Katalog

însamn derinliklerine inmek isteyenler için ilginç bir roman SUHA SERTABİBOGLU u ya/ının başlığı, Amerıkalı yazar Bııan O'Doherty'nın yazdığı, çok ılgınç bır romanın adından oluşu yor Romanda sozu edılen olay 18 yuzyıl Vıyana'sında geçer, Dr Anton Mesmer ın notlanna dayanır, yanı hemen hemen tu muyle gerçektır Dr Anton Franz Mesmer (17341815) hıpnotızma uygulamasma ve bunun psıko terapıde kullanılmasına onculuk etmış Al man hekumdır Vıyana'da, gorulmeyen «jnanyetık bır sıvının yayılmasındakı aksak lıkların ınsan sağlığını bozduğu ve ınsan ların bu manyetık gucu başka ınsanlara ak tarabıleceğı ve bu manyetık sıvının denge ye kavuşturulmasıyla hastalıklann ıyıleştı rılebıleceğı yolundakı tezını karutlamaya çalışmıştır Vıyanalı hekımlerce buyucu lukle suçlanınca 1778'de Avusturya'yı ter ketmek zorunda kalmıştır Parıs'e yerleşe rek surdurduğu tedavı yontemlen orada kı hekımlerın de tepkısını çekmış, bunun uzenne Kral XVI Louıs, aralarında Ben jamın Franklın ve Lavoısıer'ın de bulun duğu bılımsel bır kurulu Mcsmer'ın çalış malarını araştırmakla gorevlendırmıştır Komısyon Mesmer'ı bılımdışı bulmuş ve reddetmıstır Dr Mesmer, uyguladığı tedavı yontem lerı tartışmalı olmasına karşın bazı hasta lıkları ıyıleştırmeyı başarmıştır Daha da onemlısı, onu ızleyen bılımadamları hıp noz denen bılım dalını ve tedavı yontemı ni gelıştırmışlerdır Bu ansıklopedık bılgılerden sonra ro mana gelelım Dr Mesmer'e tedavı etmesı ıçın, Marıe Therese adında, 18 yaşında, kor bır genç kız getınlır Kız Avusturya kralıyet çevre lerıne konserler veren yeteneldı bır pıya nısttır ve saray başkatıbı Paradıes'ın kızı dır Gozlerı 3 yaşında gormez olmuş, goz lerınde hıçbır organık rahatsızlık olmadı ğı halde, donemın en buyuk hekımlen ta ranndan yıllarca uygulanan tedavılenn hıç bır yararı olmamış, ustelık vcrılen ılaçlar dan ve ezıyetlı uygulamalardan oturu kızın genel saguğı da bozulmuştur Dr Mesmer, kızın annesının otonter tav nnı ve kızına karşı sert davranışlarını, kı zın babasının, annesıne şıddet uyguladığı nı, annesımn de hıncını kızından aldığını farkedcr Babasının ıfadesıne gore kız uç yaşındayken goturulduğu hayvanat bah çesındekı aslanın verılen ete vahşıce saldı rısından çok urkmuş, ertesı gun gozlerı gormez olmuştur Dr Mesmer, kızın klınıkte sureklı kalma sını ıster ve kendı teonsı uyarınca kı zın vucudundakı, dengesı ve armonı sı bo7ulmuş manyetık sıvıları tekrar armonıye kavuşturmak ve gozlertne yoneltmck ıçın kızın baLaklanndan yukarıya doğru masajlar uygular Kı zın aıle ortamındakı gergınlıkten uzaklaşması, Dr Mesmer'ın sıcak ıl gısı ve masajlan sayesınde Mane The rese'ın genel sağlığı duzelır ve gozlerı yavaş yavaş gormeye başlar Kız Mesmer'ın klınığınde mutludur ve evıne donmek ıstememektedır I ve II bolumler Mesmer'ın ağzından bu mucızevı ıyılesmeyı anlatır III bo lum ıse aynı olayı Marıe Therese'ın ağzından anlatmaktadır Kız, bırer saray muzısyenı olarak Mozart'la arkadaşlıklarrndan soz etmektedır, ho casııseSalıen'dır Kızın gormeye başlaması çevrede buyuk hayret uyandı rır, bırçok kışı Mesmer'ın evıne gelerek muci7eye tanıklık eder Bunlar dan bırı de Mesmer'ın hocası ve Ma ne Therese'ı on yıl surcyle tedavı edıp de başarılı olamamış Dr Stoerk'dır Dr Stoerk hastayı ınteler, tedavının başansıyla ılgılı olumlu goruşlerını bıldırır ve Mesmer'ı kutlar B Bızım, insan ruhu, insanın tınsel ozellıklerı hakkında