Katalog

0 KURL A R A Ölümünden sonra onca konuya adını veren, üzerine tartışmalar ,kollokyumlar, sergiler düzenlenen Bataille sansüre ugramamış, sahte adlarla pornografik kitaplar yazmış ve lanetîileri ele almış olan bir lanetli: Hem gizemci hem de sapkın. Bize önemli bir edebiyat bıraktı gerisinde. Özgürlük ve kötülüğün hirlikte . ele alınmasına karşı çıkan Sartre'ı çıkmazlara sokan edebi çalışmalanyla, "üretim toplumunun çelişkilerini edebiyatta ve toplumsal durumda gösteren yazılanyla 'tek baştna imkansızlık sunan" bir yazar. Erotizm, harcama ve kötülük değil mi ilkellerin vahşiliğini ortaya koyan? Bataille da modern toplutnlanmızın kabul edilemez, dayanılamaz adaletsizliklerin eşlig'inde artakalan ilkellikleri ortaya koymak istemişti. Bu hafta Ali Akay'tn bir yazısı, Pierre Mazars ve Pierre Boudot'tan Ayşegül Sönmezay'ın çevirdiği iki yazı ile Ernesto Sabato'nun Işık Ergüden tarafından dilimize çevrilen bir yazısıyla tanıtmaya çalıştık Bataille'ı. Bu yazılarda Sevinç Altan'ın Edebiyat ve Kötülük kitabı için yaptığı desenleri kullandtk. Her zaman olduğu gibi bolkitaplı günler. TURHAN GÜNAY FERRUH UZTUĞ A nılarda I^skişehîr, bir kenti fotoğraflarda diriltiyor. Eskişehir, belleğini tazeliyor. Bııgünün insanlarına geleceğe doğru solmuş bir köprü atıyor. Atıyor da bugünün insanlarının kent üzerine ürettiği ne var, ne anlama geliyor dirilen kent. Bır "hortlak" olarak üzerimize üzerimize mi geliyor yoksa. Anılarda bir kentle yüzleşiyoruz, Porsuk kenarında hesap soran ağaçlar, suyla bu kadar barışık kentte üzeri betonla örtülen dereler. Fotoğraflardaki binalar, sokaklar geçmişe dair onca şeyi söylemeyi ne kadar beceriyorsa, bizler bugün o fotoğraflara özlemle bakanlar, gclcceğe dair söyleyeceklerimizde o kadar başarısız, çaresiz kalıyoruz. Bizlerin bırakacağı anılarda Eskişehir e dair neleri hatırlatacağız. Sadece geçmişi değil geleceği de hatırlama yetcneğini kazanacak kentliler olabilmenin sorumluluğunu ne ölçüde duyuyoruz. Bu nedenle bir yüzleşme, bir hesaplaşma halini alıyor Anılarda Eskişehir... Fotoğraılarda temize çekilmiyor kentin, kentlerin serüveni. Akın Atauz (1996), 'Kenti ÜkumakKenti Yazmak' adlı yazısında kentler üzerine düşünmenin pek de pratik bir anlamı kalmadıgını ileri sürerek; egemenleşen ideolojik ortamda artık toplumsal olana değil, bireysel olana, kent kimliğine değil, sınıf/cemaat/birey kimliğine, bireyse! ve altkültürel zevklcre, hobilere öncelik verildiğini belirtir ve ekler "toplumsal bir birim olan kent üzerine düşünmcnin modası geçti". Aynı yazısında Atauz, Türkiye kentleri üzerine yazı ve çalışmaları değerlcndircrek son yıllarda temel eğilimin "geçmişe özlem" yazıları olarak karşımıza çıktığını belirler. Kentler için bir bellek tazelemesi, bir bellek kazanımı anlamına da gclse "nostaljik" yazıların kentsel düşüncc üretiminin yetersiz bir açılımı olarak kaldığını söylcr. Nostalji bütün acıların ütü en soylusudur Anılarda Eskişehir, Eskişehir'in 19001960 yıllan arasındaki altmış yıllık serüvenine bizleri ortak ediyor. Onar