makaleler ve yazarlar Vangelis Calotychos: Dahaoncc Haı vaıd UnıveiMtfsi'ndcogıctım uyesıolan Vangelis ( alotychos, şu anda New York Unıversıtesı'ndc Kaışılaştırmalı l debı V.u vc 1 lelenık Çalışmalar dcrsı verıyor Kıtabı ( yprus aııd lls Pcoplc Natıon, Uentıty, ana \ \pırıetnc ın an LJntmagı nahk (ummumty (7955 7997), Westvı cw Press, 1998, San Francısco Oxford CUMHURİYET KİTAP SAYI 436 ı/cm her donemde ılgı odağı ol mavı sıırduruvor FTelc bunun tarıhsel deıınlı^ı olunca L/ote ı ık basjıgıyla (ıonyc ve I lılal", alr baş lıgıyla "lttıhad leıakkı vc Mabonluk ' bu tur bıı gi7emc ışık turuyor Farıh Vakiı Yurt Yayınları'ndan cıkan "Cıonye ve 1 lılal' Italvan tarıhçı Angdo lacovella'nın bıı aıaştırması Roma da Afııka ve Doğu ltalyan I nstıtusu nde Arap dılı ve kulturu doçentı olan laco vclla nın clıgeı eserı 'İaıak ve lestı tsa'nın Arapça So/cuklcn" başlıgını ta şıyor "Gonye vc HılaP'Osmanlı masonlugu u/cıınc bıı calışma Masonluk uzerıne son vıllarda de^ışık tur vayınlar gozlcnı yor Kımı kcsım masonlugu cephe alarak gunun sıyasctını yıpratma çabalarıyla yonlcndırıne gııışımınde Mason mah fellerınden <,ogıı ke/ savunu nıtelığındc yayınlara /aman /aman rastlanıyor Bun ların dışında akademik çevreleıden ge len araştırmaya vonelık cabalar vaı Nı lekıııı loplumsal larıh deıgısının ıkı yıl once33 savısında (f ylııi 1996) "Mason luk ve Sıvasct başlıgıvla bıı dosva yeı alıyor ()smanlı masonlugu uzcrıne Fd hem Lldem ın ' Geı, üsmanlı üonemın dc Masonluk ve Sıyaset Uzcrınc Izlenım leı ' başlıklı ya/ısı belkı dc bu gune ka dar konu u/crıne va^ılmış en sağduyulu ıncelcme ( )smanlı/ I urk ltalyan ılışkılerının 20 yu/yılda sıvasctlc ı^,n,c ıkı donenıı yete ııncc gLin ışıgına çıkaıılmamış Bunlar dan ılkı Italva Buyuk Dogusu ya da Ital \A Maşrık ı Azamlıgı ve |on Turk/lttı natçı ılışkılcrı Mutarckc sonrası kımı lt tıhat(,ı ve aılesı Jtalva uzerınden ve kımı kez ttalyan nasaportıı ılc yurt dışına ka çıyor Italyalslam IhtılalCemıyetı lttıha dı nabelırlıbırhoşgoru ılc bakıyor Ara larında Lmanucl Karasu gıbı <,ılt pasa pottlu olanlar var Italya ıle ılışkılerın dı gcrbırboyutu Musolını ttdlya'sıylaTur kıye arasındakı ılışkıler (^umhurıyet kadroları Musolını'nın Anadolu u/erın dekı ozlemlcrının sonmedığının kanıtı olarak Akdenı/'ı "Bı/ım Denız" dıye nıtelenıesıne sert tepkı koyuyor, ote yan dan faşızm yonetımındeyenı bırtoplumsal yapılanmayı ılgıyle ızlıyor Her ılcı do nem de araştırmacılarını beklıyor Işte "Gonye ve Hilal" masonluk uze rıne olduğu kadar Osmanlıltalyan ılışkılerıne ışık tutuyor ıınparatorluğun son donemlerınde Osmanlı îtalyan kent devletlerı ılışkılcrı cok cskılere gıdıyor Edhem Eldem kıtabın sıınuş yazısında "Osmanlı tmparatorluğu'nun yazgısıyla ltalyan guçlerının Onova, Floransa, Pı sa ve ozellıkle dc Vcnedık yazgısının sıyaset, ekonomı ama ozellıkle de ınsan ılışkılerı açısından bırbırlerıne nc kadar baglı olduklarını unutmak mumkun de ğıldır" dıyor Ikı ulke arasında tarıh bo yunca bır "aşk ve nefret" ılışkısı surup gıtmış Heı ıkı ulkenın Akdenız tutkusu belkı de bu ıkı ulkenın ortak kaderlcrı nı (,ızmış "Gonye ve Hilal" ışte bu ılışkının, tut