bıldıklerımiz, karanlık bır denızde, lüks ışığıyla dolaşan sandaldakı balıkçının gördüğu kadardır Ancak yüzeydekıleri ve yüzeye çıkabılenlerı, ya da diptekilerın, o korkunç, esrarengiz karanlıkta olup bitenîerin su yüzüne etkılerini ya da yansımalarını farkedebiliriz yalnızca. Bunun ötesi, o dıpsiz, korkunç karanlıktır. tnsan beynınde, henuz gızinı çözemediğımız, büyiık bir enerjinin var olduğu kuşkusuz. Bır gün bu mutlaka açıklanacaktır. çevrelerı Mesmer'ın başanların dan rahatsız olmuştur ve 7iyare tc gelenler arasında onun başarı sını kuçumsemeye, reddetmeye çalışaniar da vardır Kotu nıyet lerını anlayan Marıe Therese bunlardan rahatsız olur, ama Dr Mesmer'ın sabırlı desteğı saye sınde ozguvenını yıtırmekten kurtulur Ama bu arada, kızı uzen bır sorun daha vardır Usta bır pıya nıst olan kızın ellerı eskı ustalığını yıtınr Çunku gozlerı gormedığı zamanlarda par maklarına hukmeden algılama referans sıstemı olan uzamsal konum ımajı, gorsel ımajın gelmesıyle bozulur Korlerde var olan, elferın kendı mesafe boşluk hafıza sı, ışığın gelışıyle kaybolmuştur Bu du rum, zaten kızından ayrı kaluığı ıçın uzu len babasını çıleden çıkanr Dr Mesmer'e karşı bılım çevrelennce kaynatılan cadı ka zanı, Mesmer'ın khnığındekı kadınların sınırlennın guçlu erkekîcrcc 'yatıştırıldığı' soylentılerı, kızından ayrı kalrnanın uzun tusu ve suçluluk duygusuyla kıvranan ba bayıMesmer'ınduşmanıhalınegetırır Ba ba, kızını almak ıçın Mesmer'le tartışır, su reklı klınığe gıdıp kızı ve Mesmer'ı tedır gın eder Sonunda bır gun kızın annesıyle bırlıkte klınığe gelırler, annesı eve donmek ıstemeyen kizını duvara vurur, kız baygın halde yere duşerken babasının kılıcını çek mış olduğunu belırtcn bağırtılar duyar, ağ zından kopukler gelır ve tekrar korluğun karanlığına gomulur IV Bolum, kızın babası Paradıes'ın ağ zından yazılmıştır Paradıes saray çevresınden bındır ve o zamanların, dunya ya saray entrıkalannın delığın den bakan yasam tarzının kışı lıkten, ınsanluctan arındırdığı, kızının adını bıle Imparatorıçe Marıe Therese'den almış bu uşak ruhlu adam ıçın kızının Imparator aılesıne pıyano çal ması gormesınden daha onem lıdır Usta pıyanıst kızı Kralı çe'nın hımayesındedır, kor ol duğu ıçın ona yuklu bır maaş bağlanmış tır, krafaılesıne verdığı konserler Dabanın mesleksel kanyerı ıçın onemlıdır " Kızı pı yano çalmaktan mahrum kılacaksa gozle nnınaçılmasınınneyaranvar'1"dır Tekıs teğı onu venıden Imparatorıçe'nın ve sa ray topluluğunun karşısında çalarken go rebılmek, Avrupa'nın tum başkentlennde onun ıçın alkışları duymaktır Ama gel gor kı kızın ıç armonısı bozulmuştur, ellerı bırbırıyle çarpışan ıkı kor kuklaya donmuştur Baba, kızını gerı almak ıçın baş vurmadık yer bırakmaz Imparatonçe'ye, bılım çevrelenne yalvarır Unıversıtedekı bıltmcıler bu fırsatı ıyı değerlendırırler ve Dr Mesmer'ı tmparator'un gozunde bır şarlatan durumuna duşururler Kım sara ya daha yakınsa onun dedığı olur ve so nuçta Dr Mesmer, daha once gelıp, tedavısındekı başarıdan dolayı kendısını kutlayan Dr Stcx;rk'ten bır mektup alır "Bu sahtekârlığa son ver ve kızı aılesıne gen ver Paradıes'ın ağzından yazılmış bu bolu mu okuyan her dıkkatlı okuyucu fizıksel korlukten daha korkunç bır korluğu, soy Bip garip vaka: Matmazel P. Ama saraya yakın ve etkılı bılım SAYFA 10 lu sınıfının ve onlara hızmete adanmış sa ray çevrelerının manevı korluğunu hemen sezınler Çunku, kendı