yıllık zaman dilimleri içinde toplumsal yaşama, kent ve insan manzaralarına konuk ediyor bizleri .Prof. Dr. Levend Kılıç'ın özenli ve titiz çalışması, kent bilinci yaratmada sivil iradenin önemini gösteren Anadolu Rotary Kulübü'nün desteği ile îstanbul dışındaki Türkiye kentlerine de bir bellek kazandırma yönünde anlamlı bir mesaj taşımakta. yacak' kentler, bıçak sırtı sokaklar, ilk gençlik yıllarımızın kurşun kalem kokulu derslikleri bireysel tarihlerimizin mekânlan... Kimlik tariflerimizde merkezi bir yeri dolduran kentler. Yazgının zor açıklanan matematiği ile Lskişehir'e yolu düşen beni, o kentin belleğine götürdüğü için Anılarda Eskişehir'e dokunmak kendi bireysel tarihime de yeni renkler katıyor hiç kuşkusuz. Anılarda Eskişehir'e,yurt bellediğim bu kente bir sevgilinin çocukluğuna uzanmak gibi bir duygu ile yaklaşıyorum. Belki de bu yüzden "nostaljinin" kentlerimize bir şey kazandıramayacağını bildiğim halde, duygularıma bütün acıların en soylusunıı kapıp koyuveriyorumdur kendimi. Bilmiyorum. "Çapasını yüreğime atan şu son kent", Eskişehir, dirilerek sonlu tadlara direnme gücünü arttırdı. "Porsuk kenarında çamaşır yıkayan kadınların", Ermeni kulübünün yerinde biçimsiz, kimliksizyaptlaşmanın yürelderimizde, zihnimizde yarattığı tahribatı biraz olsun hafifleten bir rüyayı görüyorum. Bizans mistiğinin dedii gibi gerçeği değiştiremeyeceğime göre ona akan gözleri değiştiriyorumdur belki de. Şimdi oturduğum mahallenin 1920'lerde taşıdığı sıcaklığı zaman tünelinden geçirerek yüreğimi istiyorum. Kulaklarıma "Bisküi Musiki (^emiyeti'nin nağmcleri dökülüyor. Doğduğum kentin Rum mahallelerinde, lzmir'dekine benzer Rum dükkânlarının izlerini Eskişehir'de de sürebilcceğimi öğreniyorum. Kentin yıllardır alışveriş mekânı olan Köprübaşı'nda şimdilerde, gittikce azan tüketim canavarının iştahı, sıcak merhabalaşmaların, kokuların, seslerin yerini almış. Gürleyen suların yerinde donuk, yerini yadırgamış gibi rahatsız uyukluyor Porsuk. \ ıaksız da değil. Acıtıcı, kanırtıcı bir yolculuğun içinde fotoğraflarla akıyor. Anılarda Eskişehir. Fotoğraflar arasında belgeler, kimi anımsatıcı notlardışında suya yazılmamış bir kentin hikâyesini izliyorıız. Anımsatılması gerekiyor çünkü altmış yılda metamorfoza uğramış Eskişehir. Kondurmanız ya da anımsamanız olası değil. Başka bir kente bakıyor olma duygusunu her kent hikâyesinde yaşıyoruz bu ülkede. Son ziyaretimde îzmir Kordonboyu'nu kara bir zebaninin, asfaltın soluğuna bırakanlara duyduğum öfkeye benzer bir öfke ile Anılarda Eskişehir'e, özlemin yaşama sıcaklığına dönmek zorunda kalıyorum. lkinci bir Porsuk gibi kentin vasamına soluk veren demiryolu başka hangi kentin hikâyesinde böylesi bir başrolü oynamıştır bilemiyorum. tlkGarbinasıönündekömürkokıısuna karışan ayazda bekleşen kalabalığa karışan bir zengin ruh haliyle derinliklcrine iniyoruz bir kentin. Anadolu coğrafyasının her köşesinde olduğu gibi renkli kozmopolit yaşam izlerine, Bozkıra sürpriz yeşilliklerde serinliyoruz. Bir' likte yaşam deneyimlerine hayranlık