kunun masonluk boyutunu gundeme ge tırıyor Doğu Akdenız'dc ltalyan varlıgı nı gızemlı yonuvle gundeme getuıvoı ltalyan masonlugu çoğu kcz Ingılı/ ve ozellıkle dc I ransız obedıyansından lo caların ctkınlığıylc golgelenmış Ingılı/ ve Fransız eksenlı lo caların seçkın konu muna karşın Italyan obedıyansı etkınfıgı nı ycrel seçkınlerden c.ok saflarına orta katmanlara vonelt mış Lıman kentlerının oluşmakta olan "bui|uva/ı"sı, orta derecelı memuru, hatta ısçısı bu localarda orgutlenmiş Bır başka deyışle (,ağ daş kcnt dokusunun bır uzantısı olarak gundeme gelmış ltalyan obedıvansı Et nem Eldem'ın santamasıyla, ltalyan ma sonluğu, daha Akdenız'lı, daha Levan ten, ama o/ellıkle de, daha radıkal bır go ı unum taşıyor Bu bırıkım kısmen M,ı//ını Garıbal dı geleneömden gelıyor Ote yandan top lıımsal tabanı kapsaması yonctımc karşı tavır almasını kacınılmaz kılıvoı Bu ne denle |on Furk hareketı ıgndc ltalyan obedıyansının avıı bır konumu var Sec kıncı dıfier ulke obedıyanslarına kaışın ttalyan locaları Balkanlar'da vc o/cllık ledeSelanık'te 1908devrımıyada"l lur rıyctın llanf'ylabırlıkteağırlıkldrını koy muşlar 1908 ılkbahaıında )on Iuıkleı Fransa Maşrık ı AzamıyadaGrandOrı ent de 1 rance'a Meydan okuıcasına Maşrık ı Azam ı Osmanı'yı kıırmalan buyuk ol(,ude Italya Maşıık ı Azamı (Gı andc ()rıcntc d'îtalıa) sayesınde gcr cekleşmış Bu turbıroıgutlennıc lyngt reklı 33 dereceler ltalyan maşrığı tara hndan sağlanmış Osmanlı toprakların da ltalyan masonlugu Emanucl Karasu gozetımınde yeşermış Ancak bu balayı kısa surmuş Irablusgarp savaşı Italya ıle Osmanlı Devletı'nı karşı karşıya getır mış Işte 'Gonye ve I lılal" tumbugclışmc lere ışık tutan akademik bıı çalışma Da ha once buyuk olcude Paul Dumont'un (,alışmaları sayesınde 1 lansa Maşrık ı Azamı uzerıne gun ışığına çıkarılan Fransa boyutu bu kc/ Italya n,ın gc\eı lı Buune kadar pek AL kullanılmış ya da hıç kullanılmamış kaynaklar ya/arın baş vuıdukları ltalyan arşıvlerı ve o/ellıkfe de, Buyuk Ustat Ettorc Ferrarı'nın su rukleyıcı yazısmalaıını barındıran Ital yan Maşrıkı Azamı arşıvlerı Ittıhatcılar kımı kez masonlukla oz deşleştırılır Ozellıkle tttıhatcılara ccp he alan lslamı kesımdc bu soylem epey ağırlıklı Ote yandan yıne tttıhatçılar ulu sal bılınce yon çızen mıllıyet(,ı ya da Tıırkçugoruşlerıyleeleştm alırlar Ittıhat ve Tcrakkı'nın belkı de çok cephelı bu yapısı onu ılgınç kılıyor Evrenseılıkle ye rellık, mason enternasyonalızmıyle mıl lıyetçılık ılgınç bır alaşımı oluşturuyor Masonluk sıyaset ıfışkısını abartma mak gerekıyor Çoğu kez ezoterık bo yutları nedenıyle masonluk Turkıye'dc "komplo" kurgularına yol açıyor Ma sonlukta bu tur gızlı gundemlerı aramak yeısız Keza lttınatcı hareket ıçınde de etkın bır mason soylcmınden so/ c*tmek tutarsız gelıyor bı/lere Aına şunu da unutmamak gerekıyor "1 lurrıyet, Musa vat, Uhuvvet", ya da bugunku deyışle "Ozgurluk, Lşıtlık, Kardeşlık" her ıkı yo nelımın dc Fransız Devrınn'nclen dev laldıkları temel ılkeler • Gonye ve HilaltttihadTerakki ve Masonluk//1«^<7» laınvclla/ larıh Vah fı Yurt Yayınları, l')')S/ % \ayja SAYFA 15 ıttanatçılar ve masonluk