kuçuk dunyaları ıçınde gorduğunu sanan bu ınsanlar, hıç gormeyenlerden de daha kotu bır şekıkle, akı kara gormektedırler Orneğın kendı kı 7inı ışığa, yaşama kavuşturan Dinsını bılc duşman gıbı gorebılecek kadar korleşmış bu ınsanlar burjuva sınıfının bunaltıcı for malıtelerıyle suslenmeye çalışan, kokuş muş, çurumuş kuçuk dunyalarının dışını goremeven sersemce kıbırlenyle yaşarken, alttan alta, her şeyı yerle bır edecek bır çal kantının, Fransız Devrımı'nın gelışını gor mekten acızdırler V bolum bu olaydan yaklaşık kırk yıl sonra, 1814'te, artık seksen yaşında bır îh tıyar olan Dr Mesmer'ın, yaşamının son yı lını geçırdığı Meersburg CJOIU kıyısındakı evınde geçmışle hesaplaştığı monologla nndan oluşmaktadır Aradan geçen kırk yıl ıçınde Fransi7 Devrımı olmuş, Parıs'ın kcndını bcğenmış soyluları da, Mesmer'ı suçlayan bılım ko mısyonu uyelerının çoğu da gıyotınde can vermıştır Artık ozgurluk, kardeşlık çoktan bıtmıştır, "Korstkalı tanavar" dunyayı ka na bulamaktadır Armonı ıçındekı dunya Mesmer'ın araştırmalarına başladığı ılk /a manlardakı kadar uzaktadır Cehalet, tum Avrupa'nın uzerıne u/anmış, değer verdı ğımız ne varsa ezen bır dev gıbıdır Doktor, cadı kazanına aldırmadan çalış malarına devam edıp, başka bır kor kızın da arasında bulunduğu bırçok hastayı ıyı leştırdığını, ama unıversıtenın kendısını buyucu yerıne koymasından sonra Vıya na'yı terkedıp, aynı beleklerın ve şeytanla nn kılık değıştırerek kendısını bekledığı Pans'e gelışını, kendısını yargılayan bılım sel komısyonları, ıhtıyar bunak dedığı Benjamın Franklın'ı, Lavoısıer'ı, Dr Gu ıllotın'ı anımsar Hepsıne kırgındır Man tıktan başka bır şey bılmeyen DU adamlar dan oluşmuş komısyonlar tum yaşamını karartmıştı Aaten, kendısıyle uyuşmayan bır şeyı reddetmek mantığın doğasında vardı O ıpe sapa gelmez komısyonun kar şısında yenı hıcbır duşunce var olamaz, naklılığına ınandıramazdı Ne kadar daun lu, bılgılıydıler, yargılan nasıl da yenndey dı, kendı kapasıtelerıne, suçlamalarının hakklığına nasıl da guvenıyorlardı Oysa, bır suru bdımadamının kolektıf bır kafa halınde çalıştığı o komısyon, bır koylunun bıle yetersız bulacağı sonuçları uretebıl mıştı Mane Therese, o zavallı kızcağız sa rayın, üp mesleğının ve Mesmer'e duşman olanlann oynadiğı bır oyunun pıyonu ha lıne gelmıştı lnsanların ıçınde, kanıtlar gozlennın onune senldığınde bıle gerçeğe ^^m karşı çıkmalarına yol açan ne vardı? Gerçeğı gormek ıstemeyen ve Mes mer'ınlusılığınden hoşlanmayan bır mantıkçılar grubuna manyetık sıvı lar teonsını anlatmak, ıçı boş bır el dıvenle bır kelebeğı yakalamaktan daha zordu Ama o, açıklama ge rektınyorlar dıye, elde edılmış ger çek sonuçlan nasıl yok sayabJırdı5 O yalnızca, kendısını çekemeyenle nn hoşuna gıtmeyen sonuçlar elde etmıştı Teonlerı belkı yanuş olabı lırdı, ama kanıtlama yukumluluğu artık ona değıl, ondan sonra gele ceklere aıttı Gelecek onu haldı çı karacaktı Doktorun geçmışe donuk mono loglan, tum yaşamını ınsanlara ya rarlı olabılmek ıçın çalışmaya ada mış, ama tum çabalannın boşa gıt tığını gormuş, gunlerını olumu sa kın bır şekılde bekleyerek, ruzgâr estığınde uşumuşçesıne tıtreyen go lu seyrederek geçıren, yaşlı, kuskun, belleğı zayıflamış ve bılımadamının ıçsel yakarışları, ınsanlara sıtemlerı dır Doktorun monoloğunda dıkkatı çeken, ilginç bır olgu vardır Vıya na'da Marıe Therese'ın tedavısı ko K İ T A P S A YI3 9 3 C U M H U R İ Y E T