duyuyoruz. Nostalji bütün acıların cn soylusu olabilir, ancak dana soylu olanın bugüne, geleceğe, bırakacağımız anılarda Eskişehir'i düşünmek olduğunu düşünüyorum. Gelcccğine, kcndine sahip çıkmanın yolunun bir kentin, kendi tarihinin derinliklerine dokunmakla olası olduğunu biliyorum. Kendi bireysel tarihlerimize, kolektif geçmişimize, kolcktif geleceğimize sahip çıkmamız, bize ait yaşam alanları kuramamış olmanın sancısını duyumsatıyor, Anılarda Eskişehir. Sözlerin yerine fotoğrafın yalın, çıplak gerçekliği ile yapıyorimnu. Sadece kentin tarihine değil, ülkenin tarihine dair açılımları, ipuçları sunarak daha geniş bir bizlik duygusu içinde ulusal değinmelere de götürmüyor değil bizleri. Devrim otomobili, demiryolJarı, şeker fabrikaları, muallimler, işçi yüzleri, bayram kutlamaları ile bir Türkiye kcntinden bugüne döşeniyor yolu tarihi mizin. Madam Katia'nın otelinde soluklanıp bugünün kentlerini değiştirmenin, kendimizi değiştirmek anlamına geleceğini düşünmemiz gerekecek... • Kaynakça: Atauz, Akın (19%). "Kenti OkumakKentı Yazmak", Birikim Dergisi, 1 laziranTemmuz No S687 Anılarda Eskişehir / Derleycn: Levend Kılıç /Eskişehir Anadolu Rotary Kulübü /149 s "Anılarda Eskişehir":Bir Kentle Yüzleşmek KentJiyahiızlap Herder, "yalnızlığı" ınsaııLııdan yoksun olmaktan çok ne söylediğimizi anlamayan insanlar arasında yaşamak" olarak tanımlar. Yaşadığımız kentler de bizlçrin izlcrini, rengini taşıyamazsa, bizler kcntc kendimizi taşıyamazsak salt yerleşim yerlerinden öteye geçemezlcr. Bu yüzden I lerder'in nostaljiyi bütün acıların en soylusu olarak kabul etmesini, bugün kentler üzerine "nostaljik" gezilere sürükleyen yazılara bu kadar yoğun rastlamamız ile ilişkilendirebilir. Atauz'un belirttiği gibi kent insanlarına, gcçmişe, yalıtılmış manallelerdeki iç yaşamlara kaçıştan başka alternatif kalmamıştır. Yılgın ve yorgun kentli yalnızların geçmiş kaçamağında Anılarda Eskişehir'de buluşurkcn bu soyltı acıyı yoğun duyumsamamak elde değil. Anılarda Eskişehir, Eskişehir'in 19001960 yıllan arasındaki altmış yıllık serüvenine bizleri ortak ediyor. Onar yıllık zaman dilimleri içinde toplumsal yaşama, kent ve insan manzaralarına konuk ediyor bizleri Prof. Dr. Levend Kılıç'ın özenli ve titiz çalışması, kent bilinci yaratmada sivil iradenin önemini gösteren Anadolu Rotary Kulübü'nün desteği ile Istanbul dışındaki Türkiye kentlerine de Lir bellek kazandırma yönünde anlamlı bir mesaj taşımaktadır. 'Nereyegidersek gidelim peşimizi bırakma 6 KİTAP Imtlyaz Sahlbi: Berin Nadl 0 Basan ve Yayan. Yeni Cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.s ' Cenel Yayın Yönetmeni: Orhan Ertnc o Cenel Yayın Koordlnatörü: Hlkmet çetinkaya ovazılşleri MUdUrlerf: Ibrahlm Yıldız. DlnçTayanç Sorumlu Müdür Fikret llkiz o Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay > crafIk Yönetmen: Dllek llkorur CUMHURİYET K İ T A P SAYI 395 Soida. Köprübaşı. Porsuk Turing KulüpOtell.Daha sonra Beledlye blnası olan bu yapı slmdı TepebaşıBeledlye blnası. Üsrte Ise bir zamanlar Porsuk. SAYFA 3